Әок 371. 3 Тiгiн машинасының инесi және оның классификациясы

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті.  Хабаршы  №3 (4), 2009. 
 
178 

 
осознанное отношение к своим профессиональным достижениям; 

 
индивидуальную  и  коллективную  ответственность  за  выполнение  учебно-
производственных заданий; 

 
активный интерес к избранной профессии; 

 
организаторские  и  управленческие  умения  и  навыки  работы  в  учебном  и 
трудовом коллективах.  
Современный высококвалифицированный специалист – это, прежде всего, 
исследователь,  поскольку  ему  профессионально  необходимо  не  только  до 
тонкостей  разбираться  в  своем  деле,  но  и  обладать  высокой  профессиональной 
мобильностью,  уметь  самостоятельно  ориентироваться  в  обширной  научно-
технической информации. Всего этого невозможно достичь без активного участия 
в научно-исследовательской работе уже на этапе профессиональной подготовки. 
Эффективность  научно-исследовательской  работы  студентов  (НИРС)  
обусловлена, с одной стороны, мерой ее взаимодействия со всеми компонентами 
учебного  процесса,  с  другой  –  ее  организацией  как  системы,  обладающей 
спецификой  целей,  результатов  и  логикой  развертывания  во  времени.  Научно-
исследовательская работа студентов осуществляется как система усложняющихся 
задач, 
решение 
которых 
приводит 
к 
неуклонному 
обогащению 
исследовательского  опыта,  личностного  и  профессионального  самоопределения 
студентов. 
Основные задачи НИРС в университете: 

 
развитие у студентов склонностей к научно-исследовательской деятельности, 
осуществление  органичного  единства  обучения  и  подготовки  студентов  к 
творческому труду; 

 
создание  предпосылок  для  воспитания,  формирования  и  самореализации 
личностных творческих способностей студентов; 

 
расширение теоретического кругозора и научной эрудиции студентов; 

 
обеспечение  наиболее  эффективного  профессионального  отбора  способной, 
одаренной  и  талантливой  молодежи  для  дальнейшего  обучения  в 
магистратуре и пополнения научных и технических кадров; 

 
популяризация  научных  знаний  и  достижений  среди  студентов  и 
преподавателей. 
Основной  базой  для  организации  и  проведения  НИРС  являются  кафедры 
университета. Во всех случаях научная работа студентов строится в соответствии 
с  основными  направлениями  научных исследований названных  подразделений и 
является важным показателем качества их работы. 
Актуальность  и  значимость  научно-исследовательской  деятельности  как 
части освоения образовательно-профессиональной программы возросли в связи с 
открытием  магистратуры  –  образовательной  ступени  высшего  уровня,  прямо 
направленной на повышение теоретического уровня студентов и формирование у 
них умений, навыков научно-исследовательской работы.  
Развитию  основных  форм  НИРС  способствуют  проводимые  на  всех 
уровнях от  кафедры до страны организационно-массовые мероприятия:  научные 
семинары и конференции, конкурсы научных работ, олимпиады по дисциплинам 
и  специальностям.  В  университете  ежегодно  проводятся  студенческие 
конференции,    олимпиады,  выставки.  Студенческие  команды  КазЖенПУ 
принимают  активное  участие  в  международных,  региональных  олимпиадах, 
конкурсах,  выставках  и  конференциях,  по  итогам  мероприятий  награждаются  
дипломами и грамотами.  

Казахский государственный женский педагогический университет. Вестник №3 (4), 2009.  
                       
179 
В  университете  сложилась  достаточно  эффективная  система  поощрения 
студентов  за  особые  успехи  в  научной  работе  –  присвоение  званий,  объявление 
благодарностей, установление надбавок к стипендии. 
В университете необходимо продолжать работу по популяризации научно-
исследовательской  деятельности:  широко  оповещать  студентов  о  состоянии  и 
достижениях НИРС в стенной печати, вузовских средствах массовой информации. 
Особое  внимание  необходимо  уделять  привлечению  студентов  к  выполнению 
госбюджетных  и  хоздоговорных  работ  с  оплатой  труда,  изобретательской 
деятельности. 
В 
практике 
организации 
воспитательной 
работы 
показателями 
эффективности ее организации могут быть: 
1)
 
оперативность  факультетского  коллектива  в  совершенствовании  учебно-
воспитательного процесса; 
2)
 
уровень факультетской  организации  внеучебной  воспитательной работы; 
3)
 
сбор и анализ информации о результатах  воспитательного процесса; 
4)
 
повышение квалификации  кураторов  воспитательной работы. 
5)
 
организация обратной связи «выпускник–вуз»; 
6)
 
степень  участия  в  управлении  учебно-воспитательным  процессом  и  его 
совершенствованием; 
7)
 
уровень  участия в организации и совершенствовании воспитательной работы 
выпускающих кафедр. 
Показателями  эффективности  социального  развития  личности  студента 
являются: 

инициативное  и  творческое  стремление  к  достижению  общественно  значимого 
результата в профессиональной  и гражданской активности; 

умение подходить  к оценке общественных явлений с четких гуманистических и 
демократических позиций;  

определение 
личностью 
своих 
перспектив, 
выработка 
собственной 
долгосрочной,  стратегической  жизненной  программы,  выбор  конкретного 
идеала,  жизненной  цели,  основных  путей  и  нравственных  принципов  ее 
достижения; 

степень осознания единства с реальным общественным бытием, сопричастность 
к созиданию нового  казахстанского общества;  

внутреннее осознание долга, внутренняя система тех норм сознания, поведения, 
деятельности, 
которые 
позволяют 
регулировать 
направленность 
жизнедеятельности  в  соответствии  с  избранной  жизненной  программой, 
принципами  и  интересами,  стремление  отдавать  приоритет  общественному 
содержанию  в  структуре  внутреннего  долга;  ответственное  отношение  к 
своим обязанностям, своему общественному долгу, призванию и назначению; 

деловые качества: единство слова и дела; система познавательных и творческих 
способностей, самостоятельность и продуктивность; гармоническое единство 
в  проявлении  профессионального  мастерства,  научно-исследовательских, 
педагогических  и  организаторских  способностей,  умения  доводить  до  конца 
начатое дело; умение устанавливать нормальные взаимоотношения с членами 
коллектива;  способность  отстаивать  до  конца  принципиальную  общественно 
значимую позицию; способность к критике и самокритике; 

активность  личности  в  основных  позициях:  общественно-политических, 
профессионально-трудовых и нравственно-культурных, степень активности и 
результативность; 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті.  Хабаршы  №3 (4), 2009. 
 
180 

уровень  самовоспитания,  характеризуемый  самопознанием  и  самооценкой, 
самоорганизацией,  самоконтролем  и  саморегуляцией,    самодеятельностью  и 
самоутверждением. 
Все перечисленные показатели эффективности развития личности каждого 
выпускника вуза позволяют определить эффективность воспитательной  работы в 
университете.  
В  современных  условиях  видятся  следующие  пути  совершенствования 
воспитательной работы в университете: 

 
создание  системы  повышения  квалификации  кураторов-  организаторов 
воспитательной работы; 

 
разработка  планов,  программ,  проектов  по  отдельным  направлениям 
воспитательной деятельности; 

 
информационное  обеспечение  воспитательной  деятельности:  организация 
выставок,  проведение  тематических  радио  и  телевизионных  программ, 
размещение информации на Интернет-сайтах; 

 
изучение  состояния  социально-психологического  климата  в  студенческих 
коллективах,  анализ  статистики  антисоциальных  явлений  в  студенческой 
среде, правонарушений и других антигуманных явлений; 

 
изучение,  обобщение  и  распространение  положительного  опыта,  разработка 
рекомендаций по совершенствованию воспитательной работы со студентами. 
Ведущая  роль  в  воспитании  студентов  принадлежит  профессорско-
преподавательскому  составу,  ученым  университета.  Преподаватель  всегда  был 
воспитателем,  но  сегодня  воспитание  может  и  должно  быть  понятно  не  как 
одновременная передача опыта и оценочных суждений от старшего поколения к 
младшему,  но  и  как  взаимодействие  и  сотрудничество  преподавателей  и 
студентов в сфере их совместной учебной и внеучебной деятельности. 
 
ЛИТЕРАТУРА 
1.
 
Комплексная программа воспитания в организациях образования Республики 
Казахстан. Алматы, 2000. 
2.
 
Фокин Ю.Г. Преподавание и воспитание в высшей школе: Методология, цели 
и содержание, творчество. М.: «Академия», 2002. 
3.
 
Концепция непрерывного воспитания. Алматы, 1992. 
 
РЕЗЮМЕ 
В 
статье 
рассматриваются 
основные 
проблемы 
и 
условия 
совершенствования  воспитательного  процесса  в  ВУЗ-е,  как  во  время 
профессиональной подготовки студентов, так и во внеучебное время. 
 
ТҮЙІНДЕМЕ 
Мақалада жоғарғы оқу орнындағы студенттерді кәсіби дайындау мен оқудан 
тыс  уақыттағы  тәрбие  процесінің  жетілдіру  жағдайлары  мен  негізгі  мәселелері 
кӛрсетілген. 
 
 
 

Казахский государственный женский педагогический университет. Вестник №3 (4), 2009.  
                       
181 
796.50 
Б-66 
ТУРИСТІК ФИРМАДА СЕРВИСТІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ 
НЕГІЗІ 
 
Ботаева А.Т. – оқытушы, Зиявдинова А.К. – оқытушы (Алматы қ., ҚазмемқызПУ) 
 
Отандық  туристік  қызметтер  нарығына  жүргізілген  талдау  кӛрсеткендей, 
туристік қызметтер нарығының әрі қарайғы дамуы мен бәсекеге қабілетті туристік 
ӛнім ӛндіруі үшін әртүрлі бағыттарды ұйымдастыру қажет. Осындай бағыттардың  
бірі  –  туристік  агенттіктер  мен  турфирмалар  қызметінде  сервисті  ұйымдастыру 
болып табылады. 
Туристік  сервис  –  бұл  фирманың  сервистік  қызметінің  маңызды  аспектісі 
туристік қызметке баға қалыптастыру болып табылады.  
Туризм саласында сервисті ұйымдастыру туристік қызметтерді ӛндірушілер 
мен  тұтынушылардың  мүдделерінің  келісілгендігіне  мүмкіндік  береді.  Туристік 
фирма  қызметінің  масштабы,  турфирма  дамуының  жалпы  стратегиясы  мен 
қызметкерлердің кәсіби мамандану деңгейіне байланысты сервисті ұйымдастыру 
бағыттары да әртүрлі болуы мүмкін. 
Сервистің  мақсаты  –  фирма  ұсынатын  қызметтерге  нақты  және  жасырын 
сұранысты анықтап, фирманың бар ынтасын осы қызметтерді ӛндіру, қайта бӛлу, 
ӛткізу  және  жылжытуға  бағыттау.  Яғни,  туристік  сервис  турфирманың  туристік 
ӛнімдері  мен  қызметін  ӛткізу  нарығын  кеңейту  мақсатында  турфирма 
әкімшілігімен жүзеге асырылатын функциялардың жиынтығы болып табылады. 
Туризмдегі  сервис  коммерциялық  мақсаттағы  тұтынушылардың  туристік 
қызметтерге  сұранысын,  қажеттіліктерін  анықтау  бойынша  стратегиясын 
қалыптастырады. Сонымен қоса, туристік сервис турфирмалар қызметін, туризм 
саласындағы аймақтық, ұлттық және халықаралық деңгейдегі мемлекет саясатын 
ұйымдастырады. 
Сервис  үрдісі  –  бұл  нарықты  зерттеу  арқылы  сұраныс  пен  потенциалды 
тұтынушыларды анықтау, қажетті қызметтерді қалыптастыру, ӛндіру, қайта бӛлу 
және  тұтынушыларға  ӛткізу  сияқты  бір  –  бірімен  байланысқан  іс  -  әрекеттер 
жүйесі.  Сервис  үрдісін  жүзеге  асыру  үшін  сервистік  технологиялар 
ұйымдастырылады  –  сұранысты  анықтау,  қызметтерді  ӛндіруді  жоспарлау,  баға 
белгілеу,  тауарлар  мен  қызметтерді  жылжыту  және  ӛткізуде  қолданылатын 
әдістер. 
Туризмдегі  сервис  аса  маңызды  болып  табылады,  себебі  туристік 
қызметтерге  сұраныс  ӛте  икемді  болып  келген  және  «қанығу  феномені»  деп 
аталатын маусымдық ауытқулармен ерекшеленеді. 
Әлемдік  туристік  ұйым  туристік  сервистегі  негізгі  3  міндетті  бӛліп 
кӛрсеткен: 
-
 
тұтынушылармен  байланыс  орнатып,  ұсынылып  отырған  демалыс 
орны олардың талаптарына сай келетіндігіне сендіру; 
-
 
туристік ӛнімді ӛткізуге мүмкіндік туғызатын жаңалықтарды ендіру; 
-
 
қызметтерді  нарықта  жылжыту  шаралары  қорытындыларын  талдау 
және  осы  қорытындылар  туризм  саласындағы  мүмкіндіктерді  қаншалықты 
қолданғандығын кӛрсететіндігін бағалау. 
Туристік  бизнестегі  сервистің  алар  орны  ерекше  және  ол  сұранысты 
мақсатты  түрде  басқару  үшін  ұйымдастырған  құралдардың  байланысқан  жүйесі 
болып табылады. 
Туризмнің  әрі  қарайғы  дамуында  сервистік  қызметтің  әсері  зор.  Ӛкінішке 
орай,  туризмдегі  сервиске  қажетті  мән  берілмейді.  Туристік  сервис  белгілі  бір 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті.  Хабаршы  №3 (4), 2009. 
 
182 
міндеттерді шешу үшін ұйымдастырылған әдістердің жүйесі болып табылады. Ол 
психологиялық 
және 
әлеуметтік 
факторлар 
тұрғысынан 
қарағанда 
тұтынушылардың  қажеттіліктерін  қанағаттандырып,  туристік  кәсіпорындар  мен 
ұйымдардың қаржылық жағынан тиімді қызмет етуін қамтамасыз етеді. 
Туристік нарық субъектілерінің қызметінде сервисті ұйымдастырудың мәні - 
тұтынушылар  және  сыртқы  ортамен  (демографиялық,  экономикалық, 
экологиялық, әлеуметтік – мәдени, саяси, ғылыми - техникалық) тиімді байланыс 
орнату  арқылы  нарықта  тұрақты  қызмет  ету  жолдары  мен  әдістерін  іздестіру 
болып табылады. 
Туристік  фирманың  тиімді  қызмет  етуі  үшін  сервистің  негізгі  міндеттері 
келесідей  болуы  тиіс:  жаңа  бизнес  –  идеяларды  қалыптастыру;  сервистік 
ақпаратты қолдану және синтездеу; тұтынушылармен (нақты және потенциалды), 
партнерлармен бизнес – орта динамикасын, ӛндірістік потенциалын және фирма 
мүмкіндіктерін ескере отырып фирма шеңберінде және одан тыс жұмыс жасау. 
Бұл міндеттерді шешуде тиімді іскерлік ұсыныстарды қарастырып, олардың 
негізінде  фирма  қызметінің  стратегиясын  анықтаудың  маңызы  зор.  Осы  таңда 
нарық 
сегменті 
тұсындағы 
әртүрлі 
туристік 
ӛнімнің 
потенциалды 
тұтынушыларын  іздестіру  жұмыстарын  жүргізу  қажет.  Нарық  конъюнктурасын 
талдау (нарық сыйымдылығы; туристік ӛнім номенклатурасы; тұтынушылардың 
тӛлем қабілеттігі; құқықтық, сауда – экономикалық және экологиялық жағдайлар; 
географиялық  орналасу;  табиғи  орта),  туристік  ӛнімді  ӛткізу  жүйесін 
қалыптастыру,  фирманың  ұйымдық  құрылымын  ұйымдастыру  және  нарық 
нишасының (бір немесе бірнеше) мүмкіндіктерін жүзеге асыру перспективаларын 
ескере  отырып  қызметкерлерді  жұмысқа  алу  сияқты  сұрақтар  актуалды  болып 
табылады. 
Турфирмалар  жарнаманы  басқаларынан  жиі  қолданады.  Жарнамалық 
ақпараттың  кең  таралған  тасымалдаушысы  баспа  құралдары,  радио  және 
теледидар  болып  табылады.  Туристік  индустриядағы  жарнаманың  ӛзіне  тән 
ерекшеліктері бар. Олар келесідей: 
-
 
