75
Дәм мен иісті анықтаудың өлшеу әдіс-тәсілдері. Тағам өнімдерінің дәмі
мен иісін бағалау үшін портативті құрылғылар «электронды тіл» және
«электронды мұрын» («е-nose») кең қолданысқа ие болды, олар іс-әрекет
принципі бойынша биосенсор болып табылады.
Биосенсорлар электроника комбинациясын, ақпараттық технологиялар мен
биологиялық компоненттерді көрсетеді, олардың орнына ферменттер, нуклеин
қышқылдары, микроағзалар, антиденелер және т.б. қолданылуы мүмкін.
Биосенсорларды көмірсулардың, органикалық қышқылдардың, дәрумендердің
болуын анықтау кезінде, стерилділікті бақылауда, патогенді анықтауда және
тағы басқа мәселелерді шешуде қолданады. Адамның сезім мүшелеріне
қарағанда, олардың көмегімен дәм мен иістің сандық және сапалық мағынасын
анықтауға болады.
«
Электронды тіл» - бұл жоғары селективті қабылдауы бар дәмдік сенсор
болып табылады. Ол электронды сигнал арқылы дәмдік заттар жайлы
ақпаратты тасымалдау үшін қажетті бірнеше липид түрлерінен / полимерлі
мембраналардан тұрады. Дәмнің әр түрлі элементтеріне (тәтті, ащы, тұзды)
жауап беретін химиялық заттар әр түрлі сипаттағы сигналдарға ие. Осыған
байланысты, дәмдік сезінулеріне сәйкес, сенсорлық сигналдан шыққан
аминқышқылдары бірнеше топқа жіктелінуі мүмкін. Детектор электрлі
сигналдар арқылы графикалық келбетті (мысалы, хроматографиялық профиль)
қалыптастырады,
оны
сәйкестендіру
математикалық
келбетті
тану
аппаратының көмегімен жүргізіледі. Бұндай сәйкестендіруді «қол таңбаны алу»
(«finger-print») немесе «тұлғалардың қол таңбасы» («vapor-print») деп атайды.
Осыған байланысты «электронды тіл» тағам өнімдерінің сандық және
сапалық дәмін анықтауға көмектеседі және адамға сенсорлық қабылдау арқылы
объективті шкаланы құруға мүмкіндік береді. Қазіргі таңда бұл құрылғыларды
сәйкестендіру мақсатында кофенің, шараптың, ұлттық алкоголды сусындардың
(виски, джин, саке және т.б), минералды судың, сүттің, кейбір көкөністердің
және басқа да тағамдық өнімдердің дәмін анықтау үшін қолданады.
«Электронды мұрын» («е-nose») – бұл адамның иіс сезу мүшесінің
жұмысын алмастыратын биосенсорлы матрица негізіндегі булы ұшқыш заттар
анализаторы болып табылады. Ол жүздеген әр түрлі химиялық компоненттері
бар булы ароматты заттардың спецификалық қоспаларын иіс сезу тұлғасына
білуді қамтамасыз етеді.
«Электронды мұрын» - ның негізін сенсорлық матрица құрайды, ондағы
биосенсор химиялық сәйкестігі бойынша талданатын булы (газ) қоспаның
жекеленген компоненттеріне қарай таңдалып алынады.
«Электронды мұрын» - да аутентикалығын және кофенің, алкоголды
сусындардың, шоколадтың, дәмдеуіштердің, соустың және басқа да тағамдық
заттардың скрининг анализін құру үшін иісті (аромат) қалыптастыратын
ұшқыш белсенділігі бар негізгі компоненттерін кеңінен қолданады.
Достарыңызбен бөлісу: