ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Сұлтанова Ғ. Педагогика: студенттердің өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру.
–
Алматы, 2007. – Б 89.
2. Поташник, М. М. Педагогическое творчество: проблемы развития и опыт: пособ. для
учителя. – Киев: Радянська школа, 1988.
3. Кочетов А.И. Культура педагогического исследования. – Минск,1996.
4. Загвязинский В.И. Педагогическое творчество учителя. – М., 1987.
Резюме
Конырбаева С.С., к.п.н., ассоц.профессор,
Бейсембаева К.Д., магистр п.н., ст. преподаватель
(г.Алматы, Казахский государственный женский педагогический университет)
Творческая индивидуальность и возможности педагогического мастерства в
деятельности учителя
В статье рассматриваются вопросы профессионального развития и формирования
педагогического мастерства и личностной творческой деятельности учителя.
Ключевые слова: Творчество, педагогическое мастерство, индивидуальность,
направленность, педагогическая деятельность, артистические способности, новаторство,
обучающие технологии.
Хабаршы-Вестник-Bulletin №2 (62), 2016
217
Summary
Konyrbaeva S.S., candidate of pedagogical sciences,
Beysembaeva K.D., master of pedagogical sciences
(Almaty city, Kazakh State Women
,
s Teacher Training University)
Creative individuality and possibilities of pedagogical skill in activities of the teachers
The article focuses on the development and formation of professional teaching skills and
personal creative activity.
Keywords: Creative, pedagogical skills, individuality, directionality, pedagogical activity,
artistic ability, innovation, educational technology.
ӘОЖ 378.156.7
ИНТЕРАКТИВТІ ӘДІСНАМА НӘТИЖЕСІНДЕ ТАҢДАЛЫП АЛЫНҒАН
ИННОВАЦИЯЛЫҚ БАҒАЛАУДЫҢ МӘСЕЛЕЛІК МАЗМҰНДАУ ӘДІСІ, ТОПТЫҚ
ПІКІРТАЛАСТАР ӘДІСІН ҚОЛДАНЫП ЖОБАЛАУ ҚЫЗМЕТІ САЛАСЫНДАҒЫ
ҚҰЗЫРЕТТІ БАҒАЛАУ
А.А.Куйкабаева, оқытушы,
М.А.Борибаева, оқытушы
Э.М.Зульбухарова, оқытушы
(Алматы қ., әл-Фараби атындағы
Қазақ Ұлттық университеті)
Аңдатпа: Есептеулер мен өңдеу нәтижелері салыстырылып тұрғызылған
гистограммалардың және өңдеулердің көмегімен кейс-стади әдісін білім беруде қолданудың
тиімді
екені
анықталды.
Н.В.Кузьминнің
кәсіби-педагогикалық
құзыреттілігі,
А.К.Маркованың кәсіби құзыреттілік элементтері, В.Шадриков, В.И.Байденко, Е.Фролов,
Д.А. Макхотинның құзыреттілікке берген анықтамаларына сүйене отырып дискінің инерция
моментін анықтауға бағытталған жұмысты орындау барысында магистранттардың бойында
қалыптасатын инновациялық құзырет түрлері жобаланып, зерттеу нәтижесі бағаланды.
Түйін сөздер: Кәсіби құзыреттілік, интерактивті әдіснама, бағалау талаптары , жобалау
қызметі.
Кәсіби құзыреттілік жөніндегі сұрақтар өткен ғасырдың 90-шы жылдарындағы
әдебиеттерде талқыланған. Жеке тұлғаның бойында құзыреттіліктің дамуы білім беру
үрдісінде жүзеге асырылады. Соған сәйкес, Н.В.Кузьминнің кәсіби-педагогикалық
құзыреттілікті бес элемент арқылы немесе құзыреттіліктің түрлері ретінде қарастыруы келесі
1-суретте көрсетіледі.
А.К.Маркова [1, б.15] кәсіби құзыреттілікті келесідей элементтерге бөліп көрсетеді
(«Техникалық физика» мамандығы бойынша білім алушы магистранттардың бойында
педагогикалық практикадан өту барысында қалыптасатын):
-
кәсіби-психологиялық және педагогикалық білім;
-
кәсіби-педагогикалық дағдылары;
-
кәсіби психологиялық жағдайы, оған мамандық талап ететін оқытушыны таңдау;
-
оқытушыға лайықты кәсіби білім мен дағдыларды меңгеруді қамтамасыз ететін жеке
қасиеттердің болуы.
Хабаршы-Вестник-Bulletin №2 (62), 2016
218
Сурет 1– Н.В. Кузьминнің кәсіби-педагогикалық құзыреттілікті беске бөлуі [1]
Соңғы жылдары мамандардың сондай-ақ, оқытушылар тарапынан құзыреттіліктің
анықтамасы мен құрылымы хақында кеңінен талқылану үстінде. Құзыреттіліктің ең негізгі
көп тараған үш түрлі тобы бар. В.Шадриков пайымдауынша:
жалпыкәсіптік, әлеуметтік-
жеке, арнайы құзырет. В.И.Байденко пайымдауынша: жалпы, кәсіптік, академиялық.
JG
Tatura бойынша 3 құзыреттілік 2-суретте келтірілді.
Сурет 2 – JG Tatura бойынша құзыреттілік түрлері
Педагогикалық кәсіпке қатысты құзыреттіліктер Е.Фролов, Д.А.Макхотин [3,4]
бойынша:
-
жалпы мәдени;
-
әдістемелік;
-
объектілі-бағдарланған базалық, арнайы .
TUNING Education Structuresin Europe жобасы негізінде [5] әмбебап құзыреттіліктер
белгіленді (GenericCompetences) және пәндік құзыреттіліктер (білім беру) педагогикалық
білім беру саласына қатысты (SubjectSpecificCompetences), математика, физика және басқа да
анықталды.
Профессор В.А.Козырева мен профессор Н.Ф.Радионованың редакциясымен жазылған
ұжымдық монографияда жалпыкәсіби (негізін қалаушы) құзыреттіліктің қалыптасуы іс-
Кәсіби-
педагогикалық
құзыреттілік
Қатысушылардың білімі, дағдысы
тәсілдерін қалыптастыру
саласындағы әдіснамалық
құзыреттілік
Оқыту деңгейі
саласындағы арнайы
және кәсіптік
құзыреттілік
Өз қызметі мен жеке тұлғаның
артықшылықтары мен
кемшіліктері саласындағы
аутопсихологиялық
құзыреттілігі
Қатысушылардың
қабілеттілігін ынталандыру
саласындағы
дифференциалды-
психологиялық құзыреттілігі
Қарым-қатынас
жүйесіндегі әлеуметтік-
педагогикалық
құзыреттілік
JG Tatura бойынша
Жалпы ғылыми саладағы
мамандыққа тиісті негіз болып
табылатын құзыреттілік
Кәсіби қызметтің (әртүрлі мамандықтар
бойынша инвариантты) кең
аймағындағы құзыреттілік
Шағын (арнаулы) кәсіптік
қызметінің
Хабаршы-Вестник-Bulletin №2 (62), 2016
219
әрекет субъектісінің кәсіби міндеттердің 3-суреттегідей бес тобын шешуі арқылы жүзеге
асады [2]. Ю.В.Фролов пен Д.А.Махотиннің пікірлері бойынша [3], жалпы кәсіби
құзыреттілік жалпы жоғары кәсіби білімнің мемлекеттік білім беру стандартының екінші
буынының жалпы кәсіби блогының пәндерін игеру процессінде қалыптасады. Дискінің
инерция моментін анықтау жұмысы негізінде «Техникалық физика» мамандығы бойынша
білім алушы магистранттардың бойында қалыптасатын құзыреттілікті бағалау нәтижесі
өңделді.
Сарапшы ұстаздар мен магистранттардың бойындағы қалыптасқан құзырет түрлерін
бағалау мақсатында құзыреттіліктің сегіз түрі таңдалып алынды. Бұл мақалада тек екі түрі
келтірілді:
1. Магистрант жұмыстың интерактивті әдіснама нәтижесінде таңдалып алынған
инновациялық бағалаудың мәселелік мазмұндау әдісі, топтық жұмыс әдісі, пікірталастар
әдісін қолданып, теориялық қысқаша түсінік дайындауы;
2. Жобалау қызметі саласындағы құзыретті бағалау;
Бұл зерттеу жұмысында төрт білікті ұстаз, «техникалық физика» мамандығы бойынша
екінші курста білім алушы алты магистранттың құзыреттілік деңгейлерін әр кезеңде бағалап
отырды. Бағалау шкаласы әр құзырет үшін алдын ала дайындалды. Бағалау көп қиындық
тудырмау үшін бес балдық жүйемен жүргізілді.
Сурет 3 – В.А. Козырева мен профессор Н.Ф.Радионованың жалпыкәсіби
құзыреттіліктің қалыптасуы іс-әрекет субъектісінің кәсіби міндеттер тобы
Магистрант жұмыстың интерактивті әдіснама нәтижесінде таңдалып алынған
инновациялық бағалаудың мәселелік мазмұндау әдісі, топтық жұмыс әдісі, пікірталастар
әдісін қолданып, әр магистранттың дайындаған теориялық қысқаша түсініктерін бағалау
талаптары төменде көрсетілді.
Мәселелік мазмұндау әдісі. «Өте жақсы», 5 балл қою талаптары. Қатты дененің
айналмалы қозғалысы моменттер теңдеуімен сипатталатынын, қатты дене бекітілген өстен
айналып қозғалса, онда осы өстен денені айналдыруға күш моментінің тек қана өске
параллель құраушысы әсер ететінін түсіндіре алады. Моменттер теңдеуінің айналу өсіне
проекциясын қарастырады. Қатты дененің берілген өске қарасты инерция моменті дененің
формасына, сызықтық өлшемдеріне, массасына және массаның айналу өсіне қарасты
таралуына, әрі денеге қарағанда айналу өсінің орналасуына байланысты анықталатын
формуланы жазады. «Жақсы», 4 балл. Қатты дененің айналмалы қозғалысы моменттер
теңдеуімен сипатталатынын, қатты дене бекітілген өстен айналып қозғалса, онда осы өстен
денені айналдыруға күш моментінің тек қана өске параллель құраушысы әсер ететінін
түсіндіре алады. Моменттер теңдеуінің айналу өсіне проекциясын қарастырады. Қатты
дененің берілген өске қарасты инерция моменті дененің формасына, сызықтық өлшемдеріне,
массасына және массаның айналу өсіне қарасты таралуына, әрі денеге қарағанда айналу
білім алушыны оқу процесінде көру
мақсатқа жетуге бағытталған білім беру процесін
құру
білім беру процесінің басқа субъектілерімен
әрекеттестік орнату
білім беру аясын құру және пайдалану
өздігінен кәсіби білім алуды жобалау және іске асыру
Хабаршы-Вестник-Bulletin №2 (62), 2016
220
өсінің
орналасуына
байланысты
анықталатын
формуланы
жазуда
қиналады.
«Қанағаттанарлық», 3 балл. Дәрісте берілген материалдарға сүйеніп, қозғалыстың моменттер
теңдеуімен сипатталатынын түсіндіргенмен формулалардың көмегінсіз тез жаза алмайды.
«Нашар», 1 балл. Дәрісте берілген материалдарды мүлдем қолдана алмайды.
Моменттер теңдеуін жатқа біледі. Тәжірибедегі маңыздылығын түсіндіре алмайды.
Топтық жұмыс әдісі. «Өте жақсы», 5 балл. Мақсатқа жету үшін қажетті міндеттерді жылдам
анықтайды. Топта жұмыс жасауда еш қиналмайды.
«Жақсы», 4 балл. Мақсатқа жету үшін қажетті міндеттерді жылдам анықтайды. Топта
жұмыс жасауда қиналыңқырайды.
«Қанағаттанарлық», 3 балл. Топта өзін қалай ұстау керектігін білмей қиналады.
Білгенін айтуға қорқақтайды.
«Нашар»,1 балл. Топтағы басқа магистранттардың ойларын тыңдамайды. Өзінің
дайындаған теориялық мәліметтері дененің инерция моментін анықтау тақырыбына сай
емес.
Пікірталас әдісі. «Өте жақсы», 5 балл. Айналмалы қозғалыс динамикасының
моменттер теңдеуін тақтаға жазып, Қатты дененің берілген өске қарасты инерция моменті
дененің формасына, сызықтық өлшемдеріне, массасына және массаның айналу өсіне қарасты
таралуына, әрі денеге қарағанда айналу өсінің орналасуына байланысты формуланы
қорытады. Ойын еркін жеткізіп басқалардың қатесін түсіндіре алады.
«Жақсы», 4 балл. Айналмалы қозғалыс динамикасының моменттер теңдеуін тақтаға
жазып, Қатты дененің берілген өске қарасты инерция моменті дененің формасына, сызықтық
өлшемдеріне, массасына және массаның айналу өсіне қарасты таралуына, әрі денеге
қарағанда айналу өсінің орналасуына байланысты формуланы қорытады. Ойын еркін
жеткізгенмен басқалар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап бергенде нақты пікірді ұстап
тұра алмайды. «Қанағаттанарлық», 3 балл. Айналмалы қозғалыс динамикасының моменттер
теңдеуін тақтаға біреудің көмегінсіз жаза алады. Пікірін түсіндіреді. Дәрісте меңгерген
мәліметтерін түпкілікті түсінбегендіктен қалай қолданудың ебін таба алмайды.
«Нашар», 1 балл. Айналмалы қозғалыс динамикасының моменттер теңдеуін тақтаға
біреудің көмегінсіз жаза алмайды. Пікір таласқа қатысу үшін дәрісте меңгерген теориялық
мәліметтерді қолдануда ойының шашыраңқылығынан қиналады. Осы бағалау талаптарына
сай 4 сарапшы ұстаз, 6 техникалық физика мамандығы бойынша білім алушы магистрант
мәселелік мазмұндау әдісінің қорытындысын кестедегі балдар ретінде қойды.
1-кесте. Мәселелік мазмұндау әдісінің қорытындысы
№
Магистрант аты-жөні
1 ұстаз
2 ұстаз
3 ұстаз
4 ұстаз
1
Шаймардан Р.
4
5
4
4
2
Бимбетов М.
4
4
4
4
3
Әбдиева З.
5
5
5
5
4
Елубаева Б.
4
5
4
4
5
Жайлаухан А.
4
4
4
4
6
Нұржұма Г.
5
5
5
5
Бағалау талаптарына сай 4 сарапшы ұстаз, 6 техникалық физика мамандығы бойынша
білім алушы магистранттың топтық жұмыс әдісіне бейімділігін бағалады. Бағалау
нәтижесінде әр магистрантқа әр ұстаздың қойған балдары 1-кестеге енгізілді.
2-кесте. Топтық жұмыс әдісінің қорытындысы
№
Магистрант аты-жөні
1 ұстаз
2 ұстаз
3 ұстаз
4 ұстаз
1
Шаймардан Р.
5
5
5
4
2
Бимбетов М.
4
4
4
4
3
Әбдиева З.
5
4
5
5
4
Елубаева Б.
4
4
4
4
5
Жайлаухан А.
5
4
5
4
6
Нұржұма Г.
5
4
5
5
Хабаршы-Вестник-Bulletin №2 (62), 2016
221
Бағалау талаптарына сай 4 сарапшы ұстаз, 6 техникалық физика мамандығы бойынша
білім алушы магистранттың топтық жұмыс әдісіне бейімділігін бағалады. Бағалау
нәтижесінде әр магистрантқа әр ұстаздың қойған балдары кестеге енгізілді.
3-кесте. Пікірталас әдісінің қорытындысы
№ Магистрант аты-жөні
1 ұстаз
2 ұстаз
3 ұстаз
4 ұстаз
1
Шаймардан Р.
4
5
5
4
2
Бимбетов М.
4
5
4
4
3
Әбдиева З.
5
4
4
5
4
Елубаева Б.
4
5
4
4
5
Жайлаухан А.
5
4
5
4
6
Нұржұма Г.
5
5
5
5
Магистрант жұмыстың интерактивті әдіснама нәтижесінде таңдалып алынған
инновациялық бағалаудың мәселелік мазмұндау әдісі, топтық жұмыс әдісі, пікірталастар
әдісін қолданып әр магистранттың дайындаған теориялық қысқаша түсініктерін бағалау
нәтижелерін қолданып тұрғызған гистограмма 4 суреттегідей болды.
4 сурет. Мәселелік мазмұндау әдісі, топтық жұмыс әдісі, пікірталастар әдісін
қолданып тұрғызған гистограмма
2. Жобалау қызметі саласындағы құзыретті бағалаудың жобасы. Интерактивті әдіснама
нәтижесінде таңдалған әдіс. Жобалау қызметі саласындағы құзыреттілік. «Өте жақсы», 5
балл. OO өсі дискінің симметрия өсімен дәл келетіндіктен диск талғаусыз тепе-теңдік күйде
болатынын біледі. Көтерілген дененің потенциялық энергиясы жүктің ілгерілемелі
қозғалысының кинетикалық энергиясы мен дискінің айналмалы қозғалысының кинетикалық
энергиясына ауысатындығын түсінеді. Қосымша жүктің платформаға түскен мезетіндегі
механикалық энергияның сақталу заңын жазады, дискінің инерция моментін анықтайтын
өрнекті ала алады. «Жақсы», 4 балл. OO өсі дискінің симметрия өсімен дәл келетіндіктен
диск талғаусыз тепе-теңдік күйде болатынын біледі. Көтерілген дененің потенциялық
энергиясы жүктің ілгерілемелі қозғалысының кинетикалық энергиясы мен дискінің
айналмалы қозғалысының кинетикалық энергиясына ауысатындығын түсінеді. Қосымша
жүктің платформаға түскен мезетіндегі механикалық энергияның сақталу заңын жазады,
дискінің инерция моментін анықтайтын өрнекті жазуда қиналады. «Қанағаттанарлық», 3
балл. Тәжірибелік қондырғыға қарап өздігінен жұмыстың жасалу әдісін жобалай алмайды.
Көтерілген дененің потенциялық энергиясы жүктің ілгерілемелі қозғалысының кинетикалық
энергиясы
мен
дискінің
айналмалы
қозғалысының
кинетикалық
энергиясына
ауысатындығын түсінеді. Дискінің инерция моментін анықтайтын өрнекті жаза алады.
«Нашар», 1 балл. Тәжірибенің әдісін өздігімен жобалай алмайды. Энергиялардың сақталу
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
Ұ1
Ұ 2
Ұ 3
Ұ 4
М1
М 2
М3
М 4
М5
М6
Хабаршы-Вестник-Bulletin №2 (62), 2016
222
заңдарын білмейді. Бағалау талаптарына сай 4 сарапшы ұстаз, 6 техникалық физика
мамандығы бойынша білім алушы магистранттың жобалау қызметі саласындағы құзыреті
нәтижесінде әр магистрантқа әр ұстаздың қойған балдары кестеге енгізілді.
4-Кесте. Жобалау қызметі саласындағы құзыретті бағалау нәтижесі
№
Магистрант аты-жөні
1 ұстаз
2 ұстаз
3 ұстаз
4 ұстаз
1
Шаймардан Р.
4
4
4
4
2
Бимбетов М.
5
5
4
4
3
Әбдиева З.
5
5
5
5
4
Елубаева Б.
5
4
4
4
5
Жайлаухан А.
5
4
5
4
6
Нұржұма Г.
5
5
5
5
Магистранттардың жобалау қызметі саласындағы құзыреттіліктерін бағалау
нәтижесінде сарапшы ұстаздардың қойған балдарының нәтижесін қолданып 5 суреттегі
гистограмма тұрғызылды.
5 сурет. Магистранттардың жобалау қызметі саласындағы құзыреттіліктерін бағалау
Мақала құзыреттіліктің кездесетін түрлері туралы мәліметтер жиынтығына талдау
жасалды. Н.В.Кузьминнің кәсіби-педагогикалық құзыреттілігі, К.Маркованың кәсіби
құзіреттілік элементтері, В.Шадриков, В.И.Байденко, Е.Фролов, Д.А.Макхотинның басты үш
құзыреттілігіне талдау жүргізілді. Магистрант жұмыстың интерактивті әдіснама нәтижесінде
таңдалып алынған инновациялық бағалаудың мәселелік мазмұндау әдісі, топтық жұмыс
әдісі, пікірталастар әдісін қолданып теориялық қысқаша түсінік дайындалып жобалау
қызметі саласындағы құзырет бағаланды;
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Харченко Л.Н. Концепция программы подготовки преподавателя высшей школы:
Монография. – М.: Директ-Медиа, 2014. -234б.
2. Компетентность и проблемы ее формирования в системе непрерывного образования
(школа – вуз – послевузовское образование) / науч. ред. проф. И.А. Зимняя; Материалы ΧVΙ
научно-методической конференции «Актуальные проблемы качества образования и пути их
решения»
6. Зимняя, И. Л. Компетентность человека - новое качество результата образования
[Текст] /
И.Л. Зимняя // Проблемы качества образования.- М.; Уфа, 2003.
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
М1
М 2
М3
М4
М5
М6
Ұ1
Ұ2
Ұ3
Ұ4
Хабаршы-Вестник-Bulletin №2 (62), 2016
223
10.
Концепция модернизации российского образования на период до 2010 года.
Утверждена распоряжением Правительства РФ от 29 декабря 2001 г. №1756 [Текст]. - М.:
ЦГЛ, АПК и ПРО, 2004. - 24 с.
13.
Педагогика профессионального образования [Текст]: учеб. пособие для студ. высш.
учеб. заведений / Е.П. Белозерцев, А.Д. Гонеев, А.Г. Пашков и др.; под ред. В.А. Сластенина.
- 2-е изд., стер. - М.: Издательский центр «Академия», 2006. - 368с.
Резюме
А.А.Куйкабаева,
М.А.Борибаева,
Э.М.Зульбухарова
(г. Алматы, КазНУ им. аль-Фараби)
Инновационные методы при оценке компетентности профессиональной деятельности с
использыванием метода групповых дискуссии
С помощью гистограмм, которые сравнивают вычисления и результаты обработки
было определено, что кэйс-стади является эффективным методом в процессе обучения. При
вычислении момента инерции диска, основываясь на профессиональной и образовательной
компетентности
Н.В.Кузьмина,
на
элементы
профессиональной
компетентности
А.К.Маркова, на определении компетентности В.Шадрикова, В.И.Байденко, Е.Фролова,
Д.А.Макхотина были разработаны виды инновационной компетентности магистрантов и
оценены результаты исследования.
Ключевые слова: профессиональная компетентность, интерактивная методология,
требования к оценке, деятельность проектирования.
Summary
A.A.Kuykabaeva, M.A.Borybaeva, E.M.Zulbuharova
(Almaty city, Kazakh national university named after al-Farabi)
Innovative methods in assesing competence of professional performance using group
discussion method
Using histograms which compare calculation and processing results, it was determined that
the case-study is an effective method in the learning process. Based on professional and educational
competence of Kuzmin N.V., on the elements of professional competence of Markov A.K., on
definition of competence of Shadrikov V., Baydenko V.I., Frolov E., Makhotin D.A. were
developed types of innovative competence of graduates and were evaluated research results of the
calculation of the disk’s moment of inertia.
Keywords: professional competence, interactive methodology, assessment requirements,
design activity.
Достарыңызбен бөлісу: |