туристік  жарнамадағы  ақпараттың  неғұрлым  шынайы  және  нақты  болуы 
үшін жауаптылық; 
-
 
дәстүрлі  тауарлар  сияқты  туристік  қызметтердің  сапасы,  дәмі, 
пайдалылығы болмайтындықтан, олар жарнаманың ақпаратпен қамтылғандығын 
және пропаганда сияқты функцияларының дамуын қажет етеді; 
-
 
туристік  қызметтер  ерекшелігі  объектіні  неғұрлым  кең  түрде  сипаттайтын 
құралдарды  қолдануды  қажет  етеді.  Сондықтан  туристік  индустрияда  кино, 
фотоматериалдар, суреттер жиі қолданылады; 
-
 
туристік ӛнім жарнамасында ерекше сауда ұсынысы болуы керек/2, 20-34/. 
Қазақстанда  жоғары    табысты  және  қарқынды  түрде  дамыған  туристік 
қызметтер нарығын қалыптастыру үшін жалғыз жарнаманы қолдану жеткіліксіз. 
Ол үшін 
 туристік агенттіктер мен турфирмалар ӛздері ұйымдастырған сервис 
ӛрісін кеңейтуі қажет. 
Сервисті  ӛз  қызметін  басқару  концепциясы  ретінде  ұйымдастыру  арқылы 
турфирма  пайдасын максималдап, нарықта тиімді орынды иемденуге мүмкіндік 
алады. 
Туристік  қызметтерге  тұтынушылар  қоятын  талаптардың  жоғарылауы  мен 
бәсекелестіктің  күшеюі  туристік  ұйымдардың  сервиске  бет  бұрып,  сыртқы  орта 
ӛзгерулеріне бейімделу және бәсекелестік күрестегі жетістіктерді қамтамасыз ету 
үшін стратегиялық сервистік жоспарларды қалыптастыруына әкелді. 
Қазіргі  таңда  Қазақстанда  туризм  индустриясы  қалыптасу  кезеңінде  және 
әртүрлі ӛзгерістерге ұшырауда. Туристік қызметтің барлық  сфераларында еңбек 

Казахский государственный женский педагогический университет. Вестник №3 (4), 2009.  
                       
183 
бӛлінісі,  туристік  фирмалар  қызметінің  мамандануы  сияқты  қызметті 
ұйымдастырудың жаңа формалары ізделуде. 
Туристік  нарықтың  микро  деңгейде  дамуы  нарық  пен  сұранысты  жан  – 
жақты  зерттеуге  негізделген  сервис  әдістерін  ұйымдастыру,  турфирма  қызметін 
ұйымдастырумен анықталады. 
Қазақстанда  туризмде  сервисті  ұйымдастыру  баяу  қарқынмен  ӛтуде. 
Тәжірибенің,  ғылыми  -  әдістемелік  бағдарламалар,  кәсіби  мамандардың 
жетіспеушілігі әрбір фирма мен кәсіпорынның сервис сияқты қызметті ӛз бетімен 
игеруіне итермелейді.  
Еліміздің  әлеуметтік  –  экономикалық  жағдайын  тұрақтандырудың  бірден  – 
бір 
бағыты 
ретіндегі 
туризм 
дамуының 
перспективасы, 
аймақтар 
экономикасының динамикалық дамуы, валюталық түсімдердің жоғарылауы және 
т.б.  сервисті  микро  және  макро  деңгейде  ұйымдастырудың  жаңа  бағыттарын 
қалыптастыруды талап етеді. 
Сервис қызметінде сервисті ұйымдастырудың мәні зор. Туризмдегі сервис - 
бұл  нақты  нарықтық  жағдайды  ескере  отырып,  белгіленген  мақсаттарға  жетуге 
бағытталған практикалық шаралардың жиынтығы. Ол тауарлық, баға, ӛткізу және 
коммуникациялық саясаттар жиынтығы болып табылады. 
Туристік ӛнім басқа тауарлар мен қызметтер тәрізді ӛзіндік ӛмірлік цикліне 
ие.  Ол  тұтынушылардың  қажеттіліктерін  қанағаттандыруы  керек.  Туристік 
ӛнімнің  нарықтағы  жағдайын  талдау  үшін  әртүрлі  әдістер  қолданады.  Мысалы, 
туристік  ӛнімді  оның  ӛмірлік  циклы  тұсында  зерттеу  турфирмаға  туристік 
ӛнімнің «ӛмірінің» табысты кезеңін ұлғайтуға мүмкіндік береді. 
Сервис жүйесінде баға ерекше мәнге ие. Ӛз ӛнімін ӛткізу кезінде турфирма 
икемді  баға  саясатын  жүргізуі  керек.  Туристік  фирма  қолданатын  бағалар  жыл 
мезгілдеріне  байланысты  ӛзгеруі  мүмкін.  Мысалы,  мезгіл  аралық  кезеңде 
сұранысты  ынталандыру  үшін  турфирма  тӛмен  бағаларды,  әртүрлі  қосымша 
қызметтерді  қолдана  алады.  Сервистің  талаптары  тек  жоғары  сапалы  ӛнімді 
қалыптастыру және оған нақты баға орнатумен шектелмейді. Сонымен қатар, бұл 
ӛнімді тұтынушыға дейін жеткізу қажет. Турфирманың ӛткізу стратегиясы оның 
мақсатты нарықтағы тиімді қызметін жүргізуге мүмкіндік береді. Ӛткізу желісін 
қалыптастыра  отырып,  турфирма  тұтынушылардың  туристік  қызметтерді  сатып 
алғанға дейінгі және сатып алғаннан кейінгі ыңғайлы жағдайын қамтамасыз етіу 
керек. 
Туристік қызметтер нарығында ӛз орнын тауып, онда белсенді позицияға ие 
болу үшін нарық талаптарын туристік фирма мүмкіндіктерімен салыстыру керек. 
Бірде – бір ірі компания бүкіл нарықты қамти алмайды, сондықтан ол нарықтың 
жеке  учаскелері  – сегмент тұсында қызмет жасайды. Туристік нарық  сегменті  – 
қандай  да  бір  ортақ  сипатқа  ие  тұтынушылар  тобы.  Тұтынушыларды 
географиялық,  демографиялық  сипаттары,  табыс  деңгейі  және  т.б.  бойынша 
жіктеуге  болады.  Яғни  сегменттеу  –  потенциалды  тұтынушылардың 
қажеттіліктеріне  сай  қызметтерді  ұсынуға,  нарық  сыйымдылығын  анықтауға 
бағытталғын,  адрестік  жарнаманы  жүргізуге  мүмкіндік  беретін  мақсатты 
нарықтарды бӛліп қарастыру. 
Фирманың  тиімді  сервистік  қызметінің  шарты  –  туристік  нарықты  зерттеу, 
яғни  туристік  қызметтер  сұранысына  әсер  ететін  факторларға  жүйелік  талдау 
жүргізу  болып  табылады.  Бұл  факторлар  әртүрлі  болып  келеді,  бірақ  оларды 
келесідей  негізгі  топтарға  біріктіруге  болады:  экономикалық,  демографиялық, 
географиялық, әлеуметтік – мәдени, бағалық, мемлекеттік реттеу және бұқаралық 
ақпарат  құралдары.  Жоғарыда  аталған  факторлар  сыртқы  болып  келеді  және 
индивидуалды тұтынушының бақылауынан тыс. 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті.  Хабаршы  №3 (4), 2009. 
 
184 
Туристік  қызметтің  нарықтағы  жағдайы  нақты  бағаланбалы  болуы  мүмкін. 
Нарықтағы  үлесті  нарық  сегменттерін  талдау  арқылы  фирмаға  нарықтағы 
қызметтің  алдағы  кезеңдердегі  жағдайын  анықтауға  мүмкіндік  береді.  Бұл 
туристік  қызметтің  нақты  жағдайы.  Бағаланбалы  жағдай  фирманың  қазіргі 
уақыттағы  нарықтағы  позициясын  анықтау  бойынша  қорытынды  болып 
табылады.  Бәсекелестер  қызметін,  турфирманың  нарықтағы  күшті  және  әлсіз 
жақтарын зерттеп, оларды жарнамалық қызметте қолдану. 
Туристік саладағы жарнаманың ӛзіне тән ерекшеліктері бар. Бұл ерекшелік 
коммерциялық жарнаманы үйлестірумен сипатталады, яғни туристік ӛнімдер мен 
қызметтерді  жылжыту  және  оны  тұтынушыға  ӛткізу,  туризм  объектісі  ретінде 
таңдалған  мемлекетке  қызығушылық  пен  жағымды  имиджді  қалыптастыруға 
бағытталған туризм пропагандасы. 
Туристік фирманың тиімді  қызмет етуінде жоғарыда аталған факторлармен 
қатар,  туристік  тауарлар  мен  қызметтерді  барынша  деңгейде  тұтынушыларға 
қолайлы  етуге  бағытталған  ӛткізу  жүйесі  де  маңызды  рӛл  атқарады.  Қызметтер 
«қорын»  қалыптастыру  мүмкіндігінің  болмауы  оларды  ӛткізудің  мәнін 
арттырады/6, 50-70/.  
Туристік  ӛнімді  ӛткізу  жүйелері  мен  каналдарын  талдау,  ӛткізу  желісінің 
құрылымын  зерттеу,  оны  кӛтерме  фирмалар  (туроператорлар)  және  бӛлшек 
фирмаларға (турагенттер) жіктеу, туристік нарықтың барлық сегменттерін қамту 
сияқты  іс  -  әрекеттермен  байланысты.  Ӛткізу  жүйесінің  дамуы  бір  жағынан 
мамандануға,  ал  екіншіден  интернационализациялауға  алып  келеді.  Туристік 
ӛнімді  жылжыту  және  ӛткізу  каналының  бірі  –  нақты  ӛнімге  емес,  жалпы 
фирмаға  назар  аударуға  мүмкіндік  беретін  халықаралық  жәрмеңкелер  мен 
кӛрмелерге қатысу. 
Қазақстандық  туристік  агенттіктер  ӛз  қызметтерін  әрі  қарай  жалғастыруы 
үшін  ӛндірісті  туризмнің  жаңа  түрлеріне  диверсификациялап,  нарықтағы 
позицияларын жоғалтпай, сақтап қалуы үшін жаңа нарықтарды игеруі керек. 
Қазақстан туристік тұрғыдан алып қарағандағы тартымдылығының тӛмендеу 
мүмкіндігі  болғанмен,  бұл  бағыттағы  бәсекелестік  күрес  халықаралық 
туроператорлардың игерілмеген туристік нарықтарды іздеу есебінен жоғарылауы 
мүмкін. 
Туризм саласында қалыптасқан жағдай бірнеше факторлармен түсіндіріледі. 
Біріншіден,  қаржы  –  экономикалық  жағдайдың  қиындығы,  қонақ  үй  –  туристік 
инфрақұрылымның  жетілмегендігі  және  т.б.  себептер.Сонымен  қатар,  шетелдік 
нарықта  Қазақстанның  туристік  мүмкіндіктері  туралы  ақпарат  ӛте  аз.  Елімізде 
шетелдік  туристерді  қабылдайтын  турагенттіктердің  негізгі  мақсаты  –  біздің 
елімізге  саяхаттарды  ұйымдастыру.  Туризмнің  бұл  секторының  дамуы  еліміздің 
валюталық  жағдайын  жақсартуға,  халықты  жұмыспен  қамтуға,  туризм  саласына 
қызмет  кӛрсететін  салаларды  дамытып,  экономиканың  диверсификациясына 
жағдай  туғызып,  мемлекетаралық  байланыстар  мен  елдер  арасындағы  мәдени 
айырбастардың дамуына мүмкіндік береді. 
Туристік сервисті кешенді дамытудың табысты іске асырылуын қамтамасыз 
ету  саланы  мемлекеттік  басқару  әдістерін  дұрыс  таңдауда  тікелей  байланысты.  
Туристік сервисті мемлекеттік реттеудің басым бағыттары: 
-
 
туризмді  Қазақстан  Республикасы  экономикасының  жоғары  рентабельді 
саласы ретінде қалыптастыру; 
-
 
туристік  ресурстарды  пайдаланған  кезде  Қазақстан  Республикасының 
мемлекеттік мүдделерін ескеру, табиғи және мәдени мұраларын қорғау; 

Казахский государственный женский педагогический университет. Вестник №3 (4), 2009.  
                       
185 
-
 
балалардың,  жасӛспірімдердің,  жастардың,  мүгедектер  мен  халықтың  күн 
кӛрісі  тӛмен  топтарының  арасында  туристік  және  экскурсиялық  жұмысты 
ұйымдастыру үшін жеңілдікті жағдайлар енгізу; 
-
 
туристік индустрияны инвестициялау үшін қолайлы жағдайлар жасау; 
-
 
Қазақстан  Республикасы  аумағында  келу  туризімімен  және  ішкі  туризммен 
айналысатын туристік ұйымдарды қолдану және дамыту; 
-
 
ішкі  және  халықаралық  туризм  қажеттерін  қамтамасыз  ету  үшін  туристік 
сервистің тиімді жүйесін құру болып табылады. 
-
 
туристік  қызмет  субъектілеріне,  олардың  қызметін  ұйымдастыруға 
байланысты мәселелерді әдістемелік және консультациялық кӛмек кӛрсетеді; 
-
 
Қазақстан  Республикасының  заңдарына  белгіленген  тәртіппен  уәкілетті 
органға лицензияның қолданылуын тоқтата тұру туралы ұсыныс енгізеді; 
-
 
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес туризмді дамыту саласындағы 
ӛзге де қызметті жүзеге асырады.          
Елбасымыз  Н.Ә.Назарбаев  туристік  индустрия  қызметін  мемлекет 
қазынасына айтарлықтай кіріс әкелетін, болашағы бар экономика саласы ретінде 
кӛріне алатындығы жайлы стратегиялық бағдарламасында атап ӛткен болатын/14, 
2-10/.  
Бүгінде кӛптеген адамдар күнделік тұрмысынан орын алған, «XXI ғасырдың 
кӛрінісі»  атанып  отырған  туристік  сервис  индустриясы  ӛзінің  мемлекеттік 
қазынаға қосқан экономикалық салымы бойынша  
Туризм  жоғары  табысты  және  қарқынды  түрде  дамып  келе  жатқан  сала 
болып табылады. Әлемдік туристік ұйымның мәліметтері бойынша дүниежүзілік 
ӛндірістік  –  сервистік  нарық  айналымының  10  %  туризм  саласы  қамтиды.  Бұл 
мәліметтер туризм индустриясының жоғарғы  экономикалық  тиімділігінің айғағы 
болып  табылады  және  таза  экономикалық  тиімділікке  енетін  туризмді  дамыту 
арқылы қол жеткізуге болады.  
 
ӘДЕБИЕТТЕР 
1.
 
Ахметова  К.А.  и  др.  «Рынок  туристских  услуг  в  Казахстане:  анализ  и 
основные направления его развития». Вестник КазЭУ. – 2002г. - № 6. 
2.
 
Балабанов  И.Т.,  Балабанов  А.И.  Экономика  туризма:  учебное  пособие.  -  М.: 
Финансы и статистика, 2000г. - 176 стр. 
3.
 
Биржанов М.Б., Никифоров В.И. "Индустрия туризма". Сп-б, 2001г.  
4.
 
Қазақстан  Республикасындағы  2002,  2004  жылғы  туризм.  Статистикалық 
жинақ. Алматы, 2003ж.,2005ж. 
 
ТҮЙІНДЕМЕ 
Мақалада  туризмді  дамытудың  негізгі  инфрақұрлымы  және  сервистің 
деңгейін кӛтеру, сонымен қатар келешекте туризм саласын ең тиімді табыс кӛзіне 
айналдыру жолдары қарастырылған. 

жүктеу/скачать 2,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: