Ж аһандану дҽуіріндегі

25 
 
инновационные формы активизации познавательной деятельности студентов; 
использование мультимедийных средств делает возможной эффективную презентацию 
материала (и в особенности, по страноведению); 
интерактивные  учебные  задания  (существующие  чаше  всего  в  тестовой  форме)  и 
обучающие  программы  позволяют  работать  над  развитием  навыков  во  всех  видах  речевой 
деятельности; 
доступ  к  национальным  корпусам  текстов  позволяет  объединить  текстовые,  аудио-  и 
видеоматериалы 
и 
способствовать 
формированию 
социокультурной 
и 
лингвострановедческой компетенции иностранных студентов; 
средства  электронного  общения  (по  электронной  почте,  в  чатах,  на  форумах  и  т.п.), 
возможность публикации студенческих работ в Интернете позволяют сделать существенным 
компонентом  учебного  процесса  не  только  учебную,  но  и  реальную  коммуникацию  на 
изучаемом языке; 
дистанционный  доступ  к  учебным  ресурсам  позволяет  сделать  более  гибкой  и 
мобильной  организацию  обучения,  значительно  индивидуализировать  обучение,  увеличить 
объем  самостоятельной  и  творческой  работы  студентов,  усилить  роль  преподавателя  как 
консультанта и координатора учебного процесса. 
При  этом  особо  важной  оказывается  разработка  инновационных  заданий  для 
иностранных  студентов,  поскольку  основной  целью  таких  заданий  является  активизация 
регулярной мыслительной деятельности учащегося на стадии инициации. 
Так,  к  одной,  из  форм  инновационных  упражнений  можно  отнести  тестовые  задания, 
проводимые  после  изучения  определенного  блока  грамматического  и  лексического 
материала.  Источниками  текстового  материала,  используемого  при  составлении  тестов, 
служат  базовые  учебники  и  учебные  пособия  по  изучаемой  дисциплине,  что  позволяет 
исключить возможность ошибок, связанных с предметной некомпетентностью студентов. 
Тесты текущего контроля проверяют знания, умения и навыки по отдельным разделам 
дисциплины,  полученные  иностранными  студентами  в  процессе  обучения  в  вузе,  имеют 
несколько вариантов и соотносятся с конкретными разделами дисциплины «Русский язык». 
Тест  используется  не  только  для  проведения  промежуточного  контроля,  но  и  как 
итоговый,  контрольный.  Особенностью  тестового  контроля  является  то.  что  работа  может 
выполняться как в аудитории в качестве проверочной, так и на внеаудиторных занятий для 
самоконтроля студентов. 
Появление Интернета, активное использование его ресурсов дало новые возможности в 
обучении  студентов.  Являясь  наиболее  глобальной,  оперативной  и  интерактивной 
информационной средой, Интернет становится не только источником учебной информации, 
но и важным средством и условием самостоятельного обучения. 
 Так,  на  основе  подготовленных  материалов  курса,  а  также  имеющихся  ресурсов 
Интернета  студентам  предлагаются  серии  проблемных  заданий,  связанных  с  программой 
курса,  например,  такие  как:  выбрать  необходимую
;
  информацию  для  выполнения 
контрольных  работ,  подготовить  сообщение  на  основе  материалов  Интернета,  написать 
реферат по указанной проблеме, принять участие в обсуждении той или иной проблемы или 
подготовить  презентацию.  И  как  показывает  практика,  студенты  проявляют  большую 
активность и заинтересованность при выполнении подобных заданий. 
Таким  образом,  инновационные  подходы  в  обучении  русскому  языку  базируются  на 
эмоциональной памяти учащегося, на формировании коммуникативной и профессиональной 
компетенции,  на  регулярной  тренировке  творческой  деятельности  студента.  При  этом 
наибольшее  распространение  получают  инновации  связанные  с  организацией  учебного 
процесса и внедрением новых образовательных технологий в образовательный процесс. 
Инновационный  компонент  в  обучении  русскому  языку  позволяет  активизировать 
процесс усвоения материала и подготовиться к сдаче зачета или экзамена по дисциплине. 
 
ЛИТЕРАТУРА: 

26 
 
 
1.  Григальчик  Е.  К.,  Губаревич  Д.  И.  Обучаем  иначе.  Стратегия  активного  обучения.  – 
Минск: Современное слово, 2003. 
2.  Джуринский  А.Н.Развитие  образования  в  современном  мире:  Учебное  пособие.  –  М.: 
Дрофа, 2008. 
3.  В.И.Боголюбов.  Педагогические  технологии:  эволюция  понятия.  Издательство 
«Просвещение», 2011. 
4.  Глухов  Б.А.,  Щукин  А.Н.  Термины  методики  преподавания  русского  как  иностранного. 
М.: русс, яз., 1993 
 
 
 
ҚАЗАҚСТАН-2030 СТРАТЕГИЯСЫ ЖӘНЕ ОРЫНДАЛУ БАРЫСЫ 
 
Бҥтіншінов Ж.Т. 
п. ғ. к., профессор, Ақтӛбе гуманитарлық-техникалық корлледжінің Президенті 
Ахметова А.З. 
филология магистрі, Қазақ-Орыс Халықаралық университетінің аға оқытушысы 
 
1997  жылы  «Қазақстан-2030»  стратегиялық  бағдарламасы  жарық  кӛрді.  «Қазақстан-
2030»  стратегиялық  бағдарламасы  –  тарихи  және  саяси  маңызды  аса  қажет  қҧжат.  Ӛйткені 
кез-келген  ӛсіп-ӛркендеуді  мақсат  еткен  мемлекетке  ҧмтылатын  меже,  бағыт-бағдар  керек 
екендігі ақиқат. Мемлекетке де алдымен осындай ҥлкен арман-мақсат керек, содан кейін әр 
кезең  сайын сол ҥлкен арманға қадам жасап, жақындай беру керек. Осы тҧрғыда аталмыш 
бағдарлама қараңғы жолда алға қарай жӛн сілтеп тҧратын темірқазықтай қызмет етуі тиіс. 
Тәуелсіздік  алғаннан  кейін  елімізде  3-5  жылға  арналған  қысқа  мерзімді  дағдарысқа 
қарсы бағдарламалар ғана қабылданған болса, «Қазақстан-2030» стратегиялық бағдарламасы 
ҧзақ мерзімге арналған, болашақққа ҥңілген алғашқы қадам болатын. Сол кезеңде әлемде де 
ҧзақ  мерзімді  бағдарламалар  қабылдау  ҥрдіске  айнала  бастаған  еді  (Малайзияның  2020 
жылға дейінгі бағдарламасы, Польшаның 2020 жылға дейінгі бағдарламасы және т.б.).     
Аталмыш стратегияда еліміздің қарыштап дамуына жол ашатын жеті тҥрлі басымдық 
кӛрсетіліп,  олар  жеке-жеке  талданып,  әрқайсысының  орындалуына  қатысты  мақсат-
міндеттер айқындалған. Атап ӛтер болсақ, бҧл басымдықтарға ҧлттық қауіпсіздік, ішкі саяси 
тҧрақтылық  пен  қоғамның  топтасуы,  шетел  инвестицияларының  деңгейі  жоғары,  дамыған 
нарықтық  экономикаға  негізделген  экономикалық  ӛсу,  Қазақстан  азаматтарының 
денсаулығы,  білімі  мен  әл-ауқаты,  энергетика  ресурстары,  инфрақҧрылым,  әсіресе  кӛлік 
және  байланыс,  негізгі  міндеттермен  ғана  шектелетін  кәсіпқой  мемлекет  деп  кӛрсетілген 
болатын.
 
Елбасы  жас  мемлекет  ҥшін  перспективалы  стратегияның  ҥлкен  кедергілер  мен 
қиындықтарды  оңай  еңсеріп,  биік  мақсат  жолында  алынбас  қамалдарды  жеңуге 
жетелейтіндігіне  баса  назар  аударады.  Осыған  байланысты:  «Біз  бҥгінгі  кезеңнің 
міндеттерінен ӛзге біздің ҧрпақтың келер ҧрпақтар алдында орасан зор жауапкершілік жҥгін 
арқалайтынын:  әкелер  мен  аналардың,  аталар  мен  әжелердің  ӛз  балалары  мен  немерелері 
алдындағы жауапкершілігін кҥнделікті есте ҧстауға тиіспіз.  
Біз ӛз балаларымыз бен немерелерімізді сонау алыс болашақта, олар біздің жасымызға 
жеткен кезде қандай кҥйде кӛргіміз келеді?  
Олар әл-ауқатты ӛмір сҥре ме, тоғайған, дендері сау әрі білімді-білікті бола ма?  
Олар жақсы әрі азат қоғамда ӛмір сҥре ме?  
Олар бейбіт-татулықта ӛмір сҥре ме?  
Олар  ӛз  қауіпсіздігі  мен  балаларының  қауіпсіздігі  ҥшін  алаңсыз  бола  алар  ма, 
кӛшелермен емін-еркін жҥріп, ӛз дҥние-мҥлкі ҥшін қауіптенбес болар ма?  

27 
 
Біз  оларға  қуатты  мемлекет  пен  ӛзіміздің  жақын  және  алыс  кӛршілерімізбен  достық 
қарым-қатынасымызды  мҧра  етіп  қалдыра  аламыз  ба?»  деген  орынды  сҧрақтар  қояды. 
Әрине, баласының, немересінің болашақ ӛміріне алаңдайтын кез-келген кӛзі ашық, кӛкірегі 
ояу  қазақ  азаматы  осы  мәселелер  тӛңірегінде  ой  қозғап,  осы  бағытта  шешілмеген  ой 
тҥйіндеріне  жауап  іздері  хақ.  Сәйкесінше,  Елбасы  белгіленген  межеге  қол  жеткізуге 
мҥмкіндік  беретін  еліміздің  қолында  бар  сегіз  артықшылықты  да  атап  кӛрсетеді,  олар: 
біріншісі – тәуелсіз, егемен мемлекет, яғни кез-келген ел биік мақсаттарға қол жеткізуі ҥшін 
оның ешкімнен тәуелсіз, азат болуы шарт,  екіншісі – жаңа саяси және экономикалық жҥйе, 
ҥшіншісі  –  халықтың  жаңа  қоғам  жағдайында  санасының  тҥбегейлі  ӛзгеруі,  тӛртіншісі  – 
адами  ресурс  сапасы,  бесіншісі  –  табиғи  ресурстар,  алтыншысы  –  ауыл  шаруашылығына 
қолайлы  жерлер,  жетіншісі  –  қоғамдағы  саяси  тҧрақтылық  пен  бірлік  және  соңғысы  – 
қазақстандықтардың  байсалдылылығы  мен  тӛзімділігі,  кеңпейілділігі  мен  ақжарқындығы. 
Яғни,  байқасақ,  атап  ӛтілген  осы  сегіз  артықшылық  еліміздің  биік  жетістіктерге  жетуінің 
елеулі  кепілі  болмақ.  Яғни  қолда  бар  байлығымызды  шашау  шығармай,  халықты  бір 
мақсатқа  жҧмылдыра  алсақ,  стратегияда  кӛрсетілген  мақсат-міндеттерге  оңай  қол  жеткізе 
аламыз дейді Елбасы. 
 Бҥгінде  2013  жылды  артқа  тастап,  2014  –  жылқы  жылының  да  жалынан  тартып 
мінген  жайымыз  бар.  Олай  болса,  33  жылға  арналған  стратегияның  16  жылын  ӛткеріп,  17 
жылына  аяқ  бастық.  Яғни  2030  деген  ҧзақ  сара  жолдың  дәл  ортасына  келдік.  Осы  орайда 
стратегияда  кӛрсетілген  қай  міндеттерді  орындай  алдық,  ал  қайсысын  әлі  де  еңсере  алмай 
келеміз  деген  сҧрақтар  айналасында  ой  толғап,  ӛткенді  сараптап,  болашаққа  бағдар  жасау 
қандай  жетістіктеріміз  бар,  ал  қай  салада  әлі  де  олқылықтар  орын  алуда  деген  сҧрақтарға 
жауап алуымызға негіз болмақ. 
2012  жылдың  соңында  Н.Назарбаевтың  «Қазақстан  -  2050»  стратегиясында 
«Осылайша  2030  Стратегиясында  белгіленген  негізгі  міндеттер  орындалды,  қалғандары 
орындалу ҥстінде»  - деп атап ӛтеді. Стратегияның негізгі міндеттерінің орындалуы ретінде 
елдігіміздің  айшықты  белгісіндей  болған  жаңа  елордамыз  –  Астананың  бой  кӛтеруі, 
әлеуметтік-экономикамыздың  дамуы,  мемлекеттік  ҥдемелі  индустриялық  бағдарламаның 
жҥзеге  асуы,  инновациялық  технологияларға  қол  жеткізіп  жатқандығымыз,  елімізде 
тҧрақтылық  орнап,  этносаралық  татулыққа  қол  жеткізуімідің  арқасында  еліміз  ЕҚЫҦ-ға 
тӛрағалық  етіп,  Ҧйымның  Саммитінің  Астанада  ӛтуі,  ЭКСПО-2017  халықаралық  кӛрменің 
елімізде  ӛтуін  жеткізудің  барлығы  әрине  «Қазақстан-2030»  Стратегиясының  мерзімінен 
бҧрын  орындалуы  деп  қабылдасақ,  әлі  де  орындалмаған,  бірақ  орындалу  ҥстінде  деп 
кӛрсетілген басымдықтарға тоқталып ӛтейік.  
Қазақстан - 2030 стратегиясы 
1-ұзақ мерзімді басымдық: Ұлттық қауіпсіздік 
1.  Бостандық  пен  тәуелсіздікті  жеңіп  алу  жеткіліксіз,  оны  табанды  тҥрде  қорғап, 
нығайтып, ҧрпақтарға қалдыру қажет.  
2.  Егер  біз  ӛз  мемлекеттілігімізден  айрылып,  егемендігіміздің  стратегиялық 
негіздерін,  ӛз  жерлеріміз  бен  ресурстарымызды  қолымыздан  шығарып  алсақ,  бізге  кешірім 
жоқ. 
3.  Қауіпсіздіктің  басымдығы  анық:  егер  еліміз  қауіпсіздігін  сақтамаса,  онда  тҧрақты 
даму жоспарлары туралы сӛз қозғаудың ӛзі қисынсыз.                             
4.  Бабаларымыздың  ӛз  мемлекетінің  іргетасын  қалауы  мен  дамытуын  шолып 
қарағанда,  олардың  ӛз  мемлекеттілігін  сақтап  қалу  ҥшін  тарихи  ауыр  және  қатал  кҥрес 
жҥргізгенін айқын кӛрсетеді. 
5.  Егер  еліне  қауіп  тӛніп  тҧрса,  жеке  адам  қаншалықты  сәтті  ӛмір  сҥргенімен,  ол 
бәрібір қорғансыздың кҥнін кешеді. Қоғамдық мҥдденің жекеменшік мҥддеден басым екенін 
кӛрсете  отырып,  мҧны  әсіресе  біздің  ҧлттық  капиталымыздың  ӛкілдері  терең  пайымдауға 
тиіс. 
6.  Бізге  деген  ниеті  теріс  кҥш  иесі  ӛзінің,  оны  қолданбақ  әрекетіне  немесе  қатер 
тӛндіруіне  қарсылық  кӛрсетілетінін  алдын  ала  білу  ҥшін  біз  әлемге  бірлігіміз  бен 

28 
 
тәуелсіздікке  деген  ерік-жігерімізді,  азаматтығымыз  бен  отансҥйгіштігімізді  паш  етуге 
тиіспіз.  Айқын  азаматтық  тҧғырымыз  болмайынша,  стратегияның  тәуелсіздікті  қамтамасыз 
етуге бағытталған басқа элементтерін ойдағыдай іске асыру ӛте қиынға тҥседі. 
Қазақстан - 2030 стратегиясы 
7-ұзақ мерзімді басымдық: 
Негізгі міндеттермен ғана шектелетін кәсіпқой мемлекет 
1.  Бет-жҥзіне,  лауазымына  қарамай,  сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  ымырасыз  кҥрес 
жҥргізу қажет. Басқару корпусы батыл тазаруға және жаңаруға тиіс. 
2. Жаңа тҧрпатты шенеунік - ӛз ҧлтының отаншыл әрі әділ, ісіне адал және кәсіпқой 
білікті  қызметшісі  болуға  тиіс.  Мемлекеттік  қызметтің  беделін  биік  кӛтеру  және  қолдап 
отыру - біздің таяу жылдарда шешуге тиіс стратегиялық міндетіміз.  
3.  Кәсіпқойлық,  отаншылдық,  ҧзақ  мерзімді  міндеттер  қоюға  қабілеттілік,  оларды 
жаңа  жағдайда  шеше  алатын  білімділік  пен  жігерлілік  -  кадрларды  іріктеу  мен 
жоғарылатудың басты ӛлшемдері. 
4.  Кадрларды  басқарудың  жалпымемлекеттік  жҥйесін  қҧру  қажет,  онда  оларды 
елімізде  және  сырт  жерлерде  нысаналы  әрі  тиімді  даярлаудың,  оларды  қызмет  бабында 
жоғарылатудың  әділетті  тәртібі,  бірыңғай  ақпарат  тетігі,  әлеуметтік  қорғау  кепілдігі  әрі 
басқарудың ең іргелі ресурсы - адамға деген сергек кӛзқарас қамтылуға тиіс. 
5. Сонымен бірге бҧл мемлекеттік жҥйенің білімсіз, біліктілігі тӛмен қызметкерлерді 
ығыстыра  алатын  қабілеті  де  болуы  керек.  Әр  қызметкер  іс  жҥзінде  ӛзінің  пайдалы  екенін 
және  керектігін  ҧдайы  дәлелдеп  отыруға  тиіс.»  -  деген  ҧлттың  ҧлы  мҧраттары  айтылған 
болатын. [1] 
Ел Президенті айтқандай, стратегияның қай бағыттары орындалды, ал қай бағыттары 
әлі  де  орындалмай  жатыр,  оның  орындалмауының  себебі  неде  деген  сҧрақтарды  талдап 
кӛрейік.  
Биік  мақсаттардың  әлі  де  орындалмауына  ең  басты  кедергі  –  елімізде  сыбайлас 
жемқорлықтың кең етек алуы деп санаймыз. Ӛйткені жоғарыда кӛрсетілген басымдықтарды 
жҥзеге асырып, оны идеядан шынайы ӛмірге айналдыратын кҥш-қуат – адами ресурс. Яғни 
мемлекеттің  кадрлық  әлеуеті  қаншалықты  мықты  болса,  оның  мемлекет  ретіндегі  әлеуеті, 
саяси-экономикалық  жҥйесі  де  соншалықты  мықты,  мызғымас  болады.  Ал  еліміздің 
модернизациялануына, бірыңғай даму жолына тҥсуіне осы сыбайлас жемқорлық жол бермей, 
басты  кедергі  келтіріп  отыр.  Оны  ресми  орта  да  мойындайды.    «Нҧр-Отан»  Халықтық-
демократиялық  партияның  жанындағы  сыбайлас  жемқорлықпен  кҥрес  Республикалық 
қоғамдық  кеңесінің  тӛрағасы,  парламент  Сенаты  (жоғарғы  палата)  Оралбай  Әбдікәрімов 
2012  жылғы  мына  пікірін  келтіріп  ӛтейік:  «Коррупция  мешает  здоровой  конкуренции.  Она 
ведет  к  принятию  необоснованных  решений,  которые  не  способствуют  оптимальному 
использованию  ресурсов.  Снижает  конкурентоспособность  экономики  Казахстана  по 
сравнению  с  экономическими  системами  стран,  в  которых  уровень  прозрачности  выше. 
Коррупция  способствует  росту  уровня  преступности,  особенно  увеличению  уровня 
организованной преступности и теневой экономики. Непрозрачность и коррумпированность 
экономической системы создают среду, разрушающую общественную мораль, способствует 
потере уверенности граждан в верховенстве закона. А такая уверенность является одной из 
важнейших  основ  для  создания  условий  экономического  роста».  [2]  Шындығында  да, 
халықтың  бойында  мемлекеттің  кемел  болашағына  деген  ҥміттен  гӛрі  кҥдік  басым  болса, 
ертеңгі  кҥні  бҧлыңғыр  тартса,  стратегияда  айқындалған  басымдықтар  орындалуы  мҥмкін 
шынайы  міндеттерден  гӛрі  алыс  болашақтағы  орындалмас  сағымға  айналары  хақ.  Осы 
пікірге  әлеуметтік  лифтілердің  қысқаруын,  экономиканың  шикізаттық  сипатының 
сақталуын,  шағын  және  орта  бизнестің  дамуына  келтіріліп  жатқан  нҧқсанды  қоссақ, 
бҧлардың барлығы мемлекеттің ӛрлеуінің негізі ретіндегі адами капиталдың қалыптасуына, 
әлеуметтік-саяси  тҧрақтылыққа  басты  кедергісін  келтіруде.  Демек,  қазір  2030-
стратегиясында  кӛрсетілген  Қазақстанның  мҥмкіндіктерін  сӛз  еткеннен  гӛрі,  сол 
мҥмкіндіктерді жҥзеге асыруға жол бермей отырған бӛгеттерді сӛз еткен маңыздырақ.  

29 
 
Сәйкесінше, мемлекеттік басқару сапасына және алға қойылған стратегиялық мақсат-
міндеттерді орындауға ықпал ететін маңызды проблемаларды бӛліп кӛрсеткен жӛн.  
2012 жылдың желтоқсанында «Transparency International» (TI) халықаралық ҥкіметтік 
емес  ҧйым  сыбайлас  жемқорлықты  қабылдау  Индексі  бойынша  зерттеу  жҥргізіп, 
нәтижесінде Қазақстан 174 мемлекет ішінде 133 орынды иеленді. 
Қазақстан Республикасының Президенті 2007 жылы ҚР қауіпсіздік кеңесінде оқыған 
баяндамасында  сыбайлас  жемқорлықпен  кҥресте  маңызды  ӛзгерістер  орын  ала 
қоймағандығын, ӛйткені мҧндай кҥрес кӛбіне формальді ғана жҥргізілетіндігін де атап ӛтеді. 
Ал  «Сандж»  зерттеу  орталығының  2007  жылғы  мәліметтері  бойынша  сол  кезеңде 
коррупциялық  қызметтер  нарығының  кӛлемі  156  млрд.  теңгені  (сол  кездегі  курс  бойынша 
$1,25  млрд.  доллар)  қҧраған.  Соның  ішінде  сыбайлас  жемқорлық  барынша  кең  етек  алған 
салалар  ретінде  кеден  қҧрылымы  және  сот  жҥйесі  кӛрсетілген.  Қазақстан  кеден  брокерлері 
ассоциациясының мәліметтері бойынша  2011 жылы Қазақстанға енгізілген контрабандалық 
тауардың  жалпы  сомасы  $3  млрд  долларды  қҧрайды.    2012  жылы  қазанда  сыбайлас 
жемқорлықпен кҥрес мәселелері бойынша ҚР президенті жанындағы комиссия отырысында 
бҧрынғы мемлекеттік хатшы Мҧхтар Қҧл-Мҧхаммед келесі пікірін жеткізеді: «Несмотря на 
неоднократные  жесткие  предупреждения  главы  нашего  государства,  уровень  коррупции  в 
стране снижается очень медленно. Особые нарекания в этом вопросе вызывают таможенные 
органы. Именно здесь сформировалась коррупционная среда, которую можно назвать целой 
индустрией...».  
2012  жылы  экономикалық  және  сыбайлас  жемқорлыққа  қатысты  қылмыспен  кҥрес 
Агенттігі  1  мың  659  сыбайлас  жемқорлыққа  қатысты  қылмысты  анықтады.  2011  жылмен 
салыстырғанда  пара  алу  фактісі  бойынша  қылмыс  -  10,3%-ға,  лауазымдық  қҧзіреттілігін 
теріс  мақсатта  пайдалану  -    32,5%-ға,  қызметтегі  жағдайын  пайдалану  арқылы  алаяқтық 
жасау -  50%-ға ӛскен. Аяқталған  сыбайлас жемқорлыққа қатысты істердің жалпы шығыны 
7,5  млрд  теңгені  қҧраған,  оның  6,9  млрд  теңгесі  қайтарылған.  сыбайлас  жемқорлыққа  
қатысты  1 367  қылмыс  жасаған      656  мемлекеттік  қызметкер  қылмыстық  жауапкершілікке 
тартылған болса, 415 адамның ісі сотқа берілген.  
Қаржы полициясының есебі бойынша 2012 жылы Қазақстандағы кӛлеңкелі айналым  
$30  млрд  доллардан  асқан.  ҚР  Парламентінің  тӛменгі  палатасы  (Мәжіліс)  депутаты 
Соловьева  Айгҥлдің  мәліметтері  бойынша  Қазақстанда  компаниялардың  20%-ы  ӛздерінің 
мҥдделерін ескерулері ҥшін шенеуніктерге пара тӛлеп отырады.   
Сондай-ақ,    ресми  статистикалық  мәліметтер  бойынша  Қазақстандағы  кӛлеңкелі 
экономиканың аумағы жалпы ішкі ӛнімнің 20%-н қҧрайды, ал кейбір бӛлек сарапшылардың 
бағалауы  бойынша  бҧл  кӛрсеткіш тіпті  40%-ға дейін  жеткен.  Мысалы,  Орталық  Азия  және 
Таяу  Шығыс  мемлекеттері  департаменті  директорының  орынбасары  Юха  Кяхконеннің 
«Аймақтық  экономиканы  дамыту  перспективалары:  Кавказ  және  Орталық  Азия» 
баяндамасында  Қазақстандағы  бейресми  экономиканың  ҥлесі  ЖІӚ-нің  30%-ға  жетті  деп 
кӛрсетілген.  Кейбір  сарапшылардың  пікіріне  жҥгінсек,  «кӛлеңкелі»  экономиканың  деңгейі 
ЖІӚ-нің  33%-ынан  асса,  оған  тҧрғындардың  40%-ы  қатысады  да,  экономикаға  мемлекет 
тарапынан  жҥргізілген  реттеу  шаралары  ықпал  етпей  қалады,  сӛйтіп  мемлекеттің  ҧлттық 
қауіпсіздігіне тҧтастай қауіп-қатер тӛнеді.  
Әрине,  мҧндай  фактілерді  ҥздіксіз  келтіре  беруге  болады,  дегенмен  бҧлардың  қай-
қайсысы да елімізге сыбайлас жемқорлық деген қатерлі дерттің  дендеп енгендігін айғақтай, 
дәлелдей тҥседі. Ол жуан діңді еменнің  тҥбіріне тҥскен қҧрт тәрізді, сырты бҥтін кӛрінген 
ағашты  ішінен  жеп  қҧртуда.  Осы  ретте  «Қазақстан  –  2030»  Стратегиясының:  «Бет-жҥзіне, 
лауазымына қарамай, сыбайлас жемқорлыққа қарсы ымырасыз кҥрес жҥргізу қажет. Басқару 
корпусы  батыл  тазаруға  және  жаңаруға  тиіс»,  «Жаңа  тҧрпатты  шенеунік  –  ӛз  ҧлтының 
отаншыл  әрі  әділ,  ісіне  адал  және  кәсіпқой  білікті  қызметшісі  болуға  тиіс.  Мемлекеттік 
қызметтің  беделін  биік  кӛтеру  және  қолдап  отыру  –  біздің  таяу  жылдарда  шешуге  тиіс 
стратегиялық  міндетіміз»-делінген  басымдықты  жҥзеге  асырдық  немесе  орындалу  ҥстінде 
деуіміз орынды ма? Жоғарыда кӛрсетілген мәліметтерден байқағанымыз, «Басқару корпусы 

30 
 
батыл тазарды және жаңарды» деп айтатын кҥннің дәуірі алыста. Ол ҥшін халықтың санасын 
тҥбегейлі ӛзгертіп, бойындағы сан-алуан дерттерден емдейтін жаңаша жҥйе қажет. 
 

жүктеу/скачать 4,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: