ІV БӨЛІМ Ғазиз жан деген не?

43
білдіреді. Ал стрелка біз қайдан келсек, дәм-тұзымыз та-
усылған күні сол жаққа кететінімізді білдіреді. Абай ата-
мыз былай дейді:
 «Ақыл мен жан – мен өзім, тән менікі,
«Мені» мен «менікінің» мағынасы екі
«Мен» өлмекке тағдыр жоқ әуел баста, 
«Менікі» өлсе өлсін, оған бекі». 
Енді осы сөздің мағынасына келейік. «Ақыл мен жан 
– мен өзім» дейді. Мен кім? Деген сұрақ туады. Мен жан-
мын.  «Тән  менікі»  дейді.  Тән  дегеніміз  біздің  денеміз. 
Ол әрбір мүшел сайын өзгеріп тұрады. Адамның денесі 
жылдар өткен сайын өзгеріске ұшырап, қартаяды. Ал жан 
мәңгілік. Сенде, тәннен басқа меншік жоқ. Киіп жүрген 
киімің, автокөлігің, қойыныңдағы қатының, бала-шағаң 
кімдікі? Сен оларды жаратқан жоқсың, соның бәрі жара-
тушыныкы. Алланікі. 
Мен  бірде  Парижге  барған  сапарымда  «Версаль» 
сарайына  бардым.  Корольдің  сарайы  ғой.  Тамашалап 

44
ІV БӨЛІМ
тұрған кезімде Абайдың бір өлеңі есіме түсті. 
«Адам ғапыл дүниені дер менікі,
Менікі деп жүргені бәрі онікі,
Жан кетіп, тән қалғанда, 
Ойлашы, не болады сенікі?» 
Сүйек қурап, жерде қалады. О дүниеге ешкім еш нәр-
се алып кетпейді. Александр Македонский, оны қазақтар 
Ескендір  Зұлқарнайын  дейді.  Өлерінде  былай  депті. 
«Мені табытқа салып жерлеуге апара жатқан  кезде екі 
қолымды  далаға  шығарып  қойыңдар»,  –  депті.  Неге 
деп сұрағанда: «Мен о дүниелік болдым. Жер дүниенің 
жартысын жауласам да, өзіммен бірге еш нәрсе әкеткен 
жоқпын», – депті.  
«Мені»  мен  «менікінің»  мағынасы  екі»  деген  өлең 
жолындағы «мен» – жан, «менікі» – тән. Қазақта: «Жұ-
мысты  найман  істемейді,  сайман  істейді»,  –  деген  сөз 
бар. Яғни, тән сенің сайманың. Мына материалдық дү-
ниеде  сөйлесеміз,  араласамыз,  қуанамыз,  қу  дүниеге 
жете алмай қарыз боламыз. Қайғы жұтамыз, қуанышқа 
бөленеміз.  Осының  бәрі  өткінші  дүние.  Қазекең  мұны 
қамшының сабындай-ақ өткінші дүние деген. Бұл дүни-
еде біз рухани надандықтың салдарынан: өмірімізді зар-
даппен, азаппен, бейнетпен өтеміз. 
Үшінші шумақ «Мен өлмекке тағдыр жоқ әуел баста» 
дейді. «Мен» деген жан ол мәңгілік, өлмейді. Алла мәң-
гілік, уақыт мәңгілік, қоршаған орта мәңгілік. Тек адам-
ның  тағдыры  оның  рухына,  қарымтасына  байланысты. 
Оны өзгертуге болады. Бұл жайлы менің «Өз тағдырың-
ды – өзің қалай түбірімен өзгертуге болады» деген кіта-

45
бымда айтылған. Төртінші шумаққа келсек, «Менікі өлсе 
өлсін оған бекі» дейді. 
Менікі деген тәніміз, әрине ол «өледі». Сен өлгеннен 
кейін сүйегің қурап, етің ағып қайта топыраққа, дене қы-
зуың қайта отқа, денең кеуіп, семіп су – суына, демің та-
усылып ауа – ауасына қайтады. Бәрі бастапқы қалпына 
келеді. Сонда өлетін не бар?! 
Алла адамның жүрегінде болады. Бұны қазақ Ғазиз 
жан деп атайды. Өзінің жанын шыбын жан дейді. Шы-
бын  жан  төсікте  орналасады.  Адамның  денесінің  сыр-

46
ІV БӨЛІМ
тында көзге көрінбейтін төрт нәзік дене бар. 
1. эфир денесі – күннен қуат алады. Бұл эфир денесі 
спортшыларда жақсы жетілген. 
2. Сезім денесі – ақындарда, әншілерде жақсы жетіл-
ген. Сезім денесі жақсы жетілген адам нәпсіге тез беріліп 
кетеді. 
3. Ақыл денесі – ғалымдарда, математиктерде, инже-
нерлерде жақсы жетілген. Бұлар тек қана ақылын тыдай-
ды. Жүректі тыңдамайды, тылсым дүниеге онша сенбей-
ді.
4. Таным денесі немесе интеллект – адамның дүние-
таным деңгейін көрсетеді.  
Осы төрт нәзік денені аура дейді. Қазақша ниет. Адам 
қайтыс болған кезде бірінші жан мен рух кетеді. Нәзік 
денелер  бір  жылдың  аралығында  толық  кетіп  болады. 
Дініне байланыссыз пенделер адам өлгеннен кейін үшін, 
жетісін, қырқын, жылын береді. Осы кезде нәзік денелер 
біртіндеп адамның тәнін тастап кетіп, жан мен рухқа қо-
сылады. Жақсы, иманды адамның нәзік денесі тез кетеді. 

47
Жан  мен  рухқа  аура  қосылғаннан  кейін  әруақ  болады. 
Әруақта тек дене ғана жоқ, қалғанының бәрі бар.

жүктеу/скачать 1,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: