Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «Өрлеу» біліктілік арттырудың Ұлттық орталығЫ

46 
 
алған  білімдерімен  өзара  әрекеттесуі  жағдайында  жүзеге  асады  деген  тұжырымға 
негізделеді. 
Жаңартылған  білім  –  болашақтың  кепілі.  Мұғалімдер  пәндерді  оқытуда  сөйлеу 
қызметінің  барлық  түрлері  мен  АКТ-ны  дамытуға  және  кең  мүмкіндігін  қолдана 
алуына, сын тұрғысынан ойлауды дамытуы, өз бетімен ізденіс жүргізіп, ақпаратты жан-
жақты  іздей  алуына,  пәндерді  оқыта  отырып  функционалдық  сауаттылықты  (оқу 
сауаттылығы,  математикалық  сауаттылығы,  жаратылыстану  сауаттылығы)  дамытуға 
бағыт  ұстанғаны  дұрыс.  Оқушылардың  өз  білімін  өмірде  қолдана  алуына,  жобалау 
қызметін  қарқынды  меңгеруіне,  пән  аясында  зерттеу  дағдыларын  дамытуға  бетбұрыс 
жасауы керек. 
Қазақ  тілі  пәні  мұғалімдері  жаңартылған  оқу  бағдарламасының  құрылымын, 
мақсат-міндеттерімен  таныса  отырып,  оқушылармен  үйлесімді  қолайлы  білім  беру 
ортасын  құра  отырып,  сын  тұрғысынан  ойлауға,  зерттеу  жұмыстарын  жүргізуге, 
тәжірибе жасауға, АКТ-ны қолдануға, коммуникативті  қарым-қатынасқа түсуге, жеке, 
жұппен,  топта  жұмыс  жасай  білуге,  функционалды  сауаттылыққа,  шығармашылықты 
қолдана  білуге  және  оны  тиімді  жүзеге  асыру  үшін  тиімді  оқыту  әдіс-тәсілдермен 
(бірлескен  оқу,  модельдеу,  бағалау  жүйесі,  бағалаудың  тиімді  стратегиялары) 
біліктілікті  арттыру  курсы  барысында  мұғалімдер  толық  меңгереді.  Курста 
жаңартылған оқу бағдарламасы, оқу жоспарлары, тілдік дағдылар, педагогикалық әдіс-
тәсілдер  және  белсенді  оқыту  технологиялары  да  қарастырылады.  Жаңартылған  білім 
беру бағдарламасының ерекшелігі спиральді қағидатпен берілуі. Оған оқу мақсаттарын 
зерделей 
отыра 
тапсырмаларды 
ықшамсабақтарды 
құрастыру 
барысында 
мұғалімдердің өздері көз жеткізді. 
Курс аясында мұғалімдер жалпы оқушыға сыни ойлау қажет пе? - деп ойланып, 
әрине қажет, қазіргі заман талабына сай оқушыда өзіндік көзқарасы, сенімі, ішкі  уәжі 
қалыптасуы керек деген тұжырымға келеді. 
Сондықтан  сабақты  жоспарлағанда  оқушыларда  сыни  ойлауын  дамытатын 
сұрақтар немесе деңгейлік, кеңейтілген, құзырлылық тапсырмалардың сабақта болуын 
мұғалім  есінен  шығармауы  керек.Сабақтың  барысында  оқушылардың  сыни  тұрғыдан 
ойлау  қабілеттерін,  соның  ішінде  ұтқырлық,  сыңаржақтылықтың  болмауы,  пайым, 
тәртіп,  өзіндік  сана-сезім  секілді  ерекшеліктерге  мән  бере  отырып  сабақ  барысында 
әрдайым  оқушылардың  белсенді  болуға,  дәлелдерді  талдай  алуға,  мағынаны  анықтау 
үшін  саналы  түрде  стратегияларды  қолдана  алуына  мүмкіндіктер  мен  жағдай  жасау 
қамтамасыз етілді.  
Сыни  тұрғыдан  ойлау  екі  мағынада  қарастырылады:  оқушылардың  және 
мұғалімдердің  сыни  тұрғыдан  ойлауын  дамыту.  Сыни  тұрғыдан  ойлау-бақылаудың, 
тәжірибенің,  ойлау  мен  талқылаудың  нәтижесінде  алынған  ақпаратты  ойлауға, 
бағалауға, талдауға және синтездеуге бағытталған пәндік шешім. Ол болашақта әрекет 
жасауға негіз бола алады. Сыни тұрғыдан ойлау, көбінесе, қарсы пікір айтуға баламалы 
шешімдерді  қабылдауға,  ойлау  және  іс-әрекетімізге  жаңа  немесе  түрлендірілген 
тәсілдерді  енгізуге  дайын  болуға,  ұйымдастырылған  қоғамдық  әрекеттерге  және 
басқаларды сыни тұрғыдан ойлауға баулуды білдіреді. 
 Мұғалімнің сабақты ерекше, жаңа бағдарламаға сай өткізуі оқушылардың еркін 
сөйлеп, ойларын ашық жеткізуге, сыншыл көзқараспен ойлауға мүмкіндік береді. Бұл 
әрине қазіргі қоғам мен мектептің басты талабы. Осы талаптарды әрі қарай дамыту әр 
мұғалімнің 
парызы. 
Оқушылар 
күнделікті 
сабақтан, 
бүгінгі 
сабақтардың 
айырмашылығы;  топтық,  жұптық  және  жеке  жұмыстардың  нәтижесінде  өздігінен 
бағалау,  өз  ізденістерінің  арқасында  бұрын  мұғалімнің  түсіндіргенінен  өз  бетінше 
ізденудің нәтижесінде  өз білімдерінде өзгеріс болғандығын байқайды. 
Оқытудың әр сатысында мұғалім мен оқушының іс-әрекеті бір-бірімен үйлесімін 
табуы  керек.  Мұғалім  оқыту  үдерісін    жоғары  деңгейде  ұйымдастырып,  шеберлікпен 

47 
 
тиімді пайдалана білсе, қазақ тілін оқыту барысында алдына қойған мақсатына жетіп, 
нәтижесі де жоғары болмақ. 
Жаңартылған  білім  беру  бағдарламасында  қазақ  тілі  пәнінің  берілу  жайы  да 
өзгеше.  Бағдарлама  оқушының  төрт  тілдік  дағдысын:  тыңдалым,  айтылым,  оқылым, 
жазылым  жетілдіруге  бағытталған.  Бұл  төрт  дағды  оқу  жоспарында  «Шиыршық 
әдісімен»  орналастырылған  және  бір-бірімен  тығыз  байланысты.  Яғни,  жыл  бойына 
бірнеше рет қайталанып отырады және сынып өскен сайын тілдік мақсат та күрделене 
түседі.  Тілдерді  оқыту  барысында  сөйлеу  қызметінің  -  тыңдалым,  айтылым,  оқылым 
және жазылым төрт дағдысын дамытуға арналған коммуникативтік тәсіл күшейтілетін 
болады. Грамматика ұсынылған сөйлеу тақырыптарының шегінде оқытылады. 
 Екінші  тілді  оқытудың  оңтайлы  тұстары  сөздік  қорын  кеңейтуге,  кіріктірілген 
тілдік  тақырыптардың  аясында  коммуникативтік  дағдыларды  пысықтауға  мүмкіндік 
беретін  бірыңғай  сөйлеу-тақырыптық  режимін  енгізу  болып  табылады.  Екінші  тіл 
ретінде қазақ тілін (Т2)  оқыту CEFR (тілдерді меңгерудің жалпыеуропалық рамкасы) 
талаптарына (А1,А2,В1,В2,С1,С2)сәйкес жүзеге асырылады. 
Қазақ тілі пәні мұғалімдері біліктілікті арттыру курсы аясында жаңартылған оқу 
бағдарламасының  құрылымын,  мақсат-міндеттерімен  танысып  қана  қоймай 
критериалдық 
бағалау 
жүйесі 
қалай 
жүргізілетінін 
зерделейді.Бағалаудың 
критериалдық  жүйесі  мұғалімге  оқушының  білімін,  ептілігін  және  дағдысын  анықтап 
қана  қоймай,  сонымен  қатар  оларды  оқушының  функционалдық  сауаттылығымен 
байланыстырып  қарауға  мүмкіндікбереді.  Мұғалімдеркритериалдық  бағалау  жүйесі 
бұрынғы  бағалауға  қарағанда  қалыптастырушы  және  жиынтық  бағалаумен 
ерекшеленетінімен  танысады.  Қалыптастырушы  бағалау  оқытуды,  әдістерді  және  осы 
мүмкіндіктерді  іске  асыру  түрлерін  жақсарту  мүмкіндіктерін  анықтауға  бағытталған 
болса,  жиынтық  бағалау  мақсатты  баға  қою  немесе  оқытудың  алға  жылжуын  тіркеу 
үшін оқыту қорытындысын шығару үшін қажет екеніне көз жеткізеді.
 
Тіл  мұғалімдері  критериалды  бағалау  бойынша  мысалы  қалыптастырушы  
бағалауға тапсырма жасаған кезде оқу мақсаты /сабақтың мақсатындағы етістікті блум 
таксономиясының  қай  сатысы  екенін  анықтап  алады.  Яғни,  ойлау  дағдыларының 
деңгейін  сәйкестендіреді.  Оқу  мақсаттарын  ойлау  дағдыларының  деңгейімен  және 
бағалау критерийлерімен сәйкестендіреді. Оқу мақсаты - дегеніміз оқу бағдарламасына 
сәйкес  пән  бойынша  оқушының  оқу  барысында  меңгерген  білім,  түсінік,  дағды  
жетістіктерінің  күтілетін  нәтижесі  арқылы  қалыптасқан  тұжырым.  Мұғалім 
оқушыларға  берілетін  тапсырма  Блум  таксономиясы  бойынша  сол  ойлау  деңгейінен 
асып  кетпеуіне  назар  аударады.  Қолдану  болса  тапсырмада  одан  жоғарғы  талдау, 
жинақтау,  бағалау  бойынша  тапсырмалар  берілмейтінін  ескереді.  Блум  таксономиясы 
оқыту нәтижелерін жазу үшін жиі қолданылады, ол дайын құрылыммен және етістіктер 
тізімімен  қамтамасыз  етеді.  Етістіктерді  дұрыс    қолдану  –  оқыту  нәтижелерін 
ойдағыдай  жазып  шығудың  кілті.  Бағалау  критерийі  де  оқу  мақсатымен  тығыз 
байланысты. Бағалау критерийідегеніміз-  білім алушылардың оқу жетістік деңгейлері 
өлшенетін  белгі,  өлшем,  негіздеме  [3].Мұғалім  осыдан  кейін  тапсырма  құрастырады.  
Бағалау  критерийінен  сон  дескрипторлар  береді,  яғни  критерийді  қадам  бойынша 
ашады.  Мұғалім  үшін  дескриптор  оқушының  жұмысты  қаншалықты  жақсы 
орындағанын бағалайтын қадам.  
Мұғалім мен оқушылар арасында тиімді қарым-қатынас, өзара түсінушілік бола 
отырып  қалыптастырушы  бағалауды  сабақта  қолданса,  табыс  критерийлерін 
оқушылармен бірлесе отырып құрса, оқушының да пәнге деген қызығушылығы артады. 
Қалыптастырушы  бағалау  үздіксіз  жүргізіледі,  оқушы  қатесін  түзетуге  мүмкіншілік 
беріледі.  Сабақта  мұғалім  әрбір  тапсырмадан  кейін  қалыптастырушы  бағалауды 
кіріктіріп  отырса,  Джон  Хэтти  зерттеулеріне  сәйкес  оқушының  оқуына  әсер  етуде 
жазбашаға  қарағанда  ауызша  кері  байланыс  неғұрлым  тиімдірек  екенін  ескеріп  үнемі 
кері  байланыс  жасалса  оқыту  нәтижелі  болады.  Оқушылар  да  құрбыларын  бағалауда 

48 
 
бір-біріне  құнды  кері  байланыс  ұсына  алады  және  бір-бірінен  үйренеді,  бір-бірін 
қолдайды. 
Орта  білім  беру  мазмұнын  жаңаруы  бүгінгі  ұстаздар  қауымын  толғандырып 
жүрген  «Балалар  ХХІ  ғасырда  табысты  болу  үшін  нені  оқыту  керек?»,  «Оқытудың 
тиімді  әдістері  қандай?»  деген  өзекті  сұрақтардың  шешімін  табуға  көмектеседі  деп 
айтуға болады. 
 
 
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 
1. Мұғалімдерге арналған нұсқаулық, «Назарбаев Зияткерлік  мектептері»ДББҰ 
Педагогикалық шеберлік орталығы,  2016 
2.  «Мұғалімдердің  біліктілігін  арттыру  бағдарламасы»  екінші  басылым 
«Назарбаев Зияткерлік мектептері»ДББҰ Педагогикалық шеберлік орталығы, 2016 
3.Жалпы  білім  беретін  мектеп  мұғалімдеріне  арналған  критериалды  бағалау 
басшылығы, ҚР Білім және Ғылым Министрлігі Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім 
беру  академиясы  «Назарбаев  Зияткерлік    мектептері»  Дербес  білім  беру  ұйымы  , 
Астана 2016 
 
 
ОБНОВЛЕНИЕ СОДЕРЖАНИЯ ОБРАЗОВАНИЯ. КОМПЕТЕНТНЫЙ 
ПЕДАГОГ – ТРЕБОВАНИЕ ВРЕМЕНИ 
 
Ибраимова Шолпан Сагындыковна, 
филиал АО «НЦПК «Өрлеу» ИПК ПР 
по Восточно-Казахстанской области 
старший преподаватель, тренер 
кафедры инновационных технологий 
и методики преподавания естественно-научных и 
гуманитарных дисциплин 
 
В  современном  Казахстане  идет  становление  новой  системы  образования, 
ориентированной  на  мировое  образовательное  пространство.  Этот  процесс 
сопровождается существенными изменениями в педагогической теории и практике. 
Обновление  содержания  образования  –  вызов  времени.  Предоставляя  детям 
образование, мы учим их писать, читать, считать, работать на компьютере. Достаточно 
ли  это?  Безусловно,  нет.  Необходимо  менять  мышление  и  образ  действий,  развивать 
другие  навыки:  умение  ставить  цели,  самостоятельно  учиться,  планировать  время, 
эффективно общаться, в том числе и с представителями других культур, критически и 
креативно мыслить, изучать и исследовать окружающую действительность. 
Переход на обновление содержания образования предъявляет новые требования 
к  кадровому  ресурсу:  подготовка  педагогов  к  работе  в  рамках  компетентностного 
подхода к образованию, обеспечение педагогов здоровьесберегающими технологиями, 
формирование 
готовности 
работать 
в 
условиях 
существенно 
возросшей 
индивидуализации  образовательного  процесса.  Качественные  изменения  в  любой 
области  нашей  жизни,  а  тем  более  в  образовании  невозможны  без  формирования 
нового взгляда учителя на свое место и роль в учебном процессе, нового отношения к 
ученику. Без осмысления учителями, новых целей и задач в обновлённом содержании и 
технологии  обучения,  новых  форм  оценивания  с  учетом  компетентностно-
ориентированного подхода в обучении это сделать, наверное, практически невозможно.  
Именно поэтому педагогу необходима готовность к восприятию методологии и 
содержания  обновленного  ГОСО  среднего  общего  образования,  к  изменению 
программного и методического обеспечения образовательного процесса, к изменению 

49 
 
целей  и  способов  педагогической  деятельности.  Переход  к  новой  школе  без 
соответствующей  подготовки  учителей,  методистов  и  руководителей  школ  был  бы 
преждевременным,  и  реализовать  на  практике  новые  теоретические  идеи  без 
осмысления принципиально новых целей и задач, содержания и технологии обучения, 
новой формы оценивания было бы неправильным. 
Соответственно,  необходимо  осуществить  повышение  квалификации  педагогов 
с  учетом  нового  компетентностно-ориентированного  обновленного  содержания 
образования,  транслируя  лучший  опыт  внедрения  новых  подходов  к  обучению  и 
методике  преподавания.  Курсы  повышения  квалификации  помогают  раскрыться 
способностям  молодых  специалистов,  которым  не  хватало  опыта  и  мастерства, 
особенно  при  планировании  уроков,  выборе  форм  и  методов  оценивания,  приемов 
обучения и при организации индивидуальной групповой и парной работы. А опытным 
учителям  –  усовершенствовать  свое  педагогическое  мастерство.  В  ходе  курсов 
слушатели  принимают  активное  участие  в  микропреподавании,  где  каждый  может 
побывать  в  роли  учителя,  ученика  и  наблюдателя.  Учителя  учатся  использовать 
инновационные  подходы  в  преподавании,  стратегии  по  обновленной  образовательной 
программе.  По  завершении  курсов  многие  учителя    переосмысливают  себя,  меняют 
свои взгляды и убеждения. 
Сегодня каждого педагога интересуют вопросы: 
– В чем разница обновленного содержания образования от ныне действующего?  
– Изменятся ли подходы к организации образовательного процесса в школе? 
– Что означает понятие «образование, ориентированное на результат»? 
–  В  каком  направлении  и  как  должен  готовиться  учитель  к  обновленному 
содержанию образования? 
И решению данных вопросов способствуют именно ИПК. На курсах повышения 
квалификации педагоги осознают новую роль учителя  – организатора и консультанта, 
действия  которого  направлены  на  сопровождение,  оказание  содействия  ученику  в 
покорении  вершин  знаний  в  процессе  обучения.  Цель  системы  повышения 
квалификации  –  организация  современного  урока,  повышение  профессиональной 
компетентности  педагога.  Цель  учителя  –  научить  ученика  самостоятельно  добывать 
знания,  мотивировать,  развивать  такие  качества,  как  инициативность,  способность 
творчески  мыслить  и  находить  нестандартные  решения.  Мы  стараемся  развить  в 
каждом  слушателе  лидерские  качества.  «Лидер»  в  переводе  с  английского  языка 
(Leader)  означает  «ведущий»,  «указывающий  путь».  Для  лидера  характерна 
способность  воздействовать  на  других  людей,  организовать  их  совместную 
деятельность для достижения совместной цели. По словам американского социолога Э. 
Богардуса,  лидер  должен  обладать  многими  качествами,  в  первую  очередь:  чувством 
юмора, тактом, умением предвидеть, способностью привлечь к себе внимание, умением 
нравиться людям, готовностью брать на себя ответственность. Он считал, что лидером 
человека делают, прежде всего, такие качества, как ум, энергия, характер. 
Обновленное содержание образования делает акцент на ожидания и потребности 
времени,  направленные  на  развитие  познавательной  и  мыслительной  деятельности. 
Значимой  особенностью  обновленного  содержания  является  система  оценивания, 
основанная на критериях. Родителей и учащихся волнуют не столько баллы и оценки. 
Важно понимать, где находится ребенок на пути своего развития и обучения и как быть 
более  успешным.  В  связи  с  этим  разработаны  критерии  оценивания:  что  знает  и 
понимает  ученик,  как он  говорит  и  рассуждает,  умеет  ли  выделить  главное  и  сделать 
выводы, умеет ли слушать других, сможет ли применить полученные знания в жизни.  
Учитель, в соответствии с критериями оценивания, понимает, какая поддержка, 
на  каком  этапе  нужна  ученикам.  Успешность  обновления  содержания  образования  во 
многом  зависит  от  готовности  учителя,  его  методической  и  ресурсной  поддержки.  С 
этой  целью  учителя,  прошедшие  курсы  повышения  квалификации  по  обновлению 

50 
 
содержания  образования,  работающие  в  первых  классах,  максимально  обеспечены 
методическими  материалами.  Разработаны  среднесрочные  планы,  которые  включают 
рекомендации  урока,  формам  и  методам  деятельности,  ссылки  на  всевозможные 
ресурсы, что существенно помогает в подготовке учителя к уроку. 
Одной  из  актуальных  проблем  нашего  общества  является  формирование 
конкурентоспособной личности, готовой не только жить в меняющихся социальных и 
экономических  условиях,  но  и  активно  влиять  на  существующую  действительность, 
изменяя  ее  к  лучшему.  В  связи  с  этим  учителя,  выполняя  заказ  общества,  должны  в 
стенах  школы  подготовить  выпускника  с  набором  таких  качеств  как  -  креативность, 
социальная  ответственность,  обладание  развитым  интеллектом,  высокий  уровень 
профессиональной грамотности, устойчивая мотивация познавательной деятельности. 
Переход на обновление содержания образования требует обновления структуры 
образования,  это  заключается  в  преодолении  традиционного  репродуктивного  стиля 
обучения  и  переход  к  новой  развивающей,  конструктивной  модели  образования, 
обеспечивающей  познавательную  активность  и  самостоятельность  мышления 
школьников.  Но  обновление  содержания  образования,  транслируя  лучший  опыт 
внедрения  новых  подходов  к  обучению  и  методике  преподавания,  должно  учесть  и 
положительный опыт традиционного. Синтез традиционных и инновационных методов 
обучения  позволит  разнообразить  формы  проведения  занятий,  активизирующие 
познавательную деятельность учащихся. 
Программа  обновления  образования  предполагает,  что  обучение  должно  быть 
активным,  проводиться  в  условиях  созданной  коллаборативной  среды,  должна 
осуществляться  дифференциация  обучения,  в  процессе  осуществления  должны 
реализовываться межпредметные связи. Кроме перечисленного обязательным является 
использование  ИКТ,  диалоговое  обучение,  осуществляются  методы  исследования  и 
своевременное реагирование на потребности учащихся.[2] 
Что  требуется  от  учителя?  Это  умение:  формулировать  учебные  цели  для 
достижения результатов; строить учебный процесс по организации усвоения учебного 
материала;  готовить  учебные  материалы  в  соответствии  с  учебными  целями; 
использовать  потенциал  информационной  среды  для  учебного  процесса;  создавать 
условия  для  опережающего  развития  учащихся  в  и  личностно-деятельностной 
направленности;  создавать  атмосферу  психологического  комфорта  и  поддержки; 
готовить  учащихся  к  самообразованию,  самоопределению  и  самореализации,  а  также 
оценивать текущие результаты, направленные на достижение поставленных целей. 
Педагог  в  свете  обновлённого  содержания  обязан  обладать  высоким  уровнем 
ряда  компетентностей.  Специальная  компетентность  –  способность  заниматься 
собственно  профессиональной  деятельностью  на  достаточно  высоком  уровне  и 
проектировать 
свое 
дальнейшее 
профессиональное 
развитие. 
Социальная 
компетентность  –  способность  заниматься  совместной  (коллективной,  групповой) 
профессиональной деятельностью, сотрудничать и использовать принятые в профессии 
управленца приемы профессионального общения. Образовательная компетентность – 
интерес  к  освоению  профессиональных  знаний,  умений  и  навыков,  целеполагание  в 
образовательной  деятельности,  мотивация  развития  субъектности  и  креативности  в 
образовательной  деятельности,  способность  применять  основы  педагогической  и 
социальной психологии.[1] 
Что требуется от ученика? Это умение: использовать возможности выстраивать 
индивидуальную  траекторию  образования  (темп,  уровень  усвоения  учебного 
материала);  усваивать  умения,  способы,  приемы  своей  деятельности;  использовать 
знания,  умения  и  навыки,  и  имеющуюся  информацию  для  разрешения  учебных 
ситуаций. 

51 
 
Результаты  обучения  в  школе  детей  потребуют  от  педагогов  всестороннего  и 
объективного  оценивания  успехов  в  достижении  ожидаемых  результатов  обучения 
каждого учащегося, его отношения к учебе и динамику развития личности в целом. .[1] 
Современный  учитель  –  это,  прежде  всего,  профессионал,  компетентный 
педагог,  умеющий  организовать  процесс  обучения.  Это  увлеченная,  инициативная 
личность, умеющая заинтересовать и поддерживать интерес к предмету на протяжении 
всего  процесса  обучения.  Это  творческий  человек,  заинтересованный  в  обогащении 
своих  учеников  не  только  знаниями,  умениями  и  навыками,  но  и  в  их  умственном, 
психическом  развитии,  развитии  их  способностей.  Талантливый  учитель  сможет 
создать  лучшие  условия  для  развития  образовательного  и  творческого  потенциала 
детей.[2] 
 

жүктеу/скачать 5,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: