Бураева жанат бауыржановна бoлaшaқ информатика мұғалімдерінің педагогикалық креативтілігін қалыптастыру

21 
корреляцияларын динамикалық оңтайландырудың жоғары деңгейімен 
сипатталады. Креативті ойлау қарама-қайшылықтарды бір уақытта 
қабылдаумен сипатталады: ортадан алынған ақпарат және оның нейрондық 
және психологиялық құрылымдар мен әртүрлілік формаларына қабаттасуы; 
адамның қоршаған ортамен қарым-қатынасы мен мінез-құлқының 
құрылымдық және белсенді аспектілері; интеллект пен техникалық 
жүйелерді, құрылымдар мен іс-әрекеттерді бейнелі-логикалық, символдық 
ұйымдастыру. Креативтілік сонымен қатар жеке тұлғаның ӛзін-ӛзі тану тәсілі 
ретінде де әрекет етеді [75]. 
E.M.L.S.Alencar, білім алушылардың креативті ойлауының дамуына 
ықпал ететін мұғалімдердің қасиеттерін зерттеп, бұл мұғалімдердің келесі 
сипаттамаларды кӛрсететінін анықтады:
- ӛз саласынан жеткілікті дайындық және нақты бір саланың мазмұнын 
білу; 
- ӛз пәніне, білім алушыларына жоғары қызығушылық;
- білім алушыларды идеяларды дамытуға және жаңа білім іздеуге 
ынталандыру;
- білім алушылардың жеке басын құрметтеу; 
- оқытудың әр түрлі әдістерін қолдана білу;
- білім алушылардың сындары мен ұсыныстарына икемділік пен 
ашықтық; 
- білім алушы идеяларының құндылығына сену [76]. 
Әрине, мұғалімдер жоғарыда айтылған сипаттамаларға ие болса да, 
оларға білім алушылардың креативті ойлауын дамыту үшін қолайлы орта 
қажет. E.M.L.S.Alencar қазіргі білім беру жүйелеріндегі креативтілікті 
қалыптастыруға кері әсер ететін кең таралған тәжірибелерді келесідей 
анықтады:
- білім алушылардың қателіктерден қорқуын күшейтетін «дұрыс» 
жауап;
- білім алушылардың есте сақтау қабілетін контекстік емес ақпаратпен 
толтыру; 
- білім алушылардың күшті және құзыреттілігі жоғары біліміне емес, 
әлсіз тұстарына және қабілетсіздігіне назар аудару; 
- білім алушылардың креативті әлеуетін жүзеге асырудың негізі болып 
табылатын жеке қасиеттері емес, олардың бойұсынушылығы мен енжарлығы. 
Әр түрлі мәдениеттердегі педагогика мен креативті педагогиканы 
зерттеу - ғаламдық білім беру саласындағы тар зерттеулерге басымдық беріп, 
мұғалімдерді, білім беру мекемелері мен саясаткерлерді әлеуметтік 
контекстте және жағдайдағы білім беруді бірлесіп күшейту мүмкіндігін 
айқындайды. 
Жалпы креативтілікке байланысты зерттеулер екі бағытта қалыптасқан. 
Олардың бірі – креативтілікті интеллектпен байланысы және оны 
когнитивтік үдерісте ӛлшеу бойынша болса, екіншісінде – оның 
психологиялық ерекшеліктері бар адамның шығармашылықтың маңызды 

22 
аспектісі болып табылатынын анықтаумен айналысады, жеке және 
мотивациялық ерекшеліктеріне назар аударылады.
Креативтілік пен инновациялар оқыту үдерісінің ажырамайтын және 
барлық пәндердің негізін құрайтын бӛлігі болып табылады. Олар үдерісте 
қалай оқыту керек деген маңызды аспекті құрайды. Сонымен қатар, 
креативтілік және инновациялар ӛзінің кәсіби тәжірибесін жетілдіріп жүрген 
мұғалімдер үшін түпкілікті маңызға ие. Креативтілік тұрғысынан маңызды 
әрі негізгі рӛлді мұғалімдер алады, себебі олар оқыту үдерісінде инновация 
және креативтілікке ұйымдастырушылық қолдауды қамтамасыз етеді. 
Мұғалімдердің 
креативтілігінің 
деңгейінің 
жоғары 
болуы 
білім 
алушылардың дамуына – олардың білім деңгейі жоғарылауына және еңбек 
нарығында сұранысқа ие болуына ықпал етеді. Бірақ, егер ұстаздың 
креативтілігінің деңгейінің жоғарылығымен, білім алушылардың қабылдау 
деңгейінің тӛмендігінің арасында үлкен айырмашылық болса, мұғалімнің 
жоғары креативтілігі теріс әсер етеді. Сонымен қатар, теріс әсері болуы 
мүмкін факторлар: бір немесе екі жақтан иррационализм; конструктивизмнің 
болмауы, мұғалімнің коммуникативтік біліктілігінің деңгейінің тӛмен болуы; 
оқу үдерісінде кері байланыстың болмауы және т.с.с. 
Отандық ғалым Н.С.Әлқожаева, «қазіргі кезде жоғары білім беру 
ұйымдарының мақсаты - жас ұрпақта жоғары адами құндылықтарды 
дамытуға, мейірімділікке, қайырымдылыққа, тӛзімділікке және имандылыққа 
баулу» [77] деп тұжырымдайды. Оның тұжырымдауынша, «жастардың 
адамгершілік және рухани қасиеттері - гуманитарлық және адамгершілік 
мінез-құлықтың, яғни адамгершілік қарым-қатынас пен іс-әрекеттің 
бірлескен әсерінің кӛрінісі. Орта мектеп және оның қоршаған ортасы орта 
мектеп білім алушысының рухани-адамгершілік қасиеттерінің қалыптасуына 
әсер ететіні белгілі. Қазіргі жағдайда олардың жақын ортасына тек отбасы 
мен жекелеген топтардың әсері ғана емес, сонымен бірге қауымдастықтың 
жалпы жағдайы, әлемдік қауымдастықтың ӛмір сүру және тыныс алу 
жолдары әсер етеді». 
В.А.Сластениннің пікірінше, креативтіліктің дамуымен талап қою 
деңгейіне және белсенділікке қанағаттану деңгейіне әсер ететін ӛзін-ӛзі 
бағалау сияқты жеке параметрлер басты мәнге ие; сонымен қатар, іс-
әрекеттің мәні мен маңызы; әрекет нәтижелері үшін ӛзіне және қоғам 
алдындағы жауапкершілік; коммуникативті қасиеттердің де ықпалы болады. 
Креативтіліктің кӛрінісі мен дамуына қиял, түйсігі және ақыл-ой әрекетінің 
бейсаналық құраушылары да әсер етеді [78].
И.В.Шершен үйлесімділік сезімі ӛз энергияңызды креативтілікпен 
кӛбейтетін басқа сыртқы энергиямен үйлестіруге мүмкіндік береді деп 
тұжырымдайды. Креативті тұлғаны қалыптастыру үшін мақсат қою, адамның 
ӛмірін стратегиялық және тактикалық жоспарлау ӛнері ерекше маңызға ие 
[79]. 
Е.Е.Щербакова креативтілікті интеллектуалдық және қоғамдық деп екіге 
бӛледі, және қоғамдық креативтіліктің ішінен педагогикалық креативтілікті 

23 
жеке қарастырады. Оның тұжырымдауынша интеллектуалдық креативтілік - 
теориялық және практикалық мәселелердің шешімдерімен байланысты 
адамның түрлендіргіш шығармашылық әрекетінің ажырамас бӛлігі. Ал, 
педагогикалық креативтілік - мұғалім мен білім алушы бірлескен әрекетте 
тиімді ӛзара әрекеттесуге, ӛзара түсіністікке қол жеткізуге, түсінбеушілікті 
тӛмендетуге, қақтығыстарды жоюға мүмкіндік беретін жеке тұлғаның нақты 
психикалық және әлеуметтік дайындығы [52, -Б. 72]. 
Креативтілік шығармашылыққа деген жоғары ынтамен, саналы және 
кӛрсетілген қызығушылықпен, белсенді және тәуелсіз ұстаныммен, 
салауатты бәсекелестікпен, еңбексүйгіштікпен, табандылықпен қамтамасыз 
етіледі. Ол жұмылдыру, ақпараттық, дамыту, бағдарлау дағдыларын, 
идеяларды 
қалыптастыру 
қабілетін, 
тапқырлықты 
қамтиды. 
Біз 
«креативтілікті» педагогика тұрғысынан тек жай ғана «шығармашылық» 
емес жеке мотивациялық қабілет, ғылыми таным, ӛнімді шығармашылық 
белсенділіктің үштігі ретінде қарастырамыз [80]. 
Сонымен, жоғарыдағы келтірілген ғалымдардың тұжырымдамалары 
негізінде келесідей қорытынды жасауымызға болады: қазіргі ғылымдағы 
«креативтілік» ұғымы кӛп ӛлшемді және кӛпқырлы ұғым ретінде 
түсіндіріледі. Кең мағынада, креативтілік - біртұтас жүйені және адам 
ӛмірінің барлық салаларында әрекет ететін жеке құбылыс: креативті үдеріс, 
креативті ӛнім - креативті үдерістің нәтижесі мен тұлға сапасының нәтижесі. 
Тар мағынада креативтілік - әр адамның бойында болатын жалпы 
шығармашылық қабілет. Креативтілік іс-әрекетте қалыптасады және 
кӛрінеді, ал креативті орта бұл жағдайда адамның шығармашылық әлеуетін 
іске асырудың шарты ретінде әрекет етеді. 
Педагогикамен қатар, креативтілік кӛптеген пәндердің зерттеу нысаны, 
сондықтан креативтілікті зерттеу кешенді қарастыруды талап етеді. Осыған 
сәйкес, креативтілік кӛп жағдайда, туа біткен қасиеттерге ие, арнайы білім 
салаларына қызығушылығы бар, жұмыс орнында креативті ортаға 
бейімделетін, мақсаттары биік, мотивациясы жоғары адамдардың бойында 
жеңіл қалыптасады.
Білім алушылардың қажетті білім алуға дайын болуы үшін олардың 
барлық мүмкіндіктерін іске асыруына қолайлы жайттың барлығы ескеріліп, 
жасалғаны дұрыс. Оқу үдерісі барысында креативтілік және креативті орта, 
моральдық-психологиялық ахуал қалыптастырылуы тиіс, бұл ӛз кезегінде 
білім алушылардың белсенділігі мен ӛзіне деген сенімділігін арттыруға 
кӛмектеседі. 
Шетелдік педагогикалық әдебиеттерде «креативті іс-әрекет» бірнеше 
тұрғыдан қарастырылады [81]: - адамдардың данышпандар деп аталатын 
шектеулі санына ғана тән ерекше қабілет ретінде, үлкен білім мен ұзақ 
еңбекқорлықтың негізінде қалыптасады және әр адамда даму мүмкіндігі жоқ 
(R. Scruton); - адамның күнделікті іс-әрекетінің құрамдас бӛлігі ретінде оның 
іс-әрекеті мен заттарды манипуляциялау туралы тәжірибелі білімінің 
нәтижесі (P. Willis); - икемділік қабілеті ретінде, қиялдың кӛмегімен қиын 

24 
жағдайдан шығу жолын таба білу, яғни оқытудың креативті құраушысы білім 
алушыларды қазіргі қоғамдағы ӛмірге дайындауды және оларды тиісті 
дағдылармен қамтамасыз етуді білдіреді (A.Craft); - жаңа ортада білім мен 
дағдыларды қолдану іскерлігі және экономикалық қоғамдағы табыстың негізі 
болып табылатын белгілі бір мақсатқа жетудің түбегейлі жаңа тәсілі 
(K.Seltzer және T.Bentley); - адам санасының туа біткен сипаты ретінде, 
дамыту қажет түбегейлі жаңа (шығармашылық ӛнім) жасау қабілеті 
(A.Cropley, M.Boden). 
Креативті іс-әрекет келесі сипаттамаларға сәйкес келеді: ол қиялға 
негізделген рефлексия мен мінез-құлықты білдіреді; әрқашан белгілі бір 
мақсатқа бағынады, сонымен қатар жаңа нәрсе жасауға арналған, креативті 
іс-әрекеттің ӛнімі мәлімделген мақсат тұрғысынан құнды болуы тиіс [82].
Бірақ G. J. W. Smith-тің айтуынша, мұндай әрекеттің ӛнімі әрқашан ӛз 
жұмысы кезінде тікелей құндылыққа ие бола бермейді. Оның мәні болашақта
ашылуы мүмкін немесе мүлдем ашылмауы мүмкін [83]. 
Креативті іс-әрекет бұл бақыланатын және бақыланбайтын ойлау 
үдерістерінің күрделі үйлесімі, олардың кейбіреулері саналы, ал басқалары 
бейсаналық түрде жүреді. Креативті іс-әрекетке оқыту аясында сыни ойлау 
қабілетінің маңыздылығын түсіну қажет: түбегейлі жаңасын құру іс-
әрекетінде идеялар мен бағыттарды барабар бағалау және мүмкін болатын 
нәтижені нақты болжау қажет. Креативті іс-әрекетте оқытуда кейінге 
қалдырылған пайымдау мәселесі үлкен мәнге ие. Сыни бағалау қажет болған 
сәттерде оны белгілі бір уақытта, белгілі бір қызмет сатысында дұрыс жасау 
керек. Кӛбінесе жұмыстың сәтсіз сәтінде айтылған сын жалпы қызметтен бас 
тартуға әкелуі мүмкін, оны болашақ мұғалім есте сақтауы тиіс. Уақыт пен 
жүктеме деңгейін ұтымды бӛлудің де маңыздылығын атап ӛткен жӛн. 
R.W.Weisberg сәйкес креативті іс-әрекет, оның жеке сипаттамалары мен 
ынталандыру ӛзара байланысты болуы мүмкін R.W. Weisberg-тің пікірінше, 
түбегейлі жаңасын жасау, егер ол әдейі орын алса және нақты мақсатты 
білдірсе ғана креативті деп санауға болады. [84]. R. Sternberg, сондай-ақ 
креативті іс-әрекетті табысты жүзеге асыру үшін, тиісінше, креативті іс-
әрекет оқу үдерісіне түбегейлі енуге әкеледі, бұл дәлелді болуы қажет екенін 
атады [85].
Креативті оқу іс-әрекеті эмоцияны білдірумен тікелей байланысты және 
эмоционалды интеллекттің дамуына күшті ынталандыру болып табылады. 
Демек, креативті іс-әрекетті оқыту кезінде білім алушылардың жоспарлау 
және мақсат қою дағдылары мен біліктерін дамытуға назар аудару тиімді. 
Білім алушылардың креативті іс-әрекетін қалыптастыруға бағытталған 
білім беру жүйесінде бақылау ерекше орын алады. Креативті іс-әрекет толық 
еркіндік жағдайында ғана мүмкін болады деген пікір бар.
Алайда, K.Robinson-ға сәйкес, толық еркіндіктің болуы бірнеше 
себептерге байланысты оқу нәтижелеріне теріс әсер етуі мүмкін. Креативті 
ӛніммен жұмыс істеу кезінде кейбір еркіндік қажет, ӛйткені бірқатар бақылау 
шаралары да маңызды. Осы салада негізгі білімсіз белгілі бір салаға 

25 
креативті үлес қосу мүмкін емес. Тыңғылықты тікелей байланысты 
қызметтің сол немесе басқа аспектісі бойынша ғылыми білімнің болуы 
қажет. Білім беруде дәстүрлі және инновациялық оқыту технологиялары 
арасындағы тепе-теңдікті сақтау қажет. Оқу үдерісіне креативті құраушыны 
енгізу білім, білік және дағдыларды қалыптастырудағы рӛлі даусыз болып 
табылатын оқытудың дәстүрлі әдістеріне зиян келтірмеуі тиіс. Креативті іс-
әрекетке оқыту дәстүрлі оқыту әдістерін қолдану арқылы алынған білім 
негізінде ғана жүзеге асырылуы мүмкін. Креативті іс-әрекеттің құрамдас 
бӛлігі ретінде коммуникативті құраушының маңыздылығы жоғары. 
Креативті білім алушыларды креативті идеяларды шығаруға тарту 
практикалық іс-шаралар аясында ӛнімді болады. Оқытушының негізгі 
міндеті - білім алушыларға осы әрекетті түсінуге кӛмектесу және оны 
бақылау. Мұны белгілі бір қызмет түріне байланысты белгілі бір әдістер мен 
дағдыларды қолдану арқылы ғана жүзеге асыруға болады, бірақ білім 
алушыларды таныстыру қажет креативті іс-әрекеттің әмбебап ерекшеліктері 
бар. Атап айтқанда, табысты креативті іс-әрекет үшін білім алушылардың 
сыни ойлауын, жобалау дағдыларын және мәселелерді шешу дағдыларын 
дамыту қажет. Сондай-ақ, креативті іс-әрекеттің «орта» екенін ескерген жӛн, 
білім алушының креативтілігі белгілі бір іс-әрекетте әр түрлі жолмен 
ашылады, сәйкесінше оқытушының міндеттерінің бірі білім алушыларға 
үшін ең жақсы креативті іс-әрекет ортасын табуға кӛмектесу болып 
табылады [86, 87].
Мұғалімнің креативтілігі түрлі ӛзара әрекеттесуге және әдістемелік, 
педагогикалық, тәрбиелік, білім беру және инновациялық деңгейлердегі 
шығармашылық мәселелерді шешуге негізделген кәсіби қызметте кӛрінеді. 
Білім бакалаврының креативтілігін дамыту мәселесі әлі де қосымша зерттеуді 
қажет етеді, ӛйткені кӛптеген теориялық және эмпирикалық зерттеулерде 
болашақ мұғалімнің креативтілігін дамыту факторлары, креативті мұғалімнің 
қасиеттері және болашақ мұғалімнің креативтілігін дамытудың белгілі 
технологиялары туралы сұрақтарға нақты жауап жоқ.
Педагогикалық іс-әрекеттегі креативтіліктің кӛрінісі: білім алушыларға, 
педагогикалық мінез-құлыққа, тәрбиелік іс-әрекетке, әдістемелік жұмысқа, 
материалды ұсыну құралдары мен формаларын таңдауға, сыныптан тыс және 
сабақтан тыс жұмыстарға, инновациялық практикалық және зерттеу 
қызметіне қатысты кең ауқымда қамтылады [88]. 
Заманауи білім беру міндеттерін қарастырған Р.Эпштейн ғылыми 
қолданысқа «креативті құзыреттілік» ұғымын енгізді және креативтілікті 
негізінен тӛмендегідей құзыреттердің қалыптасуымен байланыстырды:
1. Жинақтау құзыреті. Жаңа идеяларды жинау арқылы шығармашылық 
ізденіс белсенділігі тұрақты кӛрініске айналса, оның шығармашылығын 
арттырады.
2. Мәселелік құзіреттілік. Кез-келген субъективті жаңа мінез-құлық 
формалары бұрын үйренілген және әдеттегі ӛмір салтын жоққа 
шығаратындар арасындағы қарым-қатынастың нәтижесі болып табылады. 

26 
Мінез-құлықтың жаңа және ерекше тәсілдері арасындағы бәсекелестік 
жаңалықтардың берік негізін қамтамасыз етеді. Адам мәселені шешудің 
әдеттегі тәсілдері шеше алмайтын қиын жағдайға тап болу арқылы жаңа 
идеялардың санын кӛбейте алады. Танымдық қиындықты адам проблемалық 
жағдайға айналдырған кезде, шығармашылық негізі болып табылатын ӛнімді 
ойлау үдерісі пайда болады.
3. Кеңейту құзыреті. Кӛптеген нонкреативтер үшін жағдайды қабылдау
стандарттары мен шешім ағынындағы мінез-құлық стратегиясы алдын-ала 
белгіленеді, сондықтан стандартты емес мәселелерді шешуде олардың 
танымдық әлеуеті жеткіліксіз.
4. Қоршаған орта. Білім алушының ӛнімді кӛзқарасы бір уақытта 
бірнеше тітіркендіргіштерге немесе ерекше ынталандыруларға ұшыраған 
жағдайда қалыптасады. Осылайша, шығармашылық құзіреттіліктің тӛртінші 
ӛзегі - адамның қоршаған ортасы, әлеуметтік немесе физиологиялық 
ынталандыру немесе мұндай ынталандырудың ерекше үйлесімі [89]. 
Ф.В. Шариповтың пікірінше, шығармашылық құраушы мұғалімнің кез-
келген іс-әрекетінде болуы мүмкін (педагогикалық, коммуникативті, 
ұйымдастырушылық). Тұлғаның креативті құзыреттілік құрылымында (оның 
ішінде мұғалімнің) ғалым келесі қасиеттерді атап кӛрсетеді: - 
шығармашылыққа, мәселелерді шешуге қабілеттілік; тапқырлық; - икемділік 
пен сыни ақыл, түйсігі, ӛзіндік ерекшелігі және ӛзіне деген сенімділік; - 
стандартты емес міндеттерді қою және шешу қабілеті, талдау, синтездеу 
және біріктіру қабілеті, тәжірибені беру қабілеті, болжау қабілеті және т.б.; - 
эмоционалды-бейнелі қасиеттер: руханилық, шығармашылық жағдайдағы 
эмоционалды ӛрлеу; ассоциативтілік, қиял, жаңалық сезімі, қарама-
қайшылықтарға сезімталдық, эмоционалды жауап беру қабілеті (эмпатия); - 
ойлардың, сезімдердің және қозғалыстардың босаңсуына ие болу; түсінік, 
таныс емес нәрсені кӛре білу; стереотиптерді жеңу; - болжамдарды 
тұжырымдау, олардың дәлелдерінің нұсқаларын құрастыру қабілеті; - 
тәуекелге бейімділік, бостандыққа ұмтылу [90]. 
Е.Н.Пономареваның 
зерттеулерінде 
«инновациялық-креативті 
құзыреттілік» ұғымы кездеседі. Зерттеушілер инновациялық және креативті 
құзыреттілік құрылымында: педагог тұлғасының қасиеттері (инновациялық 
ойлау стилі; нақты жағдайға байланысты оқу үдерісін жобалауға 
шығармашылық тұрғыдан қарау қабілеті; жаңа әдістер мен технологияларды 
игеруге ұмтылу); білім жиынтығы (креативтіліктің заманауи теориялары 
және оны дамыту тәсілдері); іскерліктер (креативтілікті дамыту әдістерін 
пайдалану; қиялдың креативтілігі мен жұмысын кӛтермелеу; стандартты 
емес міндеттерді шешуді ӛз бетінше іздеуге ынталандыру; жоғары деңгейдегі 
ақыл-ой үдерістерінің дамуын ынталандыру) [91]. 
Мұғалімнің креативтік құзіреттілігі кәсіби (педагогикалық) қызметтің 
әртүрлі кезеңдеріндегі тұлғаның шығармашылық жетістіктерін кӛрсетеді 
және жеке тұлғаның шығармашылық қабілеттерін жүзеге асыру арқылы жаңа 
кәсіби ӛнімдер мен жоғары қызмет нәтижелерін жасау қабілеті ретінде 

27 
түсініледі. Мұғалімнің педагогикалық іс-әрекетінің креативтік ӛнімінің 
сипаттамалары - бұл әдеттен тыс, жаңашылдық, шешімдердің пайдалылығы, 
сонымен қатар іс-әрекеттің оңтайлы ұйымдастырылуынан кӛрінетін 
педагогикалық іс-әрекеттің ӛнімділігі [92]. 
Айта 
кетерлігі, 
бұл 
ұғым 
психологиялық-педагогикалық 
әдебиеттерде айтарлықтай кең қарастырылмаған, «педагогикалық іс-
әрекеттегі креативтілік» бӛлек ұғым ретінде жиі кездеседі. Сондықтан біз 
болашақ мұғалімнің педагогикалық креативтілігі түсінігіне берілген 
анықтамаларды қарастырамыз (кесте 2). 
Кесте 2 – «Педагогикалық креативтілік» ұғымының ғалымдар ұсынған 
анықтамалары 
Автор 
Ұғымның мәні 
1 
2 
Щербакова Е.
Педагогикалық креативтіліктің кӛрсеткіштері тұрақты ӛзін - ӛзі 
реттеуде және ӛзін - ӛзі бақылауда, қуаныш сезімінде, жұмыс істеу 
деңгейінде, балаларға деген сүйіспеншілік, мейірімділік, ерік-жігер 
қасиеттерінде кӛрінетін шығармашылық әл-ауқат; тапқырлықта, 
үйлесімде, дивергентті ойлауда, визуалды шығармашылықта, 
байланыстыру қабілетінде кӛрінетін шығармашылық қабілеттер. 
Морозов А.
Педагогикалық 
шығармашылық 
мұғалімнің 
тұлғааралық 
қабылдаудағы, 
тұлғааралық 
қарым-қатынастағы 
жоғары 
құзыреттілік деңгейінің болуын болжайды. 
Антонова Е.  
Педагогикалық 
креативтілік 
шығармашылық 
ізденісті, 
педагогикалық мәселелерді стандартты емес шешуді білдіреді және 
бірқатар параметрлермен сипатталады. Ол жылдамдық (ӛнімділік) 
және ойдың икемділігі, ӛзіндік ерекшелігі, қызығушылығы, дәлдігі 
және батылдығы сияқты ӛлшемдермен сипатталады. 
Особов И. 
Педагогикалық креативтілік коммуникативті және дидактикалық 
креативтіліктерден құралады. Коммуникативтік креативтілік диалог 
пен импровизацияға негізделген; дидактикалық жинақталған білім 
мен дәстүрдің кӛлемін, шығармашылық қабілетін қамтиды. 
Ильин И. 
Педагогикалық креативтіліктің кӛрсеткіштері шығармашылық әл-
ауқат (ӛзін-ӛзі реттеу және ӛзін-ӛзі бақылау, эмоционалды 
тұрақтылық, ерікті қасиеттер) және шығармашылық қабілеттер 
(тапқырлық, біріктіру қабілеті, дивергентті ойлау) болып табылады. 
Чиков Н. 
Педагогикалық креативтілік - бұл педагогикалық мәселелерді шешу 
барысында ойлау стереотиптерінен ауытқып, жаңа идеяларды 
қалыптастыру қабілетінде кӛрінетін мұғалімнің жеке басының 
кіріктірілген жан-жақты сапасы. 
Огоновская И. 
Педагогикалық креативтілік - (шығармашылық) ақыл-ойдың 
икемділігі, дамыған шығармашылық қиял мен түйсігі, шаблондар 
мен стереотиптерді жеңу қабілеті, жаңа, дамыған эмоционалды-
сезімдік саланы іздеуге деген ұмтылыс, стандартты емес 
жағдайларда жұмыс істеу, проблемалық жағдайға жауап іздеу және 
табу қабілеттерін қамтитын дивергентті ойлауы бар тұлғаның 
кіріктірілген сипаттамасы ретінде және тағы басқалар. 
Кострюков А., 
Мирошникова 
Психология тұрғысынан педагогикалық креативтілік жеке тұлғаның 
педагогикалық жағдайлардың ӛзгеруіне дайындығы ретінде 

28 
Д. 
қарастырылады, ал педагогикалық шығармашылықтың дамуы 
мұғалім мен білім алушының кәсіби қызметі мен ӛзара 
әрекеттесуінің тиімділігін арттырады. 
Великая Т.С. 
Педагогикалық креативтілік-мұғалімнің типтік және ерекше 
педагогикалық жағдайлардағы іс-әрекетінің сәттілігін қамтамасыз 
ететін кіріктірілген кәсіби және жеке сипаттамасы. 
Zivitere M.
Мұғалімнің педагогикалық креативтілігі білім беру үдерісінің 
субъектілері (мұғалімдер мен студенттер) арасындағы ӛзара қарым-
қатынастың ерекшелігі, білім алушының креативті қасиеттерін 
қалыптастыру және мұғалімнің креативті педагогикалық жұмысын 
жақсарту. 
Жолдасбеков А. 
Омаров Е., 
Жолдасбекова 
К. 
Кенжебаева Р. 
Спабекова Р. 
Педагогикалық креативтілік - бұл мұғалім мен білім алушының 
бірлескен іс-әрекетте тиімді ӛзара әрекеттесуі үшін жағдайды 
ӛзгертуге мүмкіндік беретін жеке тұлғаның белгілі бір психикалық 
және 
әлеуметтік 
дайындығы. 
Педагогикалық 
креативтілік 
мұғалімнің тұлғааралық қабылдауда, тұлғааралық қарым-қатынаста 
және тұлғааралық қарым-қатынаста құзыреттіліктің жоғары 
деңгейінің болуын болжайды. 
Чугунова, И. А. Педагогикалық креативтілікті педагогикалық шеберліктің жоғары 
деңгейі, яғни терең педагогикалық нанымдарға негізделген 
педагогикалық дағдылардың жиынтығы ретінде қарастырған жӛн.
Эхсонова Ф. 
Педагогикалық креативтілікті мұғалімнің дәстүрлі ойлауынан келесі 
ӛзгешеліктерін кӛрсетеді: ойлау жылдамдығы; ойлауды бейімдеу; 
нақтылығы; даралығы; бай қиял; әзілдесе білу; жоғары эстетикалық 
сезім; мәселенің бӛліктерін саралау құзыреті 
Дубровская Е. 
Педагогикалық креативтілік психология тұрғысынан жеке тұлғаның 
педагогикалық жағдайлардың ӛзгеруіне бейімділігі ретінде 
қарастырылады, ал педагогикалық шығармашылықтың дамуы 
кәсіби қызметтің тиімділігін және мұғалім мен білім алушының 
ӛзара әрекеттесуін арттырады 
Нағымжанова 
Қ. 
Педагогикалық креативтiк – оқу-тәрбие мiндеттерiн педагогтiң 
соны, жоғары тиiмдiлiкпен шешуi, тәрбие мен оқыту теориясы мен 
тәжiрибесiн байытуы. 
Жоғарыдағы кесте мәліметтері негізінде «педагогикалық креативтілік» 
ұғымы түрлі әдеби дереккӛздерде жеткілікті жан-жақты талданбағандығы 
анықталды. Дегенмен, аталған ұғымның теориялық мәнін зерделеуге негіз 
болатын алғышарттар қазіргі таңда жеткілікті деп тұжырым жасауға болады. 
Ғалымдардың педагогикалық 
креативтілік ұғымына 
тұжырымдаған 
анықтамаларынан педагогикалық креативтіліктің шығармашылық қабілет, 

жүктеу/скачать 3,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: