Қалас жамалов әлемдік өркениет іздері: ежелгі шығЫС

271
белгілі бір шекаралық аймақта өтеді. Мысалы, көшпенділердің жаз 
жайлаулары, күз күзеулері, қыс қыстауы болады. Жазда жайылым, 
шалғынды салқын өңірлер, қыста қары аз, малдың аяқ асты азығын 
табуына мүмкіндігі болатын жерлер таңдалды. Жайлау, қыстау 
орындары нақты белгіленіп, ру-тайпа меншігінде болды. Қазақтар 
өміріндегі «жер дауы» ұғымы – жайлау, қыстауларға ешкімнің 
қол сұғуына мүмкіндіктің берілмегенінің айғағы, ғасырлар бойы 
қалыптасқан өмірлік ұстаным.
САҚТАР
«Біз білетін барлық халықтар ішінде, тек скифтер ғана 
адам өміріне қажетті ең маңызды өнерді иеленген. Олар еліне 
басқыншылық жасап келген жауының бірде-бірінің тірі кетуіне 
мүмкіндік бермейді; егер өздері мүмкіндік бермесе, оларды ешкім 
қуып та жете алмайды. Скифтердің қалалары, бекіністері де жоқ. 
Үйлерін өздерімен бірге алып жүреді» (Геродот).
ІV-мыңжылдық соңы мен ІІІ-мыңжылдық басында Ұлы Дала 
тұрғындарының шаруашылық-экономикалық өмірі өзгерістерге 
ұшырайды. Осы кезде мал шаруашылығымен айналысқан дала 
тұрғындарының қоныстарын қазақ даласының 
кез келген аймағынан кездестіруге болады. 
Тұрақ орындары ауқымының кішілігіне қарап, 
оқымыстылар киіз үй орындары болуы мүмкін 
деген тұжырым жасайды. 
Б.д.д. ІІІ – ІІ мыңжылдықтар шамасында тас 
құрал-жабдықтар орнын мыс, қола бұйымдар 
басады. Тарихи дәуірде далалық аймақтардың 
бәрін мал шаруашылығымен айналысқан 
көшпенділер жайлайды. Әлеуметтік даму- 
дың жоғарғы сатыларына көтерілген сайын 
көшпенділердің өзара мәдени және эконо- 
микалық байланыстары нығая түседі. 
Қола дәуірінде үлкен аймаққа бақылау 
жасаған, мәдени, рухани ұстанымдары бір, 
ірі тайпалық бірлестіктер өмірге келеді. Ең 
ежелгі жазба деректерден Каспий теңізі төңі- 
Суретте: Алтын

жүктеу/скачать 36,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: