Диханбаева ф. Т., Джетписбаева б. Ш., Матибаева а. И



Pdf көрінісі
бет44/64
Дата26.01.2023
өлшемі1,2 Mb.
#63057
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   64
 
 
 
Бақылау сұрақтары: 
1. Сәйкестендірудің жаңа экспресс-әдіс-тәсілдері неге байланысты 
қарқынды дамиды? 
2. Сәйкестендірудің экспресс-әдіс-тәсілдері неше түрге бөлінеді? 
3. «Технологияға қажетті мәліметтері бар тауартану» оқулығының
авторлары кім? 
4. Қай жылы баспадан шыққан? 
5. Люминесценттік әдіс-тәсілдер қандай өнімдер үшін қолданылады? 
 
 
 
6.3. Сәйкестендірудің заманауи өлшеуіш әдіс-тәсілдері 
Өлшегеннен кейін алынған өлшемнің тіркеу бойынша анализдің өлшеу 
әдіс-тәсілдерін 3 топқа бөлуге болады: физикалық, химиялық және 
биологиялық. Бірақ та бұл топтағы әдіс-тәсілдердің арасын бөліп тұратын әдіс-
тәсілдер жоқ.
Көптеген әдіс-тәсілдер қолданылатын құрал-жабдықтары бойынша 
кешенді 
болып 
табылады: 
физико-химиялық, 
биофизикалық 
және 
биохимиялық. Барлық әдіс-тәсілдер физикалық өлшемнің өлшемдерін береді, 
бұл физикалық және физикалық емес әдіс-тәсілдердің арасындағы 
айырмашылықты көрсетеді. Сондықтан олардың жіктелінуі шартты сипатын 
көрсетеді. 12 суретте азық-түлік тауарларын заманауи әдіс-тәсілдермен 
сәйкестендіру және бұрмалауды анықтаудың жалпылама жіктелуі, ары қарай 
оның қысқаша сипаттамасы көрсетілген. Сонымен қатар, жүргізілетін 
тәжірибелердегі әдіс-тәсілдердің орны мен тағайындалуы бойынша әдіс-
тәсілдерді сынаманы дайындау және зерттелетін көрсеткіштердің мағынасын 
анықтау әдіс-тәсілдері деп бөледі.
Сынаманы дайындау әдіс-тәсілдері. Кез-келген құрал-жабдықтық әдіс-
тәсілмен тағамдық өнімдерді сәйкестендіру кезінде сынаманы таңдау және оны 
талдауға дайындаудан тұрады. Тағамдық өнімдер көбінесе күрделі көп 
компоненті жүйені құрайды, ондағы жеке бөлшектер микромөлшерде болады. 
Бұндай жүйелерде бір компоненттің дәлдігін анықтауда басқа компоненттің 
үлкен әсері болғандықтан, оны жекеленген заттан бөлу, оларды тазалау және 
өлшенетін көрсеткішті анықтау алдында концентрлеу қажеттілігі туындайды.
Тазалау (концентрлеу) әдіс-тәсілдерін таңдау ең алдымен негізгі және 
қоспа заттардың агрегаттық күйіне, олардың химиялық табиғаты мен 
концентрациясына байланысты анықталады.


81 
12 сурет. Сәйкестендірудің заманауи өлшеу әдіс-тәсілдерінің жіктелінуі. 
Сәйкестендірудің өлшеу әдіс-тәсілдері 
Физикалық 
Химиялық 
Физико-
химиялық 
Биологиялық 
Оптикалық 
спектрометрия 
әдіс-тәсілдері 
Әлеуметтік 
анализ 
ААС* 
АЭС* 
Молекулярлы 
анализ 
УК спектроскопия 
ИҚ-спектроскопия 
ЯМР - спектроскопиясы 
Басқа да оптикалық әдіс-
тәсілдер 
Микроскопия 
Рефрактометрия 
Поляриметрия 
Колориметрия 
Нефелометрия 
Радиометриялық 
Термометрлік 
Басқа да физикалық 
Титри 
метрия 
«ылғалды 
химия» 
әдіс-
тәсілдері 
Гравиметрия 
Ма
сс

пе
ктроме
три
ялық
фл
уори
м
етри
я 
Хромато 
графия 
Газды 
сұйықтық 
-сұйықты 
-анион 
алмастыру
шы 
Электрохимиялық 
әдіс-тәсілдер 
*Кондуктометрия 
Вольтамперометрия 
Потенциометрия 
электрофорез 
Микро 
биологиялық 
Биохимия
лық фер 
ментативті 
Биосенсор
лы 
Генді 
инженер
ияның 
әдіс-
тәсілдері 
Қолданылған қысқартулар: 
ААС-атомды-адсорбциялық 
спектрометрия 
АЭС-атомды эмиссионды 
спектрометрия 
УК- ультракүлгін 
ИҚ-инфрақызыл 
ЯМР-ядролық-магниттік 
резонанс


82 
Тауарларды сәйкестендіруге арналған көрсеткіштердің мағынасын 
анықтаудағы өлшеу әдіс-тәсілдері. 14 суретте көрсетілген жіктелуге сәйкес 
сәйкестендірудің физикалық әдіс-тәсілдерін оптикалық спектрометрия және 
басқа да оптикалық әдіс-тәсілдерді радиометриялық, термометрлік әдіс-
тәсілдерге және т.б. шартты түрде бөлуге болады.
Элементтік анализді жүргізуге арналған оптикалық спектрометрия әдіс-


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   64




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет