Литература
1. Кнорринг О.Э. Краткая заметка о видах рода Lagoсhilus Bunge секции Inermes. Сов. бот. 1936. №6.
С154-160
2. Кнорринг О.Э. К систематике рода Lagoсhilus Bunge Бот. мат. Герб. БИН АН СССР. 1938. Т. 7.
Вып.9. С.192-200.
3. Кнорринг О.Э. К систематике рода Lagoсhilus Bunge Бот. мат. Герб. БИН АН СССР. 1941. Т. 9. Ч.
Вып. 2. С. 56-65.
4. Кнорринг О. Э., Новый представитель рода Lagochilus Bunge из Средней Азии. Бот журн 1938. Т.
23. Вып. З. С. 217-218
5. Кнорринг О.Э Род Lagochilus Bunge. Флора СССР. М-Л. Изд. АН СССР. 1954. Т. 21. С. 160-181
6. Джамзад З. Род Lagochilus (Labiatae) В Иране. Журнал Ботаники. 4: с 91-103
7. Харлей Р.М. Семейства и роды сосудистых растений VII. Цветковые растения: двудольные. Т. 7.
Шпрингер. с 167-265.
8. Цукерваник Т.И. Система рода Lagochilus (Lamiaceae). Бот. журн. 1985. Т. 70. №.9. С. 1183-1190
9. Дехшири M.M. и Мозаффариан В.Lagochilus lorestanicus sp. nov (Lamiaceae) из Ирана.
Нордический журнал ботаники. 2013, 31. С. 278-281.
10. Икрамов М.И. Род Lagochilus Средней Азии. Ташкент: Фан, 1976, 183 с.
11. Акопов И.Э., Ибрагимов И.И. О новом кровоостанавливающем средстве из дикорастущего
Лагохилуса. Фармакол. и токсикология. 1951, №.6, С. 39-40
12. Акопов И.Э, Ибрагимов И.И. О кровоостанавливающем действии препаратов Лагохилуса. Воен.
мед. журнал. 1950, № 9, с. 23-25
13. 11.Зайнутдинов У.Н., Дитерпеноиды растений рода Lagochilus. Дис. докт. хим. наук, Ташкент,
1993. 253 с.
14. Икрамов М.И, Хатамов Ш. Содержание золота, мышьяка, сурьмы, скандия и некоторых
редкоземельных элементов в различных видах Lagochilus. Матер. ХХV науч. конф. проф. преп.
состава биолог. факультета Самаркандского гос. ун-та. Самарканд, 1969. с. 93-95.
15. Акопов И.Э., Кровоостанавливающие растения, 2-е изд. перераб. и доп. Ташкент: Медицина,
1981. 296 с.
LAGOCHILUS ТЕГІНДЕГІ ӨСІМДІКТЕРДІҢ ҚАЗАҚСТАННЫҢ ОҢТҮСТІК
ОБЛЫСТАРЫНДА, СОНЫМЕН ҚАТАР ӨЗБЕКІСТАН АЙМАҒЫНДА АЙМАҚТЫҚ
ТАРАЛУЫ ЖӘНЕ БИОЛОГИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ
Ж.Е. Айменова, А.А. Ешибаев, У.Н. Зайнутдинов, Л.А. Акынова
Бұл мақалада Қазақстанның Оңтүстік облыстарында, сонымен қатар Өзбекістан
аймағында Lagochilus тегіндегі өсімдіктердің аймақтық таралуы, биологиялық қасиеттерінің
сипаттамасы келтірілген, және гепарин тәріздес препараттарды жасау үшін көрсетілген
өсімдіктің аз зерттелген түрлері ұсынамыз.
137
TERRITORIAL DISTRIBUTION AND BIOLOGICAL PROPERTIES OF PLANTS OF
LAGOCHILUS GENUS GROWING IN SOUTHERN REGION OF THE KAZAKHSTAN AND THE
REPUBLIC OF UZBEKISTAN
Zh. Е. Aimenova, А.А. Eshibaev, U.N. Zaynutdinov, L.А. Akynova
This article discusses territorial distribution of plants of Lagochilus genus in southern areas of
Kazakhstan and also in territory of Uzbekistan, and also characterizes biological properties and offers
insufficiently explored species of the given genus of plant for creation heparin preparations.
УДК: 595.7
М.Ғ. Қуанышбаева, Г.Ғ. Алимгожина
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
ШЫҢҒЫСТАУ ҚАТҚЫЛҚАНАТТЫЛАРЫНЫҢ
ТҮРЛІК ҚҰРАМЫ ЖӘНЕ БИОЛОГИЯСЫ
Бұл мақалада Шыңғыстау таулы аймағының қатқылқанаттыларының түрлік құрамы және
биологиясы бойынша жұмыс нәтижелері көрсетілген. Шыңғыстау таулы аймағын
зерттеунәтижесінде қоңыздардың16 тұқымдасқа жататын 52 түрі анықталды. Қатқылқанатты
бунақденелілердің
зерттелген
түрлерінің
экологиясына
қысқаша
сипаттама
берілген.Зерттелгенқатқылқанатты бунақденелілерден ең көп таралғаны және жиі кездесетіні:
жапырақжегіштер (8), хаңқыздар (6), ұзынмұрттылар (6) және тақтамұрттылар тұқымдастары
(6).
Түйін сөздер: Шыңғыстау, бунақденелілер, қатқылқанаттылар, түрлік құрамы.
Қатқылқанаттылар (Insecta: Coleoptera) –бунақденелілердің ішіндегі экологиялық жағынан
алуан түрлі және саны жағынан басым отряды болып есептеледі. Қатқылқанаттылар барлық дерлік
ландшафтылы – географиялық аймақтарда таралған.
Қатқылқанаттылар немесе қоңыздар – бунақденелілер ішіндегі ең көп таралған топ. 2013
жылғы тамыз айының көрсеткіші бойынша қатқылқанатты бунақденелілердің түр саны 392415 жетті
[1].
Қазақстанның таулы аймақтарының қатқылқанатты бунақденелілері бойынша
кейбір
ғалымдардың зерттеулері бар [2-5]
.
Шығыс Қазақстан облысындағы Қазақтың ұсақ шоқылы аймағында Семей ядролық
полигонының жақын орналасуына байланысты зерттеуге тыйым салынған. Соған байланысты
Шыңғыстау таулы аймағының флора мен фаунасы бойынша зерттеу жұмыстары жүргізілмеген. Осы
себептен, Семей ядролық полигоны территориясымен шекаралас жатқан аймақтың өсімдіктер мен
жануарлар түрлерін сақтау өзекті мәселелердің бірі болып табылады.
Бұл жұмыстың негізгі мақсаты – Шыңғыстауда кездесетін қатқылқанатты бунақденелілердің
түрлік құрамын анықтап, әр түрдің экологиялық ерекшеліктеріне сипаттама жасау.
Зерттеу жұмыстары бойынша зерттеу материалдары 2013 және 2014 жылдардың көктем-жаз
айларында жинастырылды. Қатқылқанаттылардың түрлері Б.М. Мамаев, Г.Я.Бей-Биенко,
Г.Н.Горностаев, Н.Н.Плавильщиков анықтағыштары бойынша анықталды[6-9].
Шыңғыстау өңірінде қатқылқанаттылардың фаунасы өзінің алуантүрлілігімен ерекшеленеді.
Төменде зерттелген қатқылқанаттылардың экологиясына сипаттама берілген.
Ызылдақ қоңыздар тұқымдасы (Carabidae). Ызылдақ қоңыздардың үш түрі кездеседі: алты
нүктелі тезжүргіш Agonum sexpuncatum, қола түсті тезжүргіш A. mulleriжәне Zabrus sp.
Су айналмалылар тұқымдасы (Gyrinidae). Тоқтап қалған және ағынды суларда су
айналмалылардан Gyrinus sp. кездеседі.
Жүзгіш қоңыздар тұқымдасы (Dytiscidae). Жүзгіш қоңыздардан Colymbetes sp.,шеттелген
жүзгіш қоңыз Dytiscus marginalis тіркелді.
Өлексежегіштер тұқымдасы (Silphidae). Омыртқалы жануарлардың шіріген қалдықтарымен
қоректенетін өлексежегіш қоңыздардың 2 түрі кездеседі: бұдырлы өлексежегіш (Thanatophilus
rugosus) және қырлы өлексежегіш Silpha carinata.
138
Қараденелілер тұқымдасы (Tenebrionidae). Осы аймақтың кең таралған өсімдік қоректі
түрлері: дала қараденелісі Tentyria nomas және дала жайбасары (Blaps holophila).
Златкалар тұқымдасы (Buprestidae). Өсімдік қалдықтарының арасынан алтынтүсті златка
Dicerca aenea,Poecilonota sp.,және Ancylocheira sp. өкілдері кедеседі.
Бүкір қоңыздар тұқымдасы (Mordellidae). Бүкір қоңыздардан Mordella sp.тобылғы гүлінде
және күрделігүлділер тұқымдасының өсімдіктерінде жиі кездеседі. Бұл түр осы таулы аймақтың
энтомофаунасының тұрақты түрлерінің бірі.
Хаңқыздар тұқымдасы (Coccinellidae). Сарыаңдыз,сасыр, мыңжапырақ және кермек
өсімдіктерінде хаңқыздардың 5 түрі кездеседі: 7 нүктелі ханқыз Coccinella septempunctata, 14 нүктелі
ханқыз C. quatuordecimpustulata, 13 нүктелі ханқыз Hippodamia tredecimpunctata,Harmonia аxiuridis
және Coccinella sp. Бұл қатқылқанаттылардың ішінен сирек кездескені H. axiuridis.
Жұмсақденелілер тұқымдасы (Cantharidae). Таулы аймақтан жұмсақденелі қоңыздар ішінен
қоңыр жұмсақденелісі Cantharis fusca және осы тұқымдастан тағы бір түр кездеседі, бірақ ол түр
анықтауды қажет етеді.
Жіңішкеқанаттылар тұқымдасы (Oedemeridae). Oedemera sp. туысыныңөкілдерісарғалдақ
гүлінде жиі байқалады.
Жапырақжегіштер тұқымдасы (Chrysomelidae). Жапырақжегіш Clytra atraphaxidis кермек
өсімдігінде жиі кездеседі. Жапырақжегіш қатқылқанаттыларының ішінде басым түрлері: жасыл
жасырынбас Cryptocephalus sericeus және Chrysolina perforata. Бұл өсімдікқоректі қоңыздар
күрделігүлділер мен астық тұқымдастарына жататын өсімдіктерге бейімделген. Әр түрлі шөптесін
өсімдіктерде терек жапырақжегіші Melasoma populi түрінің даралары байқалды. Бұталы өсімдіктердің
жапырақтарында шығыс жапырақжегіші Agelasticaalni orientalis бар. Сонымен қатар,
күрделігүлділер мен крестгүлділер тұқымдасының өсімдіктерінде күлгін жапырақжегіш Chrysomela
violacea, қызылаяқты жапырақкеміргіш Phytodecta rufipes, мыңжапырақты галерука Galeruca tanaceti
түрлерінің даралары тән.
Малашкалартұқымдасы (Melyridae). Шөптесін өсімдіктердің ішінен малашканың екі түрі жиі
тіркелді: қоснүктелі малашка Malachius bipustulatus және мыстүстес малашка M. aeneus.
Ұзын мұрттылар (Cerambycidae). Жаз мезгілінде ұзынмұрттылардың 5 түрі тіркелді. Аcmaeops
pratensis түрінің даралары шөптесін және жартылай бұталы өсімдіктерде, гүл ұзынмұртты
қоңызы Evodinus interrogationis қазтамақ өсімдігінің гүлінде кездеседі. Ұзынмұрттылардың басқа
түрлері ылғалды биотопта - өзен, көл жағалауларында өсетін сарыаңдызгүліне бейімделген. Әр түрлі
өсімдік гүлдерінде жолақты странгалия Strangaliabifasciataжәне Strangalia sp.тіркелді. Сонымен
қатар Dorcadion sp., Leptura sp. түрлерінің даралары кездеседі.
Бізтұмсық қоңыздар тұқымдасы (Curculionidae). Бізтұмсық қоңыздардан біршама ұсақ түрлер
тіршілік етеді – құлқайыргүлді тұқымжегіш Apion aeneum және Larinus sp. Сонымен қатар, жирен
мұртшалы бізтұмсық Magdalis ruficornis және Cleonus sp.жиі байқалады.
Тақтамұрттылар тұқымдасы (Scarabaeidae). Алтынтүсті қолақоңыз Cetonia aurata және
жолақты түкті қоңыз Trichius fasciatus жергілікті таулы аймаққа тән түрлер болып келеді. Қи
қоңыздар ішінен қи афодиінің Aphodius fimetariusрөлі ерекше. Сонымен қатар, шіріген органикалық
заттармен және шөптесін, бұталы өсімдіктердің гүлдерімен, жас жапырақтарымен, жемістерімен
қоректеніп, оларға зиянын келтіретіндер: түкті эпикометис Epicometis hirta, кәдімгібізтұмсық Oryctes
nasicornisжәне Onthopagus sp.
Нарывниктер тұқымдасы (Meloidae). Көктем мезгілінде нарывниктерден кәдімгі майка Meloe
proscara, ал жаз мезгілінде әртүрлі өсімдік гүлдерінен төрт нүктелі нарывник Mylabris
quadripunctataжәне кішкентай нарывник M. pusilla тіркелді.
1 кестеде Шыңғыстауда тіркеліп, зерттелінген қатқылқанаттылардың тізімі берілген.
Кесте 1
Шыңғыстау қатқылқанаттыларының түрлік құрамы
Тұқымдас
Туыс
Түр
Кездесу
жиілігі
Ызылдақ қоңыздар
(Carabidae)
Тезжүргіштер
Agonum
Алты нүктелі тезжүргіш
A.sexpunctatum
1
Қола түсті тезжүргіш
A.mulleri
1
Zabrus
Zabrussp.
2
Су айналмалы қоңыздары
(Gyrinidae)
Су айналмалылар
Gyrinus
Gyrinus sp.
1
139
Жүзгіш қоңыздар
(Dytiscidae)
Тоғандық қоңыздар
Colymbetes
Colymbetes sp.
1
Жүзгіш қоңыздар
Dytiscus
Шеттелген жүзгіш қоңыз
D. marginalis
2
Өлексежегіш қоңыздар
(Silphidae)
Өлексежегіштер
Silpha
Қырлы өлексежегіш
S. carinata
5
Thanatophilus
Бұдырлы өлексежегіш
Th. rugosus
4
Қараденелі қоңыздар
(Tenebrionidae)
Қараденелілер
Tentyria
Дала қараденелісі
T. nomas
12
Blaps
Дала жайбасары
B. holophila
10
Златки
(Buprestidae)
Қосқұйрықты златкалар
Dicerca
Алтынтүсті златка
D. aenea
18
Poecilonota
Poecilonota sp.
2
Қылқандықзлаткалар
Ancylocheira
Ancylocheirasp.
2
Бүкір қоңыздар
(Mordellidae)
Бүкір қоңыздар
Mordella
Mordella sp.
22
Хаңқыздар
(Coccinellidae)
Harmonia
H. axiuridis
4
Нағыз ханқыздар
Coccinella
7 нүктелі
ханқыз
C.septempunctata
10
14 нүктеліханқыз
C. quatuordecimpustulata
7
Coccinellasp.
2
Hippodamia
13 нүктелі ханқыз
H .tredecimpunctata
15
Adonia
Өзгергіш ханқыз
A.variegata
7
Жұмсақденелі қоңыздар
(Cantharidae)
Жұмсақденелілер
Cantharis
Қоңыр жұмсақденелісі
C.fusca
2
Түр анықталмаған
1
Жіңішкеқанатты қоңыздар
(Oedemeridae)
Жіңішкеқанаттылар
Oedemera
Oedemera sp.
2
Жапырақжегіш қоңыздар
(Chrysomelidae)
Clytra
C. atraphaxidis
8
Жасырынбастар
Cryptocephalus
Жасыл жасырынбас
А.sericeus
3
Шөпті
жапырақжегіштер
Chrysolina
Ch. perforata
2
Agelastica
Шығыс жапырақжегіші
A.alniorientalis
3
Нағыз
жапырақжегіштер
Chrysomela
Терекжапырақжегіші
Ch. populi
4
Күлгін жапырақжегіш
Ch. violacea
5
Phytodecta
Қызылаяқты жапырақкеміргіш
Ph. rufipes
7
Galeruca
Мыңжапырақты галерука
G. tanaceti
2
Малашка қоңыздар
(Melyridae)
Малашкалар
Malachius
Қоснүктелі малашка
M. bipustulatus
21
Мыстүстес малашка
M. aeneus
22
Ұзынмұрттылар
(Cerambycidae)
Acmaeops
А.pratensis
23
Brachyta
Гүл ұзынмұртты қоңызы
B. interrogationis
1
Тамыржегіштер
Dorcadion
Dorcadionsp.
3
140
Лептура
Leptura
Lepturasp.
18
Мұртты странгалия
Strangalia
Жолақты странгалия
S.bifasciata
3
Strangalia sp.
1
Бізтұмсық қоңыздар
(Curculionidae)
Тұқымжегіштер
Apion
Құлқайыргүлді тұқымжегіш
А.aeneum
1
Ларин
Larinus
Larinus sp.
2
Magdalis
Жирен мұртшалы ұзынтұмсық
M. ruficornis
1
Клеон
Cleonus
Cleonussp.
1
Тақтамұртты қоңыздар
(Scarabaeidae)
ҚолақоңыздарCetonia
Алтынтүсті қолақоңыз
C.aurata
13
Epicometis
Түкті эпикометис
E.hirta
1
Trichius
Жолақты түктіқоңыз
T. fasciatus
22
Афодий
Aphodius
Қи афодиі
A.fimetarius
22
Нәжісжегіштер
Onthopagus
Onthopagussp
1
Oryctes
Кәдімгі бізтұмсық
O. nasicornis
1
Нарывник қоңыздар
(Meloidae)
Майка
Meloe
Кәдімгі майка
M.proscarabaeus
1
Нарывниктер
Mylabris
Төрт нүктелі нарывник
M.quadripunctata
14
Кішкентай нарывник
M. pusilla
12
Сонымен, Шыңғыстау таулы аймағын зерттеу нәтижесінде 16тұқымдасқа жататын 52түрі
анықталды. 1 суретте қатқылқанаттылардың түрлер қатынасының көрсеткіштері берілген. Суретте
көрсетілгендей алуантүрлілік жапырақжегіштер, хаңқыздар, ұзынмұрттылар және тақтамұрттылар
тұқымдастарынан байқалады.
Сурет 1 – Қатқылқанаттылардың кездесу жиілігі
3
1
2 2
2
3
1
6
2
1
8
2
6
4
6
3
Carabidae
Gyrinidae
Dytiscidae
Silphidae
Tenebrionidae
Buprestidae
Mordellidae
Coccinellidae
Cantharidae
Oedemeridae
Chrysomelidae
Melyridae
141
Қорытынды.Зерттелген қатқылқанаттылардың ішінде басым тұқымдастарға: болып келіп
келетіні: жапырақжегіштер (8), хаңқыздар (6), ұзынмұрттылар (6) және тақтамұрттылар (6) жатады.
Түрлік құрамы жоғары емес тұқымдастарға: су айналмалылар (1), бүкір қоңыздар (1),
жіңішкеқанаттылар (1) жатады. Dorcadion sp. қоңызы сирек кездесетін, қорғауды қажет ететін түр.
Әдебиет
1
http://dlib.rsl.ru/01004615619 Михайлов Ю.Е
. Специфика горных фаун филлофагов на примере
жуков-листоедов (Coleoptera, Chrysomelidae) Урала и гор Южной Сибири.
2 Казенас В.Л., Жданко А.Б. По Илейскому Алатау. Ч. 1. Путешествия по хребтам и ущельям.
Алматы, 2012.
3 Казенас В.Л., Жданко А.Б. Животные Илейского Алатау. – Алматы: «Нур-Принт», 2013. –
(Животные Казахстана в фотографиях).
4 Мариковский П.И. Насекомые вокруг нас [Тескт:]научно-популярная литература / П.И.
Мариковский; ред. А.Е. Орловская; рец. Б.В. Муханов; худ. А.И. Ващенко. – Алма-Ата: Кайнар, 1986.
-288 с.
5 Николаев Г.В. Пластинчатоусые жуки (Coleoptera, Scarabaeidae) Казахстана и Средней Азии.
“Наука” КазССР, Алма-Ата. 1987. 232 с.
6 Мамаев Б.М., Медведев Л.Н., Правдин Ф.Н. Определитель насекомых европейской части СССР.
Изд-во: Москва «Просвещение», 1976. – С. 318
7 Бей-Биенко Г.Я. Определитель насекомых Европейской части СССР: АН СССР, ЗИН. – Т.5. – Л.:
Наука, Ч.1. – 1969. – 805 с.; Ч.2. – 1970. – 943 с.
8 Горностаев Г.Н. Насеокомые СССР. – М.: Мысль, 1970. – 372 с.
9 Плавильщиков Н.Н. Определитель насекомых. – М.: Топикал, 1994. – 544 с.
ВИДОВОЙ СОСТАВ И БИОЛОГИЯ ЖЕСТКОКРЫЛЫХ ХРЕБТА ЧИНГИЗТАУ
М.Г. Куанышбаева, Г.Г. Алимгожина
В статье приведены результаты по видовому составу и биологии жесткокрылых горного
хребта Чингизтау. В результате исследований хребта Чингизтау выявлено 52 вида
жесткокрылых из 16 семейств. Приведена краткая экологическая характериска определенных
видов. Из всех жесткокрылых наиболее разнообразны и многочисленны листоедыв (8),
пластинчатоусые (6), усачи (6) и божьи коровки (6).
SPECIFIC STRUCTURES AND BIOLOGY OF COLEOPTERA OF MOUNTAIN RANGES
CHINGIZTAU
M.G. Kuanyshbaeva, G.G. Alimgozhina
This article presents the results on specific structure and biology ofColeoptera mountain ranges
Chingiztau. As a results of research mountain ranges Chingiztau revealed 52 species Coleopteran from 16
families. Provided the ecological characteristic of certain species. Of all Coleoptera most varied and
numerous Chrysomelidae (8), Scarabaeidae (6), Cerambycidae (6) and Coccinellidae (6).
142
УДК 599.323.56
А.Б. Оралова, Н.Т.Ержанов
Павлодарский Государственный Университет им. С. Торайгырова, г.Павлодар
ОСОБЕННОСТИ ПИТАНИЯ ПЛОСКОЧЕРЕПНОЙ ПОЛЕВКИ В УСЛОВИЯХ
БАЯНАУЛЬСКОГО ГОСУДАРСТВЕННОГО НАЦИОНАЛЬНОГО ПРИРОДНОГО ПАРКА
Аннотация: В данной статье авторами описаны особенности питания плоскочерепных
полевок в условиях Баянаульского государственного национального природного парка.
Ключевые слова: питание, запасы растений, цветки, семена, плоды.
Баянаульский государственный национальный природный парк — это регион умеренно-сухих
и сухих степей с выраженным высотным поясом, а также это уникальная территория, которая играет
огромную биосферную роль, так как в результате взаимодействия различных флор и фаун здесь
отмечается богатое биологическое разнообразие. Площадь парка составляет 68452,8 га. По физико-
географическому районированию территорияпарка входит в Ерементау-Каркаралинскую область
Центрально-Казахстанского мелкосопочника. Рельеф Баянаульских гор отличает своеобразное
ярусное строение. Основные площади заняты скалистым и холмистым мелкосопочником с
абсолютными высотами до 450-700м и денудационными равнинами. Водораздельные части гор
местами выровненные, сплощадками, часто рассечены продольными и поперечными долинами. К
югу горы несколько снижаются и постепенно переходят в еще более низкие участки мелкосопочника.
Баянаульском государственном национальном природном парке плоскочерепная полевка
(Alticola strelzowi) является представителем горных полевок. Отличительной особенностью экологии
плоскочерепных полевок является сильная биотопическая приуроченность к мелкосопочникам и
массивам гранитных низкогорий [1]. Представители отряда грызунов являются наиболее
многочисленной и широко распространенной группой млекопитающих, удобной моделью для
биологических и экологических исследований. Специфическая адаптивная зона, которую освоили
полевки - травоядение. Рацион грызунов весьма разнообразен: они питаются мягкими плодами,
твердыми орешками, зеленой травой, с помощью микроорганизмов могут усваивать даже древесину.
Отличительная черта всех без исключения грызунов, связанная с питанием растительностью,
— пара увеличенных резцов в верхней и нижней челюстях. Они очень длинные, постоянно растущие,
своей корневой частью далеко проникают в кости черепа. Благодаря тому, что эмалевый слой
покрывает только переднюю поверхность резцов, при обработке твердой поверхности она стирается
медленнее заднего, так что режущий край постоянно остается очень острой [7]. У типичных грызунов
эта пара резцов — единственная, у зайцеобразных к заднему краю основных резцов прилегает вторая
пара зачаточных, но в грызении она не участвует. Остальные зубы у грызунов расположены на
значительном расстоянии от резцов — это диастема, вообще свойственная растительноядным
млекопитающим, в том числе копытным. Клыков у грызунов нет, а коренные зубы, расположенные
по бокам ротовой полости, приблизительно одинаковой формы, с плоской жевательной
поверхностью. Ими можно раздавить семена, "настричь" траву, но разрезать мясо и тем более
раздробить кости довольно трудно.
Достарыңызбен бөлісу: |