АУДИТОРИЯ АУАСЫНЫҢ МИКОФЛОРАСЫНЫҢ БИОЭКОЛОГИЯЛЫҚ

ауасының ластануының негізгі себебі,адамдардың көп  уақыт  бөлмеде  болып,  уақытында

желдетпеуі. Екінші

себебі,бөлменің

антисанитарлық

жағдайы. Үшінші,

қоршаған

ортанын  антисанитарлық жағдайы(мысалы;  аула,  көше  т.б.). Төртінші, ғимараттың

санитарлы-гигиеналық жағдайы мен орналасқан жері[1].

Жабық бөлмеде  адамның  ұзақ уақыт  болуы,  шамадан  тыс  шоғырлануы  кезінде

адамның өзі ауаны ластаушы болып табылады. Біздің ағзамызда шоғырланатын СО

2

газы,

ауаның сапасына кері әсер етеді. Ағзадан бөлінетін ауа 4,1 % көмірқышқылынан тұрады,

ол қоршаған ауа концентрациясынан 150 есе көп. Көмірқышқылымен қатар әр түрлі иісті

газ және бу тәріздес заттар жинақталады. Қозғалыссыз жағдайдағы ауа, микофлорасы ның

көбеюіне өте қолайлы  жағдай  туғызады.  Бөлмедегі  шаң мен  сұйықтық тамшылары,  ауру

тудыратын инфекциялық аурулардың таралуына көмектеседі.

Бөлме  ауасының

микофлорасы  сапалы  және  сандық  құрамы  бойынша

ерекшеленеді.  Ауадағы  саңырауқұлақтардың болуы  келесі  факторға  байланысты:

бөлменің санитарлы  гигиеналық жағдайы,  адамдардың саны  мен  белсенділігі,  желдету

деңгейі, маусымға, жыл мезгілдеріне, ин салляцияға. Осы көрсеткіштердің өзгеруі ауаның

жалпы  саңырауқұлақтармен  көбеюіне әсер  етеді  (микроорганизмдердің  1см³ ауадағы

қатынасы).  Топырақ бөлшектері  бар  су  мен  ауаға  таралады,тіршілік  бөліндісінен,

жөтелген  адамнан  сілекей  тамшылары  мен  сөйлесу  кезінде, қоректік  заттары  бар  ортада,

микроорганизмдер  ауада ұзақ уақыт  тіршілік  ете  алады.  Нәтижесінде  атмосфералық ауа

тәрізді  бөлме  ауасы  да  микроорганизмдер  көптүрлілігі  мен  ерекшеленеді.  Олардың

төзімділік қасиеті,  бөлмеде  көп  сақталуын  және  ауаға  периодт ы  түрде  бөлінуіне  себеп.

Жабық бөлме  шаңындағы  «сandida»  туысына  жататын  зең саңырауқұлақтарына  зерттеу

кезінде  анықталды,  1г  бөлме  шаңында  «сandida»  жазда  саны — 2000-ға  тарта, қыста –

3000 жетеді. Адамның микофлорасы мен оның мекен ортасы пигменттік емес түрлерімен

берілген. Ауадағы саңырауқұлақтардың споралары болатын маусымдық ауытқулар айқын

білінбейді.  Ауадағы  зең саңырауқұлақтарының спораларының маусымдық ауытқуы

табиғатта  тіршілігін  сақтаған  споралардың табиғи  циркуляциясына  байланысты.  Бұл

байланыс жылдың жылы кезеңінде білінеді, себебі бөлме мен атмосфера арасындағы ауа

айналымы  максималды  болады.  Төмен  санитарлы – техникалық сипаты  бар  ауада,

1м³:1500-60000  микробтар  санитарлы – техникалық сипаты  жоғары  ауада,  1м³:5000 -6000

микроорганизмдер  кездеседі.  Сондықтан  гигиена ғылымдарының атмосфералық ауа  мен

аудитория  ауасын  зерттеудегі қызығушылығы  да  түсінікті.  1980  жылдардан  бастап

бактериалдық аэрозоль және инфекцияның ауада таралуы туралы жаңа білім пайда болды.

Өте қауіпті  микроорганизмдер ұсақ бөл шекті  (100мм  дейін),  олар өкпе  альвеолаларына,

тыныс алу мүшелерінің қорғанысын бұзып өтіп кетеді[2].

Адам  баласы  тәуліктің көп  бөлігін  жабық аудиторияларда өткізеді.  Бұл  дәл  шаң

бөлшектерінің демалыс  жұмыс  орындарында  жиналған  жері,  шаң  өсімдік  жапырағы ның

тақтасында,  бөлме  жиһаздарында  жиналып,  тыныс  жолдарының жұмысын  бұзады.

Шаңмен  бірге  көптеген  микроорганизмдер,  патогенді  микрофлора  түрлері  де  кіреді.

Сондықтан  жабық бөлменің ауа  тазалығын қорғау,  адамдардың денсаулығын  сақтауда

және  аурулардың алды н  алу үшін өте қажет. Өсімдіктердің

– олардың  ұлпаларының

немесе ұшқыш  фракцияларының  қарапайымдар  мен  микроағзаларды  жоятын қабілетін

көптеген ғалымдар  атап өткен.  Фитонцид –латын-грек  сөзі:  «Фито»-грекше  «өсімдік»,

«цидо»-латынша  «өлтіремін»  деген  мағынаны  білдіреді.  Олар,  бактериялардың дамуын

бәсеңдетіп, қарапайым  микросаңырауқұлақтарды  жояды. Өсімдіктің барлық түрлері  мен

сорттары,  фитонцидтік қасиетке  ие.  Бөлме өсімдіктері  де  фитонцидтер  бөледі.  Ауаны

микроорганизмдерден  тазартады.  Себебі,  бөлме өсімдіктері  дегеніміз – экзотикалық

түрлердің интродукциялануы.  Мысалы:  циперус -59%,  хризантема – 66%  микрофлораны

төмендетеді.  Сондықтан,  аудитория  ауасын  тазартып,  микрофлораны  азайту  және

денсаулығымызды сақтау үшін жасыл өсімдіктердің маңызы зор[3].

Аудиторияда  саңырауқұлақтардың барын  анықтау үшін  оларды қоректік  ортада

өсірдік.Қоректік  ортасы құйылған  Петри  табақшаларын  алдын  ала  зерттеуге  таңдап

алынған  аудиторияларда  температура  бірдей  19- 20

0

С құрады.  Басқа  жағдайлар өзгеше

болды: бөлме өсімдіктері, ко мпьютерлер, аудитория көлемі және т.б. Беттері ашық Петри

табақшалары    аталған  аудиториялардың  әр  жеріне қалдырылды.  Аудиториядағы

саңырауқұлақ споралы  Петри  табақшасындағы қоректік  ортаның бетіне қонғаннан  кейін

(шамамен  5  мин)  Петри  табақшаларының беті  ж абылып,  кім қандай  жерде  отырғызғаны

белгіленіп алынды. Кейін осы Петри табақшалары кемінде 20

0

С болатын жылы жерлерге

қойылып 7 күн бойы саңырауқұлақтардың өсуі  мен дамуы есепке алынып отырылды.

Зерттеу нәтижесінде саңырауқұлақтардың 12 түрі табылды (1 - кесте).

Кесте1.

Аудитория микофлорасының алуантүрлілігі

Аудитори

я

Сынам

а

№

Анықталған түрлер

Аудитория

температурас

ы t

0

402

1

AspergillusflavusLink.,AspergillustubingensisMosser

ay.,

Penicilliumglaucum Fr.,

RhizopusnigricansEhrenb.,AspergillusnigerTiegh.

20

0

C

2

AspergillusnigerTiegh.,RhizopusnigricansEhrenb.,

Botrytis cinerea Pers., Aspergillusflavus

Link.,Penicilliumglaucum Fr.

20

0

C

505

1

Aspergilluscandiclus Link.,

RhizopusnigricansEhrenb.,.,Aspergillusflavus

Link.,Penicilliumglaucum Fr.

20

0

C

2

MucormusedoFres.,AspergillusnigerTiegh.,

RhizopusnigricansEhrenb., Aspergillusflavus Link.,

Penicilliumglaucum Fr.

20

0

C

407

1

FusariumgraminearumSchwabe.,Aspergillusflavus

Link., RhizopusnigricansEhrenb., Penicilliumglaucum

Fr., AspergillusnigerTiegh.

20

0

C

2

FusariumproliferatumNirenberg.,RhizopusnigricansE

hrenb., Penicilliumglaucum Fr.,

AspergillusnigerTiegh.

20

0

C

313

1

PenicilliumexpansumLink.,Aspergillusflavus Link.,

RhizopusnigricansEhrenb., Penicilliumglaucum Fr.,

AspergillusnigerTiegh.

20

0

C

2

Aspergillus ochraceus Wilhelm., Aspergillus flavus

Link., Aspergillus niger Tiegh., Rhizopus nigricans

Ehrenb., Penicillium glaucum Fr.

20

0

C

А

схана

1

AspergillusnigerTiegh.,RhizopusnigricansEh

renb., Botrytis cinerea Pers., Aspergillusflavus

Link.,Penicilliumglaucum Fr., Penicilliumexpansum

Link.,RhizopusnigricansEhrenb.

20

0

C

2

Fusariumproliferatum

Nirenberg.,AspergillusnigerTiegh.,Rhizopusnigricans

Ehrenb., Botrytis cinerea Pers., Aspergillusflavus

Link.,Penicilliumglaucum Fr., Penicilliumexpansum

Link.,RhizopusnigricansEhrenb.

20

0

C

MucormucеdoFres. Спорангия  сағақтарытүзу,  жоғарыжағысәлісінген, қарапайым,

аздаптармақталған, ұзындығы  1 -2  см,  ашыққоңыркейдетүссіз.    Көпмөлшердетүссіз  май

тамшылаы бар, субстраттаналысораналсқан.  Стилоспорангилері шар тәрізді, кейдежазық,

жаңапайдаболғандарытүссіз, өсе келесары, қызғылсары,  сарыбозғылттүскеайналады, түзу,

қабығыерігіш. Колонка формасыәртүрлі: шар, цилиндр, алмұртәрізді, 70 -1401х50-93 мкм,

сарытүсті. Спораларыэлипсоидты, қысқацилиндрлінегізідоғал, бүйірітеңемес, 9,6 -12х3-8,3

мкм,  түссіз.  Зигоспоралары

шар  тәрізді,  бүйіріжазық, диаметрі  100 -250  мкм,

бозғылтқоңыр.

RhizopusnigricansEhr.

Ауруды

қоздырушы 

сапрофитті

әлсіз 

паразитті

саңырауқұлақ түрі.  Тары  тұқымының бетіне  көп  споралары  түседі.  Ылғалды  камерада  аз

уақытта  саңырауқұлақтың сұр  түсті  көтеріңкі

жіпшумағы  жетіліп,  Петри  ыдысын

толтырып  жібереді.  Спорангий  сағағы  1 -3  тен  топталып,  кейде  дара  болып  жетіледі.

Ұзындығы  1 -3  мм,  спронгидің

диаметрі  100-150  мкм,  споралары  ірі,  шар  тәрізді,

эллипсоидты, 8-14х6-11мкм.

Aspergillus  flavus Link. Колониясындағы  ауа  жіпшумағы  күңгірт  жасыл,  астыңғы

бөлігі сары түсті.  Ауа жіпшумағы торлы. Конидия сағақтары  300 -1000х5-10 мкм, түссіз,

тікенекті,    ойық,

субстратты  гифаларынынан  конидия  сағағы  ерекшеленіп  жетілген,

жоғары  бөлігі  кеңейген,  алмұрт  неме се  шар  тәрізді,  диаметрі  20-50  мкм,  түссіз,  жоғары

бөлігінде  екі қатарда  стеригмалары  жетілген.    Стеригмалары  бірінші қатардағыларының

ұзындығы 7 -10х3-4 мкм, екінші қатардағылар  7 -10х2,5-3 мкм. Конидиялары бір клеткалы,

шар,  жұмыртқа  кейде  алмұрт  тәрізді( 11-сурет).    Диаметрі  3-5  мкм,  тегіс  ,  түссіз  немес

аздап сары жасыл,

Botrytis cinerea Pers. Гифалары түзсіз немесе сұр түсті, ені 5,2 мкм. Конидия сағағы

кеңейген бөлімінің ұзындығы 0,3 -1мкм; ені 6-16,8х8,4 мкм. Қабығы қалың төменгі бөлімі

қоңыр,  жоғарғы бөлімі  түссіз,  бұтақталған, ұзындығы  56 -130х6,5-13  мкм,  бұлардың  өзі

бұтақталып ұшы  тістенген,  оларда  тығыз  орналасқан  конидиялар  жетіледі.  Конидиялары

жұмыртқа,  эллипсоид,  шар  тәрізді    7,8 -13х5,2-7,8  мкм,  түссіз.  Склероцилері  ақшыл  сұр

түсті,  кейін қарайы п  кетеді,  диаметрі      2,6-7,8  мкм.  Конидиялары  және  склероцилері

қыстап  шығады.  Көктемде  склероцилері

өніп,  конидиялар  түзіп  зардаптайды.

Саңырауқұлақтың дамуына, ауаның және топырақтың ылғалдылығы қарқынды әсер етеді.

Fusarium 

graminearum

Schwabe.

Макроконидиялары 

спородохияларында,

пинноттарында жетілмеген орақ тәрізді, жоғары бөлігіндегі клеткалары біртіндеп пердесі

тұсында қысыңқы аяқтары анық көрінген, 3 -6 клеткадан тұрады. 3 клеткалылары, 25-66х3-

6 мк,  5 клеткалылары 35-75х3,2-6 мкм, 6 клеткалылары 50-75х4-6 мкм. Ауа  жіпшумағы

жақсы  дамыған,  жұмсақ, мақта  тәрізді,  түсі    күлгін,  ақ, ақшыл - күлгін, қызыл    түсті.

Стромалары  сары,  зәйтүн  түстес.  Склероциі   күлгіннен қара қызыл түске өзгереді,  кейде

болмайды. Хламидоспроаларында жіпшумағында мүлдем болмай ды.

Penicillium  expansum Link. Көкшіл  зеңдердің ішінде  көп  тараған  және  жоғары

вирулентті  түрі

Penicillium  expansum.  Штаммдары  бөлінетін  микотоксиндер  патулин

болып  табылады.  Морфологиялық жағынан  олар өздерінің жасыл ұзын  тізбек  тәрізді  бір

клеткалы  конидиялары  түзілген  филалидті  конидия  сағақтарымен  ерекшеленеді.  Олар

органикалық заттардың зиянкестері  ретінде  белгілі.  Пенициллин  және  гризеофульвин

сияқты  антибиотиктер өндіруде қолданылады,  астықтарды  және  тағамдық  өнімдерді

охратоксин  А,  патулин  және  пенитрем  сияқты  улы  заттар  микотоксинер  бөліп  зиян

келтіреді.

Fusariumproliferatum (Matsush.)  Nirenberg  ex  Gerlach  &  Nirenberg. Конидиалды

кезеңінде  спородохияларда  немесе  пионноталарда  макроконидиялар  түзіледі.  Олар

жіңішке  аздап  ай  тектес,  немесе  тіктеу,  е кі ұшы қысыңқы  болып  келген,    3 -7  перделі.

Қоздырғыш  эндофит  ретінде  ауру  белгілерін  білдірмей  тіршілігін  сақтап қала  алады.

Жынысты  көбею  кезеңінде  шар,  жұмыртқа  тәрізді,  іш  жағында  аздап өсінділері  бар

диаметрі  0,2-0,3х0,2-0,4  мм қара -көк  перитецилер  түз іледі. Қалталалары  цилиндр,

диаметрі 81-15х9-18 мкм, үстінгі жағында бір немесе анық емес екі қатарда жетіледі, 4 -6,

жиі 3 жолақтары бар,  аскоспоралары 1 перделі созылыңқы -эллипсойд тәрізді, өлшемі 10-

24х4-9 мкм. Хламидоспоралары болмайды. Микроконидиялары тізбекте немесе топтанып

жетіледі. Ауа жіпшумағы ұнтақ тәрізді ақ, ақшыл -қызғылт, сары түсті[4].

Барлық анықталған түрлердің саны 12. Олар негізінен жетілмеген саңырауқұлақтар

тобына  жатады.  Жаппай  кездескен  Aspergillus,  Penicillium,  Rhizopus  туыстары болды.

Анықталған саңырауқұлақ түрлерінің көпшілігі 402 аудиторияда кездесті. Ал 313, 505, 407

аудиторияларда  402  аудиторияға қарағанда  аз  кездесті.  313,  505,  407  аудиторияларда

компьютерлер  мен  бөлме өсімдіктері  бар.  402  аудиторияда  бөлме өсімдіктер  де

компьютер  де  жоқ. Ал  асханада  бөлме өсімдіктері  болғанымен  компьютер  жоқ.  Қорыта

келе,  аудиториядағы  ауада  кездесетін  микофлораға  бөлме өсімдіктері  де,  компьютерден

бөлінетін сәулелер де әсер етпейді[6].

Біз  дүниеге  келгеннен  бастап  саңырауқұлақ споралары,  б актериялар,  вирустар

сияқты  микроорганизмдер  арасында өмір  сүреміз.  Олардың кейбіреуі  тіршілік үшін өте

қауіпті  болып  келеді.  Эволюция  барысында  адамдар  да  биологиялық түр  ретінде

микроағзалармен  симбиозды  тіршілік  етуге  бейімделген.  Біз өз  зерттеулеріміздің

нәтижесінде  келесідей

қорытындылар  жасай  аламыз:  аудиторияларда  кездескен

саңырауқұлақтар  адам  денсаулығы үшін  аса қауіпті  болып  табылмайды.  Бұл  аудитория

ауасының тазалығын  көрсетеді.  Аудиторияларда  микофлоралар  көбейіп  кетпеу үшін

аудиторияларды  желдетіп, үнемі тазалап отырған жөн.

Әдебиет

1.Елинов Н.П. Токсигенные грибы в патологии человека // Проблемы медицинской

микологии -2002.- Т.4,№3 – С.3-7.

2.Miller J.D., Rand T.G., Jarvis B.B. Stachybotris chartarum: cause of human disease or media

darling?// Med. Mycol.-2003.-Vol.41.-P.271-291.

3.Charmaan J.A., Terr A.I., Jacobs R.L. Toxic mold: phantom risk vs science// Ann.

AllergyAsthmaImmunol.-2003.-Vol.91,№3.-P.217-219.

4. Баркалов Б. В., Карпис Е.Е. Кондиционирование воздуха в промышленных,

общественных и жилых зданиях  // 2-е изд. Перераб. и доп. – М.: Стройиздат- 1986

5.Голубков Б.Н. Кондиционирование воздуха, отопление и вентиляция // Учебник для

вузов – М.Энергоиздат- 1982

6.Кокорин О.Я. Современные системы кондиционирования воздуха //

М.:Издательство физико-математической литературы- 2003

БИОЛОГИЯЛЫҚ П РЕПАРАТ Т АРД ЫҢ Т АУЫҚ БАЛАПАН ДАРЫНЫҢ

ӨСІП – ӨН УІНЕ ӘСЕ РІ

Қалиева А.Қ., Агади ева М.С .

Қ.Жұбанов атында ғы Ақтөбе өңі рлік мемл ек еттік университеті . Ақтөбе

қ.Қазақстан

e-mail: agadieva7482@gmail.com

Соңғы  кездері құс  шаруашылығында    профилактикалық  әсері  бар  препараттарға

көп  көңіл  бөлінуде.  Кеңінен

қолданылатын  ферменттер,  нуклеин

қышқылы  негізді

препараттар,  пробиотиктер,  биологиялық активті  заттар.  Олар құстың организміне    оң

мәнді әсер  етеді:  і шек  және  микробты    балансты  жақсартады,  ағзаның сыртқы  орта

факторларына  төзімді  етеді.  Пробиотиктерді  жас  балапандарға  беру  оның тез өсуіне

әкеледі [1-3].

Әртүрлі

қоректік  орталарды  пайдалану  арқылы    немесе    оның

кейбір

ингредиенттерін  (азот  және көміртегі   көздерін, рН  және  басқаларды) өзгерту арқылы

керекті  нәтижені  алуға  болатындықтан,  біз

өзіміздің жұмыстарымызда  ашытқы

экстрактын, ашытқы автолизатын қолдандық.

Сүт қышқыл бактерияларының антибиотикалық белсенділігін көтеру үшін ашытқы

экстрактын қолдандық. Ашытқы экстракциясының 3, 4 және 5 % қоректік ортаға қосып,

сүт қышқыл бактерияларының белсенділігін тексердік (1,2 -кесте).

Кесте 1

М уз ей  шт амд арының антибиотик алық активтілігін е  дрожж  экстракция сын ың

әсері (3 %)

№

Культуралар аты

Антибиотикалық активтілік, мл/бірлік

St. aureus

209p

Bac.

subtilis

Bac. coli

Saccharomycesceravisіаe

1

S. lactis

2000

100

2000

1000

2

S. cremoris

2000

100

100

100

3

S. diacelactis

2000

100

500

-

4

S. citrovorum

2500

100

100

-

5

S. faecalis

2000

1000

2000

-

6

S.   thermophilus

500

-

100

100

7

S. bovis

100

-

1000

-

8

S. plantarium

100

100

1000

-

9

Leuc. cremoris

2000

100

1000

100

10

Leuc.  dextranicum

500

1000

2000

-

Кесте 2

Сүт

қышқыл   б акт ериял арының

антибиотикал ық

активтілігін е

дрожж

экстракциясын ың әсері

№

Культуралар

аты

Антибиотикалық активтілік, мл/бірлік

St. aureus 209p

Bac. subtilis

Bac. coli

Sacchamyces

ceravisiae

4%

5%

4%

5%

4%

5%

4%

5%

1

S. lactis

2000

2000

100

-

1000

100

-

-

2

S. cremoris

2500

2000

150

100

-

-

100

3

S. diacelactis

2500

1000

150

100

-

-

100

-

4

S. citrovorum

2000

1500

100

-

-

-

500

100

5

S. faecalis

1000

100

1500

500

1000

100

-

-

6

S.

thermophilus

1000

-

100

-

-

-

-

100

7

S. bovis

1500

-

-

-

500

-

-

-

8

S. plantarium

1000

100

-

-

500

-

-

9

Leuc.  cremoris

2500

500

100

-

500

100

100

-

10

Leuc.  dextranicum

2500

100

100

-

1000

500

-

-

Ашытқы  экстракциясының  үш  дозасы  да  сүт қышқыл  бактерияларының    өсін -

өнуіне    жақсы әсер  етеді. Әсіресе,  ашытқы  экстракциясының    4  % -ын қосқанда  жоғары

нәтиже  көрсетті.  Ал3  және  5%  дозаны қолданғандакөрсеткіштер  біршама  төмен  және

бірнеше  тест- культураларға белсенділік көрсетпеді.

Сүт  тағамдары  зат  алмасуды  тездетеді, құрамындағы әр  түрлі    заттардың, атап

айтқанда,  сүт,  сірке,  пропион қышқылдарының болуына  байланысты    ас қорыту

жүйесіндегі    іріту-шіріту    бактерияларын    жоюдың арқасында    организмге өте  па йдалы

әсер етеді  [4-5].  Осы  ойға  сүйене  отырып, әртүрлі  сүт қышқыл  бактерияларынан

биологиялық

препарат  дайындап,  оның тауық

балапандарына

әсерін  анықтау үшін

оларға    күніне    бір  рет  1мл -ден  беріп  отырдық. Ол үшін    №1-ші  препаратты

әртүрлі

стрептокк туысына    жататын    белгілі    микроорганизмдерден  (S.lactis,  S.cremoris,

S.thermophilus,  S.diacelactis),  №2-ші    препаратты    L.  рlantarium,    Leuc.  cremoris,    Leuc.

dextranicum, №3-ші препаратты  кефир ашытқысынан даярладық (3 -кесте).

Кесте 3

Биологиялық препар аттардың балапандардың өсіп -өнуіне әсері

№ Препараттар аты

Балапандар

саны

Балапандар

дың

сақталуы,

%

Балапандар

салмағы,%

Балапан қан

сарысуындағы

каротиннің

мөлшері, мг/мл

1

Бақылау тобы

20

19

100

8

2

1-препарат

20

20

109

11

3

2-препарат

20

20

112

11

4

3-препарат

20

20

109,5

12

Сүт

қышқыл  бактерияларынан  даярланған    биопрепараттардың

тауық

балапандарының өсіп -өнуіне  жақсы әсерін көруге болады. Себебі,  барлық биологиялық

препарат алған балапандар  салмағы  бақылау тобындағыларға қарағанда 9-12 г көп және

еш шығынсыз өсірілген. Ал ең жақсы нәтиже №2 -ші препарат  берілген  топ балапандары,

басқа  топтағыларға қарағанда  балапандар  салмағы ауыр  (12 % -ке).

Сонымен  сүт қышқыл  бактерияларынан  жасалған  биологиялық препараттардың

балапандардың өсіп -өнуіне оң әсерінің бар екені  анықталды.

Әдебиет

1.Белова,  Н.Ф.  Использование  биологически  активных  веществ  в  кормлении  цыплят-

бройлеров  //  Материалы  международной  научно- практической  конференции  молодых

ученых и специалистов.- Воронеж, 2008. – бет.111-112.

2.

Н.Ф.  Белова,  В.А.  Корнилова,  Ю.И.  Габзалилова  Влияние  пробиотических

препаратов  на  рост  цыплят    //  Вестник  Оренбургского  государственного  университета. –

2009. – стр. 121-122.

3.

Усенко  Д.В.,  Горелов  A.B.,  Шабалина  C.B.  Опыт  применения  кисломолочного

пробиотического продукта - Т. 87, № 4. - стр. 85-90. 2008.

4. Утевский Н.А. Микробиология с техникой микробиологических исследований. Москва.

- 1975. - 472 с.

5. Тулемисова Ж.К. Молочнокислые бактерии и их фаги. - Алматы. - 2002. -167с.

жүктеу/скачать 8,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: