Сборник содержит материалы избранных докладов участников международной

ҒЫЛЫМИ-БІЛІМДІЛІК ОРТАСЫНА ИННОВАЦИЯЛЫҚ ЖОБАЛАУДЫ ЕНГІЗУ

Қожахмет М.С.

Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық мемлекеттік педагогикалық институты , Арқалық қ.,

Қазақстан

k.manat_67@mai.ru

Қазіргі ақпараттандыру жағдайында білімді де,  білікті маман даярлау қоғам талабы

және  оны қанағаттанд ыру үшін  көптеген өзгерістер  жоғары  оқу  орындарында  жүзеге

асырылуда.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен

бекітілген "Жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты"  мазмұнында

"Жоғары  білім  мамандықтар ы  шеңберінде  жоғары  оқу  орындары Ұлттық біліктілік

шеңберіне,  кәсіптік  стандарттарға  сәйкес  және  Дублин  дескрипторларымен  және

Еуропалық біліктілік  шеңберімен  келісілген  білім  беру  бағдарламаларын өз  бетінше

әзірлейді"- деп  атап  көрсетілген  [1].  Осыған  бай ланысты  білім  беру  бағдарламалары

ЖОО-да әзірленеді және жүзеге асырылады.

Білім  беру  бағдарламаларын  іске  асыруда

құжаттар  мен  оқу-әдістемелік

материалдар  жиынтығын қосатын  мамандық пен  пәндердің оқу -әдістемелік  кешені

жасалады  [2].  Білім  беру  бағдарламалары  мамандық пен  пәндердің оқу -әдістемелік

кешендерінің негізінде жүзеге асырылады.

Білім  беру  бағдарламаларын қалыптастыру  бойынша  Ы.Алтынсарин  атындағы

Арқалық мемлекеттік  педагогикалық институтына қарасты  математика  және  физика

кафедрасының тәжірибесін айтуға болады.

Кафедра  оқытушылары  А.  Аубакирова  мен  А.  Тулегенова  Назарбаев  зиятк ерлік

мектептері педагогикалық шеберлік орталығы мен Кембридж  университетінің білім беру

факультетімен  бірлесіп ұйымдастырған  тренерлік  курсын  оқып  келді.  Курстан  алған

білімдері бойынша төмендегідей модульдерді жобалауда қолданады:

1 Білім беру мен оқытудағы жаңа тәсілдер

2 Сыни ойлауға оқыту

3 Оқыту үшін бағалау және оқытуды бағалау

4 Білім беруде ақпараттық -коммуникативтік технологияларды қолдану

5 Талантты және дарынды балаларды оқыту

6 Оқушылардың жас ерекшеліктері қарай білім беру және оқыту

7 Оқытудағы жетекшілік пен көшбасшылық

Аға оқытушы А. А. Аубакирова сабақ барысында оқушының ізденуі мен зерттеу

дағдыларын қалыптастыра отырып, пәнге деген қызығушылықтарын арттыру мақсатында

сын тұрғысынан ойлау технологиясын қолданады.

Сыни  ойлау- өзіндік  ойлау.  Сыни  ойлау – сұрақ  қоюдан  және  шешімін  талап

ететін  проблемаларды  айқындаудан  басталады.  Оқушы өзі  сұрақ  қойып,  шешімін өзі

айқындайды.  Сыни  ойлау - әлеуметтік  ойлау,  бірлесе  оқыту  идеясы.  Сыни  ойлау

сабағының құрылымдық формуласы 3 кезеңнен тұрады:

I.-қызығушылығын ояту ( «көпір жасау», ой қозғау)

II.- мағынаны таныту ( мағынаны ажырату)

III.- ой-толғаныс ( рефлексия, жаңа білім құрастырылады)

Сыни  тұрғыдан  ойлау  технологиясын қолдануымен  жүргізілген  сабақтың жоғары

деңгейде өтуінің алғы шарты оның қағидаларында, яғни, стратегияларында. Оқытушы мен

оқушы  кез  келген  стратегияның  әдіс -тәсілін, қыр -сырын  жетік  түсіне  білуі қажет.  Сонда

ғана  жұмыс  нәтижелі  болмақ. Стратегиялар  оқушыларды  шығармашылықпен әрекет

етуге,  ізденімпаздыққа  баулиды,  еркін,  терең, жан -жақты  ойлауына, үздіксіз  жұмыс

жасауына жол ашады.

А.Аубакирова

«Математика 

және 

физиканы 

оқытудағы 

инновациялық

технологияларды енгізу жағда йы» тақырыбында ғылыми -әдістемелік семинар өткізді.

"Білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер"

Болашақ мұғалімдердің  қосымша  білім  мен  дағдыларын қалыптастыру  және

болашақ маман ретінде қалыптасуға көмектесетін оқу үдерісін ұйымдастыру мақсатында

факультет деңгейінде «Жаңа тұрпатты мұғалім» атты семинар өткізді.

Оқу  процесінің тиімділігін  арттыру, үйренген  стратегиялық шараларды ұтымды  да

сапалы, әрі  шығармашылықпен қолданып,  нәтижеге  жету,  білім  сапасын  арттыру

мақсатында «Оқытуда сын тұрғысынан ойлауды пайдалану» тақырыбында институтішілік

ашық сабақ өткізді.

А.Аубакирова

«Математика 

және 

физиканы 

оқытудағы 

инновациялық

технологияларды енгізу жағда йы» тақырыбында ғылыми -әдістемелік семинар өткізді.

"Білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер"

Болашақ мұғалімдердің  қосымша  білім  мен  дағдыларын қалыптастыру  және

болашақ маман ретінде қалыптасуға көмектесетін оқу үдерісін ұйымдастыру мақсатында

факультет деңгейінде «Жаңа тұрпатты мұғалім» атты семинар өткізді.

Оқу  процесінің тиімділігін  арттыру, үйренген  стратегиялық шараларды ұтымды  да

сапалы, әрі  шығармашылықпен қолданып,  нәтижеге  жету,  білім  сапасын  арттыру

мақсатында «Оқытуда сын тұрғысынан ойлауды пайдалану» тақырыбында институтішілік

ашық сабақ өткізді.

А.Аубакирова

«Математика 

және 

физиканы 

оқытудағы 

инновациялық

технологияларды енгізу жағда йы» тақырыбында ғылыми -әдістемелік семинар өткізді.

"Білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер"

Болашақ мұғалімдердің  қосымша  білім  мен  дағдыларын қалыптастыру  және

болашақ маман ретінде қалыптасуға көмектесетін оқу үдерісін ұйымдастыру мақсатында

факультет деңгейінде «Жаңа тұрпатты мұғалім» атты семинар өткізді.

Оқу  процесінің тиімділігін  арттыру, үйренген  стратегиялық шараларды ұтымды  да

сапалы, әрі  шығармашылықпен қолданып,  нәтижеге  жету,  білім  сапасын  арттыру

мақсатында «Оқытуда сын тұрғысынан ойлауды пайдалану» тақырыбында институтішілік

ашық сабақ өткізді.

Пән  бойынша  білім  алушының білім  жетістігін өлшейтін  бағалау  критерийлері

бойынша студенттердің білімін бағалайды.

Пән бойынша білім алушының білім жетістігін өлшейтін бағалау критерийлері

Деңгейлер

Критерийлер

Білім жетістіктерінің

ең жоғарғы өлшемі

1-деңгей

Білімі: тек ақпараттық сипаттағы

мазмұнды «біледі»,қайтадан айтып бере алады.

Біліктілігі: үлгі бойынша «қолданады».

5 балл, немесе

«сынақтан өтті»

2-деңгей

Білімі: а) ақпараттың себеп-

салдарын «түсінеді», б)«талдау» жұмыстарын жасай

алады.

Біліктілігі: өзгертілген жағдайда «қолданады».

+4 балл = 9балл

3-деңгей

Білімі: алған білімін «Пайымдай» алады.

Біліктілігі: өмірде кездесетін проблемалық

жағдаяттарды шеше алады (рефлексия жасай біледі).

+3 балл = 12 балл

Барлығы

12 балл

Баллды бағаға айналдыру шкаласы:



11-12 балл – бағасы «5» (90%-100%);



7-10 балл — «4» (75%-89%);



5-6 балл — «3» (69%-74%);

Студенттердің білімін  бағалау  деңгейі  төмендегі  слайдта ұсынылады.

Мұнан

инновациялық технологияларды  пайдаланған  жағдайдағы  білім  алушының білім  деңгейі

4-тен 8 балға өскендігін көреміз.

5В011000-Физика мамандығының 3 курс студенттерінің білім деңгейі

№

Топтың

аты

Топтағы

студенттер

саны

Дәстүрлі түрде өткізілген

сабақтан қалыптасқан білім

алушының білім деңгейі

«Кванттық механика» пәні

Инновациялық технологияларды

пайдаланған жағдайдағы білім

алушының білім деңгейі

«Электродинамика және САТ»

пәні

Білімді

бағалау

орт.

Деңгейлік

тапсырмаларды

шығару қабілеттері

Білімді

бағалау

орт.

Деңгейлік

тапсырмаларды

шығару қабілеттері

1

1-топ

4

82 балл

ІІ деңгей

86 балл

ІІ деңгей

2

2-топ

3

86 балл

ІІ деңгей

90 балл

ІІІ деңгей

3

3-топ

3

84 балл

ІІ деңгей

92 балл

ІІІ деңгей

4

4-топ

4

81 балл

ІІ деңгей

86

балл

ІІ деңгей

Жалпы  сабақты  инновациялық технологиялар  арқылы өткізумен қарапайым  түрде

өткізудің айырмашылығы  көп. Тыңдаушыларды  білім  алушылардың бойында өз  бетімен

білім  алу, өзін-өзі  реттеу  дағдыларын қалыптастыруға;  түрлі  адамдармен    тиімді  диалог

жүргізе  алатын, қазіргі  заманда  табысты өмір  сүруге  дайын,  сандық технологияларды

құзырлылық

танытатын  белсенді  азамат,  болашақ

маман  ретінде

қалыптасуға

көмектесетін  оқу үдерісін ұйымдастыру үшін қажетті  біліммен  және  практикалық

дайындықпен қамтамасыз етуге жағдай жаса йды [3].

Тулегенова  А. Қ. біліктілікті  арттыру  курсында  алған  білімдері  нәтижесінде

негізінен  "Блум"  токсономиясын  пайдаланады.  Жұмыс  нәтижелері  халықаралық,

республикалық конференциялар жинағына енді.

А. Қабдығалиқызы Блум таксономиясы бойынша оқыту жүйесінде а лған білімдерін

тиянақтай  отырып,  тапқырлыққа,  ізденіп  шешім қабылдауға,  ауызбіршілікке,  ойын

жинақтай  білуге,  біріне –бірі  көмектесуге  баулу,  еңбексүйгіштікке,  жаңа  тақырып

бойынша алған білімдерін қолданып, өз ойын айта білуге, ж үйелі түрде ойлауға, ізденуге

бағыттау, білімге деген құштарлығын арттыру мақсатында жұмыстар жасайды .

Ықтималдықтар  теориясы  және  математикалық статистика  пәнінен  сабақ беру

барысында және ОСӨЖ -да төмендегідей әдіс - тәсілдер қолданады:

 Бірлескен топтық жұмыс;

 Диалогтік оқыту;

 Қалыптастырушы бағалау әдіс -тәсілдері;

 Дарынды және талантты  балаларды қоса алғанда, түрлі жастағы балалардың

қажеттіліктерін ескеру мақсатында оқуды саралау стратегиялары.

Әртүрлі теориялар  мен  стратегиялар  оқытудың мазмұнын  анықтау үшін  тиісті

бағдарлама  шеңберінде қолданылады.  Бүгінгі  күні  алған  білімдерді өз өмірінде қолдану

арқылы, өз  орындарын  таба  алатын  тұлға қалыптастыру өте  маңызды.  Ондай  тұлға

қалыптастыруда  педагог  мамандардың рөлі  зор.  Сондықтан әр  п едагог  маман  заман

талабына  сай,  балалар  мен  жасөспірімдердің ерекшеліктерін  ескере  отырып,  білім  беру

бағытын өзгерту қажет.

Педагогикалық шеберлік  орталығы  мен  Кембридж  университетінің Білім  беру

факультетімен  бірлесіп өткізген  «Қазақстан  Республикасы  п едагог қызметкерлерінің

біліктілігін  арттыру  тренерлік  курсының кафедраның профессор -оқытушылар құрамы

(ПОҚ-ның)  қазіргі  заман  талабына  сай  педагог  кадрларды  даярлауға  берер  пайдасы  зор.

Осы орайда кадрлардың біліктілігін арттыруға ықпал етіп отырған инсти тут басшыларына

алғысымыз зор.

Кафедраның аға оқытушысы Джакетова С. Ж.

Сандық

білім  беру  ресурстары

Geogebra  және  Geometer`s  Sketchpad  бағдарламаларымен  таныстыру  және  бағдарлама

мүмкіндіктерін қолдана  отырып,  математикалық есептерді  шығару  жолдарын үй рету

мақсатында  бірнеше

қалалық,

аймақтық  әдістемелік  семинарлар

ұйымдастырды:

«Математика  сабағында  ақпараттық технологияларды қолдану  жолдары»,  «Математика

және 

физиканы 

оқытудағы 

инновациялық

технологияларды 

енгізу 

жағдайы»,

«Математика  сабағында  сандық білім  беру  ресурстарын қолдану  жолдары ». Жалпы  оқу

үрдісінде білім  беру  ресурстары  Geogebra  және  Geometer`s  Sketchpad  бағдарламалары

қолданылу  нәтижесінде  студенттердің пәнге  деген қызығушылығы  артып  студенттердің

ғылыми жобалар жазуына негіз болды. ""Geometer's sketchpad" ортасының оқушылардың

ғылыми

көзқарастарын

қалыптастырудағы  орны"  тақырыбындағы

ғылыми  жоба

студенттердің республикалық конкурсқа ұсынылды .

Сонымен қатар қазіргі таңда үштілді маман даярлау қолға алынуда. Үш тілде білім

беруді дамытудың 2015-2020 жылдарға арналған жол картасын іске асыруы білім берудің

барлық деңгейлерінде оқу бағдарламалары мазмұнының жаңаруына;  бірыңғай білім беру

ортаның аясында үш  тілде  білім  берудің бірізділігін қамтамасыз  етуіне; үш  тілде  білім

беруді  тиімді  енгізу үшін  педагогикалық кадрларды  даярлау  мен қайта  даярлаудың

жүйесін  жетілдіруіне; Қазақстанда үш  тілде  білім  беру  саласындағы  тиімді ғылыми

зерттеулерді  жүргізуді қамтамасыз  етуге;  «Тілдердің  үштұғырлығы»  атты  мәдени

жобасын  дәріптеуге  бағытталған  [4].  О сыған  орай  институтта үш  тілді  игеру үшін

жұмыстар басталды. Кафедрада 5В011000-Физика мамандығының студенттеріне ф -м.ғ.к.,

институт  профессоры Ә.Ү.  Үмбетов  электромагнетизм,  оптика  және  атомдық физика

пәндерін үш тілде жүргізеді .

Рухы  биік,  еңбегі  ерен,  бірлігі  мығым  Мәңгілік  Ел  болу үшін  болашағымыз

жастарды заман талабына сай даярлау біздің міндетіміз. Кафедра ПОҚ-ның жасап жатқан

жұмысы институт ұжымының бірлігінің айғағы.

Пайдаланылған әдебиеттер

1.  Жоғары  білім  берудің

мемлекеттік  жалпыға  міндетті  стандарты.

Қазақстан

Республикасы Үкіметінің  2012 жылғы  23  тамыздағы  №1080 қаулысымен  бекітілген.

Астана, 2012 ж.

2.  Руководство  по  организации  и  проведению  процедуры  самооценки  образовательных

программ высшего и послевузовского образования: методичекое пособие. Астана, 2012 г.

3. .«Студентке арналған нұсқаулық» бірінші басылым «Назарбаев Зияткерлік мектептегі»

ДББҰ, 2015ж.

4. ҚР Президенті жанындағы ОКҚ-деі үш тілде білім беруді дамытудың 2015 -2020

жылдарға арналған жол картас ын қабылдау бойынша брифингі.2015 ж. 25 қараша

ФРИДМАН ТЕҢДЕУЛЕРІНДЕГІ ӘЛЕМНІҢ ДАМУ ЭВОЛЮЦИЯСЫНЫҢ

КӨРНІСІ

Успанова В. Ж., Әбілдаев Ғ.М.

Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық мемлекеттік педагогикалық институты,

Арқалық қ.,

uspanova-venera@mail.ru

Ұзақ уақыт  бойы  жұлдызды  аспан  адамдар үшін  мәңгілік  пен  тұрақтылықтың

байланыс  символы  болып  келді.  Тек  жаңа  заманда  адамдар    «қозғалмайтын»  жұлдыздар

шын мәнісінде қозғалатынын және өте жоғары жылдамдықпен қозғалатынын т үсінді. ХХ

ғасырда  адамзат  тағы  бір    деректі  мойындады.  Ол:  бір -бірімен  тартылыс  күшімен

байланыспаған жұлдыздар жүйесі – ғаламдар арасындағы ара қашықтық алшақтап жатыр.

Және  де ғаламдар  табиғатының  әсерінен  емес,  ол Әлемнің  үздіксіз ұлғаюынан  болып

жатыр. Әрине  осы  уақытқа  дейін  мойындап  келген: әлемдегі  заттар өзгерсе  де, әлем

өзгермейді деген ұстанымды жоққа шығарды. Мұны ХХ ғасырдың ең маңызды жаңалығы

деп есептеуге болады.

Бұл жаңалық негізін Альберт Эйнштейннің жалпы салыстырмалылық теориясынан

бастау  алады.  Оның теңдеулерінде  материя,  кеңістік  және  уақыттың негізгі қасиеттері

сипатталған[1. 28б.].

1922 

жылдардың

басында 

орыс 

математигі 

А.А.Фридман 

Эйнштейннің

салыстырмалық теориясына  сәйкес Әлемнің эволюциялық сипатын  ашты.  Эйнштейн

теңдеулерінің ше шімдері – изотропты  космологиялық модель  деп  аталатын – зат

кеңістікте біртекті және изотрпоты таралған [2. 116 б.]. Оның дәлелдеулері бойынша Әлем

тұрғылықты күйде бола алмайды, яғни Әлем не ұлғаяды, не сығылады деп тұжырымдаған.





p

G

a

a

3

4













(1)





3

8

2

2

G

a

k

a

a























(2)





0

3











p

a

a





(3)

(1), (2)Фридманның теңдеулері, (3) теңдеу Фридманның теңдеулерінен қорытылған

энергияның сақталу  заңы.  Мұндағы:  G – гравитациялық тұрақты, p – қысым,



-энергия

тығыздығы, k – кеңістіктің  қисқтығы  0,  1,

-1  мәндерге  ие  болады,a – масштабты

фактор[1].Бұл теңдеулер қазіргі уақытта Әлемнің эволюциясын сипаттайды.

1929  ж.  Американдық астроном  Эдвин  Хаббл  Доплер  эффектісін қолданып,

ғаламдардың бірі  бірінен  алшақтауын  растады.  Алын ған мәліметтер  негізінде  Xaббл өз

заңын  тұжырымдады:  галактика  неғұрлым  алыс қашықтықта  болса,  соғұрлым  тезірек

алшақтайды және соғұрлым оның спектрі қызылырақ болады:

немесе

H

a

a 



(4)

ФРИДМАН ТЕҢДЕУЛЕРІНДЕГІ ӘЛЕМНІҢ ДАМУ ЭВОЛЮЦИЯСЫНЫҢ

КӨРНІСІ

Успанова В. Ж., Әбілдаев Ғ.М.

Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық мемлекеттік педагогикалық институты,

Арқалық қ.,

uspanova-venera@mail.ru

Ұзақ уақыт  бойы  жұлдызды  аспан  адамдар үшін  мәңгілік  пен  тұрақтылықтың

байланыс  символы  болып  келді.  Тек  жаңа  заманда  адамдар    «қозғалмайтын»  жұлдыздар

шын мәнісінде қозғалатынын және өте жоғары жылдамдықпен қозғалатынын т үсінді. ХХ

ғасырда  адамзат  тағы  бір    деректі  мойындады.  Ол:  бір -бірімен  тартылыс  күшімен

байланыспаған жұлдыздар жүйесі – ғаламдар арасындағы ара қашықтық алшақтап жатыр.

Және  де ғаламдар  табиғатының  әсерінен  емес,  ол Әлемнің  үздіксіз ұлғаюынан  болып

жатыр. Әрине  осы  уақытқа  дейін  мойындап  келген: әлемдегі  заттар өзгерсе  де, әлем

өзгермейді деген ұстанымды жоққа шығарды. Мұны ХХ ғасырдың ең маңызды жаңалығы

деп есептеуге болады.

Бұл жаңалық негізін Альберт Эйнштейннің жалпы салыстырмалылық теориясынан

бастау  алады.  Оның теңдеулерінде  материя,  кеңістік  және  уақыттың негізгі қасиеттері

сипатталған[1. 28б.].

1922 

жылдардың

басында 

орыс 

математигі 

А.А.Фридман 

Эйнштейннің

салыстырмалық теориясына  сәйкес Әлемнің эволюциялық сипатын  ашты.  Эйнштейн

теңдеулерінің ше шімдері – изотропты  космологиялық модель  деп  аталатын – зат

кеңістікте біртекті және изотрпоты таралған [2. 116 б.]. Оның дәлелдеулері бойынша Әлем

тұрғылықты күйде бола алмайды, яғни Әлем не ұлғаяды, не сығылады деп тұжырымдаған.





p

G

a

a

3

4













(1)





3

8

2

2

G

a

k

a

a























(2)





0

3











p

a

a





(3)

(1), (2)Фридманның теңдеулері, (3) теңдеу Фридманның теңдеулерінен қорытылған

энергияның сақталу  заңы.  Мұндағы:  G – гравитациялық тұрақты, p – қысым,



-энергия

тығыздығы, k – кеңістіктің  қисқтығы  0,  1,

-1  мәндерге  ие  болады,a – масштабты

фактор[1].Бұл теңдеулер қазіргі уақытта Әлемнің эволюциясын сипаттайды.

1929  ж.  Американдық астроном  Эдвин  Хаббл  Доплер  эффектісін қолданып,

ғаламдардың бірі  бірінен  алшақтауын  растады.  Алын ған мәліметтер  негізінде  Xaббл өз

заңын  тұжырымдады:  галактика  неғұрлым  алыс қашықтықта  болса,  соғұрлым  тезірек

алшақтайды және соғұрлым оның спектрі қызылырақ болады:

немесе

H

a

a 



(4)

жүктеу/скачать 8,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: