Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі балалардың ҚҰҚЫҚЫҚтарын қОРҒау комитеті
Кәмелетке толмағанның құқық бұзушылығы үшін жауапкершілік
жүктеу/скачать 1,7 Mb. Pdf көрінісі
|
Кәмелетке толмағанның құқық бұзушылығы үшін жауапкершілік көзделетін не құқықтарына кепіл беретін нормативтік құқықтық кесім 1. Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 17 желтоқсандағы №321 Хатшының көмекші кітабы 80 «Неке және отбасы туралы» Заңы. 2. Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 шілдедегі №591 «Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың алдын алу мен балалардың қадағалаусыз және панасыз қалуының алдын ала ескерту туралы» Заңы. Комиссия қабылдаған шешім 1. Н.Ю. Подзоркина кәмелетке толмаған қызы Т.Е. Подзоркинаның заңды өкілі ретінде оны тәрбиелеуге міндетті екенін және оның дене, психикалық, адамгершілік және рухани жағынан дамуына қажетті өмір сүру жағдайларын қамтамасыз ету үшін негізгі жауапкершілікте болатындығы туралы ескертілсін. 2. Ақтөбе қалалық ішкі істер бөлімі кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі бөлімшесінің инспекторы Н.Ю. Подзоркинаға Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 17 желтоқсандағы №321 «Неке және от- басы туралы» Заңының 60 бабының 2-тармағын, 62 бабын, 67 бабының 1-тармағы және 69 бабын түсіндіріп, Н.Ю. Подзоркинаның қолайсыз от- басына қатысты бақылауды күшейтсін. 3. Н.Ю. Подзоркина жоғарыда көрсетілген Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 17 желтоқсандағы №321 «Неке және отбасы тура- лы» Заңының баптарын бұзған жағдайда, Ақтөбе қаласы әкімдігі жанындағы кәмелетке толмағандардың ісі және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 17 желтоқсандағы №321 «Неке және отбасы туралы» Заңының 67 және 68 баптарының негізінде кәмелетке толмаған қызы Т.Е. Подзоркинаға қатысты ата-аналық құқығынан айыру туралы Ақтөбе қалалық сотына өтініш берілетіндігі ескертілсін. Ескерту: Қаралған материалдар бойынша комиссия қабылдаған қаулы 15 күннің ішінде ол кімге қатысты қабылданса, сол адам, оның заңды өкілдері, қорғаушысы, сондай-ақ жәбірленуші сотқа немесе жоғары тұрған комиссияға шағым бере алады. Комиссия төрайымы С. Қалдығұлова Комиссия хатшысы С. Жұмағазина Қосымша 81 №8- ҚОСЫМША . Ю ВЕНАЛДЫҚ СОТҚА ҰСЫНЫС Алматы қаласының кәмелетке толмағандар істері бойынша маман дан- дырылған ауданаралық сотқа Алматы қаласы, Қарабұлақ көш, 7 үй, (№3 балалар үйі) мекен жайы бойынша тұратын кәмелетке толмаған Раиса Николаевна Самсоноваға қатысты ҰСЫНЫС Алматы қаласының Бостандық ауданы бойынша әкімшілігі қарамағында кәмелетке толмағандардың істері мен құқықтарын қорғау жөніндегі ведомствоаралық комиссия 15 маусым 2009 жылы кәмелетке толмаған Самсонова Раисаға қатысты материалдарды комиссия отырысында қарастырып, келесіні анықтады: Кәмелетке толмаған Самсонова Раиса 21.05.2007 жылы Бостандық АІІБ БІБ Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексінің 179 бабы, 2 тармағы, «а» тармақшасы бойынша жазасы шартты түрде кесілген, алдын алу есебіне қойылған. 2008 жылдың қыркүйегінен бастап қаңғыбастық пен қараусыздық санатына ауыстырылған. Психикалық денсаулық орталығында «мінез құлқының әлеуметтік бұзылуы» диагнозымен есепке алынған. Самсонова Р. №2 балалар үйіне Алматы қаласының Білім департаментінің 21.02.2008 жылғы жолдамасы бойынша келген. Әуезов ауданының сот шешімімен үйінде орнаған өте қауіпті жағдайға байланыс- ты кәмелетке толмаған екі баланы аналары Н.Р. Самсоновадан тартып алған. Әкесі туралы мәлімет «Неке мен отбасы туралы» Қазақстан Респу- бликасы Заңының 49 бап, 3 тарм. сәйкес туу туралы куәлігіне жазылған. 12.09.2007 жылы кәмелетке толмаған Р. Самсонова Алматы қаласының Бостандық ауданының сотымен Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексінің 257 бабымен 2 бөл.«а» тарм. және 178 бабы 2б. «в» тар. кінәлі деп танылып, ҚР ҚК 63 бабын қолдану арқылы шартты түрде 3 жыл бас бостандығынан айыру қолданылып, 1(бір) жыл сынақ мерзіммен, жазаға кесілді. Қазіргі кезде Р. Самсоноваларды балалар үйі мен колледждің әкімшіліктері нашар сипаттайды. Балалар үйінің тәртібін жиі бұзады. Жүйелі түрде белгісіз бағытта балалар үйінен кетіп қалады. Сабақты себепсіз босатады, сабаққа құлшынысы жоқ, ересектердің ескертулеріне дұрыс жауап қайтармайды. Балалар үйіне бірнеше рет мас күйінде кел- ген. Ұрлыққа және қаңғыбастыққа әуестеу. Сонымен қатар, ол хабарсыз кеткен ретінде ресми түрде іздеуге салынған (КУЗ №2885 25.04.2009ж. Іздеу ісі -№ 09754403420014 04.05.2009ж.). Кәмелетке толмаған Р. Самсонова бағдарламалық материалды ұқпайды, білімі өте төмен. 12.01.2009-24.04.2009ж.ж. аралығында келме- ген сабақтарының саны 217 сағат құрады, сонымен қатар, ұстаздар тара- Хатшының көмекші кітабы 82 пынан оның мінезіне деген шағымдар көп. Сабақ барысында ұстаздарға дөрекі қарым-қатынас көрсетеді, тәрбиешілер мен мұғалімдердің барлық ескертулеріне агрессивті жауап беріп, ұрысып, балағат сөз айтады, бала- лармен де жиі қақтығысып тұрады. Р. Самсонованың қылықтары бірнеше рет алдын алу Кеңесінде талқыланған, бірақ түзелу байқалмайды. Сонымен қатар онымен бірнеше рет Бостандық АІІБ инспекторлары, тәрбиешілер мен психолог, социолог мұғалім түсіндіру жұмыстарын жүргізіген, бірақ жақсы нәтиже жоқ. Ісі мен әрекеттерін қадағалай ал- майды, теріс әсерге тез берілгіш. Кәмелетке толмаған Р. Самсонованың теріс мінезі өзге де тәрбиеленушілердің мінезіне теріс әсерін тигізуде. Жоғарыда аталғандардың негізінде және Қазақстан Республикасының «Балалар қараусыздығы мен қаңғыбастығын алдын алу және кәмелетке толмағандар арасында құқық бұзушылықты алдын алу туралы» Заңының 8 т 6 п 9 бабы, .2т. 113 бабын басшылыққа ала отырып, Кәмелетке толмаған 1992 ж.т. Самсонова Раиса Николаевнаны, кәмелетке толғанша «Девиантты мінез құлықты балаларға арналған ар- найы білім беру ұйымына»ММ ары қарай оқу курсын жалғастыру үшін жіберуді сұраймын. Қосымша: материал көшірмесі____парақта Алматы қаласы, Бостандық ауданы әкімінің орынбасары, Кәмелетке толмағандардың істері мен олардың құқықтарын қорғау жөніндегі ведомствоаралық комиссияның Төрағасы С. Ағыбаев Қосымша 83 №9- ҚОСЫМША . С ОТҚА ШАҒЫМ Ақтөбе қалалық сотына Талапкер: Ақтөбе қаласы әкімдігі жанындағы кәмелетке толмағандардың ісі және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия, мекен жайы: Ақтөбе қаласы, Т. Ахтанов көшесі, 22 Жауапкер: Әбуова Шара Қайратқызы, 22.10.1981 жылы туған, тұрғылықты жері: Ақтөбе қаласы, Станционный көшесі, 4/55 АРЫЗ ШАҒЫМ Ақтөбе қаласы әкімдігі жанындағы кәмелетке толмағандардың ісі және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия Ақтөбе қалалық сотынан 22.10.1981 жылы туған Шара Қайратқызы Әбуоваға қатысты материал- ды қарауды ұсынады. Ақтөбе қаласының ішкі істер басқармасы Сазды полиция бөлімінің кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі бөлімшесінде 2009 жылдың 27 мамырынан бастап Ш.Қ. Әбуова «жағдайы қолайсыз отбасы ретінде» профилактикалық есепте тұр. Ш.Қ. Әбуованың 01.06.2002 жылы туған Әдем Маратқызы Сағын атты кәмелетке толмаған қызы бар. Кәмелетке толмаған Ә.М. Сағынның әкесі Сағын Марат Жандосұлы 2003 жылдың 3 тамызында қайтыс болған. Кәмелетке толмаған Ә.М. Сағын туылған кезден бастап, анасының ата- анасымен тәрбиеленуде және жоғарыда аталған мекен жайда солармен бірге тұрады. Әкесі Қанат Жапарұлы Әбуовтың айтуы бойынша азаматша Ш.Қ. Әбуова өзі кәмелетке толмаған қызы Ә.М. Сағынның тәрбиесімен мүлде айналыспайды, қамқорлық көрсетпейді, материалдық қолдау көрсетпейді, қызының тағдырына алаңдамай үйден бірнеше рет ұзақ уақытқа кетіп қалған кездері де болған, тіпті 2 жыл бойы, яғни 2007 мен 2009 жылдар аралығында мүлде хабарсыз белгісіз жаққа кетіп қалған жағдайлары да болған. Сонымен қатар азаматша Ш.Қ. Әбуова 2006 жылы Қызылорда об- лысы Қазалы қаласының тұрғыны 1981 жылы туған Қалдеспек есімді азаматпен заңсыз некеде 1,5 жыл (бір жарым жыл) тұрған. Осы уақыт аралығында кәмелетке толмаған қызы Ә.М. Сағын оның ата-анасының қарауында болған. Бүгінгі күні азаматша Ш.Қ. Әбуова еш жерде жұмыс істемейді, қызына қатысты тағайындалған «балаларға арналған жәрдемақыны» жеке бас пайдасына жұмсап, екі рет маскүнемдік жағдайда болғандығы байқалған, бұл екі рет медициналық куәландыру арқылы дәлелденген. 2009 жылдың 17 шілдесіндегі өткізілген кезекті комиссия отырысында кәмелетке толмаған қызы Ә.М. Сағынның тағдыры мен тәрбиесіне на- Хатшының көмекші кітабы 84 зар аудармау себебін азаматша Ш.Қ. Әбуова болашақта жеке өмірінің қалыптасуына баланың кедергі екенін түсіндіріп, қызынан өз еркімен бас тартып, ата-анасының қамқорына берілуіне қарсы еместігін ескертті. Ақтөбе қаласы әкімдігі жанындағы кәмелетке толмағандардың ісі және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия Қазақстан Республикасының «Неке және отбасы» Заңының 67 және 68 бапта- рын, Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Кәмелетке толмағандардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия туралы Үлгі Ережені бекіту ту- ралы» Қаулысының 12-тармағын басшылыққа ала отырып, Ақтөбе қалалық сотына ата-аналық міндеттерін орындаудан қасақана жалта- руына байланысты азаматша Ш.Қ. Әбуованың кәмелетке толмаған қызы Ә.М. Сағынға қатысты ата-аналық құқығынан айыру туралы сұрайды. Қосымша: Ақтөбе қаласының ішкі істер басқармасы Сазды полиция бөлімінің №30/09 азаматша Ш.Қ. Әбуоваға қатысты қадағалау ісі ____ бетте. Қала әкімінің орынбасары, Ақтөбе қаласы әкімдігі жанындағы кәмелетке толмағандардың ісі және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия төрайымы С. Қалдығұлова Орындаушы: С. Жұмағазина, тел. 21-00-52. Қосымша 85 №10- ҚОСЫМША . К ОМИССИЯ ҚОРЫТЫНДЫСЫ Ақтөбе қаласының сотына ҚОРЫТЫНДЫ Кәмелетке толмаған Төлегенов Абай Шаймұратұлына Туылған күні : 18.04.1994 ж.т. Оқу орны: №24 орта мектеп Тұрғылықты орны: Ақтөбе қ., Әбілқайыр хан даңғ., 23/7 Заңды өкілдері: әкесі - Төлегенов Самат Саматұлы (отбасымен бірге тұрмайды) анасы - Омарова Гүлнара Серікжанқызы. Ақтөбе қаласының әкімшілігі қарамағындағы кәмелетке толма- ғандардың істері мен олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссияға Ақтөбе қаласының ІІБ Сазды ПБ кәмелетке толмаған, №24 орта мектептің 8 «ж» сыныбының оқушысы, 18.04.ж.т. Ақтөбе қаласы, Әбілқайыр хан даңғылы, 23/7 мекен-жайында тұратын Төлегенов Абай Шаймұратұлына қатысты материал келіп түсті. Кәмелетке толмаған Төлегенов Абай Шаймұратұлы 2006 жылдың қарашасынан бастап Ақтөбе қаласының ІІБ Сазды ПБ алдын алу есебіне алынған, себебі, орта білім алудан қашады, жүйелі түрде №24 тәртібін бұзады және қылмыс жасаған. Кәмелетке толмаған Төлегенов Абай Шаймұратұлына қатысты 04.10.2007 жылы қылмыстық істі қозғаудан бас тарту жөнінде Қазақстан Республикасының Қылмыстық Процессуалдық Кодексінің 37 бабы 1 бөлігі 10 тарма. сәйкес Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексінің 296б 2бөл. бойынша жасалған қылмысқа сәйкес қаулы шығарылған. Яғни, ол 22.08.2007 жылы көлік басқаруға құқығы жоқтығына қарамастан, «Тойота Раф-4» автокөлігін басқарып, «Мерседес» маркалы автокөлікке жол бермей соқтығысу жасаған, соның нәтижесінде екі жаяу жолаушы Саринова Жазира Салыққызы мен Омарғазинова Мейрам Абдраққызы қаза тапты. А.Ш. Төлегеновтің заңды өкілдері болып келесі тұлғалар табылады: әкесі – Төлегенов Самат Саматұлы, отбасымен бірге тұрмайды, анасы – Омарова Гүлнара Серікжанқызы, Қазақстан Республикасының әкімшілік құқықбұзушылық Кодексінің 111 бабына сәйкес баласының оқуы мен тәрбиесін маңызды себепсіз қараусыз қалдырғаны үшін әкімшілік жауапқа тартылған. №24 ОМ әкімшілігі кәмелетке толмаған Төлегенов Абай Шай- мұратұлына қатысты аса нашар сипаттама береді, бұл мектепте оқыған мерзім аралығында ол өзін орта қабілеті бар оқушы ретінде танытты. №24 ОМ мәліметі бойынша кәмелетке толмаған Төлегенов Абай Хатшының көмекші кітабы 86 Шаймұратұлы мектепте оқу мерзімі аралығында мектеп тәртібін бұзған, оған мұғалімдер тарапынан көптеген ескертулер айтылған, ол сабақ үстінде кедергі жасап, сыныптастарына сабақ айтуға мүмкіндік бермеген, мұғалімдердің рұқатынсыз сабақтан тұрып кетіп қалатын болған, сабақ үстінде балағат сөз айтып, мұғалімдердің ескертпесіне назар аудармаған. Сонымен қатар, сол мектепте оқитын балалардың ата-аналарынан дене және моральдық қысым көрсеткені туралы көптеген шағым түскен. Төлегенов Абай Шаймұратұлының жағымсыз әрекеттері мен сабаққа келмейтіндігі бірнеше рет алдын алу Кеңесінде талқыланған. Сонымен қатар Ақтөбе қаласының ІІБ Сазды ПБ Төлегенов Абай Шаймұратұлын ерекше тәрбиелеу жағдайы қажет ететін балалар мен жасөспірімдердің Жамбыл қаласындағы арнайы мектебіне жіберу туралы материалы қарастырылған еді, 31.07.2008 жылы шыққан Қаулыға сәйкес оған оқуға және өзінің мінезіне қатысты өзгеріс енгізу үшін сынақ мерзімі берілген еді. Бірақ кәмелетке толмаған Төлегенов Абай Шаймұратұлы 23 желтоқсан 2008 жылдан бастап мектептегі сабаққа келуді мүлдем тоқтатты, орта білім алудан бұрындағыдай бас тартуда, сондықтан 8 сыныпты қайта оқуға қалды, себебі 2008-2009 оқу жылдарының қорытындысы бойынша барлық пәндерден аттестация ала алмаған. Бүгінгі таңда №24 ОМ әкімшілігімен «Білім беру туралы» Қазақстан Рес- публикасы Заңының 31 бабы 3 т. негізінде «Ақтөбе қаласының білім бөліміне» ММ Төлегенов Абай Шаймұратұлын оқудан шығару туралы қолдаухат жіберілді. Бүгінгі таңда анасы Омарова Г.С. баласы А.Ш. Төлегеновтың мінез- құлқына шыдамайды, Қазақстан Республикасының міндетті орта білім алу туралы заңнамасына сәйкес қажетті шараларды қолданбайды. Ақтөбе қаласының ІІБ Сазды ПБ жауапты инспекторы есепте тұрған А.Ш. Төлегеновтың қылмыстық әрекеттерін қайталауын алдын алу шараларын үнемі жүзеге асыра алмайды, себебі анасы Омарова Г.С. баласының мекен жайын жасырып айтпайтын. Ақтөбе қаласының ІІБ Сазды ПБ жауапты инпекторы ұсынған ма- териалдарды комиссияның кезекті отырысында 17.07.2009 жылы қарастырып, кәмелетке толмаған Төлегенов Абай Шаймұратұлына қатысты 05.05.2009 ж. №5/5459 ұсыныстағы барлық мәліметтерді ескеріп, Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулысымен 11.06.2001 жылы бекітілген №789 «Кәмелетке толмағандардың құқығын қорғау жөніндегі комиссия туралы Үлгідегі Ереженің» 11 тармағын «Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың алдын алу мен балалардың қадағалаусыз және панасыз қалуының алдын ала ескер- ту туралы» 9 маусым 2004 жылғы № 591 Қазақстан Республикасы Заңының 14 бабын 1, 2 тармағын 2 тарауын басшылыққа ала оты- рып Ақтөбе әкімшілігінің қарамағындағы кәмелетке толмағандардың істері мен құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия Ақтөбе қаласының Қосымша 87 сотын кәмелетке толмаған Төлегенов Абай Шаймұратұлын ерекше тәрбиелеу жағдайы қажет ететін балалар мен жасөспірімдердің Жам- был облысындағы Тараз қаласындағыТөле би көшесі, № 147 мекен- жайында орналасқан арнайы мектебіне жіберу туралы сұрайды. Қосымша: Ақтөбе қаласының ІІБ Сазды ПБ жіберген 18.04.1994 ж.т. кәмелетке толмаған Төлегенов Абай Шаймұратұлының №113/06 бақылау ісі ____ бетте. Қала әкімінің орынбасары, Ақтөбе қаласының әкімшілігі қарамағындағы кәмелетке толмағандардың істері мен олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссияның төрағасы С. Калдығұлова Орындаушы: С. Жұмағазина, тел: 21-00-52 Хатшының көмекші кітабы 88 №11- ҚОСЫМША . С ОТҚА БЕРІЛЕТІН СЕНІМХАТ ҮЛГІСІ Талдықорған қаласы «_________» 2009 ж. С Е Н І М Х А Т Бұл сенімхат Талдықорған қаласының инспекторы, полиция аға лей- тенанты, 13.09.2009 жылы Әділет Министрлігі берген № 097788990 жеке куәлік иегері, Түнғатаров Серікжан Қайратұлына, Талдықорған қаласы әкіміне қарасты, Талдықорған қаласы Абай көшесі, 256 үй мекен жайын- да орналасқан, кәмелетке толмағандар істері мен олардың құқықтарын қорғау комиссиясының мүддесін қорғау үшін және 1977 жылы туылған Хворостова Вероника Викторовнаны кәмелетке толмаған балалары 12.03.1995 жылы туылған Хворостова Анна Васильевнаға, 06.10.1997 жылы туылған Хворостов Михаил Николаевичке, 22.04.2008 жылы туылған Хворостов Даниил Георгиевичке қатысты аналық құқығынан айыру туралы сот мәжілісіне қатысу үшін, шағым арызына қол қою, істі төрелік сотқа тапсыру, бейбіт келісімге қол қою, істі (қайта сеніп тапсы- ру), сот қаулыларының орындалуын мәжбүрлеу, сот шешімімен берілген мүлік пен ақшаны алудан басқа, шағым мақсатын өзгерту, іс материал- дарымен танысу, соттың шешімдерін, қаулыларын, ұйғарымдарына шағымдану құқықтары беріледі. Бұл сенімхат құзыреті үшінші тұлғаға берілмейді. Сенімхат сот үрдістері аяқталғанша жүзеге асады. Қала әкімінің орынбасары, Талдықорған қаласының әкімшілігі қарамағындағы КІК төрағасы М. Көлбаев Қосымша 89 №12- ҚОСЫМША . Ж ЕКЕ ІСТЕРДІ ҚАЛЫПТАСТЫРУҒА АРНАЛҒАН ҚҰЖАТТАР ТІЗІМІ К ӘМЕЛЕТКЕ ТОЛМАҒАНДАРДЫҢ ЖЕКЕ ІСТЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУҒА АРНАЛҒАН ЖӘНЕ КТУОБОО ЖІБЕРІЛЕТІН ҚҰЖАТТАР ТІЗІМ і 1. Кәмелетке толмағанды Орталыққа (жергілікті білім басқармасы қарамағындағы кәмелетке толмағандарды қамқорға алу жөніндегі бөлімше және/немесе жергілікті БББ бастығы) жіберу туралы Қаулы 2. Жеке қараудың хаттамасы 3. Кәмелетке толмағанның сауалнамасы 4. Кәмелетке толмағанның жасын растайтын құжаттар 5. Ата-анасының, немесе олардың орнында жүрген тұлғалар мен олардың мекен жайы туралы ақпарат 6. Алдын алу жұмыстары жүргізілгені туралы ақпараттар 7. Денсаулық жағдайы туралы анықтама. 8. Арматуралық тізімдер 9. Өзге де құжаттар. Хатшының көмекші кітабы 90 №13-қосымша ДМБАБҰ ЖЕКЕ ІСТЕРДІ ҚАЛЫПТАСТЫРУ ҮШІН ҚАЖЕТ ҚҰЖАТТАР ТІЗІМІ Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігінің 27.01.05 ж. №42 бұйрығымен бекітілген, арнайы білім ұйымдары тура- лы Ереженің 1 қосымшасына сәйкес (ҚР Әділет министрлігінде №3510 23.03.05 ж. тіркелген, 25.03.05 ж ҚР Ішкі істер министрлігімен және 19.02.05ж. ҚР Денсаулық сақтау Министрлігімен келісілді) АБҰ ЖІБЕРІЛЕТІН КӘМЕЛЕТКЕ ТОЛМАҒАНДАРДЫҢ ЖЕКЕ ІСТЕРНІН ҚҰРУҒА АРНАЛҒАН ҚҰЖАТТАР ТІЗІМІ : 1. Өтеу мерзімі көрсетілген, кәмелетке толмағанды арнайы оқу ұйымына жіберу туралы сот шешімі. 2. Жеке куәлік немесе 16 жасқа толмағандар үшін туу туралы куәлігінің көшірмесі. 3. Жергілікті тіркелу куәлігі (әскери жастағы тұлғалар үшін). 4. Жалпы білім беру мектебінің, мектеп интернаттың, балалар үйінің, кәсіби мектептің оқушысының жеке ісі. 5. Арнайы оқу ұйымына жіберілген кәмелетке толмағанның соңғы оқу орнынан келген мінездемесі. 6. Тұратын баспанасының көлемі, отбасының құрамы туралы, ата ананың немесе олардың орнындағы азаматтардың жұмыс орындарынан берілген анықтама. 7.* баланың № 026/У медициналық картасы - форма және амбулаториялық науқастың медициналық картасына салынатын қосымша парақ - нысан № 025-1/У. 8. Аурудың алдын алатын егулер картасы - нысан № 063/У және ар- найы білім ұйымдарына жіберілу үшін жасалу уақыты бір айдан аспаған зертханалық зерттеулердің мәліметтері. 9. Дәрігер психоневрологтың (балалар мен қыздар үшін), дәрігер гинекологтың (қыздар үшін), дәрігер-дерматовенерологтың (14 жастан асқан балалар мен қыздар үшін) анықтамасы. 10. КТУОБОО болған бала арнайы білім алу ұйымына жіберілетін болса, жұқпалы аурулардың жоқтығы туралы дәрігер анықтамасы болу керек. Егер де жасөсіпірімде оны арнайы білім алу мекемесіне жіберуге кедергі болатын өзге аурудың бар екені анықталса ол бала емделгенше сол жерде болады. 11.Кәмелетке толмағанды арнайы білім беру ұйымына жіберуге мүмкіндігі туралы қорытынды тек 9,10 тармақтарда көзделген құжаттарды зерттеу мен медициналық куәландыру негізінде жасалады. * Ескерту: баланың медициналық картасы уақыт өте баланың денсаулығы Төлқұжатымен ауыстырылады (есептеу формасы № 026/у-З). Қосымша 91 №14-қосымша. ДМБАБҰ БЕРІЛЕТІН ЖЕКЕ ІСТЕРДІ ҚАЛЫПТАСТЫРУҒА АРНАЛҒАН ҚҰЖАТТАР ТІЗІМІ ( МЫСАЛ А ЛМАТЫ ҚАЛАСЫ ) Кәмелетке толмағанды Алматы қаласында девиантты мінез-құлықты балаларға арналған арнайы білім ұйымына орналастыру үшін аудандық комиссияның қарауына түскен құжаттар мен материалдардың шамаланған тізімі 1) Комиссия атына жазылған жолдама хат; 2) ішкі істер органдарының материалдары немесе оқу орындарының ұсыныстары, сонымен қатар, ана-аналардың немесе өзге де заңды өкілдердің өтініштері (бланк немесе мөртабан, шығыс номері, жетекшінің қолы); 3) шығарылған материал бойынша АІІБ басқарушысы бекіткен және АІІБ басқарушысы қол қойған қаулы немесе жетекшінің қолы қойылған білім органдарының қолдаухаттары (кәмелетке толмағанмен жүргізілген алдын алу жұмыстары туралы толық ақпарат, оны есепке алу күні, ата анасы туралы мәлімет және т.б.); 4) кәмелетке толмағанның жеке тұлғасын, оның ата-анасын, немесе өзге де заңды өкілдерін куәландыратын құжаттар (жеке куәліктің, туу туралы куәліктің, неке қию туралы куәліктің көшірмелері, неке болмаған жағдайда ата-анасы туралы мәлімет); 5) кәмелетке толмағандардың және олардың отбасыларының тұрмыстық жағдайлары туралы актілер; 6) кәмелетке толмағандардың жұмысы немесе оқу орындарынан алынған мінездемелер; 7) ата-аналардың, заңды өкілдердің, және тұрғылықты жеріндегі көршілерінен алынған түсініктемелері; 8) оқушылармен жүргізілетін тәрбиелік және өзге сипаттағы жұмыс (сабаққа бармау, жасалған құқық бұзушылық туралы мәліметтер) тура- лы оқу орындарының жетекшілері мен мамандарының берген баяндама- лары;); 9) Қалалық дәрігерлік-әлеуметтік түзетудің наркологиялық орталығының, Психикалық денсаулық орталығының кәмелетке толмағанға, ата-аналарға берген анықтамалары; 10) оқу орындарында құқықбұзушылықты алдын алу жөніндегі Кеңес отырысының хаттамасы; 11) жағдайға байланысты өзге де мәліметтер Хатшының көмекші кітабы 92 №15- ҚОСЫМША . Д ЕВИАНТТЫ МІНЕЗ - ҚҰЛЫҚТЫ БАЛАЛАРҒА АРНАЛҒАН Қ АЗАҚСТАННЫҢ АРНАЙЫ БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫ Қ АЗАҚСТАННЫҢ ДМБАБҰ • Алматы қаласындағы девиантты мінез-құлықты балаларға арналған арнайы білім ұйымы (Жұбанов көш., 68 «А» үй, тел. 8-7272-771361; 760090); • Атырау облысындағы девиантты мінез-құлықты балаларға арналған арнайы білім ұйымы (Атырау қ. Химиктр пос., тел. 8-712-2 459336); • Маңғыстау облысындағы девиантты мінез-құлықты балаларға арналған арнайы білім ұйымы (Ақтау.6 ш.а. 34 үй, тел. 8-729-2 504383) • Қарағанды облысындағы девиантты мінез-құлықты балаларға арналған арнайы білім ұйымы(Бұхар жырау а/ны, Керней ауылы, тел. 8-72154 -26464); • «Девиантты мінез-құлықты балаларға арналған облыстық мектеп ин- тернат» ММ (Қызылорда қаласы, Ақжарма пос., тел. 8-7242-213505); • Шығыс Қазақстан облысындағы девиантты мінез-құлықты балаларға арналған арнайы білім ұйымы (Серебрянск қаласы, Серебрянская көш 156,тел. 8-723 -37- 21032 22670); • Павлодар облысындағы девиантты мінез-құлықты балаларға ар- налған арнайы білім ұйымы ( Павлодар қ. Украинская көш., 38, тел. 8-318- 2 515322); • Оңтүстік Қазақстан облысындағы девиантты мінез-құлықты балаларға арналған арнайы білім ұйымы ( Кентау қаласы, тел 872536 3- 16-53, 3-16- 54) • «Жамбыл облысы әкімшілігі білім басқармасының тәрбиелеудің ар- найы жағдайларын қажет ететін балалар мен жасөспірімдерге арналған Жамбыл облысының арнайы мектебі» ММ (Тараз қаласы, Төле би көш. ОРС), тел. 8-726-2 342871, 346557 факс); • «Қылмыстық жауапқа тартылатын жасқа жеткенше қылмыстық әрекеттер жасаған кәмелетке толмағандарға арналған облыстық арнайы мектеп интернат» (Глубоковский ауданы, Белоусовка аулы, тел. 8-723- 31-31500). Қосымша 93 №16- ҚОСЫМША . О ҚУШЫ ТҰЛҒАСЫНЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ Аты жөні: Дайрабаев Марат Серікұлы Туылған күні: 23.01.1994 ж. Денсаулығы туралы ақпарат: дені сау Үлгерімі : қанағаттанарлық сынып: 8 «Г» Бала мінезіндегі тұлғалық қасиеттердің көрінісі Қызығушылықтың бағытталуы Іске деген қатынасы Қоғамдық белсенділігі: қоғамдық істерге қатысудан бас тартады. Еңбекқорлығы: кез келген істі орындаудан бас тартады. Жауапкершілігі: тапсырылған істі өте сирек орындайды. Инициативтілігі: ешқашан бір істе бастамашы болмайды. Ұйымшылдығы: жұмысын уақыт бойынша бөле алмайды, уақытты бос өткізеді. Дүние тануға деген қызығушылығы: кез келген жаңа білімнен бас тартады. Ұқыптылығы: өз айналасына тәртіп орнатуға бой ұрмайды. Адамдарға деген қатынасы Ізгілік: негізінде, өзгелердің мәселесіне мән бермейді, өздігімен оларға өте сирек көмектеседі. Адалдығы мен шыншылдығы: өтірік айтуға бейім. Әділдігі: әділетсіздіктің кез келген көрінісіне селсоқ қарайды. Мінезінің ашықтығы: аз адамдармен араласуға тырысады. Достық сезімі: жолдастарына өте сирек көмектеседі, ал егер көмек сұраса келіспеуі ықтимал. Жанашырлығы: басқаларға жанашырлық таныта алмайды. Сыпайылығы: өзге адамдарға қажетті құрмет көрсетеді. Өзіне деген қатынасы Қарапайымдылығы: қарапайымдылықтан гөрі, еріксіз деуге болады. Өзіне деген сенімділігі : өзіне-өзі сенімсіз. Өзін-өзі сынау: сынау ескертпелеріне селсоқ қарайды, кемшіліктерін түзетуге тырыспайды. Өзін-өзі қадағалау: үнемі ойланбай істейді десе болады, өзін-өзі жеткілікті қадағалай алмайды. Тұлғаның еріктік қасиеттері Батылдығы: қиындыққа тап болса көздегенінен бас тартуға дайын тұрады. Өзін өзі ұстау: эмоцияларын ұстай алады. Кері жағдайлар көрсетуі өте сирек байқалады. Балалар тобындағы баланың жағдайы Ұжымдасу: аутсайдер. Сыныптағы беделділігі: сыныпта беделі жоқ. Хатшының көмекші кітабы 94 Ұнату: сыныпта ешкім ұнатпайды. Мектептен тыс ұйымдардағы беделі: ешқандай мектептен тыс ұйымдарға қатыспайды. Психикалық үрдістермен эмоциялардың ерекшеліктері Назары: сабаққа деген зейіні аса, сабақты қиналып ұғынады. Жады: жаттауды талап ететін материалды игеруі қиынға түседі. Ойлау: материалды қанағаттанарлық деңгейде түсінеді. Эмоционалды жылдамдық: оқиғаларға деген жылдам эмоционалды реактивтілік танытатуы сирек. Жалпы эмоционалды тонус: сыныптастарымен салыстырғанда белсендігі аздау. Эмоционалды байсалдылығы: эмоционалды байсалды. Девиация белгілері: Құқықбұзушылыққа бейім, сабақтан қашу, сабаққа бармау. Мектеп психологы: Л.К. Жұмабекова Күні: Қосымша 95 №17- ҚОСЫМША . П ЕДОГОГИКАЛЫҚ ТҰРҒЫДАН ҚАРАУСЫЗ ҚАЛҒАН ЖАСӨСПІРІМДІ БАҚЫЛАУ КАРТАСЫ 1. Жасөспірім туралы жалпы мәлімет. Аты жөні: Дайрабаев Марат Серікұлы Жасы (туылған күні , толық жасы ) – 06.01.94ж. - 15жаста - 8 сынып. Ата-анасы туралы ақпарат: әкесі: қайтыс болған Жұмыс орны: әкесі қайтыс болғандықтан мәліметтері жоқ. Анасы: Дайрабаева Гульвира Тынышбайқызы Жұмыс орны: жұмыс істемейді Қылығы немесе әрекеті алдын алу кеңесінде немесе әкімшілік қарамағындағы қоғамдық Кеңесте талқыланды ма: иә, алдын алу кеңесінде 1 мәрте, әкімшілік қарамағындағы қоғамдық Кеңесте екі мәрте. Қандай қылығы үшін (қыркүйек айында) – анасының бейәдеп қылығы үшін Мекен жайы: Лесная көшесі, 3 үй. 2. Жасөспірім мектепте, отбасында, формалды емес жағдайда А) Мектепте Қандай тапсырмалар орындайды: ешқандай, себебі мектепке бармай- ды Сыныпта кіммен дос: Гроссман Николай Қалай оқиды: қанағаттанарлықсыз Үйірмелер мен секцияларға қатысу: қатыспайды Оқушы тәртібін сақтайды ма: сақтамайды Кітапханаға жазылған ба, не оқиды: кітап оқымайды Б) Отбасында Ата-анасының қайсысы беделді: ешқайсысы, (анасы маскүнем) Үй ішінде қандай тапсырмалар орындайды: үй жинайды Күнтәртібін сақтай ма: жоқ В) формальды емес жағдайда өзін қалай ұстайды, кешкі сағаттарда не істейді: ауыл ішінде қаңғырып жүреді Досы кім: Алексеев Александр (өзінен 3 жас үлкен ) Араласу тобы: Гроссман Николай, Мальцев Егор 3. Қалай қарайды: өзіне: селсоқ өзге адамдарға (мұғалімдер мен ата анасына): құрметтейді (қорыққанынан) Құқығына, міндеттеріне: жауапкершіліксіз Хатшының көмекші кітабы 96 4. Мінездеме Мінезі мектепте байқалады: сыныптастарына агрессивті қарым- қатынаста Қызығушылығы мен бейімділігі: спортқа деген ынта, ұрлыққа деген әуестік Өзін-өзі бағалауы: төмен Көзқарасы мен ұстанымдары: дүниетанымы тар, өзінен батылдау тұлғаның ықпалына көнгіш 5. Жүргізілген жұмысты есепке алу: баламен, оның ата-анасымен әңгімелесу, алдын алу туралы кеңестер беру, әкімшілік қарамағындағы қоғамдық Кеңестер, пәтерге бару, баланы спортқа немесе секцияға тар- ту (бұрын, 6 сыныпқа дейін тенниске барған). Необходимо помнить, что подросток стремится: отстоять свою независимость, приобрести право голоса; достичь желаемого статуса в подростковой среде; свободно чувствовать себя в ней, не теряя при этом собственного «Я»; легко знакомиться и входить в контакт с любым понравившимся человеком; соотнести наиболее ценимые сверстниками качества и черты характера с собственными, как бы примерить их на себя. Причём сравнение должно быть в его пользу. Желание быть самым-самым – неотъемлемое свойство подросткового возраста; вести себя так, чтобы все заметили, что он уже взрослый; хорошо владеть собой и собственными эмоциями, контро- лировать неожиданно возникающие эмоциональные всплески и взрывы чувств, стать таким взрослым, мудрым, уверенным и «крутым»; расширить границы собственного сознания, пережить новые неожиданные и непривычные ощущения, испытать то, «что немногим доступно». Отторгая чужой опыт, он хочет всё испытать на себе; научиться без ущерба для собственной «Я»-концепции достойно выходить из любой психологически или жизненно сложной ситуации; легко и с блеском преодолевать любые конфликты и проблемы, как бы перепрыгивая через них; построить свой жизненный путь, распланировав дальнейшее обучение и карьеру, причём работа должна быть непременно престижной и высокооплачиваемой. П АМЯТКА РОДИТЕЛЯМ Памятка Жеткіншектің төмендегілерге ұмтылатынын есте сақтаған қажет: өзінің тәуелсіздігін сақтап қалуға, дауыс құқына ие болуға; жеткіншектер ортасында өзінің қалаған мәртебесіне қол жеткізуге; ол ортада өз «МЕН» жағдайын жоғалтпай, өзін еркін сезінуге; өзіне ұнаған кез келген адаммен жеңіл танысуға және қарым- қатынас жасауға; құрдастарымен неғұрлым жоғары бағаланатын мінез-құлық қа- сиеттері мен ерекшеліктеріне өзінің мінез-құлқының ара қатынасын белгілеу, оны өз бойынан іздеу. Салыстыру оның жағына қарай басым болуы тиіс. Ең жақсы болу тілегі – жеткіншек жасының ажырамас өзіндік белгісі; өзін-өзі ересек болғанын барлығы байқайтындай ұстау; өзін және өз сезімдерін жақсы билей алуға, тосын туындаған эмо циялық сезімдерді бақылай алуға, ересек, ақылды, өзіне-өзі сенімді және «керемет мықты» болуға; өз сана-сезімінің ауқымын кеңейтуге, жаңа кездейсоқ және тосын сезімдерді, «бәрінің басынан өтпейтін» сезімдерді басынан өткізуге. Басқалардың тәжірибесін мойындамай, ол бәрін өзінің басынан өткізгісі келеді; өзінің жеке «МЕН»-тұжырымдамасына залал тигізбей кез келген психологиялық немесе өмірлік қиын жағдайдан лайықты шығуды үйренуге; қандай да бір дауларды және мәселелерді, олардан аттап өткендей, жеңіл және керемет жеңіп шығуға; ары қарай оқуы мен мансабын жоспарлай отырып, өз өмір жолын қалыптастыруға, ал жұмысы міндетті түрде беделді және жоғары ақы төленетін болуы тиіс. А ТА - АНАЛАРЄА ЕСКЕРТПЕ Если тебе еще не исполнилось 18 лет, то ты считаешься несовершеннолетним. Если тебе нет еще 18 лет и ты встречаешься с сотрудниками полиции, то знай, что… Когда полиция расследует преступление или незаконное деяние, по- лицейские вправе говорить с человеком, который, как они считают, имеет какую- либо связь с тем преступлением или деянием. Если этому человеку, с которым полиция желает говорить, еще не исполнилось 18 лет, то особые правила, права и законы действуют в защиту несовершеннолетнего. Эти правила требуют, чтобы полиция, обращаясь с несовершеннолетним, вела себя с особым уважением, терпением и пониманием к нему, с надеждой, что несовершеннолетний будет относиться к законам и полиции с тем же уважением и пониманием. Эти законы называются «правами ребенка» или «правами чело века». Они распространяются на каждого сотрудника полиции, в том числе инспекции по делам несовершеннолетних (ОДН), прокуратуры или любого другого государственного органа в отношении людей, не достигших 18 лет. Эти права несовершеннолетних закреплены в Конвенции по правам ребенка и в законах Республики Казахстан: Конституции, Уголовно-процессуальном кодексе. Если вам еще нет 18 лет и полиция сообщает, что желает с Вами побеседовать: уважительным неагрессивным тоном объясните, что Вы – несо вершенно летний; будьте вежливы, не пытайтесь бежать, применять физическую си лу, оказы- вать сопротивление; вежливо попросите сотрудника полиции представиться и объяс нить в чем де ло; попросите сотрудника полиции зачитать (объявить) Ваши права и разъя- снить, если что-либо непонятно. ЗНАЙТЕ СВОИ ПРАВА! Полиция должна дать Вам возможность сообщить/позвонить по телефону своим родителям или другому взрослому человеку, которому Вы доверяете, о том, что полицейские просят Вас поговорить с ними. Это ваше право - сообщить родителям. Полиция предоставит возможность этому взрослому человеку находиться вместе с Вами с первого контакта с сотрудниками правоохранительных органов. Это ваше право на присутствие родителей. Полиция должна воздержаться от любого разговора или собеседования с Вами на любую тему (кроме просьбы сообщить координаты родителей или взрослого человека, которому Вы доверяете). Это ваше право - хранить молчание и право на услуги адвоката. Полиция обязана дать Вам возможность поговорить с адвокатом наедине. Это значит, что: адвокат – это юрист, который будет защищать Ваши права; наедине: без присутствия представителя полиции, в том числе ОДН или прокуратуры или даже родителей; если Вы не можете оплатить услуги адвоката, тогда государство Казахстан берет на себя минимальную оплату услуг адвокат и гарантирует, чтобы у вас был адвокат. Это ваше право на услуги адвоката. Сотрудники полиции, и в том числе сотрудники ОДН, а также прокуратуры и суда, обязаны допускать возможность, что они могут ошибиться в своих Памятка подросткам и их родителям о правах несовершеннолетнего при задержании заключениях о том, какая связь существует между Вами и деянием, которое рассматривается ими. Это ваше право на то, чтобы Вас считали невиновным. Если полиция объясняет Вам причину, почему Вы несвободны, значит Вы задержаны. Задержание проводится тогда, когда полиция имеет обоснованное подозрение о том, что Вы совершили конкретное преступление. Сотрудники полиции объяснят Вам, Вашему адвокату и Вашим родителям, в чем Вас подозревают или обвиняют. Это ваше право знать причину задержания. С момента задержания несовершеннолетний имеет ПРАВО: Знать о причинах задержания или ареста; в чем Вас подозревают, а также требовать от сотрудников полиции разъяснения Ваших прав. Требовать вызова адвоката, родителей, опекунов, иных близких людей до проведения первого допроса, а до момента их появления отказаться от дачи объяснений и хранить молчание. На вежливое обращение, не допускающее жестокость, унижение челове- чес кого достоинства. С адвокатом встречаться наедине, без ограничений количества и времени встреч. Говорить на родном языке и пользоваться бесплатной помощью пере вод чика. Ознакомиться с протоколом задержания, в котором должны быть ука заны: основание, мотивы, место и время задержания, результаты личного обыска, время составления протокола. Получить копию постановления о возбуждении уголовного дела либо копию протокола задержания, а также постановления о применении меры пресечения. Представлять свои доказательства, а также требовать изучения отдельных обстоятельств, имеющих значение для расследования и установления истины по делу. Заявлять ходатайства и отводы, подавать свои замечания по ходу ведения следственных действий и знакомиться с составленными протоколами. Подавать жалобы на действия и решения суда, прокуратуры, следователя, дозна ва теля. Требовать, чтобы Вас не считали виновным до вынесения приговора судом. Требовать соблюдения сохранности информации, которая может указы- вать на Вашу личность: не давать информации в средства массовой информации и посторонним лицам, не являющимся участниками процесса расследования, в том числе педагогам школы, соседям по месту жительства. Вы должны знать, что: За совершение правонарушения несовершеннолетний может нести админис- тративную и уголовную ответственность с 16 лет, а по отдельным категориям преступлений уголовная ответственность наступает с 14 лет. Вас могут задержать на срок до трех суток (72 часа) только с санкции проку- рора. Свыше указанных сроков Вас обязаны освободить либо вынести поста нов- ление о привлечении в качестве обвиняемого. Арест или задержание могут применяться к Вам лишь в исклю чительных случаях при совершении тяжкого или особо тяжкого преступления на срок до 10 суток. Ваш допрос должен быть проведен не позднее 24 часов с момента задержания или применения меры пресечения. Допрашивать Вас могут только в дневное время суток и не более 4 часов в день. Если Вам нет 16 лет, к участию в деле обязательно должен быть привлечен педагог или психолог. Егер сен әлі 18 жасқа толмасаң, онда сен кәмелетке толмаған болып есептелесің. Егер сен әлі 18 жасқа толмаған болсаң, және сен полиция қызметкерлерімен кездесетін болсаң, онда білетін бол,... Полиция қылмысты немесе заңсыз әрекетті тексерген кезде полиция қызметкерлері қылмыспен немесе заңсыз әрекетпен қандай да бір байланысы бар деп есептеген адаммен сөйлесуге құқылы. Полиция сөйлескісі келген адам әлі 18 жасқа толмаған болса, онда кәмелетке толмаған тұлғаны қорғайтын ерекше ережелер, құқықтар және заңдар бар. Бұл ережелер полиция кәмелетке толмаған тұлғамен сөйлесу кезінде оған ерекше сыпайылықпен, сабырлылықпен және түсіністікпен қарауын талап етеді, бұл кәмелетке толмаған тұлғаның да заңға және полицияға сондай құрметпен және түсіністікпен қарайды деген үміт береді. Бұл заңдар «бала құқықтары» немесе «адам құқықтары» деп аталады. Ол полицияның барлық қызметкерлеріне, соның ішінде кәмелетке толмағандардың ісі жөніндегі инспекцияға (КІБ), прокуратураға немесе басқа қандай да бір мемлекеттік органға 18 жасқа толмаған адамдарға қатысты таратылады. Бұл кәмелетке толмағандардың құқықтары Бала құқықтары жөніндегі Конвенцияда және Қазақстан Республикасының заңдарында: Конституцияда, Қылмыстық- процессуалдық кодексте бекітілген. Егер сіз әлі 18 жасқа толмаған болсаңыз, және полиция Сізбен сөйлескісі келетіндігі туралы хабарласа: Өзіңіздің кәмелетке толмағандығыңызды сыпайы, агррессивті емес түрде жеткізіңіз; сыпайы болыңыз, қашуға, күш жұмсауға, қарсылық көрсетуге тырыспаңыз; полиция қызметкерінен сыпайы түрде өзін таныстыруын және қандай жағдай болғанын түсіндіруін өтініңіз; полиция қызметкерінен Сіздің құқықтарыңызды оқып беруін және бір нәрсе түсініксіз болса, түсіндіруін өтініңіз. ӨЗ ҚҰҚЫҚТАРЫҢЫЗДЫ БІЛІҢІЗДЕР! Полиция Сізге ата-аналарыңызға немесе Сіз сенім білдіретін басқа ересек адамға, полицияның олармен сөйлескісі келетіндігі туралы хабарлауға/телефон арқылы сөйлесуге мүмкіндік беруі тиіс. Бұл Сіздің ата-анаңызға хабарлау құқыңыз. Полиция бұл ересек адамға құқық қорғау органдарының қызметкерлерімен алғашқы байланысыңыздан бастап Сізбен бірге болу мүмкіндігін береді. Бұл Сіздің ата-анаңыздың қатысу құқы. Полиция Сізбен қандай да бір тақырыпқа сөйлесуден немесе кез келген әңгімеге тартудан тартынуы тиіс (ата-анаңыздың немесе Сіз сенім білдіретін ере- сек адамның мекен жайы туралы хабарлаудан басқа). Бұл сіздің үндемеу және қорғаушы қызметін пайдалану құқыңыз. Полиция Сізге қорғаушымен оңаша сөйлесуге мүмкіндік беруі тиіс. Бұл дегеніміз: қорғаушы - бұл Сіздің құқықтарыңызды қорғайтын заңгер; оңаша: полиция, соның ішінде КІБ немесе прокуратура өкілінің немесе ата- аналарыңыздың қатысуынсыз; Ў СТАУ КЕЗІНДЕГІ КƏМЕЛЕТКЕ ТОЛМАЄАНДАРДЫЅ ЌЎЌЫЌТАРЫ ТУРАЛЫ ЖЕТКІНШЕКТЕР МЕН ОЛАРДЫЅ АТА - АНАЛАРЫНА АРНАЛЄАН ЖАДНАМА егер Сіз қорғаушы қызметін төлей алмайтын болсаңыз, онда Қа зақс тан мемле- кеті қорғаушы қызметінің ең төменгі төлемін төлеуді өз міндетіне алады және сізде қорғаушының болуына кепілдік береді. Бұл Сіздің қорғаушы қызметіне құқыңыз. Полиция қызметкерлері, соның ішінде КІБ қызметкерлері, сондай-ақ проку- ратур және сот өздерінің Сіздің және олар қарастырып жатқан әрекеттің арасын- да қандай байланыс болуы мүмкін екендігі туралы қорытындыларында қателесуі мүмкін. Бұл Сіздің Сізді кінәсіз деп есептеу құқыңыз. Егер полиция Сіздің неге еркіндікте емес екендігіңіздің себебін тү сін дірсе, Сіз ұсталған болып саналасыз. Полиция Сіздің нақты бір қылмысты жасағаныңыз туралы негізделген күдікке ие болған жағдайда ғана сізді ұстайды. Полиция қызметкерлері Сізге, Сіздің қорғаушыңызға және Сіздің ата-анаңызға Сізді не- ден күдіктенетіндіктерін немесе айыптайтындарын түсіндіреді. Бұл сіздің ұстау себептерін білу құқыңыз. Ұсталған сәттен бастап кәмелетке толмаған тұлға келесі ҚҰҚЫҚ ТАРҒА ие: Ұстау немесе тұтқындау себептері туралы білу; Сізді неден күдік тенетіндігін, сондай-ақ полиция қызметкерлерінен Сіздің құқықта рыңызды түсіндіруді талап ету; Алғашқы жауап алуға дейін қорғаушыны, ата-аналарын, қамқоршы ларын, басқа да жақын адамдарын шақыруды талап ету, ал олар келгенге дейін қандай да бір түсінік беруден бас тарту және үндемеу; Қатыгездікке, адам қадыр-қасиетін қорлауға жол бермейтін сыпа йы лықпен қарауға; Қорғаушымен оңаша кездесу, кездесу уақыты мен санын шектеусіз; Ана тілінде сөйлеу және тегін аудармашының көмегін пайдалану; Ұстау хаттамасымен танысу, онда көрсетілуі тиіс: ұстау негізі, уәж дері, орны мен уақыты, жеке басын тінту нәтижелері, хаттама жасалған уақыт; Қылмыстық істі қозғау туралы қаулының көшірмесін алу, немесе ұстау хаттамасының, сондай-ақ тыю шараларын қолдану туралы қаулылардың көшірмесін алу; Өз айғақтарыңды беру, сондай-ақ іс бойынша тергеу мен шындықты анықтау үшін мәні бар жеке жағдайларды зерттеуді талап ету; Өтініш жасау және қарсылық білдіру, тергеу ісін жүргізу барысына өз ескертулерін жасау және жасалған хаттамалармен танысу; Соттың, прокуратураның, тергеушінің әрекеттері мен шешімдеріне шағым беру; Сотпен үкім шығарылғанға дейін Сізді айыпты деп санамауды талап ету; Сіздің тұлғаңызға қатысты ақпараттың сақталуын– бұқаралық ақ па рат құ- рал дарына және тергеу процессінің қатысушылары болып табылмайтын бөтен тұл ғаларға, соның ішінде мектеп педагогтарына, тұрғылықты жері бойынша көр- шілеріне ақпарат бермеуді талап ету. Сіздің білуіңіз керек: Құқық бұзушылықтарды жасағаны үшін кәмелетке толмаған тұлға 16 жастан бастап әкімшілік және қылмыстық жауапкершілікке тартылуы мүмкін, ал қылмыстың жеке категориялары бойынша қылмыстық жауапкершілік 14 жастан басталады. Сізді тек 3 тәулікке (72 сағат) дейін мерзімге, тек прокурордың санкциясымен ғана ұстауы мүмкін. Аталған мерзімдер өткеннен кейін Сізді босатуға міндетті, немесе айыпталу- шы ретінде тарту туралы қаулы шығаруы тиіс. Сізге қатысты тұтқындау немесе ұстау тек ерекше жағдайларда, ауыр немесе өте ауыр қылмыс жасалған кезде 10 тәулікке дейін мерзімде қолданылуы мүмкін. Сізден жауап алу ұсталған немесе тыю шараларын қолданған сәттен бастап 24 сағаттан кеш емес уақытта жүргізілуі тиіс. Сізден тек күндізгі уақытта ғана және күніне 4 сағаттан артық емес уақыт жауап ала алады. Егер Сіз 16 жасқа толмаған болсаңыз, іске қатысуға міндетті түрде педагог не- месе психолог шақырылуы тиіс. Сəния Мұсақызы Қалдығұлова, КІК төра йымы, Қала əкімінің орынбасары (Ақтөбе қ.) Сания Мусаевна Калдыгулова, председатель КДН, заместитель акима (г. Актобе) Сəлима Ғалиматқызы Жұмағазина, КІК хатшысы, Қала əкімі аппара тының əлеуметтік сала жəне мəдени дамыту мониторингі бөлімінің бас маманы (Ақтөбе қ.) Салима Галиматовна Жумагазина, секретарь КДН, главный специалист отдела мони торинга социальной сферы и культурного развития аппарата акима города (г. Актобе) КІК отырысы, КІК хатшыларына ар налған семинар (Бостандық ауданы, Алматы қ.) Заседание КДН г.Алматы, семинар для секретарей КДН (Бостандыкский район). Гүлнəр Ноянқызы Тайгокова, КІК хатшысы, Қазақстан халқы кіші Ассамблеясы хатшылығының бас маманы (Астана қ.) Гульнара Нояновна Тайгокова, секретарь КДН (г.Астана), главный специалист Секретариата Ассамблеи народа Казахстана (г.Астана) Роза Сарсенқызы Сарсенова, КІК хатшысы (Ақтөбе облысы) Роза Сарсеновна Сарсенова, секретарь КДН (Актюбинская область) Гүлнəз Төребекқызы Жумакулова, КТУОБОО директоры (Шымкент қ, ОҚО) Гульназ Торебековна Джумакулова, директор ЦВИАРН (г.Шымкент, ЮКО) ДМБАБҰ тəрбиеленушілерімен (Алматы қ.); Воспитанники СООДДП (г.Алматы) Марал Жалмұратқызы Өте шқа лие ва, КІК хатшысы, Қала əкімі аппаратының заң бөлімінің жетекші маманы Марал Жалмуратовна Отешкалиева, секретарь КДН, ведущий специалист юри- дического отдела акимата города (г.Шымкент) Сəуле Аманбайқызы Арзанбе кова, КІК хатшысы, Қала əкі мі аппаратының ішкі сая- сат бөлімінің бас маманы (Талдықорған қ.) Сауле Аманбековна Арзанбекова, секретарь КДН, главный специалист политиче- ского отдела (г.Талдыкорган) С. Мұқанов, КІК төрағасы, Облыс əкімінің орынбасары (Алматы облысы) С.Муканов, председатель КДН, заместитель акима Алматинской области ДМБАБҰ басшылығы мен қызметкерлері (Кентау қ., ОҚО) Руководство и сотрудники СООДДП (г.Кентау, ЮКО) КТУОБОО жөндеу жұмыстарына дейін жəне жөндеуден кейін (Шымкент қ., ОҚО) ЦВИАРН до и после ремонта (г.Шымкент, ЮКО) ГРАФИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ РЕЗУЛЬТАТОВ СОЦИОЛОГИЧЕСКОГО ИССЛЕДОВАНИЯ 1-сур. Білім деңгейі бойынша (%) «БҰҰ бала құқықтары туралы конвенциясын» білу Рис 1. Знание родителями «Конвенции ООН о правах ребенка» (1989)». По уровню образования (в %) 2-сур. Ұлтына байланысты өзін-өзі қорғау туралы ақпарат көздері Рис. 2. Источники информации о самозащите в зависимости от национальности 20,3% 13,5% 22,0% 7,8% 39,5% 29,4% 62,7% 39,5% 84,4% 0% 20% 40% 60% 80% 100% орта/cреднее арнаулы орта/cр. спец. жоғары/высшее жақсы/Хорошо үстіртін/поверхностно таныс емеспін/Не знаком 30,5% 28,0% қыз.бойжеткен/девочка.девушка бала.жасөспірім/мальчик.юноша 3-сур. Жынысына қарай оқушылар полицияда немен жиі кездеседі? Рис. 3. С чем школьники чаще сталкиваетесь в полиции? По полу 22,1% 10,5% 17,6% 8,0% 3,9% 4,5% 19,0% 1,9% 7,7% 11,1% 5,9% 2,6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% мектептен/из школы КІИ-ден/от ИДН медқызмет- керлерден/От медработников брошюралардан, проспектілерден/Из брошюр, проспектов қазақ/казах орыс/русский басқа/другой 4-сур. Ұлтына байланысты оқушылар полицияда немен жиі кездеседі Рис. 4. С чем школьники чаще сталкиваются в полиции в зависимости от национальности Сіз полицияда жиі жазалаумен кездесесіз Вы чаще сталкиваетесь в полиции с наказанием 5-сур. Кім балаларды жиі жәбірлейді, ересектер мен балалардың жауаптарын салыстыру Рис. 5. Кто чаще обижает детей, сравнение ответов взрослых и детей 6-сур. Жынысына қарай көшедегі қауіпсіздік сезімі Рис. 6. Чувство безопасности на улице в зависимости от пола 30,50% 27,40% 23,20% қазақ/казах орыс/русский басқа/другой 8,2 7,6 1,4 1,6 2,4 5,4 12,4 8,5 4,2 3,7 0,5 0,5 1,2 11,4 4,2 2,7 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 От е ц /ə ке Ма ть /ше ше ап а /ба буш к а ат а/ де ду ш к а тə те /тё тя а ға /бра т м ұғ ал ім /уч и те л ь пол и ц и я қыз ме тк е р і/ пол и цей ски ересектер/взрослые мектеп оқушылары/школьники 5,2% 0,9% 5,2% 7,8% 2,6% 2,6% 0,0% 1,0% 2,0% 3,0% 4,0% 5,0% 6,0% 7,0% 8,0% 9,0% ер адаммен/с мужчиной қайыршымен/c попрошайкой жеткіншек- балалармен/с детьми подростками қыз, жасөспірім/девочка, девушка бала, жасөспірім/мальчик, юноша 7-сур. Жасына қарай балалар көмек және қорғаныс сұрап қайда бара алады? Рис. 7. Куда могут обратиться дети за помощью и защитой? По возрасту 8-сур. Ата-аналар көмек сұрап баратын инстанциялар. Лауазымы бойынша Рис. 8. Инстанции, куда родители обращаются за помощью. По должности. 15,1% 14,8% 5,8% 1,5% 12,8% 16,0% 3,2% 0,5% 10,6% 13,5% 4,0% 0,3% 0,0% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0% 10,0% 12,0% 14,0% 16,0% 18,0% туыстарына/к родственникам Мұғалімдерге/К учителям Бейтаныс адамдарға/К незнакомым людям ҮЕҰ-ға/В НПО 7-ден 11 жасқа дейін/от 7 до 11 лет 12-ден 14 жасқа дейін/от 12 до 14 лет 15-тен 18 жасқа дейін/от 15 до 18 лет 17,2% 11,8% 10,9% 10,7% 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% Полицияға/В полицию Прокуратураға/В прокуратуру Мемл. органдарға/В гос. Органы Кəмел. толмағандар ісі жөніндегі ком- ға/В комис. по делам несоверш-х 10-сур. Жынысына қарай балаға қатігездікпен қарау немесе нәпсілік пайдалану жағдайлары анықталған кезде жасалатын шаралар. Рис. 10. Меры, принимаемые в связи с выявленными случаями жестокого обращения или сексуальной эксплуатацией ребенка. По полу 9-сур. Жұмыс тәжірибесіне қарай қатыгездікпен қарау және нәпсілік пайдалану жағдайларына байланысты жасалатын шаралар. Рис. 9. Принимаемые меры в связи с жестоким обращением и сексуальной эксплуатацией. По стажу работы. 21,4% 10,6% 13,9% 12,0% 15,3% 16,7% 13,7% 13,0% 4,8% 4,8% 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% Әкімшілік істер қозғалды/заводятся административные дела. Қылмыстық істер сотқа тапсырылды/уголовные дела доводятся до суда. Зорлық жасаған тұлғалар әкімшілік жауапкершілікке тартылады/лица, совершившие акт насилия, несут административную ответственность. Зорлық жасаған тұлғалар қылмыстық жауапкершілікке тартылады/лица, совершившие акт насилия, несут уголовную ответственность. Мемлекеттік қызметкерлер/госслужащие. Полиция офицері/офицер полиции. Мұғалім/педагог (воспитатель). Басқа/другое. 11-сур. Жынысына қарай балаларға қатігездікпен қарау және нәпсілік пайдаланудың алдын алу. Рис. 11. Профилактика жестокого обращения с детьми и сексуальной эксплуатации детей. По полу 12-сур. Жынысына қарай зорлық құрбандарымен тиімді жұмыс жасау үшін қандай сала жеткіліксіз? Рис. 12. Какого звена недостает для эффективной работы с жертвами насилия? По полу 12,1% 13,4% 18,0% 9,2% 21,3% 25,9% 9,3% 3,7% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% Кабинеты детских гинекологов. Балалар гинекологы бөлмелері Кабинеты детских психологов. Балалар психологы кабинеті Служба по профилактике насилия. Зорлықтық алдын алу жөніндегі қызмет НПО по работе с детьми. Балалармен жұмыс жөніндегі ҮЕҰ Женский. Əйел Мужской. Еркек 2,8% 10,5% 5,9% 0,0 % 2,0 % 4,0 % 6,0 % 8,0 % 10,0 % 12,0 % 14,0 % 16,0 % Құқық қорғау органдарының қызметкерлері арасында ақпараттық материалдар таралды/раздаются информационные материалы среди сотрудников правоохранительных органов. Құрбандарды ақтау жөніндегі үйрету тренигтері өткізілді/проводятся обучающие тренинги по реабилитации жертв. Полиция офицері/офицер полиции. Мұғалім/педагог (воспитатель). Басқа/другое. МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН КОМИТЕТ ПО ОХРАНЕ ПРАВ ДЕТЕЙ ИНСТИТУТ СОЦИАЛЬНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ НАСТОЛЬНАЯ КНИГА СЕКРЕТАРЯ КОМИССИИ ПО ДЕЛАМ НЕСОВЕРШЕННОЛЕТНИХ И ОХРАНЕ ПРАВ ДЕТЕЙ г. АСТАНА, 2009 |