Тараз мемлекеттік педагогикалық институтының хабаршысы

144 
 
3.Самойлова И.И., Бибик А.Е., Матрусов И.С. Методика обучения географии в средней 
школе. – второе издание./ Москва.: «Просвящение» 1975 – 84с.  
4.  Батий  Ю.Ю.,  Донец  Л.М.  Элементы  программирования  на  уроках  географии./ 
Минск.: «Нар. асвета», 1972.- 80 с.  
5.Бондаревский  В.Б.  Воспитание  интереса  к  знаниям  и  потребности  к 
самооброзованию./ Москва.: «Просвящение» 1985. – 18с  
6.  Аксакалова  Г.П.  и  др.  Факультативные  занятия  по  географии./  М.:  Просвещение, 
1985. - 14 с  
7.  Голов  В.П.  Средства  обучения  географии  и  условия  их  эффективного 
использования./ М.: Просвещение, 1987.- 22 с.  
 
        Аннотация.  Берілген  мақалада  оқуышылардың  география  сабақтарында  танымдық 
қызығушылықтарын дамытуы туралы айтылады. 
Annotation.  This  article  refers  to  the  development  of  cognitive  interests  in  geography 
ouseley. 
 
 
ӘОЖ 57+001.895 
Т 57 
 
БИОЛОГИЯ САБАҒЫНДА АҚПАРАТТЫҚ ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН 
ҚОЛДАНУ ӘДІСТЕМЕСІ 
 
Абжапарова А.С., Ташимбетова А. 
Тараз мемлекеттік педагогикалық институты, Тараз қ. 
 
  Ақпараттық технологияның сабақта қолданудың  негізгі мақсаты – оқушыны қазіргі 
қоғам  сұранысына  сай,  ҿзінің  ҿмірлік  іс  -  ҽрекетінде  дербес  компьютердің  құралдарын 
қажетті  деңгейде  пайдаланатын  жан  -  жақты  дара  тұлға  ретінде  тҽрбиелеу.  Қазіргі  заман 
талабына  сай  ақпараттық  технологияны,  электрондық  оқулықтарды  жҽне  Интернет 
ресурстарды пайдалану оқушының білім беру үрдісінде шығармашылық қабілетін дамытуға 
мүмкіндік береді.  
  Педагогикалық ғылым мен озық тҽжірибенің бүгінгі даму деңгейінде белгілі болған 
оқыту ҽдіс-тҽсілдерінің бҽрін де еркін игеріп, ҽрбір нақтылы жағдайларға орай ең тиімдісін 
таңдап  алу  жҽне  олардың  бірнешеуінің  жиынтығын  түрлендіре  тиімді,  үйлесімді  ҽрі 
шығармашылықпен  қолдану-  сабақтың  сҽтті  ҿтуінің  кепілі.  Сабақты  тартымды  ҽрі  сҽтті 
ҿткізе  білу  мұғалімдер  қауымынан  кҿп  ізденуді,  білімділікті,  қабілеттілікті  жҽне 
тапқырлықты  қажет  етеді.   Сабақты  ҿткізуде  мұғалімге  ақпараттық  технология  құралдары 
мұғалімге кҿптеген мүмкіндіктер ашады.  
  Оқытудан  күтілетін  нҽтижелер  тізбесін  негізге  ала  отырып,  ҽртүрлі  деңгейдегі 
тапсырма  түрлерін  ауызша  тексеру,  жазбаша  тексеру,  тапсырма  беру,  жауапты  талдау 
тапсырмалары,  бір  ғана  дұрыс  жауабы  бар  тапсырмалар,  ашық  жҽне  еркін  жауабы  бар 
тапсырмалар, түрлі практикалық сипаттағы тапсырмалар түрінде қарастыруға болады. 
Ақпараттық  технологияны  сабақта  пайдалану  кезінде  оқушылар  бұрын  алған 
білімдерін  кеңейтіп,  ҿз  бетімен  шығармашылық  тапсырмалар  орындайды.Ақпараттық 
технология  құралдарымен  жұмыс  істеу  барысында  оқушылардың  ҿзінің  жеке  іс  -  ҽрекетін 
дұрыс жоспарлауға, дұрыс шешім қабылдай алуға тҽрбиелейді. 
Оқытудың  жаңа  ақпараттық-  коммуникациялық  технологияларын  меңгеру  –  қазіргі 
заман талабы. ХХІ ғасыр – ақпараттық технология ғасыры. Қазіргі қоғамдағы білім жүйесін 
дамытуда  ақпараттық  –  коммуникациялық  технологиялардың  маңызы  зор.  Білім  беруді 
ақпараттандыру  жҽне  пҽндерді  ғылыми  –  технологиялық  негізде  оқыту  мақсаттары  алға 
қойылуда. Ақпараттандыру технологиясының дамуы кезеңінде осы заманға сай білімді, ҽрі 
білікті  жұмысшы  мамандарын  даярлау  оқытушының  басты  міндеті  болып  табылады. 
Қоғамдағы ақпараттандыру процестерінің қарқынды дамуы жан-жақты, жаңа технологияны 
меңгерген жеке тұлға қалыптастыруды талап етеді. Қазіргі білім жүйесінің ерекшілігі – тек 
біліммен  қаруландырып  қана  қоймай,  ҿздігінен  білім  алуды  дамыта  отырып,  үздіксіз  ҿз 
бетінше  ҿрлеуіне  қажеттілік  тудыру.  Бiлiм  беру  саласында  инновациялық  үрдiстi  жүзеге 

145 
 
асыру  мұғалiмдерден  ҿз  мінез-құлықтарын,  ұстанымдарын,  мүмкіндіктерін  түрлендiрудi 
талап  етеді.   Оқушылардың  ақпараттық  құзырлылығы  мен  ақпараттық  мҽдениетiн 
қалыпастыру  қазiргi  таңда  үздiксiз  педагогикалық  бiлiм  беру  жүйесiндегi  ең  кҿкейтестi 
мҽселелердiң бiрiне айналып отыр. 
Kүнделікті сабаққа:  
-
 
мультимедия  (видео,  аудио  қондырғылары  мен  теледидарды,  электрондық 
оқулықтарды);  
-
 
компьютер (компьютерлік бағдарламалар, интерактивті тақта  
-
 
интернет жҽне т.б. кҿрнекі материалдарды пайдалану айтарлықтай нҽтиже береді. 
Қазіргі  таңда  оқудың  интерактивті  ҽдіс-тҽсілдері  ҿте  кҿп.  Педагогикалық  ғалым  мен 
озық  тҽжірибенің  бүгінгі  даму  деңгейінде  белгілі  болған  оқыту  ҽдіс-тҽсілдерінің  бҽрін  де 
еркін  игеріп,  ҽрбір  нақтылы  жағдайларға  орай  ең  тиімдісін  таңдап  алу  жҽне  олардың 
бірнешеуінің  жиынтығын  түрлендіре  тиімді,  үйлесімді  ҽрі  шығармашылықпен  қолдану-
сабақтың сҽтті ҿтуінің кепілі.  
Заман  ағымына  қарай  сабаққа  видео,  аудио  қондырғылары  мен  теледидарды, 
компьютерді қолдану оқушының дүниетанымын кеңейтеді. Ҽсіресе, оқулықтағы тарауларды 
қорытындылау  кезінде  оқушылар  қосымша  материалдар  жинақтап,  білімдерін  кеңейтіп, 
танымдық  белсенділігін  арттырып  қана  қоймай,  қисынды  ойлау  жүйесін  қалыптастырып, 
шығармашылығын дамытады. Тестік тапсырмалар орындайды. Компьютер кҿмегімен оқыту 
оң нҽтижелер береді.  
Ақпараттық  технологияның  мұғалім  жұмысына  ең  тиімдісі  –  оқушылардың  білім 
олқылықтарына  үнемі  зерттеу  жасап,  түзету  жұмыстарын  жүргізуге  пайдасы  бар.  Қазіргі 
заманның даму қарқыны мұғалімдер шығармашылығын жаңаша, ғылыми-зерттеу бағытында 
құруды  талап  етеді.  Ұстаз  үшін  ең  негізгі  мақсат  –  ҽр  сабағын  түсінікті,  тартымды,  тиімді 
ҿткізу.  Оны  жүзеге  асырудың  бір  жолы  –  заман  талабына  сай  ақпаратты  технологияларды 
қолдану. Ақпараттық технологиялар оқушылардың шығармашылығын арттыруда ең қуатты 
ынталандыру  құралы  болып  табылады.  Ол  үшін  сабақ құрылымы  ҽртүрлі оқу  ҽдістері  мен 
ұстаздың дайындығы, ізденісі жоғары болуы керек [1].  
Мұғалімдерге  қойылатын  талаптардың  бірі  –  оқытудың  жаңа  технологияларын 
меңгеру.  Осындай  аса  қажетті  технологиялардың  бірі  –  ақпараттық  -  коммуникациялық 
технологияларды (бұдан кейін АКТ) пайдалану. АКТ - ны игеру қазіргі заманда ҽрбір жеке 
тұлға  үшін  қажетті  шартқа  айналды.  АКТ  -  ның  дамуы  кезеңінде  осы  заманға  сай  білімді 
шҽкірт  тҽрбиелеу  мұғалімнің  басты  міндеті  болып  табылады.  Қоғамдағы  ақпараттандыру 
процестерінің  қарқынды  дамуы  жан  -  жақты,  жаңа  технологияны  меңгерген  жеке  тұлға 
қалыптастыруды талап етеді. 
Оқу үрдісінің тиімділігін қамтамасыз ету үшін қажет: 
-
 
Бір  қалыптылықты  пайдаланбау,  деңгейлер  бойынша  (білу,  пайдалану,  қолдану) 
оқушылар ҽрекетін ауыстырып отыру; 
-
 
Баланың ойлау (зерделеу) қабілетін дамытуға бағытталу, яғни елестету, салыстыру, 
байқағыштық жалпыдан негізгіні айыра алу, ұқсастықты табу қасиеттерін дамыту; 
-
 
Компьютерлік  технологияны  пайдалана  отырып  дарынды,  орташа  жҽне  үлгерімі 
тҿмен оқушыға сабақты ойдағыдай меңгеруіне мүмкіндік туғызу; 
-
 
Оқушының есте сақтау қабілетін ескеру (жедел, қысқа мерзімді жҽне ұзақ уақыттық 
есте сақтау). 
Оң  мотивацияларды  қалыптастыру  –  мұғалімнің  кҽсіби  міндеті.  Мотив  оқушының 
танымдық қызығушылықтары, жаңа білім, іскерлік, дағдыны меңгерудегі қажеттіліктерімен 
тығыз байланысты. Жағымды жағдай туғызу үшін оқушыны коммуникативтілікке бағыттап, 
сабақта  оқушы  іс  -  ҽрекетін  ынталандыратын  ерекше  сабақ  формаларын  таңдау  керек. 
Мұғалімдердің  тҽжірибесі  кҿрсеткендей,  дҽстүрлі  емес  сабақтарды  ұйымдастыру 
оқушылардың  сабаққа  деген  ынтасын  арттырады.  Бүгінгі  күнде  мұғалімдер  оқушылардың 
жемісті  жҽне  тиімді  іс  -  ҽрекетін  ұйымдастыру  үшін  белсенді  түрде  дҽстүрлі  емес 
сабақтарды  пайдалануда.  Дҽстүрлі  емес  сабақ  түрлеріне  видеосабақтар,  интернет  сабақ, 
спектакль - сабақ, саяхат - сабақ жҽне т. б. жатқызуға болады [2]. 
Ақпараттық оқыту технологиясында қолданылатын құралдар мен түрлері. 
«АКТ  құралдары»  дегеніміз  –  микропроцессорлық  жҽне  жаңа  АКТ  негізінде  қызмет 
атқаратын,  ақпаратты  таратудың  жаңа  құралдары  мен  жүйелері,  ақпаратты  жинақтау  мен 
олардың  қорын  жасау,  сақтау  мен  ҿңдеу,  оларды  жан  -  жақты  таратуды,  одан  қалды 

146 
 
компьютерлік  жүйелердің  ақпараттар  қорына  енуді  қамтамасыз  ете  алатын  программалық, 
программалық - аппараттық жҽне техникалық құралдар мен құрылымдарды айтамыз. АКТ - 
ға  жататындар:  ЭЕМ,  дербес  компьютерлер,  терминалдық  құралдардың  жинақтары, 
жергілікті  есептеу  жүйелері,  мҽтіндік  жҽне  графикалық  ақпараттардың  құрылымдары, 
кҿлемі  үлкен  мұрағаттық  ақпараттарды  сақтау  құралдары,  аудиовизуалдық  ақпарттарды 
бақылайтын  құралдар  мен  құрылымдар,  машиналық  графика  жүйелері,  программалық 
кешендер, жергілікті желілер, ҽлемдік деңгейде ақпарат алмасуын қамтамасыз ететін қазіргі 
кездегі байланыс құралдары [3]. 
Білім беру саласындағы кҿп қолданыста жүрген АКТ құралдары: Интерактивті тақта; 
Мультимедия; Интернет кеңістігі; Электронды оқулық. 
Оқытуға арналған, білім беру жүйесінде жиі қолданылатын бағдарламалық құралдарға 
толығырақ тоқталайық. Жалпы қазіргі уақытта білім беруде сабақ барысында интербелсеңді 
құралдарды  қолдануда.  Интербелсеңді  құралдардың  кҿмегімен  мұғалімнің,  оқушының 
шығармашылықпен  жұмыс  істеуіне  жол  ашылып  отыр.  Білім  берудегі  интербелсеңді 
технология - мұндағы интерактивті сҿзі- inter (бірлесу), act (ҽрекет жасау) ұғымын білдіреді, 
сабақ  барысында  оқушының  топпен  жұмыс  жасауға  қатыспауы  мүмкін  емес,  бірін-бір 
толықтыратын,  сабақ  барысында  барлық  оқушылардың  қатысуын  ұйымдастыратын  оқыту 
барысы.  Мұндай  қондырғылар  оқушылардың  қызығушылығын  арттырып,  зейін  қойып 
тыңдауға жҽне алған мҽліметтерді нақтылауға мүмкіндік береді. 
 
Ақпараттық  –  коммуникациялық  технология  электрондық  есептеуіш  техникасымен 
жұмыс  істеуге,  оқу  барысында  компьютерді  пайдалануға,  модельдеуге,  электрондық 
оқулықтарды,  интерактивті  құралдарды  қолдануға,  Интернетте  жұмыс  істеуге, 
компьютерлік  оқыту  бағдарламаларына  негізделеді.  Ақпараттық  ҽдістемелік  материалдар 
коммуникациялық  байланыс  құралдарын  пайдалану  арқылы  білім  беруді  жетілдіруді 
кҿздейді. 
Қазіргі  уақытта  интерактивті  тақтаның  мүмкіндігін  барлық  оқушылар  біледі. 
Оқушылар  тақтада  ҽртүрлі  мҽтіндік,  графикалық,  анимациялық,  дыбыстық  объектілермен 
жұмыс жасайды[4]. 
Сабақ  барысында компьютерлік бағдарламаларды  қолдануға кҿп  мүмкіншіліктер  бар. 
Биология  сабағында  PowerPoint  бағадарлама  кҿмегімен  презентациялық  кҿрсетілімдер  оқу 
материалдардын  мазмұнын  түсінікті жҽне кҿрнекілікті жасайды. 
Іс тҽжірибеде интерактивті құрылғылардың барлық мүмкіндіктерін пайдалана отырып, 
оқушылардың шығармашылық  даралығын қалыптастыру  үшін  сабақта  тҿмендегі  іс  – 
шаралардың қолданудың маңызының зор. 
—  Оқушының дайындық  деңгейін,  ынтасын  жҽне  қабылдау жылдамдығын ескеру   
арқылы  жаңа  материалдарды  меңгеруге  байланысты  оқытуды  ұйымдастыру жҽне оқыту 
процесіне интерактивті құрылғылардың мүмкіндіктерін пайдалану 
—  Оқытудың  жаңа  ҽдістері   мен формаларын  ( проблемалық,  ұйымдастырушылық  іс 
— ҽрекетін компьютерлік ойындар жҽне т. б.) сабақта жиі қолдану. 
—    Проблемалық  зерттеу,  аналитикалық  жҽне  модельдеу  ҽдістерін қолдану  арқылы 
классикалық ҽдістерді жетілдіру. 
— 
Жаңа ақпараттық 
технология 
құралдарын 
(жаңа 
типті компьютерлер, 
телекоммуникация,  виртуальды  орта  жҽне  мультимедия  –  технология,  интерактивті 
құрылғылар)  пайдалану арқылы  оқу  процесінің  материалдық  –  техникалық базасын 
жетілдіру[5]. 
Мысалы: биология пҽнін оқытуда интерактивті тақтамен жұмыс жасауда оқушылардың 
қызығушылығын  танытып  қана  қоймай,  шығармашылық  қабілеттерін  дамыту  мен  қатар 
жаңа  ақпараттық  технологияны  меңгеруге,  оны  пайдалана  алуына  мүмкіндік  береміз. 
Сабақта  интерактивті  тақтаның  элементтерін  пайдалану,  дайындалған  арнайы 
тапсырмаларды  тыңдап  қана  қоймай,  кҿздерімен  кҿріп,  оны  жетік  түсінуге,  дағдыланады. 
Интерактивті  тақтаны  пайдалану  аркылы  оқушылардың  білімін  тексеру  үшін  ҽр  тарауды 
аяқтаған  кезде  немесе  жаңа  сабақты  бекіткен  уақытта  тестілеу  ҽдісін  қолдануға  болады. 
Оқушылардан бір уақытта жауап алуға мүмкіндік береді. Тестілеудің нҽтижелерін құрылған 
график арқылы тексеріп, сол уақытта бағалауға болады. Жауап нҽтижелерін бақылап жҽне 
оқушылардың  материалды  түсіну  деңгейін  анықтауға  мүмкіндік  береді.  Интерактивті 
тақтаны пайдалану арқылы  тестілеген кезде мұғалім оқушылардың білім деңгейін анықтай 
алады.  Оқушыға  тест  сұрақтарына  жауап  беруі  үшін  уақыт  беріледі.  Бұл  жүйе  тұйық 

147 
 
оқушылардың ойын білдіріп, жалқау оқушылардың қызығушылығын арттырады. Оқушылар 
жауаптарын құпия түрде бере алады[5].  
Электронды  оқулық-ақпараттық  технологияларды  жүзеге  асырудағы  тағы  бір 
мүмкіндігі.  Электрондық  оқулық  -  бұл  дидактикалық  ҽдіс  –  тҽсілдер  мен  ақпараттық 
технологияны  қолдануға  негізделген  түбегейлі  жүйе.  Электронды  оқулықпен  оқыту 
оқытушының  оқушымен  жеке  жұмыс  істегендей  болады.  Электрондық  оқулық  тек  қана 
оқушы  үшін  емес,  мұғалімнің  дидактикалық  ҽдістемелік  кҿмекші  құралы  да  болып 
табылады.  
Қазіргі  заманның  даму  қарқыны  мұғалімдерден  шығармашылығын  жаңаша,  ғылыми-
зерттеу бағытында құруды талап етеді. Компьютер жҽне ақпараттық технологиялар арқылы 
жасалып жатқан оқыту процесі оқушының жаңаша ойлау қабілетін қалыптастырады. Бүгінгі 
таңдағы  ақпараттық  қоғам  аймағындағы  оқушылардың  ойлау  қабілетін  қалыптастыратын 
жҽне компьютерлік оқыту ісін дамытатын жалпы заңдылықтардан тарайтын педагогикалық 
технологиялардың  тиімділігі  жоғары  болмақ.  Жаңа  ақпараттық  техникаларын  пайдалану 
соңғы уақытта мектептегі білім беру жүйесінде маңызды бағыттардың бірі болып табылады. 
Мультимедиялық  технологиялар  кҿбіне  компьютерлік  сыныптарда  қолданылады.  Қазіргі 
уакытта сабақ материалына байланысты кҿптеген компакт-дискілер бар.  
 Жаңа  технологиялар  арқылы  жас  ұрпаққа  сапалы  білім  мен  ұлағатты  тҽрбие  беру, 
ҿміріне  жолдама  алуына  барлық  жағдай  жасау  үшін  білім  беру  ісін  ҽлеуметтендірудің 
маңызы  зор.Оқытушы  сабағында  ақпараттық  –  коммуникациялық  технологияларды 
пайдалану  арқылы  оның  тиімділігін  жүйелі  түрде  кҿрсете  біледі.  Ақпараттық  — 
коммуникациялық технологияны пайдалану оқытудың тиімді ҽдістерінің бірі деп ойлаймын. 
Соңғы  жылдары  ақпараттық-коммуникациялық  заман  ағымына  сай  күнделікті  сабаққа 
компьютер,  электронды  оқулық,  интерактивті  тақта,  қолдану  айтарлықтай  нҽтиже  беруде. 
Биология  сабақтарында  презентацияны  қолдану  арқылы  оқушылардың  білім,  білік, 
дағдыларын қалыптастыруға болады[6]. 
Биология  сабақтарында  ақпараттық  —  коммуникациялық  технологияларды 
пайдаланудың тиімділігі:  
• оқушының ҿз бетімен жұмысы; 
• аз уақытта кҿп білім алып, уақытты үнемдеу; 
• білім-білік дағдыларын тест тапсырмалары арқылы тексеру; 
• шығармашылық есептер шығару кезінде жүзеге асыру; 
• қашықтықтан білім алу мүмкіндігінің туындауы; 
• қажетті ақпаратты жедел түрде алу мүмкіндігі; 
• экономикалық тиімділігі; 
• іс-ҽрекет, қимылды қажет ететін пҽндер мен тапсырмаларды оқып үйрену; 
•  қарапайым  кҿзбен  кҿріп,  қолмен  ұстап  сезіну  немесе  құлақ  пен  есту  мүмкіндіктері 
болмайтын  табиғаттың  таңғажайып  процестерімен  ҽр  түрлі  тҽжірибе  нҽтижелерін  кҿріп, 
сезіну мүмкіндігі; 
• оқушының ой-ҿрісін дүниетанымын кеңейтуге де ықпалы зор. 
Биология сабағында АКТ-ның келесі түрлерін қолдануға болады: 
-
 
Сабақ кезінде жаңа материалды ҿтуде презентацияны қолдану; 
-
 
Жаңа сабақты ҿту кезінде электронды оқулық, интернет 
-
 
материалдарының бірнеше фрагменттерін қолдануға; 
-
 
Зертханалық жұмыстарда; 
-
 
Түрлі тапсырмалар мен тест орындауда. 
    АКТ-ны биология сабағында қолдану арқылы оқушылардың танымдық белсенділігін 
арттыру үшін қандай ҽдістерді қолданған тиімді? Ол үшін мұғалім не істеуі керек? 
·        ақпаратттық сауаттылығын арттыру үшін кҿбірек оқу; 
·        ұғымдарды есте сақтау қабілетін дамыту; 
·        сыни тұрғыдан талданған ақпараттар негізінде саналы шешім қабылдауға үйрету; 
-
 
ақпаратты  ҿз  бетінше  табу,  талдау,  іріктеу,  сақтау,  түсіндіру  жҽне  ақпараттарды 
тасымалдау,  оның  ішінде  қазіргі  заманғы  АКТ-дың  кҿмегімен  жүзеге  асыруды 
қалыптастыру; 
-
 
оқушылардың  ғылыми-  ізденіс  жұмыстармен  айналысуына  жетекшілік  ету;  —  ҿз 
бетінше  мақсат  жҽне  оны  негіздеу,  жоспарлау  жҽне  осы  мақсаттарға  жету  үшін  танымдық 
қызметтерді жүзеге асыру. 

148 
 
АКТ-ны  биология  сабағында  қолдану  арқылы  оқушылардың  танымдық  белсенділігін 
арттыру үшін: 
-
 
сабақты түрлендіріп ҿткізу; 
-
 
сабақта ақпарат құралдарын пайдалану; 
-
 
оқушының ҿз бетімен шығармашылық бағытта жұмыс істеуге үйрету  
-
 
интернетке шығу. 
Компьютер  оқыту  үрдісінің  барлық  кезеңдерінде  қолданылады:  жаңа  материалдарды 
түсіндіргенде,  бекіткенде,  қайталағанда,  білімін,  іскерлігін  жҽне  дағдыларын  бақылағанда. 
Оқытушыға  оқушылардың  ҽрқайсысының  жұмыстарын  бақылауға,  басқа  оқушыларға 
кедергі келтірмей үлгерімі тҿмен оқушылармен жеке жұмыс жүргізуге болады. Сабақтан тыс 
уақытта оқытушы компьютер жадына сақталған оқушылардың жұмыстарын саралап, талдау 
жасау арқылы олардың тақырыпты қаншалықты меңгергенін анықтауға, сол арқылы бағалай 
алады [7]. 
Электрондық  оқулықтарды  пайдалану  оқушылардың  танымдық  белсенділіктерін 
арттырып қана қоймай логикалық ойлау жүйесін қалыптасыруға, шығармашылықпен жұмыс 
жасауына  жағдай  жасайды.  Осы  орайда  биология  пҽнін  оқытуда  қолданылатын  жаңа 
ақпараттық  технологияларға  интерактивті  оқыту  құралдарымен  электрондық  оқу 
құралдарын  жатқызуға  болады.  Электрондық  оқулықпен  оқытудың  негізгі  мақсаты  оқыту 
процесін үздіксіз жҽне толық деңгейде бақылау, сонымен қатар ақпараттық ізденіс қабілетін 
дамыту.  Электрондық  оқулық  оқушының  уақытын  үнемдеуіне,  бұрынғы  алған  білімдерін 
кеңейтуіне  мүмкіндік  береді.  Ҽрбір  оқушы  қалаған  тақырыптары  бойынша  тапсырмалар 
орындап,  тестке  жауап  беріп,  зертханалық  жұмыстарды  орындауға  дағдыланады. 
Электронды оқулық арқылы түрлі суреттер бейнекҿріністер кҿрсетуге, дыбыс жҽне музыка 
тыңдауға болады. Бұл ҽрине мұғалімнің тақтаға жазып түсіндіргенінен ҽлдеқайда ҽсерлі, ҽрі 
тиімді. Оқу материалдарын ұтымды игерудегі электрондық құралдардың атқаратын рҿлі зор. 
Сабақта  электрондық  оқулықтарды  қолдану  барысында  оқушылардың  пҽнге  деген 
қызығушылығының  артқандығы  байқалады.  Сондай-ақ  мұғалімдер  ҿздеріне  қажетті 
ҽдістемелік материалдарды, кҿмекші құралдарды молынан ала алады. Электрондық оқулық 
оқушыға  оқу  материалын  меңгеруге,  ҿзін-ҿзі  бағалауға  мүмкіндік  береді.  Биология  пҽніне 
арналған  электрондық  оқулықтың  тест  бҿлімі  арқылы  пҽн  курсы  бойынша  оқушы  толық 
ақпарат алып ҿз білімін тексере алады [6]. 
Презентация  ұғымы  ҿзінің  толық  мағынасында  ҿзін  кҿрсету,  баяндама,  жобаны,  есеп 
беруді  қорғау,  жұмыс  жоспарын,  дайын  ҿнім  мен  қызмет,  енгізу  нҽтижесін  бақылауды, 
сұрауларды  жҽне  басқа  да  кҿптеген  дүниені  үсыну.  Сабақ  кезінде  жаңа  материалды  ҿтуде 
презентацияны  қолдану  арқылы  оқушының  сабаққа  деген  қызығушылығын,  танымдық 
қабілетінің  артуын ,  ҿзіне  деген  сенімділігін,  яғни  олардың  білім,  білік,  дағдыларының 
арттыру  мҽселесін  айтқым  келіп  отыр.  Ойды,  адамдар  мен  ҿнімдерді,  шикізат  пен  қызмет 
түрлерін ұсыну — бұл ҽрдайым презентация. 
Слайд деп  -кҿзге  кҿрінетін  күрделі  объектіні  айтамыз.  Оның  құрамына  тақырыптар, 
мҽтін,  кестелер,  графикалык  кескіндемелер,  ұйымдастыру  схемалары,  дыбыс  үзінділері, 
бейнеклиптер мен гиперсілтемелер кіреді. Ҽрбір слайд ескерту парағымен бірге келеді. Бұл 
параққа түсініктеме мҽтінді оны жасау кезінде де, демонстрация кезінде де енгізуге болады. 
Бұл  мҽтін  презентацияның  басты,  керекті  сҽттерін  жҿне  оған  катысты  жағдайларды 
фиксациялау кезінде колданылады. 
Биология  сабақтарында  слайдтардың  кҿмегімен  мысалдарды,  есептерді  тақтада 
кҿрсетуге,  түрлі  мысалдар  құрастыруға,  биологиялық  сергіту  сҽттерін  ұйымдастыруға, 
бақылау, тест жұмыстарын жазған кезде оқушының білімін тексеруге болады. Мұндай сабақ 
уақытында  сыныптағы  қарым-қатынас  жақсарады.  Тапсырманы  оқушылар  ҿз  сҿздерімен 
түсіндіріп,  компьютер  алдындағы  қорқыныш  жойылады,  аса  күрделі  тапсырмаларды 
қызығушылықпен орындауға тырысады. 
Видео  -  сабақтарды  қолдану  мен  презентацияларды  демонстрациялау  оқу  құралы 
ретінде  қиялды,  абстрактілі  ойлауды,  оқытылатын  оқу  материалына  жҽне  пҽнге 
қызығушылықты  арттырады.  Презентациялар  бір  жағынан  оқушыларға  жаңа  материалды 
(иллюстрация,  фотосуреттер,  бейнелік,  дидактикалық  материалдар,  т.  с.  с.)  кҿрнекті  түрде 
кҿрсету құралы болса, екінші жағынан, мұғалімдерге осы материалдарды жҽне оны қолдану 
арқылы  сабақты  меңгерту  процесін  жеңілдетеді.  Видео  -  сабақтар  педагогикалық 
технологияның  алға  басқан  тағы  бір  қадамы.  Оқушылардың  ақпаратты  теледидар, 

149 
 
компьютер  жҽне  т.б.  техникалық  құралдардың  кҿмегімен  жақсы  қабылдайтынын  жақсы 
білеміз. 
Ақпараттық  технологияны    құралдарымен  жұмыс  істеу  барысында  мектеп 
оқушыларының оқуға, білім алуға деген ұмтылысының арттырады. Ақпараттық технология 
құралдарымен  жұмыс  істей  алу  жаңалығымен  ғана  емес,  сонымен  берілетін  оқу 
тапсырмаларын  қиындық  деңгейі  бойынша  реттей  алу  мүмкіндігінен,  тапсырманың  дұрыс 
нҽтижесі үшін марапаттай алу қызметінен де байқалады.  Қазіргі заман оқытушыдан тек ҿз 
пҽнінің  терең  білгірі  болуы  емес,  тарихи  танымдық,  педагогикалық  –  психологиялық 
сауаттылық, саяси экономикалық білімділік жҽне ақпараттық сауаттылық талап етілуде.  
Ҽрбір ұстаздың алдына келген бала да ҽртүрлі ойлау қабілетінде болады. Осы орайда 
ақпараттық  технология  құралдарын  пайдалана  отырып  презентация  құралдары  арқылы 
сипаттап,  артынан  осы  материалдарды  флеш  -  карталарына  салып  берудің  тиімділігін 
білеміз.  Ақпараттандырылған  қоғамның  талабына  сай  мұғалім  де,  оқушы  да  жаңаша 
кҿзқарасты, терең ойлы болуы керек. Сондықтан заман талабына сай жас ұрпақты кҿкірегі 
ояу,  ізденімпаз,  ҿзіндік  шығармашылық  жұмыспен  айналыса  алатын  дҽрежеге  жеткізуіміз 
керек.  Ҽр  сабақта  компьютерлік  технология  арқылы  барынша  толық  жұмыс  істеу 
оқытушыдан шеберлікті, іскерлікті, ҿте жоғары ұйымдастырушылықты қажет етеді. 

жүктеу/скачать 2,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: