Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «Өрлеу» біліктілік арттырудың Ұлттық орталығЫ

39 
 
Профессиональная  компетентность  учителя  в  формировании  функциональной 
грамотности  учащихся  характеризуется  как  интеграция  педагогических  знаний, 
умений,  профессионально  значимых  личностных  качеств  на  достижение  социально-
педагогических  результатов  по  формированию  информационной,  проблемной, 
коммуникативной 
и 
организационной 
компетенций 
выпускников 
школы, 
формированию  компетенции  в  решении  жизненных  проблем,  необходимых  для 
адаптации и полноценного функционирования в современном обществе. [2]. 
Структура  профессиональной  компетентности  учителя  по  формированию 
функциональной  грамотности  учащихся  включает  следующие  компетенции: 
предметно-методологическая,  психолого-педагогическая,  компетенция  в  области 
валеологии  образовательного  процесса,  коммуникативная,  компетенция  в  области 
управления качеством образовательной системы  «учитель-ученик». Работа учителя по 
формированию функциональной грамотности учащихся, должна включать следующие 
этапы:  целеполагания,  планирования,  прогнозирования,  реализации,  коррекции, 
рефлексии. 
В  современном  Казахстане  идет  становление  новой  системы  образования, 
ориентированной  на  мировое  образовательное  пространство.  Этот  процесс 
сопровождается  существенными  изменениями  в  педагогической  теории  и  практике 
учебно-воспитательного  процесса.  Инновационный  подход  к  подготовке  учебных 
материалов  нового  поколения,  изменение  их  функций  и  способов  использования  в 
образовательной  практике  являются  одной  из  составляющих  модернизации 
образования. [3].
 
Сегодня каждого педагога интересуют вопросы: 
–  В  чем  разница  обновленного  содержания  образования  от  ныне  действующего?  
–  Изменятся  ли  подходы  к  организации  образовательного  процесса  в  школе? 
–  Что  означает  понятие  «образование,  ориентированное  на  результат»? 
– В каком направлении и как должен готовиться учитель к обновленному содержанию 
образования? 
Обновление  содержания  образования  –  это,  прежде  всего,  пересмотр  самой 
модели  среднего  образования,  его  структуры,  содержания,  подходов  и  методов 
обучения  и  воспитания,  внедрение  принципиально  новой  системы  оценивания 
достижения  учащихся.  Весь  комплекс  мероприятий  в  рамках  обновления  содержания 
образования  направлен  на  создания  образовательного  пространства,  благоприятного 
для гармоничного становления и развития личности. [4]. 
Качественное  изменение  образования  невозможно  без  формирования  нового 
взгляда учителя на свое место и роль в учебном процессе, нового отношения к ученику. 
Результатами  обновленного  содержания  образования  должно  стать  то,  что  учебные 
достижения  будут  иметь  продуктивный  характер,  а  реальный  учебный  процесс  будет 
характеризоваться  активной  деятельностью  самих  учащихся  по  «добыванию»  знаний 
на  каждом  уроке.  В  этих  условиях  -  ученик  субъект  своего  познания.  Учитель  – 
организатор познавательной деятельности учащихся. 
Готовность  к  инновационной  деятельности  в  современных  условиях  – 
важнейшее  качество  профессионализма  педагога,  без  которого  невозможно  достичь 
высокого  уровня  педагогического  мастерства  и,  как  следствие,  нового  высокого 
качества образования. [5]. 
Как  пугают  учителей,  пришедших  на  курсы  по  обновленной  системе 
образования,  первые  дни  обучения.  И  насколько  вдохновленными  уходят  учителя  с 
курсов,  полные  энергии  и  настроенные  на  плодотворную  работу  в  своих  школах. 
Педагогам  приходится  по-новому  посмотреть  на  свое  преподавание,  на  привычные 
педагогические  подходы  и  систему  оценивания.  Так  как  обновленная  система 
предусматривает  творческий  подход  к  обучению  и  активные  формы  работы,  а 
непривычное сидение учеников за партой на протяжении всего учебного процесса. Ещё 

40 
 
Х.Й.Лийметс  говорил:  «Если  какое-нибудь  педагогическое  новшество  резко 
противоречит прежнему стилю работы учителей и учеников, то к более глубокому его 
внедрению  в  школьную  практику  можно  приступить  лишь  тогда,  когда  весь  стиль 
учебной  работы  будет  существенно  изменен».  [6].Качественное  изменение  в 
образовании  невозможно  без  формирования  нового  взгляда  учителя  на  свое  место  и 
роль в учебном процессе, нового отношения к ученику. Поэтому важно, чтобы учитель 
сам  понимал  суть  новых  изменений,  смысл  нового  качества  образования  и  новых 
образовательных  результатов.  В  ходе  обучения  педагоги  не  только  получают  новые 
знания,  но  и  показывают  свои  навыки  и  умения  в  ходе  микро  преподавания  по 
основным предметам в начальных классах.  
 В  чем  же  отличие  старой  системы  от  обновленной?  Какое  преимущество  дает 
учителям и ученикам перемены в образовании? Давайте попробуем в этом разобраться. 
Все  предметы  при  обучении  в  начальной  школе  связаны  между  собой 
посредством сквозных тем, которые доступны, близки и понятны для детей. Благодаря 
этому программный материал быстрей, легче и прочней усваивается. 
Также    использование  инновационных  педагогических  технологий  играет 
большую  роль  в  обучении  ребенка.    Исследовательский  метод,  дискуссии,  мозговой 
штурм,  технология  «критического  мышления”,  технологии  проектной  деятельности, 
технологии  продуктивного  чтения,  пирамида  Блума,  приемы  работы  с  текстом, 
равивающие  функциональную  грамотность  учащихся,  интерактивные,  групповые 
формы  и  методы,  коллективный  способ  обучения.  Данные  технологии  развивают 
творческую  активность,  формируют  мыслительную  деятельность,  учат  школьников 
отстаивать свою точку зрения, помогают добиться глубокого понимания материала. 
Работа  в  парах,  в  группах  сменного  состава  позволяет  решить  и  задачи 
воспитания: желание и умение сотрудничать в группах с одноклассниками. 
Приёмы,  используемые  в  рамках  данных  технологий,  удовлетворяют 
потребность в творчестве учащихся, развивают способность к лаконичному изложению 
мыслей  в  устной  и  письменной  форме,  активизируют  мыслительную  деятельность 
учащихся,  и  в  общем  способствуют  формированию  различных  компетенций. 
Например, 
развивает 
умение 
воспринимать 
информацию, 
способность 
к 
рефлексии прием  « Знаю – хочу узнать – узнал – научился». 
Этап  «Знаю»  предполагает  работу  в  паре:  что  я  знаю  о  теме  урока;  «Хочу 
узнать»  —  формулирование  цели;  «Узнал»  —  соотношение  старой  и  новой 
информации; «Научился » — осознание результативности деятельности. 
Повысить  мотивацию  к  изучению  материала,  развить  умение  прогнозировать 
способствуют приемы: «Верные – неверные утверждения», «прогнозирование». 
Используя  приём  «верные-неверные  утверждения»,  ученикам  предлагают 
несколько  утверждений  по  ещё  не  изученной  теме.  Дети  выбирают  верные 
утверждения,  полагаясь  на  собственный  опыт  или  просто  угадывая.  На  стадии 
рефлексии следует вернуться к  этому приёму, чтобы выяснить, какие из утверждений 
были верными. 
Для  осмысления  содержания  текста,  обнаружения  личностного  смысла  чаще 
всего  использую приемы:  «Чтение  с  остановками»,  «Чтение  с  пометками», 
«Составление кластера», «Ромашка Блума». 
Развивает  умение  задавать  вопросы с  помощью приема«Толстые  и  тонкие 
вопросы»:  тонкие  вопросы  требуют  однозначных  ответов,  толстые  -  неоднозначных, 
развернутых ответов. 
 
 Тонкие 
Толстые 
кто 
дайте объяснение почему 

41 
 
что 
почему вы думаете 
когда 
в чем разница 
возможно 
предположите что будет, если 
какой 
что если 
  
Особое слово хочется сказать о кластерах. Это особая графическая организация 
материала,  позволяющая  систематизировать  и  структурировать  имеющиеся  знания.  В 
центре  записывается  ключевое  слово  и  от  него  расходятся  стрелки  -  лучи,  показывая 
смысловые поля того или иного понятия. 
К   приемам   письменной  рефлексии,  помогающим  творчески  интерпретировать 
информацию, относятся: 
1.Написание эссе. 
2.Составление телеграммы, памятки, инструкции. 
3.Стихотворение по алгоритму. 
4.Письмо по кругу. 
5.Синквейн 
6.Диаманта 
А  также  задания, направленные  на  формирование  базовых  познавательных 
уровней: закончите начатые фразы подходящими словарными словами из списка, ставя 
их в нужную форму; отметьте верные и неверные определения знаками «+» и «-» [8]. 
Все  эти  задания  будут  способствовать  развитию  функциональной  грамотности 
учащихся в рамках обновления содержания образования. 
По  новой  системе  учитель  в  образовательном    процессе  выступает  в  роли 
координатора и активатора. С помощью новой программы и активных форм обучения 
можно  заинтересовать,  привлечь  каждого  учащегося  к  работе,  раскрыть  в  каждом 
ребенке  его  таланты,  его  возможности.  Можно  достучаться  до  каждого  ученика, 
причем  самими  же  учениками!    Надеюсь,  что  с  помощью  изменений,  внесенных  в 
обновленное  содержания  среднего  образования  мы  -  педагоги    сможем  воспитать 
функционально грамотных учеников. 
Таким  образом,  проблема  развития  функциональной  грамотности  учащихся  в 
процессе обучения предметам в начальной школе должна быть реализована в аспекте 
содержания учебной деятельности и компетентности учителя. 
Развитие  профессиональной  компетентности  учителя,  обеспечивающей 
реализацию 
педагогического 
процесса, 
инициирующего 
и 
формирующего 
функциональную  грамотность  учащегося,  является  на  современном  этапе  развития 
образования одной из главных задач. [7]. 
Из  вышеуказанного  следует:  что  современному  обществу  требуются  люди, 
умеющие быстро адаптироваться к изменениям, происходящим в постиндустриальном 
мире.  В  новых  обстоятельствах  процесс  обучения  выпускников  в  школе  должен  быть 
ориентирован  на  развитие  компетентностей,  способствующих  реализации  концепции 
«образование  через  всю  жизнь».  Установлено,  что  предпосылкой  развития 
компетентности является наличие функциональной грамотности.  
Список использованной литературы: 
1.
 
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға 
арналған 
мемлекеттік 
бағдарламасын 
бекіту 
туралы 
//
http:// 
adilet.zan.kz/kaz/docs/U1000001118 
2.
 
Концепция 
12-летнего 
среднего 
образования 
Республики 
Казахстан, 
разработанная  в  соответствии  с  Законом  Республики  Казахстан  «Об  образовании», 
Министерство образования и науки Республики Казахстан, Астана 2010 год.
 

42 
 
3.
 
Можаева 
О.И., 
к.б.н., 
управляющий 
директор 
АОО 
«Назарбаев 
Интеллектуальные школы» «О трансляции опыта Назарбаев Интеллектуальных школ в 
рамках  обновления  содержания  общего  среднего  образования»,  Журнал  «Открытая 
школа», 2015, №1. 
4.
 
Муканова С.Д., д.п.н., вице-президент НАО им.Ы.Алтынсарина «Инновации как     
основа  развития  системы  среднего  общего  образования»,  Журнал  «Білім  – 
Образование», 2010, № 4; 
5.
 
Национальный  план  действий  по  развитию  функциональной  грамотности 
школьников  на  2012-2016  годы  АСТАНА.  11  июля.  КАЗИНФОРМ  - 
утвержденПостановлением Правительства РК от 25 июня 2012 года №832.  
6.
 
Сластенин  В.А.,  Подымова  Л.С.  Педагогика:  инновационная  деятельность.  – 
М.:Магистр, 1997.- 224 с. 
7.Танжарикова  Г.Т.Формирование  функциональной  грамотности  на  уроках  русского 
языка и литературы. http://internet-konkursy.com/statii/formirovanie-funkcionalnoj. 
8.Таскенова Б.М., Формирование функциональной грамотности школьников в условиях 
среднего  образования 
https://infourok.ru/material.html?mid=124558
 
 
 
 
ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ БЕРУДЕГІ ӨЗЕКТІЛІК - МҰҒАЛІМНІҢ КӘСІБИ 
ДАМУЫ 
 
Нұржанова Раушан Малдыбаевна, 
 «БАҰО» АҚ филиалы  
                                            Қостанай облысы бойынша ПҚ БАИ» аға оқытушысы 
Қостанай облысы, Қостанай қ. 
 
Жаңартылған  білім  беру  бағдарламасы  заман  ағымына  сай  өмір  қажеттілігінен 
туындап  отыр.  ХХІ  ғасырдың  азаматы  бойына  өзіне  қажетті  дағдыларды  игеруі  тиіс. 
Қабілетті  адамды  тәрбиелейтін,  оның  бойында  барлық  дағды  мен  білікті  меңгертетін, 
оқу  үрдісінде  оқушыны  ынталандыратын  адам  –  педагог.  Педагогтың  ізденгіштігі, 
қандай да болсын істі ынтасымен атқара білуі оның кәсіби біліктілігін көтереді. Өз ісіне 
шынайылықпен  қарап,  сүйіспеншілікпен  ғана  орындайтын  педагог  нәтижеге  жетеді.  
«
Мұғалім  -  зор  тұлға,  ол  күннің  құдіретті  сәулесі  іспетті»  деп    К.Д.Ушинский 
айтқандай,  кәсіби  білікті  педагог  оқушының  өмірден  өз  орнын  табуға  қажетті 
дағдыларды  меңгерте  алады.  Орта  білім  берудің  мазмұнын  жаңартуда  оның  шешімін 
табудың  жолын  ашатын  педагогтың  оқушылармен  жұмысы.  Орта  білім  мазмұнын 
жаңартудың бірден-бір ерекшелігі  - оқушымен жұмыс жасай білу. Яғни,  ж
аңартылған 
білім  беру  бағдарламасы  мектеп  мұғалімінен  кәсіби  құзыретілікті  талап  етеді. 
Ескеретін жағдай педагогтың кәсіби құзыреттілігі үшін оның теориядан да практикадан 
да  дайындығының  бар  болуы  толық  кепілдік  бермейді.  Оқушымен  жұмыс  жасауда 
кәсіби құзыретті болу үшін басқа да іскерліктер қажет. Педагогтың кәсіби құзыреттілігі 
үшін тек теориялық және практикалық дайындықтың болуы жеткіліксіз. Оқушыға білім 
беру  үрдісінде    бастауыш  сынып  мұғалімі  сурет  сала  да,  ән  айта  ала  да,  спорт 
түрлерімен  айналыса  алуы  да  тиіс.  Бұл  іскерліктер  ж
аңартылған  білім  бағдарламасын 
игеруге  орай 
оқушымен  жұмыс  жасауда  аса  қажетті  дағдылардың  біріне  жатады, 
 
оқушының  өздігінен  білім  алуына  жол  ашады.  Жаңартылған  білім  беру 
бағдарламасының  шешімін  табуда  ұстаз  еңбегі  ерекше.  Жаңартылған  білім  беру 
бағдарламасын  жүзеге  асыру  алдымен  мұғалімнің  жан-жақты  болуын  талап  етеді. 
Білікті  ұстаз  тәжірибе  арқылы,  дағдыларын  дамыту  арқылы  шыңдалады.  Бастауыш 
сыныптың оқушысының бойында барлық дағдыны қалыптастыратын бастауыш сынып 
мұғалімі. Сондықтан басқа мұғалімдермен қатар бастауыш сынып мұғалімінің  кәсіби 

43 
 
біліктілігі  жоғары  болуы  қажеттілігі  уақыт  талабы  болып  отыр.  Мұғалім  біліктілікті 
арттыру  курсында  алған  оқыту  дағдыларын  кез  келген  жағдайда  оқу  қажеттілігіне 
байланысты  қимыл-әрекетпен    икемді  пайдалана  алуы  қажет.  Әр  күнгі  берген 
сабағынан  олқылық  жібермейтіндей  барынша  күш  сала  отырып  қабілетін  жоғары 
деңгейге жеткізу. 
Оқушылармен жұмыс жасау барысында оқушының жас ерекшелігіне 
сай  яғни  1-сынып  оқушысының  жас  ерекшелігіне  сай    берілетін  білім  көлемі  мен  4-
сынып  оқушысына  берілетін  білім  көлемі  әр  түрлі  екенін  ұғынуы  тиіс.  Бағдарламада 
берілген  оқу  мақсаттарымен  жұмыс  жасау  аса  ыждаһаттылықты  қажет  етеді.  Бұдан 
шығатыны мұғалім ұзақ мерзімді жоспарды толық біліп, оқу мақсаттарына баса назар 
аударуы  керек.  Сонымен  қатар  м
ұғалім  оқудың  тиімділігін  арттыру  үшін  әдіс-
тәсілдерді  жақсы  меңгеруі  тиіс.  Педагогтың  өзі  оқушыға  ұсынатын  тақырыбына  сай 
тиімді  әдіс-тәсілді  меңгермесе,  жаңа  талапқа  сай  жұмыс  жасай  алмайтындықтарына 
курстан  өткен  мұғалімдердің  өздері  мойындады.  Білім  беру  үрдісінде  оңтайлы  оқу 
ортасын  құрудың  өзі  де  кәсіби  біліктілікті  қажет  етеді.  Екінші  жағдай  –  педагогтың 
ұйымдастырушылық қабілетінің жоғары болуы. 
Оқушымен жұмыс жасау барысында әр 
баланың  психологиялық  ерекшелігін    зерттей  отыра  соған  сәйкес  жұмыс  жасай  білу. 
Өйткені  сыныптағы  психологиялық  ахуал  маңызды  орын  алады.  Оқушылардың 
ынтымақтастықпен  жұмыс  жасауы  бірігіп  қандай  да  болсын  бір  мәселені  шешудегі 
қабілеттілігін  көрсетеді.  Сабақтағы  шағын  топтармен  жұмыс  мәселенің  бірнеше 
шешімін  көрсетеді.  Бұл  келешекте  оқушының  кез  келген  жағдайда  әр  істің  бірнеше 
шешімі  болатындығына  көз  жеткізуге  көмектеседі.  Оқушылар  бір-бірімен  қатынас 
жасау  арқылы  өзіне  қажет  деп  санаған  дағдысын  бойына  сіңіреді.  Алған  білімін  ары 
қарай  жинақтауға    дағдыланған  оқушы  ақпаратпен  жұмыс  жасай  алады.  Тағы  бір 
мәселе  бастауыш  сынып  мұғалімдері  үшін    жаратылыстану  ғылымдарынан  білімінің 
терең  болуы  шарт.  Педагогтың  жаратылыстану  пәнін  беруде  практикалық  даярлығы 
оқушыны  түрлі  іс-әрекетке  жұмылдыра  алады.  Біз  бір  ғана  саяхат  немесе  серуенмен 
баланың  қоршаған  ортадағы  құбылыс  туралы  түсінігін    толық  қалыптастыра 
алмаймызды  естен  шығармаған  орынды.  Педагог  тұрақты  түрде  оқушылардың  таным 
процестерін  дамыту  үшін  арнайы  жағдайлар  мен  проблемалық  жағдаяттар  құруы 
қажет.  Жаратылыстану  пәні  арқылы  мұғалім  оқушыны  қоршаған  әлемнің  түрлі 
құбылыстары  жайлы  түсінік  пен  білім  алуға  көмектеседі.  Оқушыға  қарапайым 
практикалық  зерттеу  әрекеттерімен  білімнің  байланысын  ұғындыра  отырып  дағды 
қалыптастырады.  Мұғалімнің  көмегімен,  бағыт-бағдар  беруімен  оқушы  жаңа  белеске 
шығады. Анығын айтқанда, зияткерлік, шығармашылық қабілеттерді, сын тұрғысынан 
ойлау  қабілетін  қарапайым  зерттеулер,  құбылыстарды  талдау,  жаратылыстану 
ғылымдық ақпаратты қабылдау және түсіндіру барысында дамыту; - табиғат заңдарын 
тану  және  жаратылыстану  ғылымдарының  жетістіктерін  өркениеттің  дамуы  мен  өмір 
сапасын  жақсарту  үшін  пайдалану  мүмкіндігіне  сенімділікті  тәрбиелеу;  -  күнделікті 
өмірде  тіршілік  қауіпсіздігін  қамтамасыз  ету,  заманауи  технологияларды  сауатты 
пайдалану,  денсаулық  пен  қоршаған  ортаны  қорғау  үшін  жаратылыстану  ғылымдары 
бойынша  білімдерін  қолдану  [2,  5-бет]  мұғалім  тарапынан  аса  жауапкершілікті  талап 
етеді. Оқушы мұғаліммен бірге жұмыс жасау арқылы сенімді болады. Өз-өзіне сенімсіз 
мұғалім  оқушы  бойында  зияткерлік,  шығармашылық  қабілеттерді,  сын  тұрғысынан 
ойлау  қабілетін  толық  қалыптастырып  дамыта  алмайтыны  белгілі.  Дәстүрлі  оқытуға 
дағдыланған ұстаздың бірден өзгеруі  қиынға соғады.  Дәстүрлі  оқытудың мақсаты оқу 
бағдарламасында  белгіленген  білім  көлемін  меңгертуге  бағытталған  оқыту  нәтижесі 
болса,  қазіргі  алға  қойған  жаңартылған  бағдарлама  бойынша  шешім  оқушының  оқу 
қызметін  оның  танымдық  қызметі  негізінде  ұйымдастыру,  білім  алуға  үйрету.  Білімді 
ұсыну  формалары  дәстүрлі  білім  беруде  дайын  күйінде,  үлгі  бойынша,  сөздік  әдістер 
мен мәтіндік формалар арқылы берілген болатын. Жаңартылған білім бағдарламасында 
аудио,  визуалдық,  графикалық  көрнекіліктер  мен  интерактивті  әдістер  арқылы  оқыту 
болып  отыр.  Сондықтан  мұғалімнің  түрлі  әдістерді  меңгеруі  кәсіби  біліктілігін 

44 
 
арттыруына көмектеседі. 
Үшінші  мәселе мұғалімнің тілінің шебер, оралымды, шешен 
сөйлеуі.  Тілі  жатық,  ұғынықты  сөйлей  алмайтын  ұстаз  сабақтың  мақсаттарына 
байланысты жұмыс жасауы күрделі. Мұғалімнің сөйлеу тілі қалай дамыған болса, одан 
оқыған баланың сөйлеу тілі де солай дамиды. Өйткені оқушы көп жағдайда мұғалімді 
айнытпай  қайталайды.  Сондықтан  баланың  бойында  бәсекеге  қабілетті  тұлға 
қалыптастырып, оның бойында қажетті дағдыны қалыптастыру үшін мұғалім оқушыны 
еліктіретіндей,  қызықтыратындай  тартымды  сөйлей  алу  қажеттігі  тұр.  Қазіргі 
ұстаздардың  арасында  сөздік  қоры  аз,  кітап  бетінен  аса  алмайтындар  кездеседі. 
Бастауыш  мектепте  «Қазақ  тілі  мен  әдебиеті»  пәнін  оқыту  мақсаты  –  оқушылардың 
тілдік  және  әдеби  құзыреттіліктерін  дамыту,  көркем  сөздің  құдіреті  мен  әсемдігін 
түсініп,  тілдік  құралдар  арқылы  қарым-қатынас  жасау  әрекеттерін  меңгерту,  жазбаша 
сауаттылығы  және  ауызша  сөйлеу  дағдыларын  сабақтастыра  қалыптастыру.  Өйткені 
бастауыш сыныпта тілді жақсы меңгеру – барлық пәндер бойынша жетістікке жетудің 
алғышарты. [3,7-бет].
 
Жаңартылған  білім  беру  бағдарламасында  мұғалімге  арналған  нұсқаулыққа 
сүйенетін болсақ: 
«Жаңартылған  білім беру бағдарламасы оқыту мен оқуға сындарлы 
көзқарасты  қолдайды,  ол  оқушыларды  мұғаліммен  және  бір-бірімен  диалог  жүргізуге 
ынталандыруды көздейді. Диалог аясын кеңейту үшін мұғалім сабақты оқушылар оны 
тыңдап  қана  қоятындай  емес,  нақты  пән  немесе  тақырып  туралы  ойлана  алатындай 
белсенді  етіп  жүргізу  керек.  Мұғалім  сұрақ  қоюды  ойластырған  кезде  ол  сұрақтарға 
берген  оқушының  жауабы  жаңа  сұрақ  тудыратындай  болуы  тиіс.  Салмақты  жауап 
беруді  қажет  ететін тиісті сұрақ қою үшін мұғалім алдымен қойылған сұраққа қандай 
жауап  ала  алатынын  ойластыруы  керек.  Егер  мұғалімнің  сұрақтары  бұлыңғыр  болса, 
онда  өзі  де  бұлыңғыр,  екіұшты  жауап  алады.  Сонымен  қатар,  сұрақтар  оқушылардың 
жауаптарын  шектемеу  керек,  керісінше,  оқушыларға  мәселені  мейлінше  зерделеп, 
жауапты  өз  бетінше  қалыптастыруға  еркіндік  ұсыну  керек.  Оқушылар  өзінің 
жауабымен белгілі үлес қосатындығын сезінуі үшін мұғалім жауаптарды зейін қойып, 
айқын  қызығушылықпен  тыңдауы  керек.  Бастауыш  сыныпта  оқитын  оқушылар 
анағұрлым жан-жақты және күрделі жауап бере алады.» [1, 9-бет]. Әрине, ашық сұрақ 
қоюға жаттықтырып дағдыландыру үшін мұғалімнің өзі шығармашыл болуы тиіс. Атап 
айтқанда, оқушының ойлау деңгейінің орта деңгейде қалып қоймауын қарастыруы тиіс. 
Яғни,  трансляциямен  қалып  қоймауы  керек.  Баланы  оқу  нәтижелеріне  қол  жеткізуге 
жетелеуі тиіс. Тағы бір айта кететін шешімін табатын мәселе мұғалімнен үнемі беретін 
білімді жинақтап отыру. Бағдарлама мұғалімнің оқушыға не беретіні туралы алдын ала 
ойлануы.  Жаңартылған  білім  беру  бағдарламасы  спиральді  құрылымды.  Бір  ұзақ 
мерзімді  жоспарда  берілген  оқу  мақсаты  бірнеше  рет  қайталана  келіп,  оқушының 
сабақта  білімін  нақтылауға,  кеңейтуге  негізделіп  отырады.  Мысалы,  оқу 
бағдарламаларындағы кейбір оқу мақсаттары оқушылардың шынайы өмірде кездесетін 
проблемаларды  анықтап,  оларды  зерттеуін  талап  етеді.  Оқушы  сыныптан  сыныпқа 
ауысуына  қарай  бұл  проблемалар  күрделене  түседі.  Проблемаларды  шешу  тәсілі 
негізінен  дүниетану  мен  жаратылыстану  пәндерінде  қамтылған  және  математика 
бойынша  оқу  бағдарламасының  негізгі  тәсілдерінің  бірі  болып  табылады: 
проблемаларды  шешу  қабілеті  сандар,  алгебра,  геометрия,  әсіресе  математикалық 
модельдеу  бөлімдерінің  құрамдас  бөлігі  болып  табылады.  Проблемаларды  шешуге 
арналған  жаттығулар  оқушыларға  таныс  емес  мәселелерді  қамту  арқылы  олардың 
қызығушылығын  оятып,  оларды  жаңалық  ашуға  және  өз  тұжырымдарын  жасауға 
ынталандыруы  тиіс.  Олар  оқушылардың  дайын  стандартты  жолдарды  пайдаланбай, 
мәселенің  шешімін  іздеп,  оны  өз  бетінше  табуға  ұмтылуды  және  заңдылықтарды 
зерделеуін қажет етеді, сол арқылы белсенді оқуына ықпал етеді. [1,16] 
Педагог  жаңартылған  білім  беру  бағдарламасымен  жұмыс  жасай  отыра,  өмір 
бойы  білім  алуға  ұмтылады,  кәсіби  біліктілігін  арттырады.  Оқушымен  күнделікті 

45 
 
қарым-қатынаста  белгілі  бір  нәтижеге  жету  үшін  жоспарланған  жұмысын  жақсартуға 
ұмтылып тырысады. Белсенді  жұмыс пен ізденістің нәтижесінде өзінің де, оқушының 
да  білімін  шыңдайды.  Қорыта  айтқанда,  К.Д.Ушинскийдің  сөзімен  түйіндесем, 
«Мұғалім  -  өзінің  білімін  үздіксіз  көтеріп  отырғанда  ғана  мұғалім,  ал  оқуды,  ізденуді 
тоқтатқаннан оның мұғалімдігі жойылады».  

жүктеу/скачать 5,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: