Ўзбекистон республикаси


Шахсий муносабат категорияси шакли. Кичрайтириш шакли



Pdf көрінісі
бет128/303
Дата03.12.2023
өлшемі3,07 Mb.
#133510
түріМонография
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   303
Байланысты:
9690089a-e551-4f56-b4a9-9a2e62630397

Шахсий муносабат категорияси шакли. Кичрайтириш шакли
.
Кичрайтириш маъносига эга бўлган луғавий шакли 
-ча, -чоқ, -чак, -чиқ
қўшимчаси билан ҳосил қилинади.
Кичрайтириш маъносини ифодаловчи қўшимчани олган сўз, ўз лексик 
маъносига алоқадор бўлган ҳолда, қўшимча равишда кичикликни ҳам 
билдиради: 1. 
Чироқни тўнтариғлик 
товоқчага
қўйиб, ўзи сандалга 
ўтирди
(М.Исмоилий.) 2. 
Қўлида бир 
тугунча
, қаттиқ босган бағрига, 
Сўйлагил эй 
келинчак
, бунча чопасан нега? 3.Оппоқ 
капалакчалар
ер-у 
кўкни тўлдириб тўзиб кетган кумуш қанотчасини оҳиста силкитиб чарх 
уришарди
(Э.Усмонов). 4. 
Бир кун кўрмаганига саман йўрға уйда қолган 
тойчоғини
 қўмсаб йиғлаяпти
(М.Муҳамедов). 
1. 
-
ча
қўшимчаси. Бу қўшимча ёрдамида ясалувчи луғавий шакл 
асосан кичрайтириш маъносини ифодалайди: 
куракча, қушча, кўзача, 
ўрдакча, китобча, супача
каби. Масалан: 1. 
Ойиси уни зўрға тутиб туриб, 
майкаси устидан оқ шойи 
кўйлакчасини
аранг кийгизди
(Н.Аминов). 2. 
Бетма-бет келганимдагина мен унинг қучоғидаги ўша оппоқ бароқнинг 
кучукча
эканини кўриб қолдим
(С.Зуннунова). 3. 
Ҳовузча
лабига бориб, 
сувда қичиқ манзарани кўрди... Тикилиб қараса, тўрт энлик-тўрт энлик 
келадиган сап-сариқ 
бали
қ
чалар
 
(Ҳ.Наз.).
1
М.Кошғарий. Девони луғотит турк. 1- том, –Т.: ФА нашри. 1961. 339- б. 


251 
Баъзан -
ча
қўшимчасини олган сўз кичиклик маъносини ифодаловчи 
жажжи, кичкина, кичгинагина
каби сўз билан қўшиб ишлатилади 
(аниқловчига эга бўлади). Бундай ҳолатда кичрайтириш маъноси янада 
бўрттирилади. Масалан: 1. 
Саври хола ошни сузиб келтирди, 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   303




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет