шӛгінділерінен түзілген). Аккумуляттік Ж. жер бетінің тӛмен
түскен тұстарына аллювийлік, кӛлдік, желдік, флювиогляциялық,
т.б. борпылдақ жыныстар қат-қабатының ұзақ уақыт қорлануынан
құралады. Жанартаулық Ж. базальтті лавалардың жойылуы
нәтижесінде бұрынғы кедір-бұдырлардың тегістелуінен пайда
болады. Денудациялық Ж. тау жыныстарының үгітіліп немесе су
эрозиясына шалынып тегістелуінен құралады. Денудациялық Ж-
тарда бұрынғы таулардың жұрнақтары жиі кездеседі (мыс., ұсақ
шоқылы Сарыарқа жазығы). Ж. құрлықтардың 15 — 20%-ін алып
жатыр. Жер бетіндегі ірі Ж-тар — Амазона, Шығ. Еуропа, Бат.
Сібір және ӛлы Қытай жазығы. Олардың әрқайсысының аумақтары
бірнеше млн. км2-ді құрайды. Жазық пайда болуы жӛнінде
мынадай түрлерге бӛлінеді:
1. байырғы немесе бастапқы;
2. аккумулятивті немесе үйінді:
1. аллювиалды
2. кӛлдік — тӛмен түскен кӛлдің орнында
3. желдік — желдің үрлеуінен;
3. флювиогляциальдық
(мұздық-ӛзендік),
кӛбінесе
мұздың
ӛзендердің ысырынды конусынан пайда болады
4. вулкандық (лавалық) үстірт
5. қалдық жазық.
Қазақстандағы ірі жазықтар: Ертіс, Есіл, Тобыл, Тұран.
Достарыңызбен бөлісу: