Метеорологиялық-климатологиялық энциклопедия

шаруашылдығы жерлерін суландыру желісі (Аббасия, 38 км) 
тартылған. 
Канал 
арқылы 
жылына 
80 
млн. 
т 
жүк 
(негізінен мұнай мен 
мұнай 
ӛнімдері, 
қара 
және түсті 
металл кентастары) тасымалданады. Суэц каналы Азия  мен
Африка  арасындағы географиялық шартты шекара болып 
саналады. 
СҤЙЫҚТЫҚ (Жидкость) - агрегатталган күйде сүйылатын зат. 
Сүйықтық үлкен қысымда түтқыр күйде кездеседі. 
СЫРДАРИЯ (тәжікше Сирдарѐ; ӛз. Sirdaryo; парсыша: ردريس
اي
) —
 Орталық 
Азиядағыӛзен. 
Ол 
кейде кӛне 
грек 
тіліндегі ὁ 
Ιαξάρτης деген аты бойынша Яксарт деп аталады. Ӛзеннің грекше 
аты кӛне парсы тіліндегі Yakhsha Arta («Үлкен маржан») деген сӛз 
тіркесінен бастау алады, бұл ӛзеннің суының түсінен пайда болған. 
Ортағасырлық мұсылман жазбаларында ӛзен жұмақтағы тӛрт 
ӛзеннің 
бірінің 
атымен 
«Сейхун» 
(سيحون) 
деп 
аталған. Амудария ӛзені болса «Жейхун» деп аталған, бұл 
жұмақтағы тӛрт ӛзеннің тағы бірінің аты. Қазақстанда жергілікті 
тұрғындар оны күнделікті тілде «Дария» деп атайды. 
Парсы тілінен келген Сырдария атауы ежелден бері қолданылып 
келеді. Батыс елдеріндегілер болса 20-шы ғасырға дейін бұл 
ӛзенді Яксарт атауымен атап келді. Ескендір Зұлқарнайынның  
жаулап алған жерлерінің солтүстік шекарасы Сырдария ӛзені 
арқылы ӛтті. Грек тарихшыларының айтуы бойынша, Ескендір б.з.д 
329 жылы Александрия Эсхата («Ең алыстағы Александрия») деген 
қаланың негізін қалаған. Ол қала қазір Худжанд деп аталады. 
Ӛзен Қырғызстан мен 
шығыс
Ӛзбекстандағы 
 Тянь-Шань 
тауларындағы  екі ӛзеннің: Нарын  және Қарадария  ӛзендерінің 
қосылуынанбастау алады да, 2,212 km қашықтықта орналасқан
Арал теңізіне барып құяды. Сырдария ӛзенінің алабы 800 000 
шаршы километрді құрайды, бірақ су іс жүзенде соның тек 200 000-
ынан ғана жиналады. Оның біржылдық теңізге құюы — 28 
кубокилометр ғана, бұлАмударияның теңізге құятын суының 
жартысына тең. 

жүктеу/скачать 4,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: