Министерство сельского хозяйства республики казахстан
жүктеу/скачать 7,26 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ключевые слова
- ƏОЖ 339.197; 339.13; 339.146; 658.8 Калияскарова Э. А.
- Кілт сөздер
Исаченко Е.М., Дудук С.С. Беларуский государственный аграрный технический университет ОЦЕНКА ПРОИЗВОДСТВА ПРОДУКЦИИ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННОГО ПРЕДПРИЯТИЯ
В статье ставится задача провести анализ производства продукции сельскохозяйственного предприятия на примере ОАО «Грицевичи» Клецкого района, Минской области. В ходе анализа производства продукции растениеводства установлено, что за последние 3 года предприятие увеличило производство валовой продукции, что привело к увеличению прибыль хозяйства.
ликвидность, прибыль. Введение Важнейшая задача сельского хозяйства увеличение производства продуктов высокого качества. Растениеводство играет важнейшую роль в биологическом круговороте питательных веществ и энергии в природе, способствует повышению продуктивности сельскохозяйственного производства. Чтобы эффективно управлять ростом и развитием растений, получать высокие устойчивые и урожаи с лучшим качеством в каждом хозяйстве, необходимо использовать все способы и возможности: учитывать почвенно-климатические и экономические условия хозяйства, происхождение растений, особенности их морфологии, биологии и технологии выращивания. Материалы и методы Научная работа была написана на основании данных, предоставленных ОАО «Грицевичи». Используемые методы исследования – анализ, сравнение, обобщение, оценивание, калькулированные, систематизация и изложение материалов. Результаты исследований Объем производства сельскохозяйственной продукции является одним из основных показателей, характеризующих деятельность сельскохозяйственных предприятий. От его величины зависят объем реализации продукции, уровень ее себестоимости, сумма прибыли, уровень рентабельности, финансовое положение предприятия, его платежеспособность и другие экономические показатели. Экономический анализ выполняет очень важные функции в системе производства и имеет исключительно важное значение в процессе выявления резервов увеличения 42
производства продукции. От того, насколько глубоко и всесторонне сделан анализ производства продукции, зависят оценка деятельности хозяйства по использованию имеющихся возможностей увеличения производства продукции, а также полнота и реальность выявленных резервов и как результат этого – дальнейшее увеличение производства продукции, снижение ее себестоимости, рост прибыли, рентабельности и т.д. Открытое акционерное общество «Грицевичи» является предприятием системы АПК Республики Беларусь. Хозяйство организованно в 1946 году. ОАО «Грицевичи» Клецкого района, Минской области расположен в 15 км от районного центра г. Клецка и 160 км от г. Минска. Отраслевая принадлежность предприятия: мясомолочная с развитым выращиванием зерна и сахарной свеклы. ОАО «Грицевичи» осуществляет следующие виды деятельности:
выращивание растениеводческой продукции: зерна, картофеля, сахарной свеклы, кормовых культур;
разведение КРС;
предоставление услуг в области растениеводства и животноводства. Одним из основных экономических показателей специализации является структура товарной продукции. Именно она выражает экономическую связь предприятия с народным хозяйством страны (таблица 1). Таблица 1 – Состав и структура товарной продукции ОАО «Грицевичи» Вид продукции 2012 г.
2013 г. 2014 г. млн руб. % млн руб. % млн руб. % ПРОДУКЦИЯ РАСТЕНИЕВОДСТВА Зерновые и зернобобовые – всего 6 306 10,8 8 418 13,6 8 723 12,7 Картофель 4 092
7,0 6 905
11,1 4 265
6,2 Сахарная свекла 4 719 8,1 3 968 6,4 4 345 6,3 Рапс
2 083 3,6 2 313 3,7 1 792 2,6 Другая продукция растениеводства 47 0,1 35 0,1 55 0,1 Итого по растениеводству 17 247 29,4 21639 34,9 19 180 27,8 ПРОДУКЦИЯ ЖИВОТНОВОДСТВА Молоко цельное 23 794 40,7 25 142 40,5 33 760 49,0 Мясо КРС 4 570
7,8 4 233
6,83 5 618
8,2 Свиньи
12 920 22,1 11 002 17,7 10 341 15,0 Другая продукция 1 0,001 1 0,001 - - Итого по животноводству 41
285 70,6 40 378 65,1 49 719 72,2 Итого
58 532 100 62017 100 68 899 100 По данным таблицы 1 видно, что в структуре товарной продукции первое место занимает продукция животноводства – 72,2 %, на втором месте – продукция 43
растениеводства – 27,8 %. Среди продукции животноводства производство молока и мяса являются основными отраслями на предприятии 49 % и 15 % соответственно. В целом за период 2012-2014 гг. объем производства продукции увеличился на 10360 млн руб. Важнейшей характеристикой деятельности предприятия во внешней среде, по которой судят о его надежности, является финансовое состояние. Финансовое состояние характеризуется совокупностью показателей, отражающих наличие, размещение и использование финансовых ресурсов предприятия (таблица 2). Таблица 2 – Основные показатели деятельности предприятия, млн руб. Показатели 2012 г. 2013
г. 2014 г.
Отклонения 2014 г. к 2012 г. Объем производства продукции 40 875
77 067 79 834
38 959 Выручка от реализации товаров, продукции, работ, услуг
60 902 66 850
73 564 12 662
Себестоимость реализованных товаров, продукции, работ, услуг 42 116
60 374 64 997
22 881 Валовая прибыль 18 786 6 476
8 567 - 10 219 Чистая прибыль 10 243
631 1 813
- 8 430 Прибыль (Убыток) от реализации товаров, продукции, работ, услуг 15 354 2 162
4 236 - 11 118 Прибыль (убыток) от налогообложения 10 243 631
1 813 - 10 219 Рентабельность продукции, % 36,5
3,6 6,5
- 30 Рентабельность продаж, % 25,2 3,2
5,8 - 19,4
Из таблицы видно, что в 2014 г. по сравнению с 2012 г. выручка от реализации увеличилась на 95 %. Себестоимость реализованной продукции на протяжении этого периода также увеличилась на 54 %. С 2013 г. по 2014 г. незначительно увеличились такие показатели, как прибыль от реализации и чистая прибыль. Показателем, характеризующим финансовое состояние предприятия, является его платежеспособность. Данный показатель очень важен для кредиторов и инвесторов (таблица 3). Таблица 3 – Анализ финансового состояния ОАО «Грицевичи» Показатель 2012 г.
2013 г. 2014 г. Норма
тив на
начало отчет.
года на
конец отчет.
года на
начало отчет.
года на
конец отчет.
года на
начало отчет.
года на
конец отчет.
года Коэффициент обеспеченности собственными оборотными средствами 0,1 0,26 0,13 0,1 0,27 0,13 Более
0,2 44
Коэффициент текущей
ликвидности 1,12 1,34 1,15 1,12 1,37 1,15 Более 1,5
Коэффициент обеспеченности финансовых обязательств активами 0,45 0,47 0,42 0,45 0,43 0,42 Не более
0,85 Коэффициент абсолютной ликвидности 0,01 0,01 0 0,01 0,01 0 Боль
ше 0,2
Проанализировав данные таблицы можно сказать, что коэффициент обеспеченности собственными оборотными средствами на начало 2014 г. составил 0,27, что удовлетворяет стандартам. Он характеризует достаток собственных оборотных средств, необходимых для финансовой устойчивости. Коэффициент текущей ликвидности за три года снизился на 0,19 и составил 1,15. Значение данного коэффициента говорит о том, что хозяйство обладает достаточным объемом оборотных средств для ведения хозяйственной деятельности и, следовательно, погашать свои срочные обязательства. Коэффициент обеспеченности финансовых обязательств активами характеризует способность предприятия рассчитываться по своим финансовым обязательствам после реализации активов. Коэффициент абсолютной ликвидности в 2014 г. ниже нормативного показателя. Обсуждение результатов Обобщая вышесказанное необходимо отметить, что важное место в системе комплексного экономического анализа занимает оценка хозяйственной деятельности, представляющая собой обобщающий вывод о результатах деятельности на основе качественного и количественного анализа хозяйственных процессов, отражаемых системой показателей. Оценка деятельности объекта проводится на первом этапе комплексного экономического анализа, когда определяются основные направления аналитической работы (предварительная оценка), и на заключительном этапе, когда подводятся итоги анализа (окончательная оценка). Окончательная оценка является важным информационным источником для обоснования и принятия оптимального управленческого решения в конкретной ситуации.
Как показал анализ исследуемого хозяйства, основная сфера деятельности ОАО «Грицевичи» – производство и реализация продукции растениеводства и животноводства. В ходе анализа производства продукции растениеводства установлено, что за последние 3 года ОАО «Грицевичи» увеличило производство валовой продукции, а, следовательно, произошли увеличение прибыли и изменение других экономических показателей. Необходимо отметить, что в 2013 г. ОАО «Грицевичи» заняло первое место по растениеводству среди предприятий агропромышленного комплекса Клецкого района. Руководство предприятия ОАО «Грицевичи» уделяет большое внимание вопросам по модернизации и перевооружению производства с учетом требований современной ситуации.
45
Литература 1. Анализ производственно–финансовой деятельности сельскохозяйственных предприятий: учебник / Г. В. Савицкая. – Москва: Инфра-М, 2012. – 367 с. 2. Анализ хозяйственной деятельности предприятия: Учеб. пособие /Под общ. ред. Л.Л. Ермолович. – Минск: Экоперспектива, 2011. – 576 с. 3. Экономика сельского хозяйства: пособие / Водяников В.Т. – Минск: КолосС, 2007. – 495 с.
ƏОЖ 339.197; 339.13; 339.146; 658.8 Калияскарова Э. А. Т.Рысқұлов атындағы Жаңа экономикалық университет ЕТ ӨНІМДЕРІНІҢ САПАСЫН ЖЕТІЛДІРУ БАҒЫТТАРЫ Аңдатпа Бұл мақалада ет өнімдерінің сапасын арттырудағы басты мəселелер қарастырылған. Ет өнімдерінің сапасын басқарудағы малдəрігерлік қызмет, ірі қара малды асыл тұқымдандыру жұмыстары, мал азығы мен жемдеу базалары, шикізат сапасы, сою цехтарының жұмыс істеу жағдайы, жаңа технологиялық құрал жабдықтар, персоналдың біліктілігі, тиімді маркетинг жүйесі, мелекеттік қолдау жүйесі, логистикалық қызмет жəне субсидиялардың маңыздылығы келтірілген.
Қазіргі нарықтық жағдайда өндірілген ет өнімдерінің сапасына қойылатын талаптар да жоғарылады. Тұтынушыларды жоғары сапалы өніммен қамтамасыз етіп отыратын кəсіпорындар, нарықта өздерінің тұрақты үлесіне ие болғандықтан, олардың сеніміне еніп, ет өнімдерін өткізу барысында көп қиындықтар туындамайды. Қазіргі кезде ет өнімдерінің сапасы бəсекелестік күресте ең негізгі құрал болыр табылады. Өндірілген ет өнімдерінің түрлері көбейген сайын, тұтынушыларда таңдау мүмкіндігі пайда болып, оның сапасына да көбірек назар аударыла бастады. Тұтынушылар қазіргі кезде арзан ет өнімдерді емес, əрі сапалы жəне бағасы қымбат өнімдерді сатып алатын болды. Өнім сапасын басқару ауыл шаруашылық өнімдерін өндіретін кəсіпорындар үшін маңызды табыс əкелетін фактор болып табылады. Əлемдік тəжірибе бойынша, жоғары сапалы өнім, əдетте кəсіпорынның бəсекеге қабілеттігін арттырып, түсетін пайданың көлемін жоғарылатып, кəсіпорынның нарықтағы үлесін жоғарылатады. Сапалы өнімді үлкен көлемде, жоғары бағада сатуға болады жəне ол қосымша пайда əкеледі. Сапасы төмен өнімдер мемлекеттік деңгейде экономикалық шығындар əкеліп ғана қоймай, сонымен қатар тұтынушылардың денсаулығына кері əсерін тигізіп, қосымша шығындардың шығуына алып келуі мүмкін. Сондықтан жаңа экономикада өндірілген өнімнің жоғары сапалы болуы кəсіпорынның бəсекеге қабілеттілігін арттыратын маңызды фактор болып табылады. Ет өнімдерінің сапасын тиімді басқару үшін өнімнің сапасын тұрақты түрде жоғарылатып, оның ассортименттін жаңартып, тұтынушылардың талғамына қарай икемделіп, өзін-өзі қаржыландырумен қамтамасыз етіп отыруы қажет [1].
46
Зерттеу барысында ШҚО ет өңдеуші кəсіпорындар өнімдерінің сапасын арттырудың басты мəселелері анықталды (1-сурет).
Суреттен ет өнімдерінің сапасын арттырудың басты мəселелері ірі қара малды асыл тұқымдандыру жұмыстары, мал дəрігерлік қызметтің сапасы, жемшөп сапасы, шикізат сапасын қамтамасыз ету, технологиялық үдерістерде қолданылатын техникалық құрал- жабдықтардың сапасы, персоналдың біліктілігінің жеткіліксіздігі, мемлекет тарапынан берілетін субсидия немесе көмек, инвестициялар, мемлекеттік қолдау, тиімді маркетинг жүйесінің жеткілікті деңгейде қамтамасыз етілмеуі болып табылады. Ет өнімдерінің сапасына мал азығының сапасынан бастап, дайын өнімді өткізуге дейінгі толық циклдегі факторлар əсер етеді. Ет өнімдерінің сапасын басқару үрдісінде «алты сигма» бойынша бақылауды күшейту қажет [2]. Осы мақсатта ет өнімдерінің сапасын бақылау тізбегі ұсынылады (сурет 2). Суретте көрсетілгендей, тұтынушыларды сапалы ет өнімдерімен қамтамасыз ету үшін біріншіден, өндірісте қолданылатын шикізат сапалы болуы керек. Ал оны қамтамасыз ету үшін сапалы жем-шөп базасы қажет. Ол ауыл шаруашылығы экономикасының ірі жəне күрделі саласы, арзан жəне құндылығы жоғары мал азығын дайындаудың негізгі көзі – азықтық жерлер болып табылады. Қазақстанда мұндай жерлердің көлемі - 70% алып жатыр, бірақ ол жыл бойғы азық көлемінің - 40% ғана береді. Табиғи жайылымдарды жүйесіз пайдалану, күтіп-баптау жұмыстарының уақытында жүргізілмеуі салдарынан шалғындық топырақтар құнарсызданып, бағалы өсімдіктердің түрлері жойылып, орнына басқа да құнарсыз шөптер шығады, содан малға табиғи азық болатын жерлердің тиімділігі төмендейді. Сонымен қатар, елімізде жем-шөп дайындайтын кəсіпорындар жеткіліксіз, осыған орай, мемлекет тарапынан малдың жемдік азығын өндіретін кешендер салуды Ет өнімдерінің сапасын
арттырудағы басты мəселелер Тиімді маркетинг жүйесінің болмауы Мемлекеттік қолдаудың жеткіліксіздігі (инвестициялар жəне салық) Жанар-жағар май жəне логистикалық қызметте туындайтын кедергілер Субсидия немесе несие түріндегі мемлекеттік көмектің бюрократия салдарынан тежелуі Ірі қара малды асыл тұқымдандырудың жұмыстарының баяулығы Малдəрігерлік қызмет сапасының төмендігі Мал азығы мен жемдеу база сапасының төмендегі Шикізатпен қамтамасыз етудің жеткіліксіздігі (сою цехтары) Жаңа
технологиялар мен құрал-жабдықтардың өндіріске енгізілу деңгейінің төмендігі Персоналдар біліктілігінің жеткіліксіздігі Сурет 1 – Ет өнімдерінің сапасын арттырудағы басты мəселелер 47
несиелендіру бағыттары қолға алынып жатыр. Аталған мəселені шешу үшін қосымша қаржы мен уақыт қажет. ШҚО-да шөптің жақсы шығуы табиғи факторларға байланысты, егер жаз жаңбырлы болатын болса, шөп жақсы шығып, фермерлер малды азықпен толық қамтамасыз ете алады. ШҚО-да мал жаятын жайылымның құнарлығын арттыру үшін жусан, сұлы, люцерн, эспарцет, арпа, житняк тəрізді шөптерді егетін болсақ, оған кеткен шығын бірнеше жылда қайтады. Сондықтан малдың азығын құнарландыруды үнемі биологиялық белсенді заттармен байыту арқылы оның тағамдық құндылығы мен ағзаға сіңімділігін арттыруға болады. Нəтижесінде ет өнімдерінің сапасы артады. Мал азығының рационын бағалау кезінде энергетикалық құндылығы ғана ескеріліп қоймай, сонымен қатар оның құрамындағы ақуыз, май, көмірсу, минералды заттар мен дəрумендерді де қарастыру керек [2]. Осыған орай, жемдеу базасының сапасын арттыру үшін малдың жемге қажеттілігін анықтап қана қоймай, сонымен қатар жемдік ресурстардың құрамы мен оның тағамдық құнарлығын табиғи заттармен арттыруды қарастыру керек, себебі ол шикізат сапасына міндетті түрде əсер етеді. 48
Жем шөп
(мал азығын ) өндір удің
сапасын бақыла у ІҚМ асыл
тұқымдандыр у жəне
жемдеу
баз асының
сапасын
ба қыла
у Ет шикізатының сапасын
малдəр
ігер лік
ба қыла у Сою
цехтары мен
өңдеу
к езін
дегі
еттің сапас ын
бақылау
Ет өнімдер орамасының
сапасын
бақылау
Ет өнімдерін өндірісін де
бақ ылау
Ет өнімдерінің сапасы Көтерме
бөлшек сауда
мен
тұтыну шылар жүйесін
дегі сап
аны
бақылау Ет өнімдерін тасымалдау
мен өткізу кезіндегі
сапаны
бақ ыла
у Ет өнімдерін сақтау
кезінде сап асын
бақылау
Соңғы тұ ты ну шылардың талғамы
арқылы ет
өнімдер
сапасын бақыла у Ет өнімдерінің сапасын
сыртқы
органдар тарап
ы нан
бақылау
Шикізатпен қамтамасы з ет у, ет өң деу ш і кəсіп орындар ме
н ет өнімде рін
тұтыну шылардың ақпараттық базасын қалыптастыр у мен
өңдеу
Өндірісті басқар у Маркетингті басқару
Сапаны басқар у жəне бақылау
нү ктелерін
анықтау
( НАССР
) С урет 2 – Ет өнімдерін ің сапасын
бақылау тіз
бегі
49
Ет өңдеуші кəсіпорындар үшін ең бастысы шикізат базасы болып табылады. Шикізат сапасының негізгі көрсеткіші – малдың семізділігі болып табылады, еттің салмағы да осыған тікелей байланысты болады. Етті сапалы жəне тиімді өндіру үшін етті бағыттағы малдардың өнімділігі мен қарқынды мал бағу үрдісіне назар аударған дұрыс. Мемлекет тарапынан жүзеге асырылып жатқан «Агробизнес 2020», «Ірі қара мал етін экспорттау», «Сыбаға» жəне т.б. бағдарламалар нəтижесі бойынша нарықтық жағдайда ауыл шаруашылық өндірісі өзін-өзі толық қаржыландыра алмай отыр . Əлемдік тəжірибе бойынша мемлекеттің нақты шара қолдануының нəтижесінде ауыл шаруашылық өндірісінің дамуында белгілі бір өзгерістерге қол жеткізуге болады. Мысалы, АҚШ-та жыл сайын ауыл шаруашылығына миллиардтаған субсидиялар бөлінеді, Еуропада осы мақсатқа жылына 20 млрд. евро, АҚШ 1 га жерге есептегенде ауыл шаруашылығына көрсетілетін көмек мөлшері 112 доллар, ал ЕО – 95 доллар, Ресей Федерациясында – 8-9 доллар, ал ҚР – да 4 долларды құрайды екен. Көмек мөлшері Ресеймен салыстырғанда 2 есе, АҚШ-мен салыстырғанда 28 есе, ал ЕО елдерімен салыстырғанда 23 есе төмен [4]. Ет шикізатының сапасын малдəрігерлік бақылау жүргізу үшін малдəрігерлік қызметтің сапасын арттыру қажет. Оған жыл сайын мемлекет тарапынан 2589,7 млн теңге бөлінеді. Малдəрігерлік қызмет - өте күрделі жəне жауапты жұмыс болып табылады, аталған қызметтің сапасы міндетті түрде маманның кəсіби деңгейіне байланысты болып отыр. Мысалы, ШҚО басқа облыстармен салыстырғанда «сібір жарасы», «ауысыл» деген мал арасындағы ауру саны төмен, себебі малдəрігерлік қызмет жоспар бойынша жүзеге асып жатыр. Малдəрігерлік қызметтің жауапкершілігі мол, еңбек сыйымдылығы жоғары, ол кəсіби біліктілікті талап етеді. ШҚО ауыл шаруашылық саласында еңбек етіп жүрген мамандардың біліктілігі жеткіліксіз, ал жас мамандардың еңбек сыйымдылығы көп, күрделі əрі жеткіліксіз мөлшерде төленетін еңбекақыға қызығушылығы төмен. Осыған орай малдəрігерлік қызметтің имиджін арттырып, жас мамандардың əлеуметтік жағдайын толық қамтамасыз ететін бағдарлама болса, мамандардың қызығушылығы артар еді. Сонымен бірге, ет өңдеуші кəсіпорындарда НАССР жүйесін тиімді қолдану арқылы оның келешекте басым бағыттарын дамытудың стратегиялық мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асыруға болады. Оны енгізу арқылы келесілерге қол жеткізуге болады. 1.
арттыру; 2.
Тұтынушыларға сапасы жоғары, қауіпсіз, экологиялық таза шикізаттан дайындалған өнімдерді ұсыну арқылы нарықта өзін тиімді жайғастыру; 3.
4.
Кəсіпорының нарықтағы беделін жоғарылату; 5.
Тұтынушылардың қажеттілігін қанағаттандыру арқылы қоғамда жағымды имидж қалыптастыру; 6.
Өндірген ет өнімдерін экспорттау мүмкіндігі. Кəсіпорын тек ет өнімдерін өндіріп қана қоймай, сонымен қатар қан мен сүйекті қолдану бағытын тиімді жүзеге асырса, медициналық препараттар, халық тұтынатын тауарлар, желім өндіру арқылы тұтынушыларды ет өнімдерімен ғана емес, сонымен қатар басқа да қажеттілігін қамтамасыз етуге болады. Қазақстан Республикасы Кедендік одақ деңгейінде сапалы əрі бəсекеге қабілетті өнімдерді экспортқа шығаруда жетістіктерге жетіп, ДСҰ кіру қарсаңында үлкен мүмкіндіктерге қол жеткізер еді. Соның нəтижесінде отандық өнімдердің бəсекеге қабілеттілігі артады.
жүктеу/скачать 7,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|