Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Мҧғалімге арналған нҧсқаулық «Назарбаев Зияткерлік» ДББҦ, 2012.
2. Интернет ресурстары.
3. «Голос и ведение» журналы.
ОҚЫТУ ҤРДІСІНДЕ АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫ
ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ
Бӛрібай А.Ж., Изтлеуова Г.К.,
информатика пәнінің оқытушылары,
Ақтӛбе гуманитарлық колледжі,
Қазақстан, Ақтӛбе
Қазір «Ғасырдың мектебі мен мҧғалімі қандай болу керек?» деген негізгі сҧраққа
жауап ізделуде. Білім берудің ҧлттық моделіне кӛшкен қазіргі мектепке ойшыл,
зерттеуші, тәжірибелік қызметте педагогикалық ҥйлестіруді шебер меңгерген іскер
мҧғалім қажет екендігі аз айтылып жҥрген жоқ. Қазір заман да, қоғам да ӛзгерген.
Бҥгінгі балалардың мақсаттары да, қҧндылықтары да, идеялары да бҧрынғыдан мҥлде
басқаша. Ӛйткені олар – ӛзінің болашағына тиімділік тҧрғысынан қарайтын, іскерлікке
бейім, жоғары талап қоя білетін адамдар. Олай болса, бҧл қоғам кез келген педагогтан
ӛз пәнінің терең білгірі ғана болу емес, теориялық, нормативтік – қҧқықтық,
психологиялық – педагогикалық, дидактикалық әдістемелік тҧрғыдан сауатты және
ақпараттық компьютерлік технология қҧралдарының мҥмкіндіктерін жан – жақты
игерген ақпараттық қҧзырлығы қалыптасқан маман болуын талап етіп отыр.
ХХІ ғасыр – техниканың озық дамыған ғасыры. Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың
сындарлы саясатының арқасында бҥкіл мектеп компьютермен қамтамасыз етілді.
Компьютер оқушы ҥшін қоршаған әлемді танудың табиғи қҧралы болып табылады.
Олай болса, барлық сабақтарды компьютердің қуаттануымен жҥргізуді ҥйрену – бҥгінгі
кҥннің кезек кҥттірмейтін ӛзекті мәселелерінің бірі. Жаратылыстану және математика
27
пәндерін оқыту қҧралы ретінде компьютерді қолдану – оқу ҥрдісін белсендіруге,
оқытуды жекешелендіруге, оқушының ӛзін-ӛзі бақылауына мҥмкіндік туғызады.
Білім беру жҥйесін ақпараттандыру дегеніміз – берілетін білім сапасын кӛтеруді
жҥзеге асыруға бағытталған процесс, яғни еліміздің ҧлттық білім жҥйесінің барлық
тҥрлерінде кәдімгі технологияларды тиімді жаңа комплекстік ақпараттандыру
технологияларына алмастыру, оларды сҥйемелдеу және дамыту болып табылады.
Ақпараттық
коммуникациялық
технология
электрондық
есептеуіш
технологиясымен жҧмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға,
модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті қҧралдарды қолдануға,
интернетте жҧмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламасына негізделеді.
Ақпараттық әдістемелік материалдар коммуникациялық байланыс қҧралдарын
пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді кӛздейді. Интерактивті тақтаның
мҥмкіндіктері мҧғалімдерге баланы оқытуда бейне және ойын бағдарламаларын тиімді
пайдалануға мҥмкіндік береді.
Ақпараттық қоғамның негізгі талабы – оқушыларға ақпараттық білім негіздерін
беру, логикалық – қҧрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны
ӛзіндік даму мен оны іске асыру қҧралы ретінде пайдалану дағдыларын
қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу. Демек, ақпараттық бірліктердің білімге
айналуы әлемнің жҥйелік – ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық
қабілеттері мен қҧндылық бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды кӛздейтін,
адамның дҥниетанымының қҧрамдас бӛлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды
қалыптастырудың бір жолы.
Қазіргі білім беру жҥйесі ақпараттық технологиялар мен компьютерлік
коммуникацияларды белсенді қолдануда. Әсіресе, қашықтан оқыту жҥйесі жедел
қарқынмен дамуда, бҧған бірнеше факторлар, ең бастысы – білім беру мекемелерінің
қуатты компьютер техникасымен қамтылуы, оқу пәндерінің барлық бағыттары
бойынша электрондық оқулықтар қҧрылуы және Интернеттің дамуы мысал бола алады.
Қашықтан оқыту – оқытушының студентпен оқыту қҧралдары арқылы
интерактивті қарым-қатынас әрекет ҥрдісін ҧйымдастыруға мҥмкіндік беретін жаңа
ақпараттық-педагогикалық технология.
Қашықтан оқыту технологиясы –оқу ҥрдісі кезінде оқып ҥйренушілер мен
оқытушылар арасында интерактивті ӛзара іс-әрекетте оқытылып, материалдың негізгі
кӛлемін оқып ҥйренушілерге жеткізуді қамтамасыз ететін, оқылған материалдарды
меңгеру бойынша, сонымен бірге оқу ҥрдісі барысындағы оқып ҥйренушілердің ӛз
бетімен жҧмыс істеуіне мҥмкіндік беретін ақпараттық технология. Қашықтан оқыту –
компьютерлік және телекоммуникациялық технологияларға негізделген оқытудың
қҧралдары мен тҥрлері, білім беру ҥрдісінде ҥздік дәстҥрлі және инновациялық әдістер
қолданылатын, кҥндізгі және сырттай білім алу ретінде білімді қабылдау тҥрі болып
табылады.
Қашықтан оқыту артықшылықтары тӛмендегідей болып табылады: кез келген
жерде, кез келген мерзімде оқуға мҥмкіндігі бар; кәсіби қызметпен қатар білім алуға
болады; оқу ҥрдісінде ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялардың жаңа
жетістіктерін пайдалана отырып, студенттер мен оқытушылар арасындағы белсенді
диалог, оқу ақпаратына мҥмкіндік беру; білім алушының мекен жайына, денсаулық
жағдайына, элитарлық және материалдық жағдайына қарамастан тепе-тең дәрежеде
білім алуға мҥмкіндігі бар. Қашықтан оқыту технологиясын пайдалана білім беру
ҥрдісінің негізіне арнайы жасалған оқу-әдістемелік материалдармен білім алушының
мақсатты және бақыланатын ӛзіндік жҧмыс жасауы алынған. Қашықтан оқытудың
компонеттері мен әдістемелік тәсілдері оқытуды мҥмкіндігінше ыңғайлы және тиімді
етуге бағдарланған.
Бҥгінгі таңда білім беруді ақпараттандыру формалары мен қҧралдары ӛте кӛп.
Оқу процесінде ақпараттық және телекоммуникациялық қҧралдар мҥмкіндігін
28
комлексті тҥрде қолдануды жҥзеге асыру кӛп функционалды электрондық оқу
қҧралдарын қҧру және қолдану кезінде ғана мҥмкін болады. Осындай электрондық
оқулықтарды оқытуда пайдаланудың негізгі дидактикалық мақсаты білім беру, білімді
бекіту, дағды мен іскерліктер қалыптастыру, меңгеру деңгейін бақылау.
Кӛп функционалды электрондық оқулықтар:
оқушылардың ӛз бетінше білім алу қызметін ҧйымдастыруға;
әр тҥрлі ақпаратты жинау, ӛндеу, сақтау, объектілерді, қҧбылыстарды модельдеу
сияқты, оқыту қызметін ҧйымдастыру процесіңде қазіргі заманғы ақпараттық
технологиялардың мҥмкіндіктерін пайдалануға;
оқу процесінде мультимедия технологияларын, гипермәтіндік және гипермедия
жҥйелерін пайдалануға;
оқушылардың интеллектуалды мҥмкіндіктерін, білім, дағды, іскерлік денгейлерін,
сабаққа дайындық денгейін бақылауға;
оқытуды басқаруға, оқу қызметінің, тестілеудің нәтижелерін бақылау процесін
автоматтандыруға интеллектуалдық денгейіне қарай тапсырмалар беруге;
оқушылардың ӛз бетінше оқу қызметін жҥзеге асыру ҥшін жағдай жасауға;
қазіргі заманда ақпараттық ағымдарды басқаруды қамтамасыз етуге мҥмкіндік
береді.
Оқытудың компьютерлік әдістерін интерактивті деп атайды, себебі олардың
мҧғалім мен оқушының әрекетіне ―дыбыс беру‖, олармен диалог ―жҥргізу‖ қаблеті бар.
Бҧл компьютерлік оқыту әдістемесінің ең негізгі ерекшелігі болып табылады.
Компьютерлік оқыту жаңа материалдарды тҥсіндіргенде, бекіткенде, қайталағанда,
білімін, іскерлігін және дағдыларын бақылағанда қолданылады. Сонымен қатар, оқушы
ҥшін ол әр тҥрлі функцияларды атқарады: мҧғалімнің, жҧмыс қҧралдарының, оқыту
объектісінің, ҧжымның қызметін, ойын ортасын.
Мҧғалім қызметінде компьютер:
оқыту ақпаратының кӛзі (мҧғалімді және кітапты жартылай немесе толық
алмастыра алады);
кӛрнекі қҧрал (мультимедиа және телекоммуникация мҥмкіндіктерімен сапалы
жаңа деңгейде);
дербес ақпараттық кеңістік;
тренажер;
диагностика және бақылау қҧралдары.
Электрондық оқулықты пайдалану мҧғалімнің де ғылыми-әдістемелік
потенциалын дамытып, оның сабақ ҥстіндегі еңбегін жеңілдетеді. Оқытудың әр
сатысында компьютерлік тесттер арқылы оқушыны жекелей бақылауды, графикалық
бейнелеу, мәтіндері тҥрінде, мультимедиалық, бейне және дыбыс бӛлімдерінің
бағдарламасы бойынша алатын жаңалықтарды іске асыруға кӛп кӛмегін тигізеді.
Электрондық оқулықтарды қарапайым оқулықтарға қарағанда пайдалану ыңғайлы және
оларда ӛзін – ӛзі тексеру жҥйесі бар. Осы электрондық оқулықтың артықшылығы
болып табылады. Сондықтан, ӛзін – ӛзі тексеру жҥйесі оқушы мен оқытушының
арасындағы байланысын алмастырады.
Электрондық оқулықтарды пайдалану оқушылардың, танымдық белсенділігін
арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жҥйесін қалыптастыруға шығармашылықпен
еңбек етуіне жағдай жасайды.
Осы уақытқа дейінгі білім беру саласында тек мҧғалімнің айтқандарын немесе
оқулықты пайдалану қазіргі заман талабын қанағаттандырмайды. Сондықтан қазіргі
ақпараттандыру қоғамында бҧл оқулықтарды пайдаланбай алға жылжу мҥмкін емес.
Оқыту ҥрдісінде оқыту әдістерін тиімді пайдалану, білім беру жҥйесін тҧтастай
ақпараттандыру арқылы жаңа оқыту технологиясын енгізу оқыту процесінде
толыққанды дамуына мҥмкіндік жасайды. Оқыту процесінде компьютерге негізделген
жеке әдістемелер оқу мақсаттары мен жағдайларына байланысты тиімді қолданылуы
29
қажет. Оқытудың тиімділігі оқытудың жеке тҧлғалық стиліне, яғни, оқушыға оқу
материалын тиімді сипаттайтындай қабылдау механизміне тәуелді болады. Осыған
байланысты оқу іс-әрекетін тиімді қамтамасыз ету бәрінен бҧрын оқушылардың ӛзіндік
іс-әрекетін, оқытушының әрбір оқушымен жеке тҧлғалық оқу іс-әрекетін сҥйемелдеуді
және жобалар мен оқу жҧмыстарын оқытушылармен бірге ҧйымдастыруды жобалайды.
Осылайша ақпараттық технологиялардың дамуы жаңа әдіс-тәсілдердің пайда болуына
кӛмектеседі және сонымен бірге оның сапасын жоғарылатады.
Бҥгінгі таңда ақпараттық қамтамасыз ету жҥйесіне баса мән бермейінше, білім
берудің ақпараттық технологияларын, дәлірек айтқанда, электрондық оқулық және
бейнефильмдерді, басқа да электрондық басылымдарды қашықтықтан оқытудың
спутниктік арнасы арқылы ендірмейінше, кез келген әлеуметтік-экономикалық саланың
алға басуы мҥмкін емес.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Қабдықабырҧлы Қ. «Оқытудың жаңа педагогикалық технологиясы».
2. Семенов А.Л., Рудченко Т.А., Щеглова О.В. «Информатика, Институт новых
технологиий образования, 2000.
3. Остеміров Қ., А.Айтбаева «Қазіргі білім беру технологиялары», Алматы, 2000.
ҚАЗАҚ ТІЛІН МЕҢГЕРУДЕ ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ АЛАТЫН
ОРНЫ.
Бузанова Салтанат Бакитовна,
қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі,
№ 1орта мектеп,
Қазақстан, Ақтӛбе
«Ұлттың сақталуына да,
жоғалуына да себеп болатын
нәрсенің ең қуаттысы – тіл»
Ахмет Байтұрсынов
«ХХІ ғасырда білімі дамымаған елдің тығырыққа тірелері сӛзсіз»- деген
Қазақстан халқына жолдауында елбасымыз Н.Ә. Назарбаев. Міне, сондықтан білімі
дамыған елдердің қатарынан ӛзімізді, ҧрпағымызды кӛргіміз келсе дҧрыс, сапалы
бағытты ҧстануымыз керек. Ал, бҧл ҧстаным, бағыт ең алдымен жаңа технологияларды
тиімді игеру.
Заман талабына сай,соңғы кездері жаңа технологиялар туралы кӛп сҧрақтар
кӛтерілуде. Адамзат баласының ӛз ҧрпағын оқыту, тәрбиелеудегі ең озық, тиімді,
ізденістерін, тәжірибелерін жалғастырып, тың жолдарын іздеу, классикалық
педагогиканың озық ҥлгілерін жаңашылдықпен дамыту ӛз жалғасын таба бермек. Тек,
бастысы дҧрыс және тиімді пайдалана білуіміз қажет.
Тәуелсіз ел тірегі – білімді ҧрпақ. Қазіргі мектеп жағдайындағы білім берудің
ҧлттық моделіне ӛту, оқыту мен тәрбиелеудің соңғы әдіс-тәсілдерін, жаңа
инновациялық педагогикалық технологияны игерген, психолого-педагогикалық
диагностиканы қабылдай алатын, педагогикалық жҧмыста қалыптасқан, бҧрынғы ескі
сҥрлеуден тез арада арылуға қабілетті және нақты тәжірибелік іс-әрекет ҥстінде ӛзіндік
даңғыл жол салуға икемді, шығармашыл педагог-зерттеуші, ойшыл мҧғалім болуын
қажет етеді.
Мемлекеттік білім стандарты деңгейіне оқыту ҥрдісін ҧйымдастыру жаңа
педагогикалық технологияларды ендіруді міндеттейді. Сондықтан оқу-тәрбие ҥрдісіне
жаңа
инновациялық
әдіс-тәсілдерді
енгізу
оқушылардың
білімге
деген
қызығушылығын, талпынысын арттырып, ӛз бетімен ізденуге, шығармашылық еңбек
етуге итермелейді.
30
Бҥкіл дҥниежҥзілік білім беру кеңістігіне кіру мақсатында қазіргі кезде
Қазақстанда білімнің жаңа жҥйесі қҧрылуда. Бҧл ҥрдіс педагогика теориясы мен оқу-
тәрбие ҥрдісіне нақты ӛзгерістер енгізумен қатар, елімізде болып жатқан тҥрлі
бағыттағы білім беру қызметіне жаңаша қарауда, қол жеткен табыстарды сын кӛзбен
бағалай отырып саралауды, оқушылардың шығармашылық әлеуетін дамытуды, мҧғалім
іс-әрекетін жаңаша тҧрғыда ҧйымдастыруды талап етеді. Бҥгінгі таңда мектептің оқу
ҥрдісін жетілдіру ҥшін инновациялық білім беру технологияларын пайдаланудың
тиімділігін ӛмірдің ӛзі дәлелдеп отыр.
«Инновация» деген сӛз – латынның «novus» жаңалық және «in» енгізу деген
сӛздерінен шыққан, ал оның қазақша аудармасы «жаңарту, жаңалық, ӛзгеру» деген
мағынаны білдіреді. Зерттеулер бойынша «инновация» - педагогикалық категорияға
жатады және мектептегі қҧбылысқа тың жаңалық, яғни жаңа бағдарламаны, оқу
жоспарын, әдіс-тәсілдерді оқу және тәрбие жҧмыстарына енгізу болып табылады.
Инновациялық технология дегеніміз не? Технология – амал-тәсілдердің жиыны,
іс-қимыл, адамның шеберлігі, ӛнері (Г. Хайруллин) Педагогикалық технология – оқу
ҥрдісін жҥзеге асырудың техникасы (В. Беспалько ).
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында оқыту формасын, әдістерін,
технологияларын таңдауда кӛпнҧсқалық қағидасы бекітілген, білім мекемелерінің
педагогтарына ӛзіне оңтайлы нҧсқаны тиімділігіне қарай пайдалану мҧғалімнен ҥлкен
шеберлікті талап етеді.
Заман талабына сай технологияларды қолдану ауқымы, тҥрлері ӛзгеріп
отырады.Дегенмен де, ең бастысы технологияларды тиімді, жҥйелі қолдану керек.
Инновациялық технологиялар:
- Жобалау технологиясы
- Саралай-даралап оқыту технологиясы
- Дамыта оқыту технологиясы
- Модульдік оқыту технологиясы
- Биоақпараттандыру және синергетика технологиясы
- Сын тҧрғысынан ойлауды дамыту технологиясы
- Сатылай комплексті талдау технологиясы
- Деңгейлеп оқыту технологиясы
- Проблемалық оқыту технологиясы
- Ойын технологиясы-
- Ірі блокты шоғырландыра оқыту технологиясы
Инновациялық технологияларды қолдану барысындағы кҥтілетін нәтижелер:
- Тҥрлі әдіс-тәсілдерді пайдалану сабақтың нақты мәнін терең ашуға кӛмектеседі
- Оқушылардың барлығын сабаққа қатыстыруға мҥмкіндік туады
- Әр оқушының білім деңгейін анықтай аласың
- Класты толық бағалауға мҥмкіндік туады
- Оқушыны ізденіске баулып, ӛз бетінше жҧмыс істеуге ҥйретеді
- Оқушылардың қабілеттері, сӛз саптау еркіндігі, ҧйымшылдығы, шығармашылық
белсенділігі артады
- Жеке тҧлғалық сипатын дамытуға,шығармашылығын шыңдауға, ӛзіне деген
кәсіби сенімін қалыптастырады.
Тиімді қолданылған инновациялық технологиялар қазақ тілі мен әдебиет
сабақтарында білім сапасын арттырады:
- Кластың жас ерекшелігін әрдайым ескеріп отыру
- Әр оқушының психологиялық ерекшелігін ескеру
- Әр сабақта мҥмкіндігінше интерактивті әдістерін қолдану
- Міндетті деңгейдегі білімді қалыптастыра отырып, мҥмкіндік деңгейлерін ашу
- Инновациялық технологияларды тәжірибе жҥзінде сынау арқылы тиімділігін
арттыру, мектеп жағдайына бейімдеу
31
- Оқушылардың тілін, сӛздік қорын дамытуда, ӛздік жҧмыс жасауға, ӛз
дағдыларын қалыптастыруда ӛз ойларын еркін жеткізіп ғана қоймай, оны дәлелдеуге
баулу.
Болашақта ӛркениетті елдердің жоғары технологиясын меңгерту, дҥниежҥзілік
білім кеңістігіне шығу – бҥгінгі кҥннің басты мақсаты. Келер ҧрпаққа қоғам талабына
сай тәрбие мен білім беруде мҧғалімдердің инновациялық іс-әрекетінің ғылыми-
педагогикалық негіздерін меңгеру маңызды мәселелердің бірі.
Соңғы уақытта мультимедиялық қҧралдар кеңінен қолданылады. Ақпараттық
технологиялардың ішіндегі мультимедиялық қҧралдардың тиімді жақтарын атап ӛтсек:
- оқушының пәнге деген қызығушылығын арттырады
- танымдылық қабілетін арттырады
- этнопедагогикалық тәрбие береді
- оқытушының уақытын ҥнемдейді
- оқулықтан тыс қосымша материалдар береді.
Модульдік технологиялардың ерекшелігі: тек білімді меңгерту емес, оқушының
танымдық қабілетін және танымдық процестерді жадынын алуан тҥрлерін есту, кӛру,
қимыл ойлауды, ынтаны қабылдау қабілетін дамытып, оны бекітіп, шығармашылық
деңгейін арттыру. Сабақтың қызықты, тартымды, сапалы ӛтуі тікелей мҧғалімнің
шеберлігіне байланысты. Осы жерде белгілі ғалым Жҥсіпбек Аймауытовтың «Сабақ
беру ҥйреншікті жай ғана шеберлік емес, ол жаңадан жаңаны табатын ӛнер» деген асыл
сӛздерін айта кеткен жӛн сияқты. Сабақтың әр кезеңдерінде, тҥрлі әдістерді орнымен
пайдалану арқылы сапалы нәтижеге жетуге болады.
Биоақпараттандыру және синергетика технологиясының ерекшелігі: мҧғалім
басқарушы,білім алуды және пікірталасты ҧйымдастырушы. Оқушылар арнайы жоспар
бойынша ӛз бетінше жҧмыс жасайды, дағды қалыптасады, ӛз білгенін басқаға ҥйретеді.
Жҧптық, топтық, ҧжымдық жҧмыс тҥрлері орындалады. Машықтану жаттығулары
жасалады, жҧмыс жасау уақыты шектеледі. Әр оқушы ӛз білім деңгейіне қарай жҧмыс
жасайды. Оқушылардың есте сақтау, ойлау қабілетін, зейінін, жҧмыс жасау
жылдамдығын дамытуға ықпалы зор. Оқушылардың ӛзіндік ізденіс дағдылары
қалыптасады. Оқушылар ӛздерін, жҧбын бағалауға ҥйренеді. Ынтымақтастық
тәжірибесі жҥзеге асады.
Қазақ тілін оқытуда осы айтылған инновациялық технологияларды пайдалану –
шығармашылық жетістіктің негізгі кӛзі және мҧғалімнің кәсіби ӛсуінің тура
жолдарының бірі.
ИНТЕРАКТИВНЫЕ ТЕХНОЛОГИИ ОБУЧЕНИЯ И ИННОВАЦИИ В
ОБЛАСТИ ОБРАЗОВАНИЯ.
Виноградова Т.М.,
учитель СШЛ № 27,
Казахстан, Актобе
Знание только тогда знание,
когда оно приобретено усилиями
своей мысли, а не памятью.
Л. Н. Толстой.
В стратегии «Казахстан - 2030» Президент Республики Казахстан Н.А. Назарбаев
выдвинул в качестве одного из важных приоритетов развития страны на будущее
систему образования. Особое внимание уделяется двум приоритетным началам
образования культурного базиса человека и владение знаниями. В Законе РК «Об
образовании» эти два начала являются стержневыми, сутью всех его статей: это четко
зафиксировано в статье «Приоритеты государственной политики в области
образования» и статье «Задачи системы образования». Главная задача системы
32
образования – «создание необходимых условий для получения образования,
направленных на формирование, развитие и становление личности на основе
национальных и общечеловеческих ценностей, достижений науки и техники».
В настоящее время в нашей стране происходят существенные изменения в
национальной политике образования. Это связано с переходом на позиции личностно-
ориентированной педагогики.
Изменение роли образования в обществе обусловило большую часть
инновационных процессов. «Образование становится активным. Актуализируется
образовательный потенциал, как социальных институтов, так и личностный». Раньше
безусловными ориентирами образования были формирование ЗУН, информационных и
социальных умений, обеспечивающих «готовность к жизни» (способность
приспособления личности к общественным обстоятельствам). В настоящее время
образование все более ориентируется на создание таких технологий и способов
влияния на личность, в которых обеспечивается баланс между социальными и
индивидуальными потребностями, и, которые обеспечивают готовность личности к
самореализации и изменениям общества.
В Законе РК «Об образовании» закреплен, как один из основополагающих,
принцип гуманизации образовательного процесса. Это требует признание творческой
природы личности каждого ребенка. Наличия в нем внутренней активности приводит к
отказу от усвоения определенного объема соответствующих знаний как главной цели
образовательного процесса. Главная цель – целостное развитие личности ученика.
Средством же развития личности, раскрывающим ее потенциальные внутренние
способности является самостоятельная познавательная и мыслительная деятельность.
Следовательно, задача учителя – обеспечить на уроке такую деятельность, чему
способствуют современные интерактивные технологии. В этом случае ученик сам
открывает путь к познанию. Усвоение знаний – результат его деятельности.
Что же такое интерактивные технологии? Интерактивными технологиями
являются такие технологии, в которых ученик выступает в постоянно флуктуирующих
субъектно-объективных отношениях относительно обучающей системы, периодически
становясь ее автономным активным элементом.
Познакомимся с некоторыми интерактивными технологиями и методами, через
которые можно внедрить интерактивную модель обучения в рамках урока:
— работа в малых группах — в парах, ротационных тройках, ―два, четыре,
вместе‖;
— метод карусели;
— беседы с проблемным изложением;
— эвристическая беседа;
— уроки – экскурсии, уроки – встречи с творческими людьми (в форме
дискуссий, дебатов);
— «мозговой штурм», «дерево решений»;
— деловые игры, ролевые игры, имитация;
— использование средств мультимедиа (компьютерные классы);
— технология полноценного сотрудничества;
— метод проектов (как внеурочная деятельность).
Интерактивная модель своей целью ставит организацию комфортных условий
обучения, при которых все ученики активно взаимодействуют между собой. Именно
использование этой модели обучения учителем на своих уроках, говорит об его
инновационной деятельности. Организация интерактивного обучения предполагает
моделирование жизненных ситуаций, использование ролевых игр, общее решение
вопросов на основании анализа обстоятельств и ситуации, проникновение
информационных потоков в сознание, вызывающих его активную деятельность.
Структура интерактивного урока будет отличаться от структуры обычного урока, это
33
также требует профессионализма и опыта преподавателя. Поэтому в структуру урока
включаются только элементы интерактивной модели обучения – интерактивные
технологии, то есть конкретные приѐмы и методы, позволяющие сделать урок
необычным и более насыщенным и интересным. Хотя можно проводить полностью
интерактивные уроки.
В интерактивном обучении учитель играет роль помощника в работе,
активизирующего взаимонаправленные потоки информации.В интерактивных моделях
обучения меняется и взаимодействие с учителем: его активность уступает место
активности учащихся, задача учителя — создать условия для их инициативы. В
интерактивной технологии учащиеся выступают полноправными участниками, их опыт
важен не менее, чем опыт учителя, который не столько дает готовые знания, сколько
побуждает учащихся к самостоятельному поиску. В интерактивных технологиях
учитель выступает в нескольких основных ролях. В каждой из них он организует
взаимодействие участников с какой-либо областью информационной среды. В роли
информатора-эксперта учитель излагает текстовый материал, демонстрирует видеоряд,
отвечает на вопросы участников, отслеживает результаты процесса и т.д. В роли
организатора-фасилитатора он налаживает взаимодействие учащихся с социальным и
физическим окружением (разбивает на подгруппы, побуждает их самостоятельно
собирать данные, координирует выполнение заданий, подготовку мини-презентаций и
т.д.). В роли консультанта учитель обращается к имеющемуся опыту учеников,
помогает искать решения уже поставленных задач, самостоятельно ставить новые и т.д.
Одной из педагогических технологий, активно используемых специалистами в
последнее время, является метод проектов, имеющий весьма много аспектную
трактовку. «Образовательные проекты» - наиболее потребляемый в педагогической
литературе термин. К сожалению, проектом зачастую называют обычные методические
разработки, сценарии, материалы из опыта работы и т.д., что не вполне оправдано.
Самерсова Н.В., считает: апробация метода проектов в современных условиях
показывает, что с его использованием эффективность процесса образования и
воспитания возрастает.
Американский педагог В. Килпатрик вошѐл в историю педагогики как
родоначальник метода проектов. Его работа открыла целую педагогическую
библиотеку, посвящѐнную этой методике. В своей книге «Метод проектов» он развил
идею обучения через организацию целевых действий учащихся и предложил строить
процесс обучения на основе расширения и обогащения их индивидуального
жизненного опыта в социальной среде.
Проект есть слияние теории и практики, он заключает в себе не только
постановку определѐнной умственной задачи, но и практическое еѐ выполнение.
Метод проектов – это система учебно-познавательных приѐмов, которые
позволяют решить ту или иную проблему в результате самостоятельных и
коллективных действий учащихся и обязательной презентации результатов их
работы.
Этот метод предполагает использование учителем при проектировании и
осуществлении образовательного процесса личностно-ориентированного подхода,
который поддерживается, помимо общепринятых, дидактическими принципами.
- Принцип детоцентризма . В центре творческой деятельности находится ученик,
который проявляет свою активность. У него имеются замечательные возможности
реализовать себя, ощутить успех, продемонстрировать свои возможности.
- Принцип кооперации . В процессе работы над проектом осуществляется
широкое взаимодействие учащихся с учителем и между собой.
- Принцип опоры на субъектный опыт учащихся. Каждый, работая над
проектом, имеет хорошие возможности применить уже имеющийся у него
собственный опыт и знания.
34
- Принцип учѐта индивидуальности учащихся : их интересов, темпа работы,
уровня обученности;
- Принцип свободного выбора: темы проекта, подтемы, партнѐров в работе над
проектом, источников и способов получения информации, метода исследования,
формы представления результатов.
- Принцип связи исследования с реальной жизнью. Происходит соединение
знаний и практических действий.
- Принцип трудной цели. Легко достижимый результат не является для многих
учащихся мобилизующим фактором.
Известный русский педагог Е.Г. Кагаров (1926г.) указывал на следующие этапы
реализации проекта:
1. Составление плана.
2. Выполнение проекта:
а) сбор конкретных фактов, самостоятельно наблюдаемых и изучаемых;
б) группировка материала и установление общих положений;
в) применение полученных знаний на практике.
3. Подведение итогов: коллективное обсуждение, оценка работы, составление
отчѐта о ней.
В трактовке М.В. Крупениной работа над проектом включает 5 этапов:
1. Постановка задачи.
2. Разработка проекта принятого задания.
3. Организация общественного мнения об осуществляемом мероприятии.
4. Непосредственно трудовая работа.
5. Учѐт проделанной работы.
Определение образовательного проекта (по А.В. Хуторскому).
Образовательный проект – это форма организации занятий, предусматривающая
комплексный характер деятельности всех его участников по получению
образовательной продукции за определѐнный промежуток времени – от одного урока
до нескольких месяцев.
К организации проекта предъявляются следующие требования:
1. Проект разрабатывается по инициативе учащихся. Тема проекта для всего
класса может быть одна, а пути его реализации в каждой группе - разные. Возможно
одновременное выполнение учащимися разных проектов.
2. Проект является значимым для ближайшего и опосредованного окружения
учащихся – одноклассников, родителей, знакомых.
3. Работа по проекту является исследовательской.
4. Проект педагогически значим, то есть учащиеся приобретают знания,
строят отношения. Овладевают необходимыми способами мышления и действий.
5. Проект заранее спланирован, сконструирован, но вместе с тем допускает
гибкость и изменения в ходе выполнения.
6. Проект ориентирован на решение конкретной проблемы, его результат имеет
потребителя. Цели проекта сужены до решаемой задачи.
7. Проект реалистичен, ориентирован на имеющиеся в распоряжении школы
ресурсы.
Название, количество, последовательность, содержание и стиль структурных
элементов проекта формулируются на основе конкретных целей и задач.
Чечель И.Д. выдвигает следующую процессуальную схему этапов работы над
образовательным процессом (американский вариант метода проекта)
В целом при работе над проектом учитель:
- помогает ученикам в поиске нужных источников;
- сам является источником информации;
- координирует весь процесс;
35
- поощряет учеников;
- поддерживает непрерывную обратную связь для успешной работы учеников над
проектом.
Работа над проектом стимулирует истинное учение самих учеников, потому что
она:
- личностно-ориентирована;
- использует множество дидактических подходов;
- мотивируема, что означает возрастание интереса и вовлечѐнности в работу
по мере еѐ выполнения;
- поддерживает педагогические цели на всех уровнях;
- позволяет учиться на своѐм опыте и опыте других в конкретном деле;
- приносит удовлетворение ученикам, видящим продукт своего труда;
Проекты охватывают огромное количество задач.
Задачи проектов могут быть разделены на следующие группы:
1. Индивидуальные навыки:
- Определять задачи, которыми стоит заниматься.
- Формировать независимые суждения.
- Развивать личный интерес и углублять знания в определѐнной области.
- Приобретать навыки самоорганизации.
- Развивать практические навыки. Создавать что-либо своѐ.
- Делать то, что имеет практическое применение, что-либо уникальное.
- Развивать способность справляться с новыми проблемами.
- Собирать и анализировать новую информацию.
- Изучать и внедрять в практику стратегии разрешения проблем (алгоритмы
решения задач).
Учиться анализировать и оценивать чужую работу.
- Научиться быть более активными. Развивать в себе инициативность.
2. Междисциплинарные навыки:
- «Выходить» за пределы одного предмета.
- Интегрировать знания, получаемые из различных источников. Научиться
воспринимать факты, точки зрения и ситуации в незнакомых ракурсах. Учиться быть
готовым к противоречивым, спорным утверждениям.
3. Навыки работы в группах:
- Учиться работать в группах.
Учиться возглавлять команду и организовывать проведение встреч.
- Участвовать в процессе принятия решений. Приобретать навыки
сотрудничества.
- Развивать чувство такта и дипломатичность.
- Руководить и направлять деятельность в процессе проекта.
4. Работа с самосознанием:
- Изучать свои сильные и слабые стороны.
- Получать чувство удовлетворения от проделанной работы.
- Давать реальную оценку своим возможностям по отношению к поставленной
задаче. Добиваться чувство автономии и свободы.
5. Навыки общения:
- Выносить свою работу на обсуждение в ясной и эффектной форме (письменно
или устно).
Совершенствовать навыки убедительной, логически построенной аргументации.
- Развивать навыки восприятия информации на слух и постановки вопросов в
процессе выбора и усвоения информации.
Учиться писать понятный и грамотный отчѐт о проделанной работе
36
Несложность проектов обеспечивает успех их выполнения и потому возбуждения
сил ученика и его желание к работе над другими проектами.
Силы ребѐнка невелики – пусть невелики будут и его дела, но пусть это будут всѐ-
таки полезные дела. Каждый проект – вполне реальное дело для ученика: он знает цели,
может своим умственным взором охватить весь процесс работы, может предвидеть
затруднения, промерить к ним свои силѐнки и составить план своей несложной работы.
В технологии обучения проектно-исследовательской деятельности учителю
необходимо формировать объѐм учебной информации, выбирать методы и способы
изучения, определять средства и формы его выражения и направлять учеников к
осуществлению соответствующей учебной деятельности и осуществлять:
- проектно-исследовательскую деятельность на научной основе;
- использовать результаты проведенного исследования в процессе обучения;
- эффективное использование различных учебных средств и материалов,
внедрение информационной технологии в процесс обучения (мультимедийное
представление информации, интерактивное сопровождение материала);
- формирование отношений делового сотрудничества.
Для успешного осуществления проектно-исследовательской деятельности
субъекту требуется специфическое личностное образование – исследовательские
способности, проявляющиеся в поисковой активности, умение видеть проблему,
выдвигать гипотезы, экспериментировать, делать умозаключения, прочности овладения
способами исследовательской деятельности.
Обращаясь к наукотворчеству, создавая научный проект, ученики работают не
только ради оценки, но и ради возможности первого серьѐзного самовыражения. Работа
над проектами дает возможность профессионального самоопределения, так как
интересующая проблема позволяет углубиться в изучение одного или нескольких
предметов. Использование данной модели обучения (системный, научно-проблемный
подход), дает качественный результат. Курсовой проект новый тип сотрудничества с
учениками, качественный тип, соответствующий новому мышлению. Хотя, по сути,
курсовой проект содержит элементы конспектирования, реферирования и доклада,
проект должен быть не только подготовлен, но и защищен на научно-практической
конференции. Работа с научными проектами значительно улучшает качество знаний по
отдельным предметам (до 11%), так как появляется личная заинтересованность знать
дисциплину не только «вширь», но и «вглубь».
На основе изложенного выше, можно сделать вывод, что данная образовательная
техника позволяет современному ученику:
- повысить уровень коммуникативности;
- расширить кругозор;
- научиться мыслить глобально;
- уметь владеть формами и методами научного мышления;
- делать самостоятельные, научно обоснованные выводы;
- аргументировано уметь доказать свою точку зрения;
-
чувствовать себя уверенно в условиях рыночных отношений как
востребованную в профессиональном плане личность.
Информационная технология обучения – это технология, ориентирующая
учащегося на новый стиль образования в течение всей жизни, развивающая умения и
навыки для устойчивой жизни и непрерывного самосовершенствования. Наблюдения в
этой области говорят о том, что, улучшая качество образования традиционными
методами, без использования информационных технологий в обучении, можно
получить эффект в 40%, а остальные 60% потенциала повышения качества заложены
именно в информационных технологиях образования, не все из которых еще раскрыты.
Именно благодаря применению информационных технологий, пропущенные элементы
37
знаний, сами, без усилия обучающегося, восстанавливаются в мышлении, что
обеспечивает устойчивость образования, т. е. его непрерывность.
Информатизация образования является одним из важнейших условий успешного
развития общества. С процессом развития информационного общества связаны и
интенсивные процессы становления новой образовательной парадигмы, идущей на
смену классической. В основе новой парадигмы лежит изменение фундаментальных
представлений о педагоге и его развитии через образование и иновацию.
В современной школе возросла потребность в инновационном учителе,
способном модернизировать содержание своей деятельности, которая принимает на
себя роль организатора учебного процесса, активно участвует в поиске своего
оригинального творческого пути. А творчество – это деятельность, содержанием
которой является неповторимость, оригинальность и уникальность.
Применение компьютерной методологии обучение ориентировано на интеграцию
всех видов учебной деятельности и подготовку учащихся к жизнедеятельности в
условиях информационного общества. Для интеграции в образовательное пространство
используется технология проектного обучения. С развитием информационно-
коммуникационных технологий метод проектов получил широкое признание во всем
мире и стал технологией 21 века.
Обучение на основе проектов является моделью спланированного обучения,
ориентированного на ученика, его перспективу, интегрировано с проблемами и опытом
реальной жизни. Данный метод предполагает использование окружающей жизни как
лаборатории, в которой происходит процесс познания, исследования с помощью
проектно-ориентированного
обучения
с
использованием
информационно-
коммуникативных технологий.
Проектно-ориентированное обучение «учит учиться», вырабатывает у учащихся
навыки:
- ставить проблему и решать ее;
- мыслить и получать знания;
- исследовать, экспериментировать;
- доказывать и защищать свои идеи;
- ясно выражать свои мысли;
- познавать окружающий мир, познавать самого себя;
- стремиться к истине, добру, красоте.
Продолжительность работы над проектами разная:
курсовые проекты – от 1 урока до полугодия;
мини-проекты – несколько уроков;
проекты средней продолжительности – несколько месяцев;
долгосрочные проекты – в течение года.
Проекты могут быть индивидуальными ил групповыми, разновозрастными,
общешкольными и т. д.
Для проведения исследования важно видеть проблему, т.е. сложные вопросы,
возникшие затруднения, которые учащиеся должны решить, устранять в ходе
исследования. Темы проектов отражают характерные черты проблемы.
Интерактивное обучение следует рассматривать как многомерное явление. Оно
решает одновременно 3 задачи:
учебно-познавательную (предельно конкретную);
коммуникационно-развивающую
(связанную
с
общим,
эмоционально-
интеллектуальным фоном процесса познания);
социально-ориентированную (результаты которой резонируют за пределами
учебного времени и пространства).
38
Сегодня образование составляет основу инновационной системы любой
достаточно развитой страны, придавая совершенно новое место школьному
образованию. Именно в школе зарождаются знания – основа основ «умной экономики».
Достарыңызбен бөлісу: |