частью этнокультурного обучения.
С целью ценностно-смыслового и ценностно-целевого насыщения содержания
изучения иностранного языка нами были систематизированы и конструированы тексты об
исторических памятниках Жезказганского региона, которые представляют большую
культурную ценность для всего казахстанского народа. К сожалению, история
исследуемого нами края долгие годы была в забвении, поэтому внедрение в учебный
процесс материалов, содержащих историческую ценность, является частью выполнения
государственной программы «Культурное наследие».
Региональный материал с ценностно-смысловым и ценностно-целевым содержанием
направлен на формирование и развитие личности, выработку в ней индивидуальности,
наполняет и определяет духовный мир.
Комплексные дидактические задачи освоения данной программы студентами
заключаются в следующем:
– изучить генезис развития отечественной истории;
– постановка и решение образовательных проблем на этапе развития общества;
– знать историю становления и развития отдельного региона республики;
– проявлять интерес к изучению иностранного языка и отечественной истории;
88
– участвовать в обсуждении вопросов, связанных с историей края и особенностях его
развития;
– проявлять убежденность, доказывать свое мнение, строить жизненные и
профессиональные планы в соответствии со своими убеждениями о родном крае;
– проявлять самостоятельность в принятии решений, стремление к сотрудничеству
[2].
Составленное нами учебно-методическое пособие для студентов неязыковых
специальностей «Исторические памятники Жезказганского региона» способно решать
учебную, познавательную, воспитательную задачи, где познавательный аспект призван
расширить знания о родном крае.
Структура учебно-методического пособия включает разделы: «Ulytau», «To
value, preserve and pass it on to the following generation …», «A summary of the Zhezkazgan
Region’s Monuments» [5].
В процессе изучения иностранного языка путем использования региональных
материалов нами ставилась интегрирующая дидактическая цель: студенты проявляют
осознание важности изучения отечественной истории, участвуют в обсуждении,
демонстрируют ценностные ориентации при решении учебно-профессиональных задач,
выносят собственные суждения, проявляют убежденность. Приоритетной целью является
освоение ценностных и ценностно-смысловых ориентаций.
Материалы данного сборника направлены не только на реализацию региональных
знаний, но и позволяют студентам закрепить лексико-грамматический материал.
При составлении данного пособия наряду с общедидактическими принципами мы
руководствовались следующими принципами обучения региональному компоненту:
1.Принцип соответствия содержания регионального материала целям и задачам
обучения иностранному языку.
2.Принцип реализации междисциплинарной интеграции.
3.Принцип диалога культур.
4.Принцип отражения общих целей глобализации содержания образования в
методике обучения региональному компоненту.
5.Принцип направленности содержания образования регионального компонента на
формирование межкультурного общения у будущих специалистов.
6.
Принцип практической значимости региональных знаний и умений представлять
регион в профессиональной деятельности [3].
Для определения значения когнитивного и деятельностного показателей мы
предложили студентам деловую игру «Экскурсия по Жезказган-Улытаускому региону»,
где были сформированы произносительные, лексические и грамматические навыки и
проходила тренировка языковых явлений [2].
В ходе деловой игры студенты продемонстрировали способность применять
имеющиеся знания и опыт для решения задач, а также умение переносить имеющиеся
знания в новую ситуацию. Сама по себе деловая игра предполагала не просто выявление
заложенных в региональных текстах смыслов и ценностей, а построение на основе
знаний об особенностях педагогических ценностей в определенной социокультурной
ситуации комплекса требований к учителю. При этом студенты использовали знания,
полученные при изучении регионального материала в учебно-методическом пособии.
Ролевая игра: - Now, pretend you are in the travel agency. Take the badges. Who wants to
be the visitor / travel agent? Play out the situation: "A visitor comes to the office to book a
historical tour of Ulytau-Zhezkazgan region." Think what questions to ask / how to answer.
- Very nice, thank you. And now, one more situation: act out the conversation of a tourist
and a guide during the excursion. Use the badges.
При работе с текстом с целью выработки разговорной речи студентам задавались
следующие вопросы (на английском языке):
89
1. Труден ли был текст для понимания? 2. Интересен ли текст? 3. Что понравилось
(не понравилось) в содержании текста? 4. Хотели бы вы прочитать ещё что-нибудь по
этой теме (подобного содержания)? 5. Какой из прочитанных текстов вам больше всего
(меньше всего) понравился?
Ответы на данные вопросы способствуют не только развитию речи студентов, но и
формированию оценочного отношения к информации, развитию критического мышления,
позволяют выйти на уровень личностной значимости изучаемого материала.
Необходимо отметить, что нами использовался также приём "неоконченные
предложения", чаще всего в конце занятия. Помимо формирования рефлексивных умений
студентов он способствует формированию навыков устной речи и грамматических
навыков (использование в речи придаточных предложений). Студентам предлагалось
закончить фразы (на занятии они записаны по-английски, и говорить студенты должны,
разумеется, по-английски):
Сегодня на занятии я узнал, что…
Самым трудным для меня было…
Раньше я не знал, что….
Данный прием успешно применялся и для обсуждения прочитанного текста. В этом
случае неоконченные предложения выглядели так:
Главная мысль текста состоит в том, что….
По моему мнению, текст информативен (поучителен), так как …
Больше всего мне в тексте понравилось ….
Другой формой проведения регионального курса была предметно-ситуативная. Её
основу составили речевые ситуации, которые объединены чаще всего единой сюжетной
линией и базируются на предметах речи регионального содержания.
Наиболее распространённым сюжетом при работе с региональным материалом
явилось посещение группой зарубежных граждан (туристов, студентов, школьников)
данной конкретной местности. Подобная макроситуация включала ряд микроситуаций, в
рамках которых формулировались коммуникативные задачи.
В выборе предметов речи для регионального курса акцент делался на основные
сведения о родном крае. Предмет речи во многом определял выбор функции общения, в
которой велся разговор. К примеру, предмет речи «Достопримечательности родного
города» обсуждался помимо познавательного аспекта и в аспекте основных функций
общения: ценностно-ориентационной (выражение отношения: «Вам понравилось
старинное здание музея?»), регулятивной (предложение услуг: «Если вы располагаете
временем, я покажу вам ещё здание собора»), этикетной (ритуализированный диалог: «Вы
не скажете, как пройти к памятнику N?»), где другие предметы речи обладали свойством
употребления в различных функциях общения.
Вышеупомянутая работа по совершенствованию навыков говорения при реализации
и усвоении регионального материала позволяет нам сделать вывод о том, что
региональная осведомленность является одним из условий коммуникации, которая
усиливает важность практического овладения языковыми формами как средством
общения. В нашем случае региональный компонент содержания обучения создает
положительную мотивацию у студентов и способствует более осознанному овладению
языком как средством общения, усиливает коммуникативную направленность обучения.
Интеграция регионального материала в обучении иностранному языку служит средством
повышения образовательного уровня и совершенствования иностранного языка, в
частности навыков говорения.
90
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ
1
Государственная программа "Культурное наследие" на 2004-2006 годы. - Указ
Президента Республики Казахстан от 13 января 2004 года № 1277
2
Бусыгина И.С. Дидактические условия повышения эффективности усвоения студентами
истopико-педагогических знаний: дис. ... канд. пед. наук. - Екатеринбург, 1998. - 125 с.
3
Глумова Е.П. Методика обучения организации межкультурного общения на материале
регионального компонента (немецкий язык, языковой вуз): дис. …. канд. пед. наук. -
Нижний Новгород, 2006.
4
Концепция этнокультурного образования Республики Казахстан. – 1996.
5
Курманаева Д.К. Исторические памятники Жезказганского региона. - Жезкаган, 2006.
6
Тер-Минасова С.Г. Язык и межкультурная коммуникация. - М.: Слово, 2000. - С. 263.
ТҮЙІН
Мақалада тілдік емес жоо-да шетел тілін оқыту мазмұнындағы сөйлеу дағдыларының
өңірлік компоненттерін іске асырудың кейбір жолдары қаралған.
RESUME
The article researches the current day issue of improving speaking skills in the content of foreign
language teaching by using the regional material at non-linguistic high school.
91
ӘОЖ 373.3
Ә.Е. Ботабаева
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті, пед. ғыл.
канд., доцент м.а.
«Педагогика»
пәнінен
қолданылатын
дидактикалық
материалдардың
тиімділігі
Аннотация
Бұл
мақалада
педагогика
пәнінен
дидактикалық материалдарды тиімді қолданудың
ғылыми-теориялық негіздері беріледі
Түйін сөздер: педагогика, дидактикалық
материалдар, оқулықтар, электронық оқулықтар,
мультимедиялық оқу құралдары, Интернет.
Еліміз егемендігін алып, ұлттық даму
жолына түсіп, білім беру ісіне жаңа талаптар
қойды. Осы маңызды талаптардың бірі - білім
беру жүйесінде жастардың білімін арттырып,
оқытылатын
пәнге
деген
қызығушылығын
арттыру үшін сабақта дидактикалық материал-
дарды тиімді қолдану қажет.
Бұл туралы Қазақстан Республикасының
2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасында:
«Біздің
республиканың
білім жүйесі әлемдік деңгеймен үндеспей
отырған-дығына көңіл бөлініп, білім жүйесінің
алдына биік міндеттер жүктейді. Оқушыға білім,
білік дағдыларын беріп қана қоймай, ол жиі
өзгеріп тұратын нарық жағдайына тез бейімделе
алатындай етіп тәрбиелеу қазіргі заманның негізгі
талабы», - деп айтылған [1].
Қазақстан Республикасының Президенті
Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан-2050» Страте-гиясы:
қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты»
атты Қазақстан халқына Жолдауында: «Бала
тәрбиелеу – болашаққа ең үлкен инвестиция. Біз
бұл мәселеге осылай қарап, балаларымызға жақсы
білім беруге ұмтылуымыз керек», - деп, баланы
жан-жақты білімді етіп өсіру, қазіргі заманның
өзекті мәселесі екендігін баса айтты [2]. Сонымен
қатар «Қазақстан Республикасында білім беруді
дамытудың
2011-2020
жылдарға
арналған
мемлекеттік бағдарламасында да» бұл мәселе
туралы айтылған [3].
Ендеше студенттерге ғылыми білім беру,
оларды әлемдік мәдениеттің жетістіктерімен
таныстыру, шығармашылық қабілетті арттыру,
жеке тұлға етіп қалыптастыру, педагогтердің
алдына жаңа талаптарды қояды. ЖОО-да
қызықты, әсіресе болашақ педагогтер үшін өте
қажетті пәндердің бірі – педагогика.
«Педагогика» пәнін cтуденттерге жан-жақты
етіп түсіндіруде қолданылатын бірнеше
92
дидактикалық материалдарды қарастырдық. Оларға оқу кітаптары, жабдықталған оқу
кабинеттері, Интернет желісі, көрнекі және техникалық құралдарды жатқыздық. Енді
дидактикалық материалдарға жеке тоқталып өтейік:
- оқу кітаптарына оқулықтар, дидактикалық оқу құралы, тест тапсырмалары,
студенттерге арналған оқу-әдістемелік кітаптар, анықтамалар, сөздіктер және
электрондық басылымдар: электронық оқулықтар, мультимедиялық оқу құралдары мен әр
түрлі құрылғыға жазылған электрондық жазбалар, электрондық сөздіктер т.б. жатады;
- жабдықталған оқу кабинеттері;
- Интернет желісі;
- көрнекі құралдар ― кестелер, сызбалар, суреттер, фотосуреттер, альбомдар,
слайдтар және т.б.;
- техникалық құралдар – үнтаспа, телеарна, бейнетаспа, компьютер, интербелсенді
тақта, т.б.
Олардың ішіндегі негізгісі «Педагогика» оқулығы болып табылады. Басқа құралдар
осы оқулықпен тығыз байланысып, оқулықта жарияланған идеяларды дамытып, нақтылай
түсуі тиіс.
Оқулыққа қойылатын негізгі талаптар:
- оқу бағдарламасына сәйкес болуы;
- ғылыми тілде, әрі түсінікті жазылуы;
- тақырыпты тереңірек ашатын, әрі нақты мәлімет беретін кестелер мен сызбалардың
болуы;
- СӨЖ, ОБСӨЖ тапсырмалары мен өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар мен
тестілердің болуы.
Білім беру жүйесін ақпараттандыру ісі жаңа оқыту технологияларын дайындауды
талап етеді. Бірінші кезекте оларға электронды басылымдар: электронды оқулықтар,
мультимедиялық оқу құралдары мен әр түрлі құрылғыға жазылған электронды жазбалар
жатады. Қазіргі кезде электронды басылымдарды әзірлеу және пайдалану мәселелерін
зерттеу өзекті іске айналып отыр.
Білім берудің кез келген саласында «Электронды оқулықтарды» пайдалану
студенттердің танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін
қалыптастыруға жағдай жасайды.
Электронды оқулық – бұл оқу курсының немесе оның тарауларының, бөлімдерінің
және білім беруді басқаратын мемлекеттік органдар даярлайтын арнайы статусы бар, осы
түрдегі баспалардың жүйелі мазмұндамасын қамтитын электронды оқу басылымы.
Электронды оқулықтар ғылыми негізде дайындалған педагогикалық-ақпараттық
өнім. Электронды оқулық дайындаудың концептуальдық негізі модульдік оқытудың
педагогикалық теориясы болып табылады. Сонымен қатар, электронды оқулық
дайындаудың педагогикалық принциптер жүйесі оқытудың дидактикалық жүйесіне
сәйкес келеді, яғни электронды оқулықтар оқыту процесінің автоматтандырылған
формасы іспетті. Осы оқулықтарды дайындауда да, оны оқыту процесінде пайдалану да
үлкен ақпараттық сауаттылықты талап етеді.
Электронды оқулықтың ерекшеліктерінің бірі – онымен жұмыс істеу сұхбаттық
түрде жүргізіледі. Осының нәтижесінде студенттер өз білімдерін сұрақтар және бекітулер
арқылы жеңіл түрде меңгереді [4].
Электронды оқулықтармен жұмыс істеу әрбір студенттің өз мүмкіндігін есепке ала
отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізуге жол ашады. Электроңды оқулық оқу
пәнінің негізгі ғылыми мазмұнын қамтитын компьютерлік технологияға негізделген
оқыту, бақылау, моделдеу, тестілеу, т.б. бағдарламалардың жиынтығы. Электронды
оқулық жай оқулықтарға өте тиімді қосымша мүмкіндіктер береді. Атап айтқанда:
- кері байланысты іс жүзінде тез арада қамтамасыз етеді;
93
- жай оқулықтағы ақпаратты іздеу мүмкіндіктері біраз уақыт алатын болса,
электронды оқулық қажетті оқулықты табуға тез мүмкіндік береді;
- гипермәтінді түсіндірулерге өту барысында уақытты үнемдеуге көмектеседі.
Ең бастысы, электронды оқулықтарды дайындаудың бір жүйеге келтірілген
зандылығы болуы керек. «Педагогика» пәніне қатысты процестерді анимациялап көрсету,
тіпті кино фильмдер мен диафильмдер үзінділерін бірнеше файлдар ретінде сақтап,
оларды гипер мәтінді формат арқылы электронды оқулыққа кірістіру оқулықтың
көркемдік әдістемелік деңгейін арттырады.
Презентация даярлаудың автоматтандырылған құралдарының бірі - Microsoft Word
бірге қойылатын Microsoft Power Роіпt қолданбалы бағдарламасы. Бұл презентация
даярлау мен безендіруге арналған әмбебап құрал болып табылады. Microsoft Power Роіпt
кұралдарының көмегімен дайындалған жұмысты оның кез келген кезеңінен ұсынып,
көрсетуге болады. Microsoft Power Роіпt-тағы кез келген кұжат слайд деп аталатын жеке
алынған кадрлардың жиынтығынан тұрады. Презентациядағы слайдтардың саны көп бола
береді. Құжаттағы әрбір слайдтың өзінің жеке нөмірі болады, слайд құрылғанда ол бірден
міндетті түрде нөмірленеді. Құжаттағы слайдтар сызықта тізбектеле орналасады.
Слайдтарды жою, кірістіру, орын ауыстыру немесе көрсету олардың сызықтық
құрылымын бұзбайды. Слайдта орналастырылатын барлық нысандар Microsoft Power
Роіпt ішкі құралдарымен де, сонымен қатар сыртқы колданбалы бағдарламаларда да
кұрылып, безендірілу мүмкіндігіне ие.
Келесі ақпараттық – технологияның білім беру саласындағы көрінісінің бірі -
интербелсенді тақтаның сабақ барысында қолданысқа енуі.
Интернет, мультимедиялар, электронды сөздіктер, электронды оқулықтар тәрізді
интерактивті оқыту әдістерінің білім беру процесіне қосқан жаңалықтары есебінен
оқытушылар «тақтаның алдында тұрып түсіндіру» міндеттерін жеңілдетіп, студенттің
тақырыпты тереңірек түсінуіне және өз бетінше ізденуіне инновациялық бағыт берді.
Интербелсенді тақта арқылы педагогика пәнін өткізу тиімді. Интербелсенді тақта
көмегімен өтілетін тақырыпқа байланысты дидактикалық материалдарды қолдану өте
қолайлы.
Педагогика пәнінен қолданылатын дидактикалық материалдардың бірі Интернет
желісі. Интернет (ағылшын тілінен алынған Internet - International Network) -
компьютерлік серверлердің бүкіл әлемдік желісі. Интернетке қосылу мүмкіндігі болған
жағдайда, білім беру мекемелері, мемлекеттік ұйымдар, коммерциялық кәсіпорындар
және жеке адамдар сияқты миллиондаған қайнар көзінен ақпарат алуға болады. Қазіргі
кезде Интернет сөзін пайдаланғанда, физикалық желінің өзін емес, дүниежүзілік желі
және ондағы ақпаратты айтамыз.
Интернет - кез келген компьютерлермен бүкіл әлем бойынша ақпарат алмасу мен
беру мүмкіндігі, желілер жүйесі. Интернет - байланыс араларын өзара біріктіретін,
тораптардың жиынтығы [4].
Педагогика пәніне қажетті материалдарды оқулықтан немесе кітапханадан таппаған
жағдайда, әрине, Интернеттен іздеу мәселесі туындайды. Қазір ол мәселенің шешімі
табылған.
Педагогика пәнінен қолданылатын дидактикалық материалдардың бірі –
дидактикалық ойындар. Оны да тақырыпты қызықты өткізу мақсатында қолдануға
болады. Дидактикалық ойындар туралы жазылған еңбектер мен ғылыми жұмыстарды
талдай келе, оларды төрт түрлі типке бөлуге болады, атап айтсақ:
1. Қимыл әрекетке байланысты дидактикалық ойындар;
2. Ұлттық ойын элементі қолданылған дидактикалық ойындар;
3. Ақыл-ой қабілетін арттыруға арналған дидактикалық ойындар;
4. Креативтілікті дамытуға бағытталған дидактикалық ойындар.
94
Қорыта келгенде, «Педагогика» пәнінен дидактикалық материалдары қолданудың
негізгі мақсаты – студенттерге білім беру процесінде аз уақыт жұмсап, көп нәтижелі
білім алуына ықпал ету.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасы // Қазақстан мұғалімі. – 2004. - 20 қаңтар.
2
Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан – 2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси
бағыты. Лекция курсы. – Тараз, 2012. – 34 б.
3
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған
Мемлекеттік бағдарламасы. - Астана, 2010.
4
Байжұманов М.К., Жапсарбаева А.Қ. Информатика. – Астана, 2004.
РЕЗЮМЕ
Эта статья посвящена научно-теоретическому обоснованию эффективности применения
дидактических материалов по предмету «Педагогика».
RESUME
The article is devoted to the theoretical justification of the efficiency of using didactic materials on
the discipline «Pedagogy».
95
ӘОЖ 709 539.21
Жасөспірімдердің
бойында салауатты
өмір салтын
қалыптастырудың
педагогикалық,
гигиеналық және
физиологиялық
негіздеріне ашылған
жол
Аннотация
Мақалада педагогтердің, психологтердің
және адамның дамуының профилактикалық
бұзылу облысы және ауруға шалдығу қаупі бар
жағдайда жұмыс істейтін дәрігерлердің негізгі
мақсаты қоршаған ортамен байланыса отырып,
салауатты өмір салтын тұрақты ұстануға
үгіттеу мақсатында қарастырылған.
Түйін сөздер: «Стихия» сөзінің 4
мағынасын ашу жолдары қарастырылған.
Мақала мазмұны Біз алға қойған
мақсатарға жету үшін барлық қүш-жігерімізді
дені сау, белсенді, әрі қоғамға лайықты жас
ұрпақ тәрбиелеуге жұмсайтын боламыз» Н.Ә.
Назарбаев.
Дана халқымыз: «Басты байлық –
денсаулық», «Тазалық – саулық негізі, саулық –
байлық негізі», – деп тегін айтпаса керек.
«Қазақстан - 2020» мемлекеттік стратегия-
сында дене тәрбиесі туралы: «Салауатты өмір
салтын ынталандыру әркайсымыздың дене
тәрбиесімен
айналасуымызға,
дұрыс
тамақтандынумызға, есірткілерді, темекі мен
ішімдікті тұтынуды қойып, тазалық пен
санитария шараларын сақтауымызға (және т.с.)
бағытталған [1, 248].
Адам – ол барлық мәдениетті ұрпақтан-
ұрпаққа жалғастырушы және табиғаттың
эволюциялық дамуының нәтижесі. Ол сыртқы
әлеммен тығыз байланысты және сол әлемнің
өзіне деген әсерін сезіне біледі. Өз кезегінде ол
да үлкен жауапкершілікті арқалай отырып
сыртқы
әлемге
ықпалын
тигізеді.
Бұл
әрекеттестіктің тепе-теңсіздігінің нәтижесінде
оның ішкі күйінде ауру түрінде пайда болатын
өзгерістер болады [2, 160].
Халық санының өсуі, оның сапасы, деннің
саулығы мемлекет әл – ауқатының дамуына
ықпал
етеді.
Сондықтан
да
Қазақстан
Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев
«Қазақстанның егемен мемлекет ретінде
қалыптасуы мен дамуының стратегиясы» деген
еңбегінде соның 4 негізгі күшін аттап көрсетті.
Оның бірі – жер үстіндегі байлық деп
отырғанымыз – адам, оның білімі мен іскерлігі,
таланты мен мәдениеті, денсаулығы. Әрбір
мемлекеттің болашағы – оның азаматтары. Ал
Достарыңызбен бөлісу: |