Министерство сельского хозяйства республики казахстан



Pdf көрінісі
бет4/54
Дата21.02.2017
өлшемі7,26 Mb.
#4640
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   54

Discussion of results 

When forecasting of the presented factorial indicators considering insignificant growth rates 

the total calculated on the basis of model of formation of a fondorentabelnost varies slightly (table 

1). On condition of positive tendencies of development of the organizations and strategic factors 

of environment of poultry-farming branch the indicator of a fondorentabelnost will reach above 

value above of level of last years. 

At this stage of development of KSUP «Plemptitsezavod «Belarusian» should be paid special 

attention and the correct arrangement of positions and purposes. Proceeding from need of 

differentiation of products or strategy of commodity expansion, the organization intensively 

increase production without considerable decrease in costs of forages, thus being guided by 

production of poultry-farming production as the most demanded in the domestic market. 

JSC «Dzerzhinsky Agrocombine» and JSC «Smolevichi broyler» on the current prospect is 

recommended to expand sales markets, including poultry-farming production, with orientation to 

export deliveries. Compliance to the chosen specialization and deduction of the available 

consumers (markets) is a direct strategic task of the organization of this group. JSC «Smolevichi 

broyler» specializes on production of fowl, which profitability over 13%. The increase in a share 

of production of this production will allow to increase efficiency of use of the available capacities 

and to cut expenses on unclaimed production. At intensive development of JSC «Dzerzhinsky 

Agrocombine» and JSC «Smolevichi broyler» in 2018 there will be able to be to an indicator of a 

fondorentabelnost, equal 14,23% and 37,30% that above data of 2014 on 4,31 items п and 3,99 

items respectively. 

Within the made forecast growth of volumes of consumption of poultry-farming production 

in dynamics of the last years, and also the real and potential volume of the domestic and foreign 

markets is considered. At the intensive scenario of development the share of production of poultry 

farming will make about a half from all gross production that will positively be reflected in total 

of efficiency of activity of poultry farms. 

Leveling of negative impact of external factors and decrease in risks of business, is essential 

for any organization. Proceeding from it, application of the stated analysis should be realized 

taking into account a constant control and timely response to change of both the external, and 

internal environment of the organization. 

Conclusions 

The given technique of a choice of optimum strategy of development of the organizations 

proved on data of poultry-farming branch of the Minsk region combining results of the production 

and financial and portfolio analysis allows the following. 

1. Fully to estimate the importance and influence of the main productive and economic

indicators of the poultry-farming organizations by means of the correlation and regression analysis 

for optimization of the strategic directions and development of the studied branch of branch. 

2. Proceeding from the received dependence to concentrate attention on the revealed circle

of indicators for the purpose of a choice of the directions of further actions by the management of 

the organizations. 

3. To choose the specific actions depending on results of production and financial activity of

the organizations based on possible options of development of branch and market in general; 

4. With use of scenarios to carry out forecasting of an indicator of a fondorentabelnost of the

poultry-farming organizations. 

5. To carry out monitoring of branch of poultry farming and objectively to estimate success

of realization of strategy of the poultry-farming organizations for the level of intensity and stability 

[2, p. 201]. 


26

 

 



Bibliography 

 

1. Paracinchona, V. N. Strategichesky mendzhment: textbook / V. N. Parakhina, L.S. 



Maksimenko, S. V. Panasenko. — M.: KNORUS, 2012. — 496 p. 

2. Bykova, E.Y. Production and financial and portfolio analysis as basis of strategic planning 

of the enterprises of poultry-farming branch / E.Y. Bykova, N. V. Efremenko // Agropanorama, 

2012. — No. 3. — P. 40-45. 

 

Быкова Е.Ю. 



 

ОБЛЫСТЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ ҰЙЫМДАРЫНДА ӨНДІРІСТІК-

ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖАҒДАЯТ ФАКТОРЛАРДЫҢ ƏСЕРІН БАҒАЛАУ ЖƏНЕ ТАЛДАУ 

ШАРУШЫЛЫҒЫ ДАМЫТУ МИНСК 

 

Бұл  мақалада  ұйымдардың  тікелей  əсер  ететін  ішкі  факторлардың  өзгеру  үрдісін 



қаралады  шарушылығы  сценарийлер  рлі  температурада  стратегиялық  даму  жағдайы 

производственно-финансовое ұйымдары. Н тижелі анықталған факторлардың кері əсерін 

азайту жəне жою жөнінде ұсынымдар көрініс тапқан. 

Кілт  сөздер:  факторлық  талдау,  құс  жəне  басқару,  корреляционно-регрессионная 

моделі, даму сценарийін. 

 

Быкова Е.Ю. 



  

ОЦЕНКА И АНАЛИЗ ВЛИЯНИЯ ПРОИЗВОДСТВЕННО-ЭКОНОМИЧЕСКИХ 

ФАКТОРОВ НА РАЗВИТИЕ ПТИЦЕВОДЧЕСКОЙ ОТРАСЛИ В 

СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ ОРГАНИЗАЦИЯХ МИНСКОЙ ОБЛАСТИ 



 

В  данной  статье  рассматриваются  тенденции  изменения  внутренних  факторов 

организаций птицеводческой отрасли при различных сценариях стратегического развития, 

которые непосредственно влияют на производственно-финансовое состояние организации. 

Oтражены  рекомендации  по  снижению  и  устранению  негативного  влияния  выявленных 

факторов на результативный.  



Ключевые  слова:  птицеводство,  управление,  факторный  анализ,  корреляционно-

регрессионная модель, сценарии развития. 

 

 

ƏОЖ 913(574-25) 



 

Дүйсембаев А.А., Муканов А. Х., Шарапаева Б. Ж. 

 

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық Университеті 

 

ОТАНДЫҚ НАРЫҚТА ТУРИЗМНІҢ САЛА ТҰРҒЫСЫНДА ДАМУЫН ЗЕРТТЕУ 

 

 

Андатпа 



 

Мақалада  Қазақстандағы  туризмге  байланысты  статистикалық  мəліметтер 

келтіріліп,  сала  ретінде  нарыққа  ену  қарқындылығы  сипатталады.  Туристік  нарықтың 

дамуындағы  негізгі  көрсеткіштерді  талдау  арқылы  оның  стратегиялық  дамуы  мен 

аймақтардағы тенденциясын қарастырудың маңыздылығы түсіндіріледі. 

 

Кілт сөздер: туризм, нарық, статистика, экономика, қызмет көрсету. 



27

 

 



 

Кіріспе  

            Мақаланы  бастай  келе,  жалпы  туризм  мемлекет  экономикасы  үшін  келесідей 

жағымды  əсер  беретіні  туралы  айта  кеткен  жөн:  біріншіден,  шетелдік  валюта  ағымын 

қамтамасыз етеді жəне де төлемдік баланс пен жиынтық экспорт сияқты  көрсеткіштерге 

жағымды əсер береді; екіншіден, тұрғындардың жұмысбастылығын ұлғайтады. ДТҰ жəне 

туризм  мен  саяхаттаудың  Бүкілəлемдік  кеңесінің  бағалауы  бойынша  əр  жұмыс  орнына 

басқа  салалардағы  пайда  болатын 5 тен 9 дейінгі  жұмыс  орындары  сай  болады.  Туризм 

тікелей  не  жанама  түрде  халық  шаруашылығының 32 саласына  жəне  де  мемлекеттің 

инфрақұрылымының дамуына ықпал етеді [1].  

      Əлемдік деңгейдегі елеулі көрсеткіштерді танытып отырған туристік салада қазіргі 

заманғы экономикалық, саяси-əлеуметтік өзгерістерді ескере отырып, жаңа талпыныспен, 

инновациялық  қолданыстармен  дамушылықты  көздеу – біздің  мемлекеттің  маңызды 

міндеттерінің  бірі  болуы  қажет.  Осы  тараптан  Қазақстандық  экономикадағы  туристік 

саланың қазіргі жағдайлық көрсеткіштерін талдау мақаланың өзектілігі болып саналады. 



             Зерттеу тəсілдері 

       Соңғы үш жылды құрайтын 2010-2013 жыл аралығындағы Қазақстандағы туристік 

салада қызмет атқарушы туристік фирмалардың саны 1-ші кестеде көрсетілген. 

1 кесте. Қазақстан Республикасындағы туристік фирмалардың саны, бірлік 

 

 

2010 



жыл 

2011 


жыл 

2012 жыл 

2013 

қаңтар - 



наурыз 

қаңтар-


маусым 

қаңтар - 

наурыз 

қаңтар-


маусым 

Қазақстан 

Республикасы 

1252 


1567 

1498 


1602 

1 386 


1 603 

Ақмола 22 

31 

27 


30 

44 


55 

Ақтөбе 27 

29 

28 


31 

32 


38 

Алматы 37 

95 

36 


44 

35 


39 

Атырау 21 

24 

21 


24 

38 


40 

Батыс Қазақстан 13  12  11 

11 

25  35 


Жамбыл 19 

24 


25 

26 


27 

29 


Қарағанды 81 

85 


85 

94 


150 

162 


Қостанай 27 

35 


33 

36 


56 

60 


Қызылорда 4 



10 


11 

Маңғыстау 30 

33 

51 


52 

13 


19 

Оңтүстік 

Қазақстан 

27 45  55  62  90  94 

Павлодар 59 

58 


52 

56 


51 

53 


Солтүстік 

Қазақстан 

21 18  16  18  19  20 

Шығыс Қазақстан 42  51 

54 

59 


31 

58 


Астана қ. 158 

187 


181 

198 


252 

263 


Алматы қ. 664 

832 


818 

855 


513 

627 


*[1] əдебиет көзінен құрастырылған 

 

Кесте  бойынша  қарастырсақ  өткен  жылмен  салыстырғанда 2011 жылы  жалпы 



туристік фирмалардың саны 1252 бірліктен 1567 бірлікке ұлғайып 20% өсімді байқатады. 

Ал 2012 жылдың  бірінші  жарты  жылдығының  өзінде  туристік  фирмалардың  саны 1602 

құрап, 2011 жылдың  толық  көрсеткішімен  салыстырғанда 35 бірлікке  артқандығын 

байқаймыз [2].  



28

 

 



Төмендегі сызбада (кесте 2) отандық нарықтағы тауар мен ақша айналымына оң ықпал 

ететін, республикалық бюджет үшін табыстылықпен сипатталатын, жалпы Қазақстандық 

кəсіпкерліктің, қызмет көрсету саласының дамуына жағымды əсер ететін туризмнің түрі – 

ішкі туризмге қатысты көрсеткіштерді талдайық. 

 

2  кесте.  Қазақстан  Республикасында  ішкі  туризм  бойынша  қызмет  көрсетілген 



келушілер саны, адам 

 

  



2010 жыл 

2011 жыл 

2012 жыл 

2013 


(қаңтар-қыркүйек)

Қазақстан 

Республикасы 

172 172 


202 994 

201 922 


188 569 

Ақмола 


56 147 

68 595 


76 160 

50 390 


Ақтөбе 

626 


746 382 

67 


Алматы 

16 097 


15 946 

858 


106 745 

Атырау 


1 014 

648 


993 718 

Батыс Қазақстан 

8 330 

5 283 


6 233 

993 


Жамбыл 959 

017 



910 

789 


Қарағанды 

6 237 


9 160 

10 071 


3 088 

Қостанай 

1 648 

2 467 


1 983 

337 


Қызылорда 463 

680 


73 161 

Маңғыстау 

3 276 

5 106 


10 809 

4 597 


Оңтүстік Қазақстан 

1 867 


2 400 

5 487 


3 385 

Павлодар 

5 183 

6 461 


11 218 

568 


Солтүстік Қазақстан 

2 512 


2 477 

2 315 


576 

Шығыс Қазақстан 

16 445 

17 480 


16 165 

7 097 


Астана қ. 

19 814 


16 453 

24 754 


1 519 

Алматы қ. 

31 554 

48 075 


33 511 

7 539 


*[2] əдебиет көзінен құрастырылған 

 

Осы  аталған  үш  жылдың  бірінші  жарты  жылдығына  ішкі  туризм  бойынша 



көрсеткіштердің өзгерісін төмендегі сызбадан байқаймыз (сурет 3).  

Ал 2012 жылдың  бірінші  жарты  жылдығы  бойынша  қарастырсақ,  өткен  жылдың 

сəйкесінше мерзімімен салыстырғанда 9315 адамға артып, 14% өсімдікті байқатады.  

Қандай да болмасын мемлекет үшін туристік салада келу туризмі «экспорттық» мəнді 

игеріп,  жалпы  ел  экономикасына  валюталық  түсімді,  республикалық  бюджет  үшін 

табыстылықты  білдіретін  сипатты  иемденіп,  дамушылықта  боғандығы  маңызды.  Əрине, 

келу туризмі шығу туризмімен салыстырғанда біздің көңілімізден шығатындай жағдайда 

емес. Оны төмендегі сызбадағы (кесте 3) көрсеткіштерден байқай аламыз. 

 

3  кесте.  Қазақстан  Республикасында  келу  туризмі  бойынша  қызмет  көрсетілген 



келушілер саны, адам 

 

  



2010 жыл  2011 жыл 

2012 жыл 

2013 

(қаңтар-қыркүйек)





Қазақстан 



Республикасы 

39 732 

36 188 

30 259 

9 955 

Ақмола - 





29

 

Ақтөбе 



-

7



-

Алматы


61 

100


315

1 013


Атырау 

134 


144

173


42 

Батыс Қазақстан

13

3

3



19 

Жамбыл


158 

247


153

65

Қарағанды



20 

67

23



36

Қостанай


64 

60

84



46

Қызылорда

16

-



-

Маңғыстау

800 

22

6



-

Оңтүстік Қазақстан 324 

212

115


189 

Павлодар


-

-



-

Солтүстік 

Қазақстан 

3

2



-

-

Шығыс Қазақстан 1 



290

613


51

35 


Астана қ.

555 


637

842


410

Алматы қ. 

36 310

34 065


28 487

8 100 


*[3] əдебиет көзінен құрастырылған

Жоғарыдағы кесте мəліметтеріне байланысты 2013 жылға толығымен статистикалық 

мəліметтердің  əлі  де  болса  нақтыланбауына  байланысты,  оның  алдындағы 2010-2013 

жылдар бойынша көрсеткіштеріне тоқталайық: 2011 жылда өткен жылмен салыстырғанда 

келу туризмі бойынша қызмет көрсетілген адамдардың саны 3544 кемісе (9%-ға), ал 2012 

жылы 2011 жылға қарағанда 5929 (17%) адамға азайған. Отандық туристік саланың үшінші 

түрі шығу туризміне қатысты соңғы үш жыл бойынша  қызмет көрсетілген келушілердің 

көрсеткіштерін төмендегі 4-ші кестеден байқай аламыз.  

4-кесте.  Қазақстан  Республикасында  шығу  туризмі  бойынша  қызмет  көрсетілген 

келушілер саны, адам 

2010 жыл

2011 жыл


2012 жыл

2013 


(қаңтар-қыркүйек)

Қазақстан 

Республикасы 

274 639


391 385

409 121


226 139 

Ақмола 


3 900 

4 659


5 429

482 


Ақтөбе 

7 857 


12 160

10 691


6 441 

Алматы 


2 497 

26 290


14 894

34 307 


Атырау 

7 982 


8 435

10 802


4 810 

Батыс Қазақстан 

7 515 

9 023


8 833

7 737 


Жамбыл 

644 


1 961

3 653


2 799 

Қарағанды 

12 496 

16 028


23 644

20 322 


Қостанай 

6 937 


10 825

14 134


5 907 

Қызылорда

317 

630


573

285


Маңғыстау 

12 621 


23 314

21 858


5 117 

Оңтүстік Қазақстан 

4 671 

7 155


10 379

7 947 


Павлодар 

8 349 


10 298

15 770


4 432 

Солтүстік 

Қазақстан 

3 768 


4 108

5 555


3 165 

Шығыс Қазақстан

7 583 

8 896


11 770

6 391 


Астана қ. 

21 546 


31 008

55 184


44 549 

Алматы қ. 

165 956 

216 595 


195 952 

71 448 


*[4] əдебиет көзінен құрастырылған 

30

 

 



Зерттеу нəтижелері 

Елімізде əлі де болса келу жəне ішкі туризмге қарағанда шығу туризмі көрсеткіштері 

басымдықты  танытуда, 2010-2012 үш  жыл  бойынша    көрсеткіштерді  қарастырсақ, 2011 

жылы  алдыңғы  жылдағы  сəйкесінше  мерзіммен  салыстырғанда 116746 адамға (42%) 

көбейген,  ал 2012 жыл  көрсеткіштерін 2011-ші  жылмен  салыстырсақ 17736 адамға (4%) 

артқан [3].   

Бұл жағдайдағы өзгерістердің жағымды болуы біздің тұрғындар тарапынан əлі де болса 

шет  мемлекеттерге  сапар  жасау  өте  тартымды  əрі  қолайлы  болып  отырғандығын 

айқындайды.  Сонымен  бірге, xалықтың  əлеуметтік  жағдайы  жақсарып,  бұрыңғыға 

қарағанда  төлемқабілеттіліктері  артып  өзіміздің  территориямыздан  сырт  жерлерге 

демалуға,  емделуге жəне басқа да туристік мақсаттарға байланысты сапар жасауларының 

артуы себеп болуда. 

Туризмнің Қазақстандағы жоғарыда қарастырылған 2010-2012 жылдар аралығындағы 

туризмнің  үш  түрлері  бойынша  өзгерістері  мен  олардың  динамикалық  көрсеткіштерін 

салыстырсақ төмендегі сызбадағы (сурет 4) көріністі аламыз. 

 

 



 

4 Сурет. Қазақстан Республикасында туризм түрлері бойынша қызмет 

көрсетілген келушілердің динамикасы, адам* 

* ҚР статистика агенттігінің мəліметтерінен автормен құрастырылған 

 

        Келу  туризмінің  кері  көрсеткіштерімен  қатар,  ішкі  туризмнің  дамушылық  сипаты 



байқалады.  Бірақта,  шығу  туризмі  жоғарғы  көрсеткішпен  сипатталып,  əлі  де  болса,  ішкі 

нарыққа қарағанда шетелдік туристік нарықты валюталық түсіммен қамтамасыз етудеміз. 

Əлемдік деңгейдегі экономикасы дамыған немесе дамушы елдерде, мысалға Испания 

жыл  сайын  туризмнен 20 млрд.  доллар  көлемінде  табыс  түсірсе,  сонымен  қатар  Түркия 

сияқты  мемлекеттердің  экспортының 20% туристік  сала  құрайтынын  ескерсек, 

Қазақстандағы туристік экспорттың дамымаушылығы, ішкі туризмнің қарқындылығының 

əлсіздігі  осы  салаға  қатысты  инновациялық  əрі  түбегейлі  өзгерістер  əкелетін  келешектік 

жобаларды енгізіп, олардың іске асуын бақылауды қажетсінеді. Сонымен қатар, туризмді 

дамытудың стратегиялық бағыттары мен оның құралдарын, əдістерін қарастыра отырып, 

болашақтық жанжануын қамтамасыз ететін нақты іс-əрекеттерді əзірлеу қажет [4]. 

Туристік индустрияның Қазақстан бай туристік-рекреациялық мүмкіндіктерге ие бола 

отырып,  туризмнің  жеткілікті  деңгейде  дамымауымен  сипатталады.  Қазақстанға  келетін 

туристік ағындарды талдау республиканың шетел туристері үшін тиісті деңгейде тартымды 

емес  екенін  көрсетеді,  осыған  байланысты  елімізге  келетін  туристер  саны  дағдарысқа 

дейінгі көрсеткіштерден айтарлықтай артта қалып отыр. Қазақстанның туристік өнімінің 

0

50000



100000

150000


200000

250000


300000

350000


400000

450000


2010

2011


2012

172172


202994

201922


39732

36188


30259

274639


391385

409121


ішкі туризм 

келу туризмі 

шығу туризмі


31

 

 



бірегейлігіне  қарамастан,  бəсекеге  қабілеттілігі  жеткіліксіз  жəне  шетелдік  аналогтарға 

қарағанда,  қызмет  көрсетудің  қолжетімділігі,  туристік  қызметтердің  деңгейі  мен  бағасы 

жағынан ұтылып отыр.  

Астана жəне Алматы қалалары ең маңызды туристік орталықтар болып табылады, 

онда  халықаралық  стандарттарға  сай  келетін  орналастыру  орындарының  неғұрлым 

көпшілігі шоғырланған. Аталған қалалардан тысқары орналасқан орналастыру орындары 

халықаралық сапа стандарттарына сəйкес келмейді жəне негізінен қазақстандық туристерге 

бағытталған. 



Қорытынды 

Қазақстандағы туристік саланың бүгінгі күнге дейінгі жағдайын зерттей келе, жалпы 

туристік нарықтың дамуындағы негізгі көрсеткіштерді талдау арқылы оның стратегиялық 

дамуы мен аймақтардағы тенденциясын қарастыру маңызды міндет болып саналатынына 

көз жеткізіп отырмыз. 

 

Əдебиеттер 



 

1

 



. Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы 2001 ж. 13 маусымдағы № 

211-11  Қазақстан  Республикасының  Заңы (2009.17.07 берілген  өзгерістер  мен 

толықтырулармен) 

2

 



.  Қазақстан  Республикасы  Президентінің 2006 жылғы 29 желтоқсандағы  №231 

Жарлығымен  бекітілген  Қазақстан  Республикасында  туризмді  дамытудың 2007-2011 

жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы 

3

 



. Балабанов И.Т. Экономика туризма. – М., 2000. 

4

 



. Рыночное и государственное регулирование туризма http://www.turbooks.ru/  

 

 



Дүйсембаев А.А., Муканов А. Х., Шарапаева Б.Ж. 

 

В статье приводятся статистические материалы о развитии туризма в Казахстане, а 

также интенсивность внедрения в рынок в виде отдельной отрасли. Анализируя основные 

показатели  развития  туристического  рынка  объясняется  значимость  рассмотрения 

региональной тенденции и стратeгического развития.  

 

 



Duisembaev A.A.. Mukanov A.H., Sharapaeva B. Zh. 

 

This article presents statistical information about the development of the tourism in 



Kazakhstan, also its intensity of the introduction to the market as a particular branch. Analyzing 

the main indicators of the touristic market explained the importance of the consideration of 

regional trends and strategic development. 

 



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   54




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет