БҮркіт ағА-80 жаста орта мектепте окылатын 20-дан аса пәннің ішіндегі ең ма

13.Кдракшылардан  кашып  жүргенде,  кеме- 
лерікіздің  жұмыс  жүйесі  нашарлап  бұзыла  ба- 
стады,  оны  жөндеу  үшін  №3  есепті  шығару 
керек.
14.Кеме  бортыныц  басты  компьютер!  бар- 
лы к  арты к  эн е р ги я л ар ы н ы ң   таусы лған ы  
жөнінде  хабарлап  тұр.  Оны  калпына  келтіре 
аласыздар,  егер  барлық  энергия  түрлерін  ата- 
саңыздар.
15.Сіздер  "тозақ  сакина  жолы"  секторына 
түстініздер,  бүл  жерде  көгі  киыншылықтар 
бар.  Бір  ойын  к езегін   ұтыгі  алу  м үм кін - 
діктерініз  бар,  егер  барлы к  сүракка  жауап 
берсеніздер,  ал  бір  қате  жіберсеңіздер  ойын 
кезегі  карсылас  командаға  беріледі.
1)Күштің  өлшем  бірлігі?
2)Қысымнын  өлшем  бірлігі?
3)3аттын  неше  күйі  бар?
4)Жүмыстын  өлшем  бірлігі?
5)3аттын  тығыздығынын  өлшем  бірлігі?
6)Жылдамдықты  өлшейтін  аспап?
7)Күшті  елшейтін  аспап?
8)Энергияның  өлшем  бірлігі?
9)Кемедегі  ватерсызык  дегеніміз  не?
16.Бас  аспазшыдан  ауыз  суы  мен  тамакта- 
рыныздын  таусылғаны  жөнінде  хабар  келді. 
Оны  жакын  аралдағы  аборигендерден  алуға 
болады,  егер  оларға  сұйыкка батырылған дене 
кай  кезде  бататындығын,  жүзетіндігін  ж әне 
калкитындығын  түсіндіріп  берсеніздер.
17.Команда  мүшелері  абыржулы,  кейбір- 
еулері  өз  күштеріне  сенбей  отыр.  Женіске  де­
ген  сенімдік  пайда  болады,  егер  № 4  есепті 
шыгарсаныздар.
18.Сіздердің  бас  есепшілерініз  физикалық 
акшаларынызды  алып  келді.  Команда  ішінен 
біреулерініз  сауда  үйіне  барып,  ф изикалы қ 
шамаларды  сатып  алуы  керек  (интербелсенді 
тактада  10  физикалык  шамалар,  яғни  тауар- 
лар  жэне  11  агылшынша  аталуы,  ягни  акша- 
лар  жазылып  тұрады.  Осыларды  дүрыс  сәйкес- 
тіріп  жьшжытып  апару  керек).
Tavao
А к т а
T ауаір
Акша
V
Speed
V
volume
m
tion
m
mass
F
Work
F
Force
energy
и
Speed
S
distance
S
distance
t
mass
t
time
P
Power
P
pressure
E
volume
E
energy
N
pressure
N
Power
A
Force
A
Work
time
tion
;
тақтадағы  нүсқа
.
дұрыс нусқа
19.К ем елеріңіздін  жылдамдыгы  сикырлы 
күшпен  екі  есе  өсті.  Сіздер  21-  торга  орын 
ауыстырасыздар.
20.Сіздердін кемелерінізді  карсыластарыныз 
аткылап  тастады,  машина  болімінде  кейбір 
акаулар  бар,  оларды  жөндеу  үшін  жылжу  ба- 
гытын  өзгерту  керек.  Сіздер  18-торга  орын 
ауыстырасыздар.
И .Б ү к іл   күш  жігерлеріңізді  жинаңыздар. 
№5  есептін  жауабы  сіздердің  командалары- 
нызды  мәреге  әкеледі.
Ақсу  каласы.
Миллион  кімге  бұйырады?
Л .Ш М АН О ВА ,
№   42  орта  мектептін  мүғалімі
К азіргі  мектеп  м үғалім дерінін  алды нда 
тұрған  басты  міндет  -  окушылардын  шығар- 
машылык  білім  дағдыларын  калыптастыру. 
Міне,  өз  ұрпагынын  онегелі,  онерлі,  енбек- 
сүйгіш,  абзал  азаматы  болып  осуі  үшін  халык 
педагогикасынын  негізгі  максатын  шығарма- 
шылыкпен  оку-тәрбие  үрдісіне  тиімді  пайда­
лану  әрбір  үстаздын  міғщеті  болып  табылады. 
Физика сабагында  окушылардын  жоғары  жэне 
орта  мектепте  физиканы  оқыту  геориясы  мен
әдістемесінің  педагогикалық  ыкпал  аясында 
білім  алу  әрекеті,  жеке  тұлғаны  дамыта  окыту 
әдістері,  онын  шығармашылык  кабілетінің  да- 
муына  әсерін  тигізеді.
"Казакстан-2030"  атты  еліміздін  стратеги- 
ялык  багдарламасында  ен  негізділерінін  бірі  - 
жогары  интеллектуалды  жастарды  ж ан-ж ак- 
ты лы кка  тэрбиелеу,  оларды н  потенциалды 
денгейінін  көтерілуіне  үлес  косу.  Сондыктан, 
мұгалімдер  кауы м ы ны ң  алды на  ете  үлкен 
міндет  жүктелді.  Бүгінгі  танда  жас  үрпакка 
пәнді  тиімді  үгындырудын  бірі  -  жана  техно­
логия  негіздері  болып  табылады.  Сонымен 
бІрге,  әскелен  ұрпактың  ақпарат  құралдары- 
мен  жүмыстана  білуіне  назар  аударған  жөн.
Биылғы  оку  жылы  мектебімізде  "Накты 
ғылымдар  еліне  саяхат"  аггы  физика,  матема-
63

тика,  информатика  нәндерінен  онкүндік  өтті. 
Осы  онкүндікте  ф изика  пәнінен  теледидардан 
көрсетіліп  жүрген  "М иллион  кімге  бұйыра- 
ды?"  интеллектуальдық  ойыннын  негізінде  9 
сыныптар  арасында  сыныптан  тас  шара  үйым- 
дасты рды м.  К еш тін   к ы зы к ты ,  көңілді  өтуі 
үшін  ойын  барысындағы  барлык  сүрақтарды, 
көрнекіліктерді,  ұпайларды,  дүрыс  және  дұрыс 
ем ес  ж а у ап та р д ы н   д ы б ы с та р ы н   с л а й д қ а  
түсірдім.  Ойынға  әр  9  сыныпган  4-5  оқушы- 
дан  каты сы п,  ойы нға  қаты суш ы   окуш ы н ы  
сұрак  беру  аркы лы   таңдап  алдым.  О йынға 
катысушы  окушы  9  сыныпка  дейінгі  өгілген 
такырыптардан  такырып  тандайды.  Ол  такы- 
рыптар  томендегідей  болды:
1.Астрономия  негіздері
2.Жылу  кұбылыстары
3.Электр  кұбылыстары
4.Ж арык  кұбылыстары
5.Кинематика  негіздері
6.Динамика
7.Сақталу  зандары
8.Тербелістер
9.Толкындар.
Окушы  сүрак  тандатаннан  кейін  ол  окушы­
нын  кай  денгейде  екенін  білу  үшін  ұпайларға 
100-ден  бастап,  1  ООО  000-ға  дейін  3  денгеймен 
сұрактар  жазылып  төмендеддей  түрле  болды.
100
200 
400 
500 
1
 
000
^ І- д е н г е й
2
 
000 
4 000 
8  000 
16 000 
32 000
ІІ-деңгей
64 000
125  000
250 000 
)>-  111-денгей  (Киын  сұрақтар)
500 000
1  000 000 .
Ойыншы  такырып  тандап  алғаннан  кейін 
үш  жеңілдігі  бар  екендігі  ескеріледі.
1)50:50-жауаптардан  ішінен  дүрыс  емес  екі 
жауап  алынып  тасталынып,  калган  екі  жауап- 
тын  ішінен  ойыншы  дұрыс  жауап  таңдайды
2)К өрерм ендердің  кем егі-көрерм ен дердің  
жауаптарының  үлес  салмағы  бойынша  ойын­
шы  дұрыс  жауап  тандайды.
3)Досынан  көмек-досына  телефон  соғу  ар­
кылы  ойыншы  дұрыс  жауап  тандайды.
Ойын  барысында  ойынш ы  кай  денгейдің 
ұпайы нан  токтайды ,  сол  сомага  чек  ж азы п 
беремін.  Осылай  ойын  әрі  карай  келесі  окушы- 
мен  ж алғаса  береді.  С о н ы н д а  б ел гіл ен ген  
уакыт  бойынш а  коп  үпай  жинаған  ойыншы 
кештің  женімпазы  атанып  мактау  кагаздары- 
мен  марапатталады.
Кештін  барысындагы  такырыптардан  "Ас­
трономия  негіздері"  тақырыбының  сұрактары- 
нан  мысал  келтіре  кетейін:
Астрономия  негіздері
І.Д үние  полюсі  бұл:
A )Ж ердің  солтүстік  полюсі;
B)Жердін  оңтүстік  полюсі;
C)Дүние  осі  мен  асгіан  сферасынын  киылы­
су  нүктесі.
2.Э кваторлы к  координаталар
A)  Еністік  ж эне  тура  котерілу;
B)  Ендік  ж әне  бойлык;
C)  Азимут  ж әне  биіктік;
Д)  Азимут  ж эне  тура  көтерілу.
3.Күн  меридианы  арқылы  өту  сәті  кандай 
уакытты  береді?
А)  Ж ергілік;  В)  Белдеулік;
С)  Декреттік;  Д)  Ж аздық.
4.Казакстанда  кандай  күнтізбе  колданыла- 
ды?
А)  Григорян  уакыты;  В)  Юлиан  уакыт;
С)  Ай  уакыты;  Д)  Күн  уакыты.
5.Ауысым  мерзімінің  халыкаралык  сызығы- 
бұл:
А) 180  меридианы;  В)Тринвич  меридианы;
С)90  меридианы;  Д)  90  параллелі.
6.А спанны н  накты   ш екарасы   аны қталған 
белгілі  бір  бөлігі-
А)Аспан  сферасы;  В)Жұлдыздар;
С)11Іокжұлдыз;  Д)Күн  жүйесі.
7.Төмендегі  дәлелдеменің  кайсысы  гелио- 
центрлік  теорияда  мүмкін  емес?
A)Күн  шар  тәрізді  формада  болады;
B)Жер  шар  тәрізді  формада  болады;
C)Планеталар  Күнді  айнала  козғалады;
ДЩ ланеталар  Жерді  айнала  козғалады.
8 .Барлык тұжырымдамалардын кайсысынын 
геопентрлік  жүйеге  катысы  жоқ?
A )Ж ер  осы  ж үйенің  ортасында  немесе  оған 
жакын  орналаскан;
B)Планеталар  жерді  айнала  козғалады;
C )К үнн ін   гәуліктік  козғалысы  жер  айна- 
ласында  болады;
Д)Ай  Күнді  айнала  козғалады.
9.Аспан  денесінен  карағанда  көру  бағыты- 
на  перпендикуляр  орналаскан  жер  радиусы 
көрінетін  бүрыш-
А)Паралакс;  В)Көкжиектік  паралакс;
С)Вертикальді  паралакс;  Д )Базис.
10
.
А йдын  ф азалы к  ауыткуы ны н  ұзактығы 
кандай?
A)Сидерлік  ай  (жұлдыздык  ай);
B)Синодтык  ай  (оліаралык ай);
C)Декада  (онкүндік);
Д )Ж ана  ай;
Ақтөбе 
каласы.
64

БүркІт Баймұханов  1972 жылдан бастап бұрынғы Кенестер Одағы Педагогикалық ғадым- 
дар академиясы  окытудың мазмұны мен әдістері ғылыми-зерттеу институтының Қазак фи- 
лиалының  аға  ғылыми  кызметкері,  ал  1973  жылдан  математиканы  ж эне  физиканы  окыту 
лабораториясының меңгерушісі  болды.  Орта мектепте математиканы  окыту  проблемалары- 
мен айналысып,  осы бағытта  көптеген кұнды еңбектер жазды.  Еңбектері  М әскеу қаласын- 
дағы, республикамыздағы баспаларда және мерзімді баспасөз беттерінде жарык көрді.  Орта 
мектепте оқыту мазмұнының озгеруіне және  соған сәйкес жаңа оқулықтарды енгізуге бай­
ланысты  мұғалімдердін  біліктілігін  арттыру  барысында  еліміздің  көптеген  мектептерінде 
болып, мұғалімдер кызметінде өзіндік колғабысын тигізді.
Б.Б.Баймүханов  1992  жылы  өзінің  ұзақ  жылдык  зерттеу  еңбектерін  жинактай  келіп, 
республикамызда бірінші  болып  математиканы оқыту әдістемесі саласы  бойынша доктор- 
лык диссертация  қорғап,  педагогика ғылымдарының докторы,  профессор атағына ие  бол­
ды.
Профессор Б.Б.Баймүханов  бағдарламалар  мен  оқулыктарды  жетілдіруге,  мұғалімдерге 
арналған  әдістемелік құралдар  жасауға  ерекше  көңіл  белді,  оның  ішінде  "Математиканы 
окыту әдістемесі",  "Орта мектептегі  жиындар теориясынын элементтері",  "Математикадан 
есептер  шығаруға үйрету”,  "Алгебра-7"  жэне т.б.  сиякты әдістемелік ж эне оқу күралдарын 
атап өтуге болады.
Бүркіт  Баймұханұлы  жүбайы  Тамара  Васильевна  екеуі  екі  ұл  тәрбиелеп,  олардан  үш 
немере сүйіп отыр.  Үлкен үлы Марат әке жолын  куыгі,  математиканы оқыту әдістемесінен 
кандидаттық диссертация  корғады  және  сол  бағытта  жүмысын  жалғастыруда.  Ал  екінші 
үлы Олжас - заң қызметкері.
Профессор Б.Б.Баймүқановтың шәкірттері республикамыздың түкпір - түкпірінде еңбек 
етуде.  Бойындағы  бар  ақыл-парасатын  үстаздық  етумен  математиканы  оқыту  әдістемесі 
саласына  арнап,  қажымай-талмай  еңбек  етіп  келе  жатқан  әдіскер-ғалым  Бүркіт ағаны  80 
жастың  сеңгіріне  шыққан  мерейтойымен  күттықтап,  үзақ емір,  зор денсаулық,  отбасына 
бакыт,  ғылыми-  педагогикалық кызметіне  үлкен табыс тілейміз.
Жанболат  ҚАЙЫҢБАЙ 
Білш  6q>y жүйесі басшы және гылыми-педагогикалык, 
кадрлары біліктыігін арттыратынреспубликалық институттың 
профессоры, педагогика гшымдарыньің кандидаты
Қ Ұ Р М Е Т П   О Қ Ы Р М А Н !
«Математика  жэне  физика»,  «Информатика  негіздері»,  «Алгорифм»  журналларына  2011-жыл- 
га  жазылу  жүріп  жатыр.
Байланыс  кызметінің  құнын  және  қосылған  қүн  салығын  қоса  есептегенде  2011-жылга  ж азы ­
лу  бағасы  (аудан/ауы л)  тәмендегідей:
*М
ятрмятнкя
  *
днр
 
индексі  75885
і
т и
74  тиын
індексі  75886
і
1ЫН
01  тиын
н
>гн
5  тиын
РЕДАКЦИЯ

■  u
  ■ 
я ш  
и  
ш
i   I  
и  щя
г
а
м
о
т
н
я
в
ч

Л
 
. " - J *  
_
■
>
 
j " " 1
J.  . „  I  I
r   %
S
T
S
-
.
?
■   L  
■
I   U- Ч
 
I   -
F
V
t
H
  Г
■ НЧ
■
V A l   ■■  ■
.   г
L  
Y
Л
Т
1
. 
I  
J -
i
.
n
 
Һ Л
Л
У
 
« H
1
■  ™
■
J

u
s
  ■  
■ ■
^
.
І
Һ
И
I  
1
1  
.
.
1
.   “   г , и
J  
-
- V
J   Г
  r
■ 
-
 
1
Т
Ч
. . І
"   I V .
Х
Л
І
р
У
 
j
■  ■   -  
/
л
 
I

«  
J
I
U \ l "  
-   . V
■ 
■  ■
■  . .
r
'
v
1 !
■ 
■  ■
■
.  
1
 
. 1
■ 
■
ш 
и 
и  \
U
■
1
" ■
 
-
■ J
I S
"
 
1

Л
у
і
  ■ ■   . ■  
_  
I
s
  U
L
  Н   г  
V T V /-.г  w
 
-п ..Т У <
.  
■  /
Л
  ■ ■ ?   H   -   - ■ _ ■   | _  
L l
V
'
 
■ ■ - " ■ ■ " * ■  
■ ■ "  
■  
"
.
: .  
■ ■

■
і
-
^
і
■  I I I
V
-
1
 
1
  І і
■
u
Я
Й
-
 
1
f
t
-
.
-
■
M
 
.
1
1
.
I   V
r
t
>
—
i
+
^
V
|
W
J
4

| " s  
Л
1
  J
■
л
  > ■
  -
I
s
F
i
1
 
— 
wfl  К
.  
Ч
.  
I
.  
■
?
Л
і
r
-
1.
1
 
і л
  .
:  J  ■: г  
■ 
j
-
4 :
 
1 
■
■
■
- ,
һ
:
г
.
-
r
■ - . - x   "   B-  ■   ■!
и
. 1 "
-
1
 
■■
1
 
J I V

!
1 
■ I
"  
I
ï * \
I
J
Г
I
й
■ 
h
. j
1 
■ 
■
 
K
L
-
■
^  
i v
 
Я  i
1 *4
h
1
  I
I
Ï ?
*

-  
г   ■■  ■ 
г
■ 
t
  "ІД  "
"
 
1
 
І
  S
 
€
Y  p  ,  Ц 
ш,шя
; 
■ j T j c  
: .
.  
- i  
*
3
  ï
:
^
'
P
-
p  
- r

.   ■■■  b
 
r m 
■  X I   . " л

■ 
I

; I ы .
H
ï
run
  .'Я .--!
■v
■ "  
.  
■   ■ ■ ■   I
I
7 . 1

" Л
■ л ^

■ V

п   \ ' К
һ
'  | V  
; 
. л
T
-
J  J  f  L 
1
 r_ T - "  
i l - \ i i 1
I   Z
.   . V м   ■
 
■
■

л
.
'
.
.
-
.
■
I
l
.
 
s
ч
F  I
I
1 
■ ■
b J I
■r - ■  - ' Î J -   T ”
L-  I  ■■ 
■  
■
■ 
I  И IJ 
- I  JF .L T .
Ï   i y . ' ;

■ ■
■s-
J
V
•  I "
'
 
I
j

■ Il

■ 
Ш
  BU  ■  ■
■
-
 
■   L
l
-
.
□
■
■
■
I
 
■  
"
I
_  V 
ГУ  Ч.І - .г
с и   ■  
.  и
,
р ч
-ПС-?Х

л
"А
■V  .1  ^
■ ■".V
Π
1
  г .
V
.
-
1  
J - V
Л
т
г
■ У
ч" :■/ г
LI3»b 
■  
■ ■  
■ ■
H 
■ ■ ■ 
■
■ ■ 
■
■
I l  
■ 
■■ 
■
■
■  ■ 
■
■ 
ЯШ
 
■
ЯГ" 
■
■1
- 
H 
■
ы
w .   ■ Э Т -
.  
"■ 1  V  " i   1

Г - - .  Г
7 1
«  I .■ 
Г.  J L   ■■
' • Г ' Г Г .   .
 
■  
■  
■
■  
ь і :  
■
■
т-h.-: 
i
.
l
 I
. 
■ ■  -■ .и   гг.-*.-

v -  
■
I  L + .  
■
_
 
_
■ ■ ■  
_
  I
Г"
l
"  Т Т - 1 -ü  r"гГ-■ ■■■■■  *
ьги Л

■  ч.Ч-
.
.
\
і
һ
и
һ
 
.  
.
■
■  
—
’
 
—
 
■  
■  
■
■
К
А
 
1  
“
һ
.
 
■
#
.
и
-
 
я
А
>
  ■ > ■ " ■
.
■
.
■
v
 
■
'
■
:
1   .   -
  ■ ■ ■ ■ ■

-
ІУшГш
>■  ^
_
*

г . -   ■>''1V.'
■  j - J i   .  ■ +
О 
4
i s  Л *   ' ■ p  Г
и . Щ Г '   и ’
>

Гь
■   ■
■  ч

L
ҮіУл
у
: :
4
  S
M

T ,
V
.
>"■1-  j r
■
  ■  
■  
.  
"
%

h
I

"■■..V--*  *
.
"
f
.
'
T
.
j
-
1
■   ■  
H
 
■
•   ■   •  
n i V l i
.1 
j
 . r  
V.
■   ■
_
  / - ■  
I   ' . X
  .
.
.
.
.
.
.

» -

г. ■ ■■■

л.я  I -H 
л  H-

■ л .

. . г   ■ ■
L. 
Г ■
1
- 1

I .
■ I .
.  J
■ I
I
I
■
I 
-
■  
I  
■  
■
?

\  
! 
I I
I 
I 

жүктеу/скачать 6,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: