Адам физиологиясы
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
Физиология кітап
| Бейімделу әсерленістері. Жалпы бейімделіс организмнің екі түрлі
эсерленісіне байлаиысты болады. Біріншісінде, эсер стуші түрткілерді түйсіну үшін физиологиялық әсерленіс белсендіріледі, ал екінші түрінде оның әсерімен кездесуден организм қашқақтайды. Өйткені организмнің эрекеттік күйіне, жағдайына байланысты бейімделетін түрткілср жагымсыз немесе жағымды эсерленістер тудыруы ықтимал. Сондықтан көбінесе бейімделістің мэнін толық ұғыну, оның пайда болатын жагдайларын айқындауды талап етеді. Адамдарға төтенше түрткілер эсер еткенде екі түрлі әсерленіс байқалады. Біреуі барабар әсерленіс болса, екіншісі - абыржу әсерлеиісі. Барабар әсерленіс организмнің арнайы жауаптары арқылы төтенше түрткілердің әсерін элсіретіп немесе жойып, оның кажетті іс-әрекетін сактауга багытталады. Мүндай жагдайда адам байымды, мақсатты мінез көрсетеді. Оған көтеріңкі сезініс күйі (эмоция) эсер етеді Әсерленістің бұл түрінде талдағыштардың сезімталдығы өзгереді. зейін шогырланады, кыска мерзімді жэне амалдау (оперативті) зерде жаксарады, іс-қимылдар дэйекті жоспармен атқарылады. Адамда кырағылык, косымша сақтық пайда болады. Абыржу әсерленісі кезінде талдағыштардын түйсіну табалдырығы көтеріледі, зейін шашырайды, зерденің көлемі азайып, адамының еңбектену кабілеті төмендейді. Абыржу әсерленісінің белсенді жэне селқос түрлері бар. Белсенді түрін үрей билеген атамның мінезінен байкауга болады. Ол пайда болтан жағдайдан кашу әрекетінен басталады. Алайда бүл мінездік көрініс 534 қисынсыз, орашолак түсініксіз жағдайға байланысы жоқ қимылдардан түрады. Адамның эмоциялық күйі тасып, еліктеу жэне илану қасиеттері жоғарылайды. Ал абыржу әсерленісінің селқос түрінде, керісінше белсенді қимыл тыйылады, Адам дагдарып, еркінен айырылып, есінен танады. Түрткінің әсерінен мелшиіп, қаша алмайды. Бүкіл талдагыштардың сезімталдыгы өте төмендейді. Әдеттс, төтенше түрткілерге жауаптың түрі оларды тудыратын себептердің сипатына байланысты. Осы себептерді жағдайға байланысты сыртқы, ішкі жэне элеуметтік деп жіктейді Сыріщы себептер эсер етуші түрткілердің күші, қарқыны, мерзімі, ырғағы, касиетіне байланысты болады. Сонымен біргс іс-эрекетті ұйымдастыру сатысы, ягни жұмыс орны, мекені адамның техникамен қарым-қатынасы ықпал жасайды. Іиікі себептерге эртүрлі эсерленіс шыгаратын адам психикасының ерекшеліктері, мінез- құлығы жэне организмнің хал-жағдайы жатады. Әлеуметік себептердің ішінде іс-әрекеттің максатын, адамдардың өзара қатынасын жэне талаптарын атауга болады, Осы себептердің салдарынан организмнің қалыпты жағдайы өзгеріп, негізгі әрекеттері ІОр күш салу аркылы қамтамасыз етіледі. Сондықтан оның физиологиялык косалкы қоры тез азаяды, тіпті ксйдс сарқылады немесе әссрленіске өтсміс (компенсация) тетіктердің тиімсіз түрлері жүмылдырылады. Алайда организм сыртсы және ішкі ортаның эртүрлі түркілерімен өзара әрекетінде оеы белсендіру немесе тосқауылдау тептіктерін барлық деңгейде қатар қолданады. Сөйтіп ол өзінің бірнеше кезден өтетін бейімделіс әсерленісін қамтамасыз етеді. жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|