Albytova N.P., Slambekova T.S

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №4-2016ж.  
 
111 
образования  Республики  Казахстан  и  другими,  которые  и  составили  его  правовую 
основу. Перечисленными выше документами определены роль и место полиязычного 
обучения,  принципы  создания  современной  эффективной  системы  управления 
полиязычным образованием [2]. 
Целью 
Концепции 
полиязычного 
образования 
является 
реализация 
полиязычного  образования,  направленного  на  подготовку  конкурентоспособных 
специалистов,  путем  внедрения  в  учебный  процесс  инновационных  технологий 
обучения на трех языках. 
Достижение поставленной цели возможно при реализации следующих задач: 
 создать условия для развития профессиональных компетенций обучающихся 
посредством реализации полиязычного образования; 
 внедрить полиязычное обучение в университетах Республики Казахстан; 
 разработать учебно-методическое сопровождение; 
 подготовить и издать учебники, учебные пособия на английском языке, в том 
числе на электронном носителе; 
 внедрить уровневую модель изучения языков; 
 разработать компетентностно - языковую модель образовательных программ.  
Принципы  полиязычного  образования  строятся  в  соответствии  с  основными 
принципами образования и науки и направлены на интернационализацию, успешную 
адаптацию студентов-выпускников на международном рынке труда [3]. 
Реализация  целей  и  задач  полиязычия  ставит  перед  системой  образования 
задачу  внедрения  новейших  методик  уже  дошкольной  подготовки  и  раннего 
полиязычия.  Так  в  32  вузах  с  1  сентября  2012  г.  внедрена  подготовка  более  5,5 
тысячи  студентов  специальных  отделений,  что  позволит  в  ближайшее  время 
получить не только конкурентоспособных, владеющих тремя языками специалистов, 
но  и  осуществить  массовое  внедрение  полиязычия  на  всех  этапах  образования 
«дошкольное образование — школа — вуз — дошкольное образование» [4]. Для того 
чтобы  сделать процесс полиязычного  образования непрерывным необходимо начать 
с 
методики 
преподавания 
учебных 
дисциплин, 
с 
подготовки 
учителей, 
удовлетворяющих  современным  требованиям  к  целям  обучения.  В  условиях 
современной  системы  обучения  большую  роль  при  этом  могут  играть 
соответствующие  элективные  курсы  и  оптимальное  использование  современных 
образовательных технологий. 
Поставленным  Президентом  Республики  Казахстан  задачам  по  повышению 
качества  подготовки  бакалавров  и  магистров,  участию  в  процессе  глобализации 
высшего  образования  соответствует,  проводимая  в  ЗКГУ  имени  М.  Утемисова 
модернизация  структуры  и  содержания  учебного  процесса.  Кафедрой  физики  и 
математики  в  продолжении  работы  по  реализации  программы,  направленной  на 
подготовку 
высококвалифицированных, 
конкурентноспособных 
выпускников 
созданы полиязычные группы, в которых дисциплины читаются на государственном, 
русском  и  английском  языках.  Преподавателями  кафедры  проведена  необходимая 
учебно-методическая работа: 
- обновлены образовательные программы и каталоги элективных дисциплин; 
-  пересмотрены  существующие  и  разработаны  новые  учебно-методические 
комплексы дисциплин по кафедре; 
-  разработана  компетентностно-языковая  модель  образовательных  программ  с 
участием работодателей – учителей инновационных школ. 
Внедрению  полиязычного  образования  способствует  функционирование  в 
университете  мультимедийных  языковых  классов,  оснащенных  современной 
цифровой  аудио,  видеоаппаратурой,  компьютерами,  подключенными  к  сети 
Интернет,  интерактивными  досками  и  другими  средствами,  позволяющими 

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №4-2016ж.  
 
112 
компенсировать отсутствие языковой среды. Приглашаются зарубежные профессора 
для чтения лекций.  
Принцип предметной и профессиональной направленности обучения учителей 
физики  и  математики  находит  отражение  в  структуре  рабочего  учебного  плана, 
включающего  специальные  и  методические  дисциплины  с  учетом  целей  и  задач 
полиязычия  в  подготовке  специалистов.  Разработанный  рабочий  учебный  план 
включает в себя 50% дисциплин на родном языке, 30% - на английском языке и 20% - 
на  втором  языке.  Полиязычие  при  изучении  математики,  как  и  других  предметов, 
предполагает 
одновременное 
изучение 
и 
предмета 
и 
совершенствование 
соответствующего  языка.  При  этом  обучению  на  русском  и  казахском  языках 
способствует  наличие  языковой  среды  и  большого  количества  учебных  и  учебно-
методических  пособий  на  этих  языках  в  школе  и  вузе.  Использование  английского 
языка  при  изучении  специальных  дисциплин  осложняется  отсутствием  языковой 
среды.  Это  должно  находить  отражение  в  методике  проведения  занятий.  Как 
показывает  опыт  работы  со  студентами,  обучающимися  в  полиязычных  группах, 
формированию  умений  и  навыков  писать  математическую  терминологию  на 
английском  языке  способствует  использование  мультимедийных  технологий, 
представление  текста  лекционного  материала  в  виде  презентации  на  слайдах.  При 
этом  слова,  термины,  определения,  теоремы  проговариваются  на  трех  языках. 
Визуализация представляемого материала, использование различных схем и таблиц могут 
оказать  существенную  поддержку  обучаемым.  Справочные  материалы  должны  быть 
написаны максимально «интернациональным» языком - языком формул и знаков.  
Полиязычие 
в 
обучении 
предполагает 
межпредметную 
интеграцию 
специальной  дисциплины  и  языков.  При  этом  для  обучаемого  создаются  условия 
познания  окружающего  мира  через  изучаемый  предмет  и  формирования 
коммуникативной компетенции в профессиональной сфере [5]. 
Опыт  работы  в  полиязычной  группе  представим  на  примере  дисциплины 
«Дифференциальные  уравнения»  на  английском  языке:  специальность  5В010900  – 
Математика, 3 кредита, 4 семестр. Объем предмета лекций– 15 часов, практических 
занятий – 30 часов, СРСП – 45 часов; СРС – 45 часов. 
Цель 
изучения 
курса: 
совершенствование 
подготовки 
выпускника 
бакалавриата путем интеграции изучения предмета и языка. 
Задачи курса: 
1)  Изучить  и  освоить  основные  понятия  и  факты  теории  дифференциальных 
уравнений. 
2)  Выработать  умения  и  навыки  применять  различные  методы  теории 
дифференциальных уравнений для решения задач в различных областях математики, 
естествознания и техники. 
3) Формировать навыки английского языка в устной и письменной форме. 
Для организации учебного процесса по изучению математической дисциплины 
на  английском  языке  нами  по  принятой  в  университете  структуре  разрабатывается 
силлабус. Он включает следующие материалы: 
- лекционный комплекс, развернутый план-конспект на английском языке; 
-  темы  практических  занятий  по  решению  задач,  которые  предлагаются 
обучаемым на английском языке; 
-  систему  контрольных  заданий  по  предмету  для  текущего,  рейтингового  и 
итогового контроля на английском языке; 
-  критерий  оценивания,  учитывающий  достижения  обучаемых  по  предмету  и 
умению выразить свои знания на английском языке в устной и письменной форме. 
Разработанные  учебно-методические  материалы  предлагаются  студентам  в 
начале семестра в качестве учебно-методического пособия.  
Изучение  предмета  на  английском  языке  способствует  и  совершенствованию 
знаний  английского  языка,  пониманию  математического  текста,  особенностей 

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №4-2016ж.  
 
113 
представления теоретического содержания курса «Дифференциальные  уравнения»  и 
формулировки  задач  на  английском  языке,  развитию  письменной  и  устной  речи. 
Важное  значение  имеет  приобретение  навыка  чтения  математических  знаков, 
операций,  законов  и  формул,  теорем  и  т.п.  на  английском  языке.  Изучение 
специального  предмета  опирается  на  знания  студентами  английского  языка, 
полученные  ими  при  изучении  иностранного  языка  в  цикле  общеобразовательных 
дисциплин. Освоение математической терминологии на английском языке связано  с 
пониманием  специфики  слов-синонимов,  обращая  внимание  студентов  на  то,  какой 
из  терминов  используется  в  зыке  математики.  Например,  в  русско-английском 
словаре  для  слова  «решение»  в  переводе  предлагается  несколько  слов,  среди 
которых: «solution», «decision»; в математике используется термин «solution». В ходе 
учебного 
процесса 
студентами 
формируется 
трехязычный 
глоссарий 
с 
транскрипцией английского термина. 
Далее  представлено  разработка  темы  «Equations  with  separated  variables» 
(«Уравнения  с  разделяющимися  переменными»).  На  занятии  чтение  лекции  на 
английском языке сопровождается презентацией лекционного материала на слайдах. 
Звуковое  сопровождение  ключевых  слов,  законов,  формул  на  родном  языке 
осуществляется нажатием значка.
 
 
 
 

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №4-2016ж.  
 
114 
 
 
 
 

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №4-2016ж.  
 
115 
 
 
Обратная связь осуществляется в форме вопросов, которые могут возникнуть у 
студентов  по  ходу  лекции,  на  которые  преподаватель  отвечает  на  английском,  а  в 
случае  необходимости  дополнительного  разъяснения  на  родном  языке.  На  этапе 
рефлексии  проверяется  освоение  ключевых  вопросов  темы.  После  каждого 
проведенного  занятия  студенты  при  закреплении  изученного  материала  дополняют 
глоссарий новыми терминами по теме. 
Для выпускника бакалавриата, будущего учителя важно как изучение предмета 
на английском языке, так и освоение методики организации и проведения занятий по 
математике в школе. 
Результаты исследования прошли апробацию и внедрены в учебный процесс вуза. 
Литература: 
1. Назарбаев  Н.А.  Новый  Казахстан  в  новом  мире  //  Казахстанская  правда.  – 
2007. – 1 марта. – № 33(25278).  
2. Закон  Республики  Казахстан  «О  языках»  от  11  июля  1997  года.  – 
http://adilet.zan.kz/rus/docs/Z970000. Дата обращения: 03.09.2016 г. 
3. Государственная  программа  развития  языков  в  Республике  Казахстан  на 
2011-2020 годы. – www.edu.gov.kz. Дата обращения: 05.09.2016 г. 
4. Жетписбаева  Б.А.,  Аринова  О.Т.  От  идеи  «Триединство  языков»  Н.А. 
Назарбаева до полиязычного образования в Казахстане // Вестник КарГУ. – 2012. – 
№4. http: //articlekz.com/node/1411. Дата обращения: 05.09.2016 г. 
5. Закон  «Об  образовании»  от  27  июля  2007  года  №  319-III  //  Казахстанская 
правда. – 2007 г. – № 127. – 15 августа. 
*** 
Кульжумиева А.А., Негметов М.Ж. 
 «Дифференциалды теңдеу» курсын үйрету кезінде көптілді оқыту 
бағдарламасын іске асыру  
Осы  мақала көптілді  білім  беру  мәселелеріне  арналған.  Мақалада  5В010900  – 
Математика  мамандығының  студенттері  үшін  «Дифференциалды  теңдеу»  пәні 
бойынша  ағылшын  тілінде  дәріс  және  практикалық  сабақтар  өткізу  әдістемесіне 
баса көніл бөлінеді. 
Тірек  сөздер:  Көптілді  білім  беру,  дифференциалды  теңдеу,  презентация, 
мультимедиялық технологиялар, оқу нәтижелері. 
 
 
 

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №4-2016ж.  
 
116 
Kulzhumieva A.A., Negmetov M.Zh. 
Realization of program of multilingual education in the study of the course 
«differential equations» 
This  article  focuses  on  multilingual  education.  The  special  attention  is  paid  to  the 
method of lecture and practical lessons in English of the discipline «Differential equations» 
for  students  of  5B010900  –  Mathematics  speciality.  The  aim  is  to  create  the  necessary 
conditions of provide multilingual education. 
Keywords:  Multilingual  education,  differential  equations,  presentation,  multimedia 
technology, learning outcomes. 
 
 
*** 
 
ӘОЖ 330.31  
Медешева А.Б. – педагогика ғылымдарының кандидаты, доцент,  
М.Өтемісов атындағы БҚМУ  
E-mail: medeshovaa@mail.ru 
Касымова А.Х. – педагогика ғылымдарының кандидаты, доцент,  
Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлы-техникалық университеті 
E-mail: kasimova_ah@mail.ru 
 
ИНОВАЦИЯЛЫҚ ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫНЫҢ ОҚУ ҮРДІСІНДЕ 
ҚОЛДАНЫЛУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 
 
Алдына мақсат қоймайтын  
адам әрқашан артта қалады. 
Дж. Герберт 
 
Андатпа.  Мақалада еліміздегі  түрлі  ғылым саласына  инновация  ұғымының 
енуі  және  қолданылуы  сөз  болады.  Автор  инновация  терминінің  мағынасын  түрлі 
зерттеушілер  ұсынған  тұжырымдамалар  бойынша  салыстырып,  оның  негізгі 
қызметі жаңалық, жаңашылдықпен тікелей байланысты екенін көрсетеді. Әсіресе 
Қазақстанның  қазіргі  білім  беру  саласындағы  өзгерістері  инновациямен  ұштасып 
жатқанына  тоқталады.  Оқытудың  инновациялық  технологиясын,  оның  ішінде, 
жобалау технологиясының өзіндік ерекшеліктері мен оны қолданудың мүмкіндіктері 
зор екеніне баса көңіл бөледі.   
 
Тірек  сөздер:  Инновация,  технология,  оқыту  әдісі,  үрдіс,  іс-әрекет,  жоба, 
жобалау.  
 
Бүгінгі таңдағы Қазақстанның әлемдік білім кеңістігіне енуге деген мүдделілігі 
осы салада халықаралық әлеуметтік және экономикалық тұрғыдан озық деп танылған 
оқыту  модельдерін  өз  мүмкіндігімізге  сай  үйлестіре  қолдану  үшін  заман  талабына 
лайық    отандық  білім  беру  стратегиясы  мен  тактикасын  жаңалаудың  қажеттілігін 
арттырып  отыр.  Өйткені  «ұлттың  бәсекелестік  қабілеті,  бірінші  кезекте,  оның 
білімділік деңгейімен айқындалады. Әлемдік білім кеңістігіне толығымен кірігу білім 
беру жүйесін халықаралық деңгейге көтеруді талап ететіні сөзсіз».  
Елбасымыз  Н.Ә.  Назарбаевтың  Қазақстан  халқына  арналған  Жолдауында 
«Біздің  жас  мемлекетіміз  өсіп,  жетіліп,  кемелденеді,  біздің  балаларымыз  бен 
немерелеріміз  онымен  бірге  ер  жетеді.  Олар  бабалардың  игі  дәстүрін  сақтай 
отырып,қазіргі  заманғы  нарықтық  экономика  жағдайларында  жұмыс  істеуге  даяр. 
Олар  қазақ,  орыс,  ағылшын  тілдерін  еркін  меңгереді,  олар  бейбіт,  айбат,  жылдам 
өркендеу  үстіндегі  күллі  әлемге  әйгілі,  әрі  сыйлы  өз  елінің  патриоттары  болады»  - 
деп көрсетілгендей, ертеңгі келер күннің бүгінгіден гөрі нұрлы болуына ықпал етіп, 

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №4-2016ж.  
 
117 
адамзат  қоғамын  алға  апаратын  құдіретті  күш  тек  білімге  тән.  Жалпы,  технология 
идеясы өте жаңа ұғым емес [1]. 
Технология  –  грек  тілінен  аударғанда  шеберлік  деген  ұғымды  білдіреді.    Бұл 
сөздің  мағынасы  педагогика  саласында  қолданғанда  шеберлікпен  өнім  алу,  нақты 
нәтижеге  жету,  белгілі  бір  жүйемен  оқыту  деген  ұғымдарға  барабар.  Педагогикада 
оқыту  әдісі  мен  білім  сапасы  бір-бірінен  ажыратуға  болмайтын,  өзара  тәуелді,  өзара 
сабақтас  егіз  ұғымға  айналды.  Себебі  оқыту  әдісіның  тиімділігі  сапалы  нәтижелерге 
әкелетін  факторларды  үйлесімділікпен  басқаруға  тікелей  байланысты  болса,  ал  үйлесімді 
басқару  жүйелілік арқылы сапаға қол жеткізудің басты шарты болып саналады [2]. 
   Қазіргі  таңда  білім  берушілер  инновациялық  және  интерактивтік 
әдістемелерін  сабақ  барысында  пайдалана  отырып  сабақтың  сапалы  әрі  қызықты 
өтуіне ықпалын тигізуде. «Инновация» ұғымын қарастырсақ, ғалымдардың көбі оған 
әртүрлі анықтамалар берген. Мысалы, Э.Роджерс инновацияны былайша түсіндіреді: 
«Инновация – нақтылы бір адамға жаңа болып табылатын идея». Майлс «Инновация 
–  арнайы  жаңа  өзгеріс.  Біз  одан  жүйелі  міндеттеріміздің  жүзеге  асуын,  шешімдерін 
күтеміз»  дейді.  Ендеше  инновация  ұғымы  –  педагогикалық  сөздік  қорына  ежелден 
енген  термин.  Ол  кейбір  ғалымдардың  еңбектерінде  «жаңа»,  «жаңалық  енгізу»,  деп 
көрсетілсе, кейбіреулер оны «өзгеріс» деген терминмен анықтайды. 
  Қазақстанда  «инновация»  ұғымын  пайдалануды  қазақ  тілінде  анықтаған 
ғалым  профессор  Н.Нұрахметов.  Ғалым  «инновация,  инновациялық  үрдіс  деп 
отырғанымыз  –  білім  беру  мекемелерінің  жаңалықтарды  жасау,  меңгеру,  қолдану 
және  таратуға  байланысты  бір  бөлек  қызметі»  деген  анықтаманы  ұсынады.  Ол 
инновация  білімнің  мазмұнында,  әдістемеде,  технологияда,  өзінің  жіктемесінде 
инновацияны,  қайта  жаңарту  кеңістігін  бірнеше  түрге  бөледі:  жеке  түрі;  модульдік 
түрі; жүйелі түрі.  
«Инновация»  сөзі  –  қазіргі  уақытта  барлық  өндіріс,  медицина,  техника 
салаларында  өте  жиі  қолданып  жүрген  термин.  Қазір  бұл  сөз  жаңа,  өзгеру,  жаңаша 
деген  мағынаны  білдіреді  және  дәл  қазіргі  жаңа  заманға  да жаңа, жаңаша  өзгерудің 
мазмұны терең және анық екендігі белгілі. Бұл ұсыныс негізінде үйренушінің дербес 
қабілеті,  белсенділігін  қалыптастыру,  оқыту  материалдарын  өзінше  пайдалану 
арқылы  танымдық  белсенділігін  арттыру  алға  шығады.  Инновациялық  әдіс  – 
тәсілдерді  қолдануда  білім  беруші  өз  пәнініңбарысын  дайын  күйінде  бағалайды, 
әрбір  білім  алушының  өзі  ізденіп,  ғылыми  негіздерін  өз  бетінше  игеріп,  ғылыми 
зерттеуді көздейді, ал білім алушының негізгі міндетіне білім алушының іс-әрекетін 
бақылау жатады [3]. 
Қ.Құдайбергенова  «инновацияны»  -  нақты  қойылған  мақсатқа  сай  алынған 
жаңа нәтиже деп есептеп төменднгідей аудармалар жасаған «инновация» - жаңалық, 
«нововедение»  -  енген  жаңалық,  «новое»  -  жаңа,  «новшество»  -  жаңалық, 
«инновационный үрдісс» - жаңарту үрдісі. Сондықтан, әр елде бұл құбылысқа қандай 
көзқарас  қалыптасқанын  анықтау  мақсатымен  ғылыми-педагогикалық,  техникалық, 
саяси  әдебиеттер  мен  баспа  беттерін  зерттей  келе,  Ресейде,  шет  елдерде,  ТМД 
елдерінде,  Қазақстанда  “инновация”  ұғымына  көптеген  анықтамалар  берілгенін 
көреміз. Ресейде “инновация” ұғымына өте күдікпен қарағаны мәлім. Мәселен, XIX-
XX  ғасырдың  басындағы  бірде-бір  білім  реформаларында  бұл  термин  кездеспейді. 
Негізінде  реформа  жүзеге  асқан,  яғни,  инновациялық  үрдіс  өткен,  бірақ  инновация 
термині еш жерде аталмайды [4]. 
  Қазақстан  мемлекетінде  инновация  ұғымын  пайдалану  соңғы  бес  жылдың 
еншісінде.  Оқытудың  инновациялық  үрдісінде  әдіс-тәсілдерін  қолданудың  мынадай 
ерекшеліктеріғалымдар еңбектерінде атап көрсетілген:  
  -  ізгілендіру  технологиясында  ғылымда  алдыңғы  қатарлы  ғылыми 
жаңалықтарды енгізе бастайды да, ал ғылыми білімдер оның тұрмысының әлеуметтік 
жағдайы мен іс-әрекетінің әлеуметтік нәтижесінің бірлігінде қарастырады;  

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №4-2016ж.  
 
118 
  -  ақпараттық  бағдарламалап  оқыту  –  оқытудың  мазмұнын  пәнаралық 
байланыс тұрғысынан ұйымдастыру;  
  -  дербес  оқыту  технологиясы  білім  беру    үрдісінде  ғылымның  негіздерін 
игерту үшін ізгілік, адамгершілік қасиеттерді  қалыптастыра отырып, жеке тұлғаның 
әлеуметтік- жауапкершілігін арттырады.  
  Ал, жалпы инновацияны модификациялық, комбинаторлық, радикалдық деп 
үш түрге бөлуге болады: 
-  модификациялық  инновация  –  бұл  бұрын  қолда  барды  дамытумен,  түрін 
өзгертумен айналысу. Бұған В.Ф. Шаталовтың математикаға жазған тірек конспектісі 
және оны көптеген мұғалімдердің пайдалануы мысал бола алады.  
-  комбинаторлық  модификация  –  бұрын  пайдаланылмаған,  белгілі  әдістеме 
элементтерін жаңаша құрастыру. Бұған пәндерді оқытудың қазіргі кездегі әдістемесі дәлел. 
-  радикалдық  инновация  –  білімге  мемлекеттік  стандарттарды  енгізу  жатады. 
Мемлекеттік стандарт білім беруде, негізінен, мөлшерлерді, параметрлерді, деңгейлік 
және сапалы оқытудың көрсеткіштерін қалыптастырады.  
Қазір республика оқу орындары ұсынып отырған көп нұсқалыққа байланысты 
өздерінің  қалауына  сәйкес  кез-келген  үлгі  бойынша  қызмет  етуіне  мүмкіндік  алды. 
Бұл  бағытта  білім  берудің  әртүрлі  нұсқадағы  мазмұны,  құрылымы,  ғылымға  және 
тәжірибеге  негізделген  жаңа  идеялар,  жаңа  технологиялар  бар.  Сондықтан  әртүрлі 
оқыту  технологияларын  оқу  мазмұны  әрбір  білім  алушының  жас  және  жеке  дара 
ерекшеліктеріне орай маңызы зор.  
  Қазіргі  күні  инновация  деп  көбінесе  жаңа  технологияларды,  әдістер  мен 
құралдарды жасау және қолдануды айтса, сонымен бірге жаңа идеяларды, үрдістерді 
бірлкте  жетілдірудің  де  жүйесі.  Сондықтан  оқыту  мен  тәрбиедегі  жаңа  технология 
инновациялық  идеяларды  енгізу,  жаңарту  нысаны  болып  табылады.  Инновация 
өзінің даму барысында белгілі бір өмірлік даму сатыларынан тұрады:  
- жаңа идеяның пайда болуы;  
- мақсат қоюшылық;  
- тарату және жойылу.  
  Инновациялық үрдістерді ендіру үш өзара байланысты күштер анықталады:  
- енгізілген технологияның ерекшеліктерімен; 
- жаңашылдардың инновациялық әлеуетімен; 
-  жаңалықты  енгізу  жолдарымен.  Сондықтан  бұл  уақыт  ағымына  байланысты 
дамиды,  бірқалыпты  өзгеріске  ұшырайды,  жағдайына  байланысты  білім  беруші  мен 
білім алушылардың өзара байланысы болып саналады. Алайда, инновация ұғымының 
шығу  кезеңі  мен  тарихын  дәл  анықтау  мүмкін  болмаса  да,  бұл  ұғым  қоғамдық 
ғалымдарға  жаратылыстану  ғылымдарынан  келген  деп  есептеледі.  Өйткені, 
инновациялар  көбіне  агрономия,  өнеркәсіп  және  медицина  салаларында  кеңінен 
қолданылады.  Инновациялар  қоғамның  пайда  болу  кезеңінен  бері  жүзеге  асырылып 
келе  жатса  да  қолданысқа  енгізілді.  Мұның  басты  себептерінің  бірі  –  олардың 
мағынасының 
түрліше 
түсінілуінде. 
Кейбір 
ғалымдар 
инновациялардың 
анықтамасын берер кезде оның түрлеріне де ерекше тоқталып өтеді [5]. 
Білім  берудегі  жаңалықтарды  жіктеу  барысында  инновацияның  адам 
қызметінің  ең  маңызды  түрлерінің  бірі  екендігін  ескерген  жөн.  Бұл  қызметті  қатаң 
шектеуге және бөлшектеуге болмайды. Білім берудің барлық құрамдас бӛліктері мен 
аспектілеріне жаңалық енгізу қиын, тіпті мүмкін емес болғанымен, оларды құрамдас 
бөлікке  біріктіру  одан  сайын  қиынға  соғады.  Сондықтан  білім  беру  мазмұнындағы 
жаңалықтар міндетті түрде ұйыммен және тиісінше, жұмыс істеу әдістемесімен өзара 
ықпалдасып отырады.  
  Қазіргі  уақытқа  дейін  ғылыми  әдебиеттерде  инновациялық  үрдісті  мынадай 
кезеңдерге бөледі:  

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №4-2016ж.  
 
119 
-  идеяның  немесе  инновация  тұжырымдамасының  пайда  болу  кезеңі  мұны 
шартты түрде, іргелі де қолданбалы ғылыми зеттеулердің нәтижесі болып табылатын 
жаңалықтың ашылу кезеңі деп те атайды.  
-  ойлап  табу  кезеңі,  яғни  қандайда  бір  нысанға,  материалдық  немесе  рухани 
өнім үлгіге айналған жаңалықты құру немесе ашу кезеңі.  
-  жаңалықты  енгізу  кезеңі,мұнда  ойлап  табылған  жаңалық  іс  жүзінде 
қолданысқа еніп, қайта өңделеді және жаңалықтан тұрақты нәтиже алынады.  
Бұдан кейін бұл жаңалық өз бетінше жаңалық бола бастайды да, инновациялық 
үрдіс  жаңалыққа  деген  алғырлық  қалыптасқан  жағдайда  келесі  кезеңге  аяқ  басады. 
Жаңалықты пайдалану кезінде мынандай кезеңдер орын алады:  
-  жаңалықты тарату кезеңі, мұнда жаңалық кеңіненқолданысқа енгізіліп, жаңа 
салаларға кіреді.  
-  нақты  бір  салада  жаңалықтың  үстемдік  ету  кезеңі,мұнда  жаңалық  бұрынғы 
жаңашылдық  қасиеттерін  жоғалта  бастайды  да  оны  едәуір  тиімді  жаңалықпен 
ұтымды алмастыру үрдісі қарастырылады.  
-  жаңалықтың  қолдану  аясын  қысқарту  кезеңі,мұнда  жаңалық  жаңа  өніммен 
алмастырылады.  
Инновациялық  білім  беру  үрдісінің  мән-маңызы,  біздің  пікірімізше,  оның 
инновацияны бастау, жаңа өнімдер мен мәмілелерді дайындау, оларды нарықта сату 
және  одан  әрі  қолданысқа  енгізу  жөніндегі  мақсатты  іс-әрекеттер  тізбегін 
қамтитығынан  көрінеді.  Инновациялық  білім  беру  үрдістерін  басқаруды  кәсіби 
қалыптастырудың  тиімділігін  бағалау  критерийлеріне  инновациялық  білім  беру 
үрдісінің 
шынайылығы, 
жүзеге 
асырылғыштығы, 
инструменталдылығы, 
инновациялық деңгейі, гуманитарлығы, өңделгендігі және таралу мүмкіндігі жатады. 
Ғылыми  әдебиеттерде  инновациялардың  төмендегідей  түрлерін  бөліп  көрсетеді: 
білім  беру  мазмұнындағы  инновациялар,  оқыту  технологиясындағы  инновациялар, 
білім  беру  жүйесінің  функциясы  саласындағы  инновациялар,  оқу  құралдар 
жүйесіндегі  инновациялар.  Көп  жылдар  бойы  білім  беру  жүйелерінің  дамуы 
экзогенді  факторлармен  анықталып  келеді.  Мұның  өзі  осы  дамудың  қажетті 
жағдайын 
қамтамасыз 
етуге 
мүмкіндік 
береді. 
Сондай-ақ 
Қазақстан 
Республикасының  ғылыми  әлеуеті  көптеген  бағыттары  бойынша  әлемдік  деңгейге 
сәйкес  келеді.  Сондықтан  ол  білім  берудегі  инновациялық  саланы  дамытуға  негіз 
бола алады деп нақты айта аламыз.  
Инновациялық  үрдістің  негізі  –  жаңалықтарды  қалптастыру,  қолданылу, 
жүзеге  асырудың  тұтастық  қызметі.  Кез-келген  жаңа  әдіс  жекелік,  сондай-ақ 
уақытша жоспарға жатады. Бұл яғни, бір тәрбиеші үшін табылған жаңа әдіс, жаңалық 
болса  басқа  тәрбиеші  үшін  өтілген  материал  тәрізді.  Инновациялық  мәселелермен 
айналысып 
жүрген 
бірқатар 
ғалымдардың 
еңбектерін, 
жазған 
анықтамаларынқарастырып,  талдай  келе  бізбұл  ұғымның  түп-төркінін  белгілі  уақыт 
арасында  жаңашыл  идеяны  қайта  қарау,  жаңалау  деп  айтқанды  жөн  көрдік.  Сәл 
ертерек  кездің  өзінде  белгілі  қолданылып  жүрген  идеялар  жаңа  бағытта  ұсынылса, 
мұның  өзі  инновациялы  деп  аталған.  Осыларды  негізге  ала  отырып,  инновацияны 
«жаңалық»,  «жаңа  әдіс»,  «өзгеріс»,  «әдістеме»,  «жаңашылдық»,  ал  инновациялық 
үрдісіті «жаңа әідістеме құралы» деп ұғатын боламыз [6]. 
  Инновациялық  технологиялардың  соңғы  жылдары  білім  беру  үрдісіне 
кеңінен енуіне сәйкес біз жобалауға тоқталамыз. 
Жобалау  әдісіне  қатысты  ғылыми  ізденістер  уақыт  өткен  сайын  жаңарып, 
жаңғырып,  толығып,  дамып  келеді.  Зерттелген  сайын  оның  жаңа  өрістерінің  де 
кеңейе  түсуі  бұл  мәселенің  өміршеңдігін  танытады.  Жобалау  әдісінің  алғашқы 
соқпағы  ХҮІІ  ғасырдағы  Париждің Корольдік  сәулет  академиясының  тәжірибесінен 
басталады.  ХХ  ғасырдың  ортасынан  бастап  АҚШ-тың,  Германияның  білім  беру 
саласында,  ал  ғасыр  соңында  ТМД  елдерінің  оқыту  жүйесінде  кең  өріс  алғаны 
белгілі.  Жобалау  әдісінің  теориясын  алғаш  негіздеген  ғалымдар  Д.Дьюи      мен 

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №4-2016ж.  
 
120 
В.Килпатрик    болатын.  Олар  бұл  технологияның  әмбебаптық  сипатын  дәл  анықтап, 
оның интеллект дамытудағы маңызын жоғары бағалады. Кейін бұл әдістің теориясын 
дамытқан Е.С. Полат,  В.Д. Симоненко,   М.Б. Павловтардың  зерттеулері болды. 
Жоба – белгіленген мәселені шешу үшін өз жүргізілетін оқушылардың өзіндік 
зерттеу  әрекеті.  Жоба  ұғымы  дидактикалық мақсатқа  жету  үшін  бір  идеяны,  белгілі 
бір  бұйымды  немесе  өнімді  жасауды,  есеп  шығаруды,  схема  құрастыруды  жүзеге 
асыратын,  жұмыс  нәтижесі  практикалық  бір  жазба,  сызба  немесе  есеп  түрінде 
көрсетілетін жұмыс дегенді білдіреді.  
Жоба өнімінің сыртқы нәтижесі -  жобалау  нәтижесінде алынатын жоба өнімі 
оны көруге, тәжірибеде қалдануға және меңгеруге болады. 
Жоба  өнімінің  ішкі  нәтижесі  –  жоба  қызметінде  алынатын  тәжірибе, 
оқушыларды  оқыту,  олардың  білімдерін  дамыту,  тәрбие  беру  және  олардың 
ұжымдық жұмысқа үйрету болып саналады.  
Жоба – мұғаліммен арнайы ұйымдастырылатын және оқушылардың өз бетімен 
жасалатын қандайда бір проблемалардың шешілу кешені. 
Жоба өнімі – бұл жоба қызметінің нәтижесі мен мақсаты болып есептеледі. Ол 
нәтиженің  сапалы  болып  шығуы  үшін  ресурстарды  және  шығынды,  қандайда  бір 
уақыт  аралығын  талап  етеді.  Жоба  өнімі  теория,  модель,  формула,  алгоритм, 
парадигма 
немесе 
материалды 
объекті 
түрінде 
болуы 
мүмкін. 
Төменде 
республикалық  сайыстарда  жүлдеге  ие  болған,  зияткерлік  куәлігіне  ие  бірнеше 
жобаны мысалға келтіруге болады [7; 8]. 
 
   
Сурет 1 – Студенттердің электрондық жобалары  
 
Мұндай 
мультимедиалық 
мүмкіндігі 
жоғары 
электрондық 
жобалар 
ғалымдармен  бірлесе  дайындалады  және  мұндай  олар  оқу  құралдары  ретінде 
оқушылардың  білім  деңгейін  жоғарылататыны  сөзсіз.  Бұл  өнімдер  жобалау  үрдісі 
арқылы дайындалды. 
 
Жобалау  – бұл (латын projectus -  сөзінен аудағанда алға тасталу, қарау дегенді 
білдіреді)  жобаны  жүзеге  асырудың  ең  шекті  өнімдік  үрдісі.  Ол  жобаның  болашақ 

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №4-2016ж.  
 
121 
үлгісі, мүмкін болатын объект немесе ойластырылған ойлардың жүзеге асрылған өнімі [9]. 
Жобалау  әдісі  негізінде:  практикалық  немесе  теориялық  бір  мәселені  бастан-
аяқ  қарастырып  шығатын  жобаның  түпкі  идеясын  жүзеге  асыру,  бір  нәтижеге  қол 
жеткізу  ісі  жатады.  Бұл  тәсіл  практикалық  іздеу,  зерттеу,  таңдау  тәсілдерінің  кең 
спктрін пайдаланып, оған  сыртқы факторлардың әсерін қарастыру болып  табылады. 
Осындай  жұмысты  орындау  барысында  балалар  алған  білімін  толық  пайдаланып, 
өздері де жаңа бастама, идея беру керек. Жобалау әдісін сауатты түрде қолдана білу 
үшін  алдын-ала  көп  дайындалу,  тұрақты  түрде  жобаны  жетілдіру,  толықтыру  ісін  жүргізе 
білу қажет. Жобалау әртүрлі типте – зерттеу, шығармашылық жұмыстары, ойындық түрде, 
ақпараттық  (мәлімет  жинақтау,  оны  талдау,  өңдеу,  орналастыру,  безендіру)  жұмыстар, 
практикаға бағытталған істер сияқты болып құрастырыла береді [10]. 
 
Кесте 1 – Жобаға қатысушы тұлғалардың іс-әрекеттері 
Оқушы:  
Мұғалім:  
- Оқушы-оқыту субъектісі.  
-  Жеке  тұлғаға  қарай  бағытталған 
ұсынушы, нақты мақсат қоюшы.  
-  Мақсатқа  дербес  өз  іс-әрекетімен  жетуші 
белсенді субъект.  
- Бағыт-бағдар беруші, кеңесші.  
- Өзін-өзі және бір-бірін оқытушы.  
- Оқушының жетістігін құптаушы.  
- Өнерпаз, жасампаз еңбектің иесі.  
- Ынталандырушы, мақсат қоюшы.  
- 
Өз 
ізденісімен 
табысқа 
жетуші 
шығармашылық тұлға.  
- Мақсаттарға жетелеуші.  
 
Жобалау  әдісінің  қазіргі  түсіндірмесі:  «Мен  жаңа  білімді  меңгеруде  оның  не 
үшін қажеттігін, оны қай жерде және қалай қолдана алатынымды білемін». Жобалау 
әдісі оқушылардың өз бетімен жұмыстануын өзектілейді, ол әрекетін белсенді іздену 
деңгейіне  дейін  әкеледі:  бұл  білімді  өз  бетімен  табу  іскерлігін,  танымдық 
дағдыларды,  ақпарат  кеңістігінде  бағыт  таңдауды  дамыту.  Оқушылар  даярлпайтын 
жобалар  олардың  практикалық  және  шығармашылық  ойын  дамытуға,  түрлі 
мәселелерге  деген  қызығушылығын  оятуға,  зерттеу  жүргізуге  ұмтылысын  туғызуға 
мүмкіндік береді [11]. 
Оқыту  үрдісінде  жобалау  қызметі  зерттеу  рөлін  атқарады.  Мысал  ретінде 
оқыту жобаларын (дипломдық, курстық жұмыстарды) атауға болады. 
Жобалау әдісінің тиімділігінің теориялық позициялары. 
-  басты  назарда  –  оқушы,  және  шығармашылық  қабілетінің  дамуына  қолдау 
көрсету; 
-  білім  беру  үрдісі  оқулық  негізінде  құрылмайды,  ол  оқушының  оқуға 
мотивациясын көрсететін және ол үшін жеке маңыздылығы бар қызмет логикасында 
құрылуы қажет; 
-  жобамен  жұмыстың  жылдамдығы  әрбір  оқушыға  өзінің  деңгейіне 
байланысты шығуын қамтамасыз етеді; 
-  базалық  білімді  терең  меңгеру  және  оны  әр  түрлі  жағдайларда  әмбебап  
қолдана білуді қамтамасыз етеді. 
Жобалау  нәтижесі  өнім  болуы  ықтимал.  Оны  жобаны  дайындаушы  тұлға 
көпшілікке  демонстрациялайды.  Мәселен,  оқу  орнының  бір  телехабарын  дайындау 
үрдісін  қарастырайық.  Ол  мына  бөліктерден  тұрады  (сурет  2).  Мұнда  жобаның 
ұжымдық формада дайындалатынын түсінуге болады.  
 
 
 
 
 

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №4-2016ж.  
 
122 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сурет 2 – Телехабар жобасының таныстырылымы 
 
Инновация  білім  деңгейінің  көтерілуіне  жағдай  туғызады.  Кейінгі  кезеңдегі 
ғалымдар өз зерттеулерінде оқу-тәрбие ісіне жаңалықтарды енгізіп, тарату мәселесін 
қарастырады.  Жаңа  инновациялық  оқыту  технологиясы  кәсіптік  қызметтің  ерекше 
түрі  болып  табылады.  Инновациялық  оқыту  технологиясын  меңгеру  үшін  білім 
берушінің 
аса 
зор 
тәжірибені 
жұмылдыру 
қажет. 
Бұл 
өз 
қызметіне 
шығармашылықпен  қарайтын,  жеке  басының  белгілі  іскерлік  қасиеті  бар  адамды 
қажет  ететін  жұмыс.  Шындығында  да  әрбір  білім  беруші  жаңа  инновациялық 
технологияны меңгеру барысында өзін-өзі дамытады және өзін-өзі қалыптастырады. 

жүктеу/скачать 18,3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: