Иман – жүрек айнасы Ақылбек Шаяхметтің

Айтар болса əкесі балаға сын.

Кім екенін таланты д ара, басым,

Тек сарабд ал сыншылар сараласын.

Мұзбалақтың топшысы қайырылмасын,

Сыпырғанд а қыранның томағасын.

Біреу мақтап жатқанд а қораласын,

Сол қораны кім қайта жаңаласын?!

Қожайынның қалауын жасайтын көп,

Білгенімен Алланың қаламасын.

Етікшілер етігін тағаласын,

Өнерліні өнерпаз бағаласын,

Бұл фəнид ен аттанған мəйіттің д е

Нағыз молд а шығарсын жаназасын.

* * *

Бұл қазақты кімің бар жете білген,

Ад аспайд ы д ейд і ғой төте жүрген.

Мал табад ы кейбіреу білегімен,

Күн көред і кейбіреу етегімен.

Ғалымд ард ың білімін пайд аланып,

Жүргенд ерд ің көптігі айд ан анық.

Ақымақ бас түскенд е сай түбіне,

Жатқанд ығын ойламас қайд а барып?!

Аз емес қой жалғанд а басатын жер,

Азық болар арамға мүсəпірлер.

Бірақ, түбі жазасын тартпай қоймас

Кісі ақысын жеп жүрген кісəпірлер.

Таба алмаса көп ад ам күнд егі асын,

Тығып жүрсе тауықтай күлге басын,

Ауылд ард ың қасынд а бір-бір зират,

Қабір саны тұратын үйд ен басым.

Малд ың басы азайса қорасынд а,

Аузына алмай шүкірін, тобасын д а.

Сенд еліп жүр кісілер байыз таппай,

Бұл д үния мен ол д үния арасынд а.

* * *

Кейбіреуге білімсіз қолд ан жасап Құд айд ы,

Төріне іліп суретін, табынғаны ұнайд ы.

Атақ, байлық, д əреже баста мəңгі тұрмайд ы,

Қуат қайтып, күш кеміп, тағд ыр бағын ұрлайд ы.

Қанд ай кезд е құрбақа басынд а ойнар құланның,

Көрген бар ма құлағын айыр тілд і жыланның.

Айтыңд аршы, ад амд ар, беті бар ма аярд ың,

Шеті бар ма шеменнің, шегі бар ма шыд амның?!

* * *

Жанаса алд ың ба жақсыға,

Қараса алд ың ба тапшыға?!

Қаншама жинап-терсең д е,

Дүниенің көбі қоқсық, ə?!

Кед ейге қоңсы қонд ың ба,

Əлсізге жақтас болд ың ба?

Бақ ізд еп жүріп бас қатып,

Білд ің ба барын сор мұнд а?!

Маңд айд ың соры бес елі,

Қазақтың бітпес өсегі.

Жұмақ па күні бүгінгі,

Тозақ па күні кешегі?!

Ад амд ар аз ба ой қуған,

Бітпейд і д үрмек, той-д уман.

Жалықтың сен д е тыңд ауд ан,

Жалықтым мен д е айтуд ан...

Өлілер мен тірілер

Аллаға сенбей,

Ад амға сеніп,

Шайтанға еріп,

Айтқанға көніп,

Санасын улап,

Нəпсісі жеңіп,

Жүргенд ер тірі

Емес пе өлік?!

Асуы шыққан –

Шынд ықтың шыңы,

Болмаған бұққан

Биліктің құлы,

Бо с өтпес күні,

Мақсаты ірі,

Қайтқанд ар кеше

Емес пе тірі?!

Болса д а фəни

Тірліктің сəні,

Емес қой ас жеу

Өмірд ің мəні.

Кеңкелес емес

Тірінің көбі,

Керемет емес

Өлгеннің бəрі.

Дəуірлер өтіп,

Жалғанға нанып,

Жақсылар кетіп,

Жаманд ар қалып,

Өзегі талып,

Нəр тауып халық,

Жалғасып жатыр

Тіршілік анық...

* * *

Алуан ой көкейімд і тесті менің,

Кейбіреу ұмытпайд ы ескі кегін.

Айт д ейсің көргеніңд і, білгеніңд і,

Көрген – шын, өтірік пе естігенім?!

Жүректі мазаласа сезім-жібек,

Отырған болған талай кезім жүд еп.

Жел тұрмай шөптің басы қимылд амас,

Естіген жел тұрғанд а сөзім д е көп.

Өстім мен сөзін естіп өзі жоқтың,

Түсінд ім өсиетін көзі жоқтың.

Тұрсам д а өзін танып, көзін көріп,

Сөзінен көбісінің мезі боппын.

Кейбіреу өңмеңд ейд і əлін білмей,

Кейбіреу əлек болар сəні кірмей.

Кейбіреу сыртқы түрмен көпті алд айд ы,

Шын емес көргеннің д е бəрі бірд ей.

Тұрғанд а жан-сезімің тарап қанға,

Еңбек қыл, сен д е енд еше қарап қалма.

Сенемін көрмесем д е Жаратқанға,

Жалғанға шұғыласын таратқанға...

* * *

Аулақ болған жалғанның қақ-соғынан,

Жүрген жерін жайнатып, бақша қылған,

Жиған малын жұмсаған жақсылыққа,

Пайғамбард ың бесеуі патша болған.

Неге ғана солард ан үлгі алмайд ы

Алтын жиған патшалар, ақша қуған.

Тамақ жейд і ыд ыстан алтынд атқан,

Күн көргенд ер қазанның қаспағынан.

Ақиретті ойласа күлкі қайд а,

Жалбарынбай Аллаға ұйқы қайд а?

Үмбетім д еп өткен ғой Мұхамбет те,

Жүсіп, Дəуіт, Сүлеймен, Зұлқарнай д а.

Соның бəрін ұмытса тіршілікте,

Иман жайлы ақынд ар жыр толғай ма?!

Тигеннен соң жүйкеге күншілд ік те,

Тозған көңіл бір күні жыртылмай ма?!

Көбейгенд е пенд елер пайд а қуған,

Былығы мен шылығын айла қылған.

Қуырд ақтық ет алып қу бастан д а,

Жылу жиған қырд ағы, ойд ағыд ан.

Жапалақтың жарбиған күні туған,

Жылан жатқан қалған соң сайд а қыран.

Түлкі менен қарсаққа бас шұлғид ы,

Арыстанд ар шошыған айбарынан.

Алжығанын үлкеннің кім көріпті?

Жалған сөйлеу жай болд ы күнд елікті.

Ақылы кем болса д а, кіл көрікті

Аяқ шалар əд істі үйреніпті.

Сүйенгені табылса қуаныпты,

Сияпатын берген соң сый көріпті.

Шұрық-тесік шатырд ан су ағыпты,

Жүрген шақта болд ы д еп ірге мықты.

Жүргенд ер көп кішіні кісі д емей,

Болғанымен сөзі бай, ісі кед ей,

Ер-тұрманы тұрса д а түгенд елмей,

Тəж кіред і кед ейд ің түсіне кей.

Өз балаңд ы жұмсасаң, қайыры бар,

Біреу үшін жұмсай ма күшін өгей?

Құлынынан айырылған күн жарықта

Қайран, жылқы, қала ма кісінемей?!

Аққу көлін қылған соң қоңыс қарға,

Суға кеткен жармасып, тал ұстар ма?

Жауырыны жерге тиіп жатқанд ар көп

Ергежейлі палуанмен алысқанд а.

Таң қалуд ың ешқанд ай реті жоқ

Озып шықса жабылар жарысқанд а.

Озбыр қазақ қояд ы од ыраңд ап,

Пиғылы жаман отаршыл орыстан д а.

Астамсынған ад ам көп, масайраған,

Баспайд ы іске аяғын д о с ойлаған,

Төніп тұрса төбеңнен, басар мысты,

Қарай қалсаң төменнен, бас айналар.

Тірісінд е орнатып ескерткішті,

Толып кеткен секілд і тас айналаң.

Шайтанд арға тас атар ад ам жоқ па,

Құд ай сүймес қылықты жасай ма ад ам?!

Біреулер жүр əлі д е тиын санап,

Табар көзін теңгенің жиылса нақ,

Шығу үшін орынд ап бес парызын,

Толып жатыр пенд еге қиын сабақ.

Берем д есе біреуге, алам д есе,

Хақтан басқа кім оған тыйым салад ?

Жиғаныңд ы төгіп-шаш, шамаң келсе,

Тепкілесең кетпейд і, бұйырса бақ.

Көңілің қард ай болса д а жайған əппақ,

Көкше мұзд а жүресің тайғанақтап.

Шабаланған канд еннің айтаққа еріп,

Тістейтінін білмейсің қай балақтан?

Қысылатын бет көрсе жүзің жарқын

Қабырғад ай тек сыртын қойған ақтап.

Бет-жүзіне қарамай, тік сөйлеген

Қалай ұнап, кісіге қайд ан жақпақ?!

«Ішім өлген, сыртым сау» – д еген Абай,

Шошыд ы екен шынынд а нед ен Абай?

«Өз д ертін тығып ішке, білд іре алмай,

Ауру жүрек ақырын соғад ы жай».

«Бас-басына би болса өңкей қиқым»,

Қамын ерте ел-жұрттың жеген Абай.

Елд ің сəнін келтірген, бұзбай шырқын,

Айтқан сөзге болған соң ісі оның сай.

Ханнан қазық, қойса д а бид ен тоқпақ,

Қо сауызын кісі көп жүрген оқтап.

Жағымпазд ар жабылып жасап кеткен

Даңғыл жолға айналд ы сүрлеу-соқпақ.

Кеуд ед егі самсаған салпыншақтан

Жүрген жанд ы көрмед ім тартыншақтап.

Теперішті көп көрген қайран, халқым,

Қалса болд ы ад амд ық қалпын сақтап.

Аңғара алсам фəнид ің теріс, кемін,

Кед ір-бұд ыр кей жерін тегістед ім.

Алла қолд ап, жырымд ы жүрсем жолд ап,

Соның бəрін д емеймін мен істед ім.

Шағыларын қай күні Алла білер,

Дəнінд ейміз тіп-титтей шемішкенің.

«Ел-жұртым аман болсын!» – д еген тілек

Құлағына шалынсын періштенің.

* * *

Жүргенімен ад амд ар айға жетіп,

Пиғылд ары барад ы қайд а кетіп?!

Өз елінд е қызмет жасап жүріп,

Отырад ы соған д а сый д əметіп.

Жүргенімен ад амд ар айға барып,

Орала ма əртүрлі ойға қалып.

Ғарыштан д а бола ма олжа таппақ,

Жер бетінд е көргенін пайд аланып.

Жүргенімен ад амд ар айға қонып,

Апаратын жұмаққа қайд а көлік?!

Көңілд ерд ің қыртысы жазыла ма,

Қуанғанд ай бір бірін тойд а көріп.

Билесе д е кейуақыт бойд ы желік,

Тыныштығын бұзбаса қайғы бөліп.

Туған ай д а туралған еттей бітер,

Жүрген жақсы жалықпай айд ы көріп.

* * *

Мешіт іші. Толып тұр мұсылманд ар,

Арасынд а қамкөңіл, қысылған бар.

Алғы сапқа тұрыпты кіл қажылар,

Иманд ылық жолынд а ысылғанд ар.

Мұсылманд ар тізілген қатард ағы

Жолаушыд ай бір ұзақ сапард ағы.

Бір Аллаға белгілі ақырынд а

Ұзын жолд ың қай жерге апармағы.

Азан айтып жатқанд а таңғы шақта,

Өмірд е д е жүре алсақ алғы сапта.

Табанымыз тисе д е күйген шоққа,

Мүмкін, түспей қалармыз жанған отқа.

Жетем д еген тілек пен талап болса,

Күтем д еген сезім мен тағат болса,

Жақсылығың жасаған еселеніп,

Бір Аллад ан бұйырар, сауап болса.

* * *

Үлкенд ерге арналған сыбағаны

«Маған бер!» – д еп ұялмай кім алад ы?

Жағымпазд ар жиналған жиналыстар

Болып кеткен секілд і жын алаңы.

Қолын салса арамд ар ад ал асқа,

Аузын баққан д ері анық: «Араласпа!»

Ақсақалға кигізер шапаның д а

Жабу болд ы моншад а жалаңашқа.

Кейд е баймын, кей кезд е жарымаймын,

Жағаласып келед і əлі қайғым.

Сары суд ың бед елі асып тұрса,

Ұнжырғасы түспей ме сары майд ың?!

Əзəзілд ер көбейіп тағар кінə,

Əд ілеттің ақ үйі тоналд ы ма?

Еңбекшіні мазақтап тұрған-сынд ы

Салпыншақтар ілінген погонд ыға.

Өтсін д есем қызықпен тамаша айым,

Жақсыларға үлгілі жанасайын.

Қазы-қарта, жаяд ан артық маған

Қайғысыз, қантсыз ішкен қара шайым.

Көкжиектен сарғайып таң атқанд а,

Ұйқыңд ы аш! Сен д е енд еше қарап қалма.

«Несібемд і бұйыртқан кемітпе» – д еп,

Күнд із-түні жалбарын Жаратқанға.

Не дейін ?!

Жақынд ы жаралаған,

Алысты қаралаған,

Құнсызд ы бағалаған,

До старын табалаған,

Қанд асты қаламаған,

Дінд есті алалаған,

Əлсізге арашашы

Болуға жарамаған,

Қалқиған қара басы,

Не д ейін саған, ад ам?!

* * *

Толғауы тоқсан қызыл тіл

Талайд ың алд ын ораған,

Дəстүр мен салтың, д ін мен д іл,

Сақтаған оқтан бораған.

Есіңд е болса жас күнің,

Үйірі болса қасқырд ың,

Біреуі болар абад ан.

Абад аннан айырылса,

Жем болар итке қабаған.

Қанаты тағы қайырылса,

Күшіктей болар талаған.

Етектен иттер тартпай ма,

Жау алған күні жағад ан.

Кінəні саған артпай ма,

Айырылып қалсаң тобад ан.

Заманың азған кез болса,

Өсек пен аяң сөз болса,

Ілтипат кетер інід ен,

Абырой қашар ағад ан.

Қашқанд а қашып құтылар,

Қуғанд а жетпей қоймайтын

Жүйрік ат болса жараған.

Жанашыр, жақын көп болса,

Құтылар басың жалад ан.

Басыңа келіп бақ қонса,

Тілектес болар көп ад ам.

Сайран мен сейіл тап болса,

Тек асып кетпе шамад ан.

Қайғының бұлты торласа,

Ақылы егер болмаса,

Жəнд іктің жерд е қоры – ад ам.

Фəнид е ешкім қала алмас,

Мəңгілік тұрақ таба алмас,

Қойсаң д а құйып қолад ан.

Тірлікте таққа мінсе д е,

Кең сарай үйге кірсе д е,

Құтылмас түбі молад ан.

* * *

Елд е мейлі көп болсын ержегейлі,

Тисе себі болғаны елге д ейд і.

Кезд есетін тым жиі кем-кетікті

Сырт жақтан біреу келіп жөнд емейд і.

Тат баспайд ы қиналып жазғаныңд ы,

Шаң қонбаса ақ көйлек кірлемейд і.

Тозғаңыңд ы қаласа жаман ад ам,

Озғаныңд ы жақсылар күнд емейд і.

Тұрғанына қампайып мəз қарынд ы

Көре тұра біреулер үнд емейд і.

Кейбіреулер болса д а аз д арынд ы,

Əншімін д еп тамағын құр кенейд і.

Тілі балд ай біреуд ің д іні қатты,

Еріп менің қасыма жүрме д ейд і.

Жақын қылып жауласып жүрген жатты,

Кигенд ері үлд е мен бүлд е д ейд і.

Өзім таптым д еп ойлап келген бақты,

Қылғанына қуанар құл кед ейд і.

Күнд еріңнің болмайд ы бəрі сəтті,

Құлап жатып біреуге күлме д ейд і.

Қолы күйген өшіріп жанған отты,

Қайырымд ы жанд ард ы кім жебейд і?

Ата-анаға перзенттің бəрі тəтті,

«Мынауың қыз, мынауың ұл» – д емейд і.

Қылған істің Аллаға бəрі мағұлым,

Түссе-д ағы жалғанд а кімге пейілі.

Шыға алад ы ағартып күйген бетті,

Рахматыңа, қаласа, бір бөлейд і.

Базарыңның барынд а сөйлеп қалғын,

Жаратқан соң Жаратқан тіл-көмейд і.

* * *

Қазаның д а түр-түрі бар, қазалар бар мезгілсіз,

«Ауырған жоқ, қартайған жоқ» – д еп ойлайсыз енд і сіз.

Əзірейіл қашан сенің айтқаныңа бағынд ы,

Бəлкім, көкте, бəлкім, суд а алар келіп жаныңд ы.

Патша, сұлтан, бай, бағылан түбі ажалға тап болар,

Қиналған д а, қор болған д а ол д үниеге аттанар.

Кетер бəрі, имансыз д а, иманд ы д а иланған,

Артта қалар көрген қызық, қылған ісі, жиған мал.

Артта қалар сүйген жарың, бала-шаға, д о старың,

Ажал жетсе, жалғанд ағы көрген күнің қас-қағым,

Қыршын кетіп жатқанд а д а көзд ің жасын кім елер,

Көп жасаған кісінің д е жайы бар ма шіренер?!

Бұл фəнид е асып-тасып, бітіргенд ер жұмысын,

Ұмытад ы тіршілікте жаналғыштың қылышын.

«Қылша мойным талша ғой!» – д еп жүргенд ер д е күні үшін,

Ұмытад ы тіршілікте жаналғыштың қылышын.

Байғұс, пенд е, күнəсіне бере ме д еп кешірім,

Көз жұмард а есіне алар Жаратқанның есімін.

«Сен өлімд і ұмытсаң д а, ажал сені ұмытпас!» –

Деп тұрғанд ай қабірд егі қарауытқан құлпытас.

* * *

Баршылық болса төсіңд і керме «баймын» – д еп,

Таршылық болса «басымнан бақыт тайд ың» – д еп,

Жабырқап жаның, жанарға жас кеп, жасыма,

Аманд ық болса, жуылып кетер қайғың көп.

Жоқ болып жүрсең – налытар сені жоқшылық,

Тоқ болып жүрсең – қуантар сені тоқшылық.

Қайырым қылсаң, тиед і саған сауабы,

Ад амнан емес, Аллад ан келер жақсылық.

* * *

Адамдар бүгін көкте ұшып, мұхитта жүзген,

Тауларға шыққан, құм басқан шөлдерді кезген,

«Бастаған кім, – деп, – барлығын сынауды бізден?» –

Жер менен көкке қарайды сұраулы жүзбен.

Сүрінгіш бала сүйеді киізді неге,

Сүзеген сиыр тілейді мүйізді неге...

Қайықтай жеңіл əп-сəтте кетеді батып

Теңізді шарлап, жасаған круиз кеме.

Жетпейді кейде пақырға қолдаған көмек,

Құлайды құс та аспанда самғаған кенет.

Қиналған кезде жəрдем қып, жүрсе деп елеп,

Сондықтан пенде тілейді Алладан медет.

Тұрсаң да жасып болғанда көңілің жарым,

Ұмытпа, жаным, ол жақта өмірдің барын.

Жеңілдік берсін деп тіле, күнəңді кешіп,

Есіңе алсаң Алланы шығарда жаның.

* * *

Тудым, келдім фəниге,

Көзімді аштым, жыладым.

«Емшек бер!» – деп, əрине,

Көздің жасын бұладым.

Өйткені, мен өлімге

Жақындадым бір адым.

Тəй-тəй тұрып, қаз бастым,

Тегіс жерде құладым.

Тура жолда адастым,

Аранына ажалдың,

Босатпайтын тажалдың

Аяқ бастым он адым.

Буын қатып, ер жеттім,

Қыз-қырқынға ұнадым.

Тағы да мəн бермедім,

Өлкесіне өлімнің

Беттегенде білмедім

Басқанымды мың адым.

Күннен күнге тақымдап,

Келеді ажал жақындап.

Кей күн ыстық күйдіріп,

Кей күн аяз сақылдап...

Шіруі анық таңдайдың,

Сөйлесең де тақылдап.

Киім қалар тозған соң,

Күз де жетер жаздан соң.

Көңіл шері қозғалсын,

Кейінгіге сөз қалсын,

Оқыр біреу, ұнатса,

Біз өмірден озған соң.

* * *

Ақкөңілд ің жылд ам д ейд і ажалы,

Жауд ы аяған болған д ейд і жаралы.

Соған бола бас қатырып не керек,

Мейірімд іні Алла д а ізд еп табад ы.

Бар ад амның жомарты мен сараңы,

Көкіректі көтермегін жоғары.

Патшалард ан мыңд ы беріп, мыңд ы алған

Қайыршының қайырымы бағалы.

* * *

Болса-д ағы қаншама ірі тұлға,

Ажал жайлы болмайд ы ұмытуға.

Өлген кісі мұз басқан бір жақ шетін

Жерд ің қойнын кіред і жылытуға.

Алқаптард а өңд елген, күтім көрген,

Қайта көктеп шығад ы тұқым жерд ен.

Жаратқанның жарлығы бұлжымайд ы,

Орынд алып жатад ы үкім бірд ен.

Болмайд ы ғой фəнид е өлмес ад ам,

Бақытты ма кісілер көп жасаған?!

Ол д үнияға асығып не қылад ы,

Бұл д үнияның қайғысын көрмесе ад ам.

Біреулер мəз ішкен ас, мінген атқа,

Ажал жайлы хабары мүлд е жоқ па?!

Шырқырайд ы шыбын жан жанталасып,

Жер астына тəнд ері кірген шақта.

* * *

Перзентінен үміт күтсе ел бүгін,

Сақтау үшін теңд ігі мен елд ігін,

Бұғып қалмай, шаппас па ед ім атойлап,

Берсе маған пайғамбард ың ерлігін.

Білгеннен соң д үнияның ғапылын,

Жағаласқан жауға көнбей жақыным,

Теріс кетпей, жүрер ме ед ім ақырын,

Берсе маған пайғамбард ың ақылын.

Көріп тұрсам Күннің өшпес жарығын,

Аман болса алпыс екі тамырым,

Ел алд ынд а артар ма ед і қад ірім,

Берсе маған пайғамбард ың сабырын.

* * *

Тал-шыбық мінген балалық

Келмейд і қайта оралып.

Шашылып қанша асығым,

Кетіпті көбі жоғалып.

Бозбала күнім ержеткен

Қияға қанат серметкен.

Құп-құрғақ болып шығушы ек,

Болса д а жауын селд еткен.

Жастықтың жарқын жолд ары

Көп болд ы артта қалғалы.

Асау ат мінер шама жоқ,

Тағд ырд ың басқа салғаны.

Қарттықтың мінсең арбасын,

Күтед і тағы алд а сын.

Арбаң д а сынып жол бойы,

Болмаса болд ы қор басың.

Өткенд е зулап тез күнің,

Өмірд ің мəнін сезд і кім?!

Тəубаға келд ім көргенд е

Ғұмырд ың түрлі мезгілін...

* * *

Көз сал мына кісіге,

Қайқаң-қайқаң етед і.

Шайтан кіріп ішіне,

Түлен түртіп кетед і.

Биік қойып бір өзін,

Аузы толған – былапыт.

Өзгерте алмас мінезін,

Өзгерсе д е уақыт.

Айтқан сөзі – кекесін,

Жүрген жері – былғаныш.

Басты шайқап өтесің,

Аллаға аян қылған іс.

Мансабына разы,

Тағы д а өсу бар ойд а.

Қатарының біразы

Жеріп біткен, алайд а.

* * *

Мені жалғыз жаратқан Жар

Қалд ырмад ы жалғыз қылып.

Ғұмырымд ы жалғад ы олар,

Келген ұрпақ ұл-қыз болып.

Жалғыз қалсам, жарым келд і,

Жарым ед ім, болд ым бүтін.

Аямастан барын берд і,

Ырыс тасып, толд ы құтым.

Жалғыз қалсам, д о стар келд і,

Жабыққанд а жаныма кеп.

Туған-туыс көзі көрд і:

«Аз бейнетке налыма!» – д еп.

Жалғыз қалсам, жан-сырымд ы

Бөлісуге өлең келд і.

Дұшпанымның сағы сынд ы,

Төккен терім төленд і енд і.

Ретім жоқ қамығатын,

Жалғыз қалып көрген жоқпын.

Көрмей қалсам сағынатын,

Туып-өскен елмен көппін.

* * *

Иманның жауып қойған қақпасына

Кім кепіл шайтан келіп қақпасына.

Бəйгід е д өненд ер мен бесті келген,

Кім кепіл тай-құнанның шаппасына?!

Ие бол, қайд а жүрсең ат басына,

Кісіні мал менен бақ жоқта сына.

Кед ей боп, бай болғанд ар көп пе, сірə,

Бай болып, кед ей болған жоқ па, сірə?!

Көрсеткен табылад ы сұқ қасына,

Кейбіреу табынад ы пұт тасына.

Кетед і қолы жетпей, сөзі д е өтпей,

Келгенд ер қол созымға тақ қасына.

Төбе би бұрып жатса жақтасына,

Күл мен қи кіріп жатса от басына,

Қаншама жыр жазсам д а тап басып,ə,

Қазаққа көзім жетті жақпасыма...

* * *

Кесек тастар құмға айналып,

Түйір дəндер ұнға айналып,

Мүжілгенде биік таулар,

Кетті өтірік шынға айналып.

Еріген мұз суға айналып,

Қайнаған су буға айналып,

Тартылғанда терең теңіз,

Кетті адам да сұмға айналып.

Жатқандарды құр жайланып,

Шайтан жібі шырмай ма анық?!

Соның бəрін айтып берер

Қалған-сынды тіл байланып...

* * *

Алыс жаққа аттанғанд а сапарға,

Шүкір қылғын қо сылд ым д еп қатарға.

Елд ен озып алға шықсаң, елірме,

Жанып бітсе күл болад ы көмір д е.

Жолд астарың тастап кетсе жолд а д а,

Жолаушыға жақсылықты бұлд ама.

Жаман озып, жақсы азып жатса д а,

Кісілікті сатпа арзан ақшаға.

Аттан түсіп, мінгенд е д е арбаға,

Қоржын тозса, қанағат қыл д орбаға.

Арбаң сынып, жаяу қалған кезд е д е

Жалтақтама, жалбарынба өзгеге.

Қолың талса, аяғың бар, налыма,

Аяқ сынса, таяқ ұста қолыңа.

Тəуба қылғын, жамау болса киімің,

Тəуба қылғын, шықпаса д а бүйірің.

Күд ік, күмəн көп келсе д е ойыңа,

Серпіп тастап, еңсе тікте, мойыма!

Ағайыннан артық құрмет д əметпе,

Аллад ан күт, зəру болсаң көмекке.

Əр сапард а жасап жүрген ерге сын,

Жаны ашыса, жарылқайд ы пенд есін.

* * *

Сабыр берд ің күйін кешсем көжектің,

Тежеу салд ың кетсем тілд і безеп тым,

Қайғырттың қапа қып,

Қуанттың, мəз еттің.

Тек саулық сұрад ым,

Мың алғыс, Раббым!

Ғашық қылып, ішімд і д е жанд ырд ың,

Қаталасам, шөлімд і д е қанд ырд ың.

Аш болсам, тоқ қылд ың,

Жоқ болсам, бар қылд ың.

Өткерд ім сынағын,

Мың алғыс, Раббым!

Жолаушы ед ім ішінд е бір кеменің,

Бұл фəнид і танып-білсем д еп ед ім.

Елеп-ескерд ің,

Желеп-жебед ің.

Жылад ым, шыд ад ым,

Мың алғыс, Раббым!

* * *

Ад амд ар – Алланың өнімі,

Алланың қолынд а өмірі.

Апаттан, ауруд ан, ажалд ан

Сақтаған, тек қана сенімі.

Сонд ықтан алард а соңғы д ем

Алла! – д еп жыбырлар еріні.

* * *

Тіршіліктің шалабын шайқад ым көп,

Жақсы менен жаманын байқад ым д өп.

Қарап қана қоймад ым, ойға түйд ім,

Тыңд аушыға сонд ықтан айтарым көп.

Айтарым бар жастарға ысылмаған,

Айтарым бар қартқа д а қысылмаған.

Жаратушы он екі мүшемд і д е

Берген жоқ қой талантым үшін маған.

Қолд ы берсе, бергенін алсын д ед і,

Тұқым сеуіп, егінін орсын д ед і.

Көзд і берсе, барлығын көрсін д ед і,

Игілікке тек бетін бұрсын д ед і.

Ауыз берсе, сөйлесін, күлсін д ед і,

Аяқ берсе, алшаңд ап жүрсін д ед і.

Белд і берсе, еңкейіп, тізе бүгіп,

Жаратқанға құлшылық қылсын д ед і.

Жүрек берд і соғуд ан тынбасын д еп,

Тілд і берд і əн салып, жырласын д еп,

Бəрін берд і ұрпағын жалғасын д еп,

Құлақ берд і жақсы сөз тыңд асын д еп.

Байқап тұрған жүретін əр ізімд і,

Еске салған өтейтін парызымд ы,

Өмірд і д е сыйлаған жомарт Хаққа

Қалай ғана қайтарам қарызымд ы?!

* * *

Түсіме кірд і

Жұмақ қақпасы.

Жанынд а тұрд ы

Жазмыш тақтасы.

Күзетші көп екен.

Сөзім өтпед і.

Тақтаға бақ қонған

Көзім жетпед і.

Керегі жоқ екен

атақ, аттың д а,

Керегі жоқ екен

кепіл хаттың д а.

Маржанд ай тізілген

тізімнің ішінд е

Білмеймін...

Бармын ба,

Жоқпын ба?!

* * *

Таң менен кештің арасын

Жалғайд ы жақсы жарасым.

Ауыртқан көзд і жарықтың

Тек білсең болд ы бағасын.

Күн менен түннің арасын

Жалғайд ы жақсы жарасым.

Күнд ізгі бейнет қажытса,

Түн болса тыным аласың.

От болып кейд е жанасың,

Суға д а басты саласың.

Жалғайд ы пенд е еңбекпен

Өмір мен өлім арасын.

* * *

Біреуд ің жалтылд аған түймесі көп,

Біреуд ің сынық тебен, инесі жоқ,

Жоқ ад ам жалғыз сабақ жіп болса д а,

Əкелер бар тапқанын үйге сүйреп.

Мал жиып бұд  фəнид е қамд анған соң,

Бар ад ам малын шашар бар болған соң.

Қызығын жиған малд ың көре алмаса,

Жалғанд а бəрінен д е қор болған сол.

* * *

Өткен күннің бəрі, бəрі есепте,

Керегі не айтып оған бо с өкпе?!

Несібемд і азайтатын ұйқымд ы

Тағы қимай жатырмын мен төсекте.

Қалың перд е күннің көзін бүркед і,

Иығымд а жүк тұрғанд ай бір келі.

«Жылы жерд е жата бер, – д еп, – бұйығып» –

Шайтан қымтап жатыр жұмсақ көрпені.

Кезд ерімд е ұйқылы-ояу қалғыған,

Қуа алд ым ба шайтан шықса алд ымнан?!

Сол шайтанның жүзін анық көрмед ім,

Жолыққанд а танымаймын, нан бұған...

* * *

«Жын ұрған!» – д ейд і,

Жын ұрған емес,

Жын кірген оның ішіне.

Кер кетсе жүріс,

Тұрмайд ы тыныш,

Зер салсаң қарап ісіне.

Мақсатқа жетіп,

Тұрғанд а көкіп,

Мың жерд ен зекіп, тый, мейлі,

Іштегі жыны

Бұрқырап буы,

Тіліне түсіп, сөйлейд і.

Сөзд ерд ен жалған

Жақтары талған,

Əумесер, над ан, ұрд ажық,

Арылмас жыннан,

Осынд ай сұмнан

Еліміз кейд е жүр қажып.

* * *

Құлақ естид і,

Көзім көред і.

Жүрек сезед і,

Бірақ, төзед і.

Көбік сөзд ерге,

Арам, езд ерге,

Құбылған жүзд ерге

Жыным келед і.

Сабыр сақтасам,

Ақты жақтасам,

Жөн сөзге тоқтасам,

Жыным өлед і.

жүктеу/скачать 2,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: