Б. Адамбаев апық
жүктеу/скачать 4,19 Mb. Pdf көрінісі
|
adambaev baltabai khalyk danalygy
| ЕҢБЕК ЖӘНЕ КӘСІП
Ж ү з д і ң кө р к і — көз, а у ы з к ө р к і — сөз, се зд ің к ө р к і — м а қ а л дейді халық. А л ай д а м а қ а л - м ә т е л д е р сөзді ң көркі ғ а н а емес, сонымен бірге х а л ы қ өмі рі ні ң ше жі ресі екенді- гі осыған дейін де айтылды. Од ан х а л ы қ т у р м ы сы н ьщ қай с а л а с ы н болсын б а й қ а у ғ а болады. М а қ а л - м ә т е л ш а р у а м а л д а н ғ а н ж а н у а р л а р дүниесінің, к о л д а н ғ ан дүние- мүлкі ні ң, қ а р у - с а й м а н д а р ы н ы ң с ыр тқ ы белгілерін, ере кше лі ктер і н көрсететін, сип а т т а й т ын жұ м - б а к т а й емес, у а қ и ғ а ны ң, құ б ыл ы с т ы ң , қ а р ы м - қ а т ы н а с т ы ң ішкі сырын, ө з а р а б ай ла ны с ы н бейнелеуге а р н а л ғ а н . Со- л ай б о л ғ а н д ы қ т а н ш а р у а н ы ң т ұ р мыс- сал ты, ш а ру ашы - л ы к кәсібі м а қ а л - м ә т е л д е р д е айқын көрінеді. Б а р л ы қ х а л ы қ т а р с и яқ ты қ а з а қ ха л қы н ың , ең а л д ы мен ш а р у а л а р ы н ы ң а л ғ а ш қ ы кәсібі а ң ш ы л ы қ болған. Анайы — а ң ш ы л ы қ дәуі рде н бізге сол қ а л п ы н д а же т к е н ма қа л -м ә т е л де р көп емес. Д е і е н м е н х а л қ ы м ы з д ы ң ерте- лі-кейінгі а ң ш ы л ы қ кәсібінен елес бергендей бі рс ып ыр а м а қа л -м ә т е л де р с а қ т а л ғ а н . Б ір оқты б ү л а н көтереді, екі оқты қ ү л а н көтереді; Қ а ғ ы н а н жеріген қ ұ л а н о ң б а й д ы 23 дейтін бізді ң ж е р і м і з д е н ә л д е қ а ш а н ж о й ы лы п кеткен ж а - н у а р л а р ж а й ы н д а ғ ы м а қ а л д а р ж о ғ а р ы д а айтыл ға н пікі- рімізді д әлелдейді . Көзбен көріп, кі тап та н о қ ы м а й - а қ м а қ а л- м ә т е л де р д ен ежелг і қ а з а қ же рі н қ а н д а й ж а н у а р л а р мекендегенін, әсі- ресе қ а н д а й а ң д ар көбі рек а у л а н ғ ан ы н а ң ғ ар у ғ а бола ды. Ж ұ м б а қ с и яқ ты а ң д а р д ы ң д а р а л ы қ белгілерін, қасиетте- рін с и п а тт а м а ғ а н м е н ойды, пікірді ай қ ы н да у, бейнелеу үшін теңеу ретінде а т а л ғ а н д а , а й т ы л ғ а н д а қ а з а қ ша ру а- л а р ы н ь щ қ а н д а й ж а н у а р л а р м е н «істес» болғ а нд ығы, о л а р д ы ң б а ғ а л а у ы н ш а қа й ж а н у а р д ы ң қ а н д а й қасиеті , ерекшелі гі б а р л ы ғ ы б а й қ а л а д ы . Л ю д а н қ о р ы қ қ а н тоғай- ға б арм ас; Арыстанда бір жігіттің күші, қ ы р ы қ жігіттің жүрегі бар; Ж олбары ст а бір жігіттіқ жүрегі, қ ы р ы қ жі- гіттің к ү ш і бар; Қ а с қ ы р тойғанына м әз емес, қ ы р ға н ы н а мдз, деген м а қ а л д а р д а ж ы р т қ ы ш х а й у а н д а рд ы ң батыл - дығы, күші ж ә не а д а м ғ а , м а л ғ а зи ян ды ж а қ т а р ы көрсе- тілген. Оның себебі түсінікті — х а л ы қт ы ң көп жылдык. т ә жі ри б е с і ні ң ж и ы н т ы ғ ы болып т аб ы л а т ы н ма қ а л- м ә т е л ж ы р т қ ы ш ж а н у а р л а р т у р а л ы сөз еткенде ең алдымен о л а р д а н т әж і ри бе с і з үрп ақта рьі н с а қт а н д ы р у д ы көздей- ді. М ү н да й м а қ с а т Шегірткеден қ о р ы қ қ а н егін екпес; О р д а л ы ж ы лан м ен ойнам а деген секілді з иян ды жәнді к- тер ж а й ы н д а а й т ыл ға н м а қ а л - м ә т е л д е р д е бүдан да ай- қ ы н ы р а қ сезіледі. А л ай да ж а н у а р л а р ж а й ы н д а ғ ы м а қ ал - д а р д а а ң д а р д ы ң п а йд а л ы ж а қ т а р ы , о л ар д ы алу, а ул ау а м а л д а р ы көбі рек көрсетілген. Т ү л к і түгінен жазады; Т а у д а ғы түлкіні б а б ы н д а ғы тазы алады ; А ж а л д ы к и ік ад ы р ға ш ы ға д ы дейді хал ық. Қ а р а п а й ы м қ а р у м е н ж а - р а қ т а н ғ а н а л ғ а ш қ ы а ң ш ы л а р д ы ң азығы, күн көрісі бол- ран аң, қүс, б а л ы қ ж а й ы н д а ғ ы м а к а л - м әт е л д е р д е олар- дың п а й да лы, з а л а л д ы ж а қ т а р ы ғ ан а емес, мекені, «міне- зі», ере кше лі ктері де к а мт ы л а д ы . Мәселен, жүктеу/скачать 4,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|