Лекция 1 Тақырыбы : Химиялық кинетика пәні, химиялық реакция жылдамдығы, оған әсер ететін факторлар

 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия 
ұлттық университеті 
Пәннің оқу – әдістемелік кешені 
Басылым: 
бесінші 
ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым 
Бір бағытта, қайтымсыз жүретін бірінші реттілікті реакция 
Реакцияның реттілігі химиялық реакциялардың маңызды сипаттамасы болып 
табылады, реттілікке байланысты жылдамдық константасынын концентрациямен 
функционалды байланысы әр түрлі болады. 
Бірінші ретті қайтымсыз реакцияның теңдеуін: 
А → реакция өнімдері деп жазайық.
Мұндай реакцияларға мысал ретінде азот ангидридінің айрылу реакциясын: 
2
2
2 
2
4
және ацетонның айрылу реакциясын: 
3
3
газ
2
4
2
келтіруге болады. 
1. Жабық жүйеде өтетін қайтымсыз мономолекулалы реакциясының 
жылдамдығын массалар әрекеттесу заңын қолданып былай жазамыз:
1
; 
сонымен қатар,
, сонда
(1) 
Реагенттің (А заты) (уақыттағы концентрациясын С деп алып, (1)-теңдеуді 
былай жазайық: 
(2) 
(2)-теңдеудің сол жағын С
0
- ден С-ға дейін, оң жағын 0-ден -ға дейін 
интегралдасақ: 
0
с
с
0
осыдан
с
0
немесе
1
с
0
(3) 
мұнда Со - регенттің бастапқы, С -
уақыт өткенде қалған концентрациясы. 
(3)-теңдеуді ыңғайлырақ түрде жазайық, ол үшін ( =0 болған кезде Со = а деп 
алайық. Белгілі бір >0 уақыт өткенде А затының реакцияға молі түссе, қалған 
мөлшері (а-
) моль болады. Сонда (3)-теңдеу былай жазылады: 
1
(4) 
Бүл соңғы теңдеу іс жүзінде жүргізілетін есептер үшін жиі қолданылады 
(мысалы, К, , а-х шамаларын анықтау үшін). 
Бірінші ретті реакциянын жылдамдық константасынын өлшемін (3 және 4) - 
теңдеулерден табуға болады:
1
уақыт 
1
( е іо - ағылшынша 
өлшем). Уақытты сағ, мин, с деп алуға болады. СИ - жүйесінде уақыт секундпен 
(с) өлшенеді. 
Заттың бастапқы (а) жөне ағындағы (а - х) концентрациясын білу арқылы 
реакцияның жылдамдық константасын (4) – теңдеуді қолданып есептеуге болады. 
Реагенттің әрбір уақыттағы ағындағы концентрациясын потенциометриялық 
әдіспен және көлемдік титрлеу әдісімен анықтауға болады. Бірінші реттілікті 
реакциялар үшін концентрацияның орнына оған пропорционалды шамаларды, 

жүктеу/скачать 1,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: