Жеке жазылушылар үшін 65367 6 айға 1541,52 1637,40 1713,84 Мекемелер мен ұйымдар үшін

10

№17 (1327) 

28 сәуір – 4 мамыр 

2016 жыл

АНА ТІЛІ

АНА ТІЛІ

11

№17 (1327) 

28 сәуір – 4 мамыр 

2016 жыл

Нағашы немесе нағашы жұрт – туыстық 

атау болып саналады. Дәстүрлі қазақ қоғамында 

нағашының жиенге қарағанда жолы үлкен. 

Нағашы жұрт – туған ананың әке-шешелерінен 

бастап, барлық аталас ағайын-туыстары мен 

үрім-бұтақтары. Шешесінің төркіні балала-

рына нағашы болады. Әже төркіні немересіне 

түп нағашы делінеді. Үш жұрттың ішіндегі ең 

ерекшесі болғандығынан шығар олар жиенін 

әрқашан еркелетіп, сұрағанын беріп отырған. 

Тек туған нағашысы ғана емес, сол рудың 

барлығы да жиенге нағашы деп аталады. Нағашы 

жиенінің азаматтығы мен ізгі істеріне сүйсініп, 

мақтанып, мақтап отырады. Нағашылық жасқа 

қарамайды. Кейде жиен нағашыдан үлкен болуы 

да мүмкін. Нағашы жұрттың еркек-әйелдерін 

жиендері «нағашы апа», «нағашы жеңге», 

«нағашы қарындас», «нағашы іні», «нағашы 

аға», «нағашы әже» деп атайды. Жиен – қыздан 

туған бала. Жиеншар – жиеннен туған бала. Ол 

да әкесі сияқты жиендік ғұрыпты жалғастырады. 

Нағашы (ер, әйел) – ананың төркін жұрты.

ЖІГІТТІҢ ЖаҚСЫ БОлМаҒЫ – 

НаҒаШЫДаН...

Нағашы жұртың – сыншыл. Жақсыңа 

сүйінеді, жаманыңа күйінеді, әрдайым тілекші, 

тілеуқор боп жүреді. Жігіттің шешесінің туыста-

ры нағашы аталып, өзі оларға жиен болатыны 

баршаға белгілі. Қазақ халқында қалыптасқан 

дәстүр бойынша нағашы мен жиен арасындағы 

қарым-қатынастың өзіндік ерекшеліктері 

бар. Олар бірін-бірі күндемейді, араларын-

да бақталастық, қызғаныш болмайды, өзара 

әзілдесіп қалжыңдасады. Жиеннің еркелігін 

де, тентектігін де көтереді. «Балалығың ұстаса 

нағашыңа бар» деген мәтел соны меңзейді. Ал 

«Нағашымен күрескен жиен жығылады» деген 

мәтелдің мәні үлкенді сыйлауға, жөн-жосықты 

білуге үндейтіндігімен мәнді. 

Нағашы жұрт жиенді ешуақытта сыртқа 

теппейді, керісінше, «қыздан туғанның қиығы 

жоқ» деп бауырына тартып отырады. Сөйте 

тұра «Жиен ел болмайды, желке ас болмайды» 

дейтіні тағы бар. Бұған жауап ретінде: «Жиен ел 

болады – малы болса, желке ас болады – майы 

болса» деп әзіл-қалжыңға май құяды. Егер 

жиеннің қисық-қыңыр мінезін, оғаш қылығын 

байқаса «Өзі жаман туады, нағашыдан көреді» 

деп тағы қалжыңдайды. Мұның бәрі нағашы 

мен жиен арасын алыстату үшін айтылған сөз 

емес, өзара достық әзілден туып, көпшілік 

арасында қалыптасып кеткен бейнелі ұғымдар. 

Жиеннің жау емес екенін біле тұра оны «ел 

болмайды» деуі бұл жігіт намысын қайрай түсу 

үшін әдейі айтылған әзіл-қалжың. Сондықтан 

да жігіт бұл сөзге жасымайды, қайта жігерлене 

түседі. Әзілі жарасқан жиен қашанда нағашы 

жағынан қырық серкеш «даулаумен» болады. 

Нағашылары оған «кет әрі» демейді, керісінше, 

оның талабын құп алып, тауанын қайтармайды. 

Бұл – бұл ма, жиенін өз қолынан үйлендіріп, 

басына отау тігіп, алдына мал салып берген 

нағашылар да баршылық. Бұл – әркімнің хал-

ахуалына қарай орындалатын дәстүрлі сыйлық. 

Егер нағашының қолы қысқа болып, жиеннің 

байлығы артып жатса, жаңағы сыйлықтың 

керісінше жүретін кезі де болады. 

азақ халқының салт-дәстүрі бойынша ер-азаматтың үш жұрты болады. 

Үш жұрт та жанашыр, сүйеніш, қорғаныш. «Өз жұртың күншіл келеді. 

Бар болса, көре алмайды. Жоқ болса, бере алмайды. Жақсы болсаң, 

күндейді, жаман болсаң, жүндейді. қайын жұртың міншіл келеді. 

қолыңның ұзындығына, жағаңның қызылдығына қарайды. Берсең 

жағасың, бермесең дауға қаласың. Нағашы жұртың – сыншыл келеді. 

Жақсылығыңа сүйінеді, жамандығыңа күйінеді. Әрқашан тілеуіңді 

тілеп, қамқоршы болады» деп дана халқымыз әр жұрттың бітім-

болмысына қарап, сипаттама берген. 

теледидар көретін, газет оқитын қауымға 

Ұлбосын айтөлен есімі жақсы таныс деп 

ойлаймыз. ол ҚазМУ-дің журналистика 

факультетін тәмамдасымен Қазақ теле-

визиясында жиырма жылдан астам қызмет 

атқарды. «Қазақстан», «шарайна», «ақшам» 

ақпарат бағдарламасында, әдеби-драмалық 

хабарларының Бас редакциясында, «ала-

тау» арнасында, ақпаратты-сазды «шапағат» 

бағдарламасында редактор, комментатор болды.

Мақат аудандық халық ұлт-аспаптар оркестрінің ұлтымыздың төл өнері – күй құдіретін 

насихаттауда тарих парақшасында жазылған өзіндік өнері, қолтаңбасы бар. Қазақтың 

маңдайына біткен дәулескер күйші Рысбай ғабдиевтің жетекшілігімен 1966 жылы негізі 

қаланған оркестр көркемөнерпаздар шығармашылығының Бүкілодақтық фестивалінен 

бірінші орынды жеңіп алып, күні бүгінге дейін облыстық, республикалық тіпті 

халықаралық байқауларда да аудан атағын биікке шығарып келеді.

алматыдағы жоғары 

оқу  орындары ның 

студенттері арасында 

жыл  сайын өткізілетін 

дәстүрлі «таңжарық 

оқу лары»  мәресіне 

жетті. Биыл  үшін ші 

рет ұйымдастырылған 

игілікті шараның ая-

сында  « Халықара лық 

таңжарық зерттеу 

қоғамдық қорының» 

тұсауы кесілді. 

Шаңырақ

Ә л е у м е т т і к - о т б а с ы л ы қ   п і к і р   а л ы с у   о т а у ы

№4 (57)

Қ

Проза

артуы өзекті мәселеге айналып барады. 

Болашақ ұрпақты мұндайдан қалай аман 

сақтап қаламыз? 

Біз ежелден жетімі мен жесірін жылат-

паған ел емес пе едік? Ендеше, бүгінгі таңда 

жетімдерімізге сұрау жоқтай, қатыгез қабақ 

таны туымыздың сыры неде? Орыс жазушысы 

Василий Гросманның: «заманның өгей баласы 

болғаннан асқан трагедия жоқ» деген сөзінен 

қаракөз жетімектеріміздің тағдыр-талайын 

көргендей боламын.

Негізінде, мемлекет мәжбүрлік тен, сәбиді 

аштан өлтірмеу жолында, оның өзінде басқа 

шара қалма ған дықтан ғана оларды шетелдіктерге 

асырап алуға беруі мүмкін. Елі міздің жағдайы 

жетімдерін шетел асыра бе ретіндей соншалықты 

мүшкіл халде емес қой. 

Қазақстанда туған балалар дың, еліміздің 

ұлттық қоры ретінде өз мемлекетімізде қалуын, 

тәрбие ле нуін, өсуін халқымыздың басым көп-

шілігі қалайды. Сондықтан да «Жетімдер туралы» 

бүгінгі күн талабына сай өміршең заң ауадай 

қажет-ақ. Өйткені бар мәселе заң талап тарына 

сай шешімін таппаса, шырылдап айта бергеннен 

бұл күр делі мәселенің шешіле қоюы екіталай. Осы 

заңды қабылдағанда ғана мұндайға жол берілмес 

еді. Елімізде жетімдердің азаюына да тиісті жағдай 

жасалар еді. 

Халықтың өсімі – мемлекет алдында тұрған 

үлкен мәселе. Осыншама кең-байтақ жеріміз 

бола тұра, халықтың саны өспей, керісінше, 

азая берсе, бұл еңселі ел болуымызға бастайтын 

жол емес. Сондықтан да, жоғарыда айтылғандай 

кереғар лыққа жол беріп, балаларымызды шетел 

асырып, ұрпақ қамын ойламай кез келген жерге 

тастап кете берер болсақ, көбейе алмайтынымыз 

«ана тілі» КөтЕргЕн МәсЕлЕ

Жастарымыз ойланса екен

баршамызға аян. Осы орайда балаларым болса 

екен деу – табиғи нәрсе, бала болмаса, ұрпақтар 

сабақ тастығының болуы да мүмкін емес. Жер 

бетінде адамнан артық еш нәрсе жоқ екені мәлім. 

Ата заңымыздың 1-бабында да «Мем лекеттің бас-

ты байлығы – адам және оның өмірі» делінгені 

бекер емес.

Осы орайда қыздар мен жі гіттеріміз – болашақ 

аналар мен әке лер де терең ойлан са жақсы болар 

еді. Олар  ойланбай жасаған әрбір қадамның және 

өмірге тым жеңіл қараудың үлкен зардаптарға 

апарып соғатынын түсінсе екен. Ұрпақ қамы – ұлт 

қамы екенін әсте естен шығармайықшы. Өйт кені 

«Әке – асқар тау, ана – бауы рындағы бұлақ, бала 

– жағасындағы құрақ».

Болат ШаЙМаНҰлЫ,

ардагер журналист, заңгер, 

Қазақстан Журналистер одағы 

сыйлығының иегері

АЛМАТЫ 

Жыр Жолдарынан 

Жаңа Кітап 

өнЕр өлКЕсіндЕ

Байқау

Жапониядағы мысық және қоян аралына ұқсас 

Косса-Пика атты ит аралы да бар екен. 

Жеке адамдардың қаржы қосуы, еріктілердің 

күш шығаруында бұл жер сүйкімді де адал хайуан 

есептелетін иттердің жәннат мекеніне айналған. 

Бұл жерде әрқандай бір адам олармен дос болып, 

бағып алуларына болады.  Бұнда кең-байтақ еркін 

орта бар. Бөлме ішінде иттер үшін ұя салынған 

және арнаулы тамақтандырады. Бұл жер қазір 

негізінен мыңға жуық иттің мекендейтін аймағы 

болып табылады. 

Қазір суретшілердің көбі 

майлы бояуларды пайда-

ланады, ал бір кезде олар 

адамзатқа атымен белгісіз 

болған. 

Майлы бояу алғаш рет 

Х ғасырда шыққан, бірақ 

ол кезде оны ешкім пай-

далана қоймаған. Оның 

кеңінен дәстүрге енуі ХV 

ғасырда өмір сүрген нидер-

ланд суретшілері ағалы-інілі Ван-Эйктердің 

атымен тығыз байланысты. Олар көп тәжірибе 

жасап, құрғақ ұнтақ бояуларды жеміс майына езіп 

көрді. Ақырында бояулардың жаңғақ майы мен 

зығыр майына жақсы еритінін анықтады. Он-

дай майларға ерітілген бояу тез құрғайды, оның 

үстіне ерекше ажарлы болады. Бельгияның Генте 

қаласында Бавона шіркеуінде альтарды (мінәжат 

орыны) әшекейлеген Полиптих (көп бөліктен 

тұратын картина) әлі күнге дейін сақтаулы. Оны 

салған – Ян Ван-Эйк. Оған ағасы Губерттің 

көмектескені баршаға мәлім. Бұл шығарма 

бейнелеу өнерінің аса құнды туындысы болып 

есептеледі.  

Қолтықгүл – тергүл тұ қым дасына жататын бір-

жыл дық өсімдік. Қазақстанда ертіс өзенінің бойын-

да, Каспий ойпатында, Сарыарқа мен Зайсанда 

кездеседі.   

Ылғалы мол шабын дық жерлер мен өзен 

аңғарларында өсетін 1 түрі – днепрлік қолтықгүл 

бар. Оның биіктігі 2-15 сантиметр. Сабағы тік, 

жоғарғы бөлігі 4 қырлы. Жұмыртқа тәрізді бүтін 

жиекті отырмалы (сағақсыз) жапырақтары сабаққа 

кезектесіп орналасады. Қысқа сағақты дара 

гүлдері жапыраққойнауларында (қолтықтарында) 

жетіледі. Әрбір гүлінің гүл табанынан түтік тәрізді 

ұзынды-қысқалы кезектесіп 12 тостағанша, 6 

қызғылт түсті күлте жапырақшалары дамиды. 

Аталығы – алты, аналығы – біреу. Мамыр, тамыз 

айларында гүлдеп, қыркүйекте жеміс салады. 

Жемісі – көп тұқымды, жоғарғы жағы 4 тісті 

болып ашылатын қауашақ. Тұқымы жұмыртқа 

тәрізді, сырты дөңес, іші шұңқыр.

адамзат жаралған кезден 

бастап күнпарақ (календарь) 

қажеттігі туа бастаған. алай-

да жазу-сызу жоқ кезде адам-

дар күнпарақ жасай алмағаны 

белгілі. 

Дегенмен, күнделікті 

тірлік оларды табиғат сы-

рына үңілуге мәжбүр етті. 

Бірте-бірте табиғаттың жаз, 

күз, көктем, қыс секілді 

маусымдарға бөлінетінін, өздеріне қажетті 

өсімдік, шөп атаулыны қай уақытта жинап, қай 

уақытта аң аулау қолайлы екендігін айқын ажы-

рата алатын дәрежеге жетті. Сол кездегі жараты-

лыс құбылыстарын уақыттарға бөлуді ғалымдар 

«халықтық табиғи күнпарақ» деп атады.  

Қ

ұрақ көрпе

Қ

ұрақ көрпе

 Әзірлеген Нұрлан ҚҰМаР

сіз БілЕсіз БЕ? 

Кішкене ғана тостаған, 

Жер дүниені бастаған. 

Түсіне дүрбі кірген,

Қарға мойнына дүрбі ілген.

Дүрбіні бір күн ілген,

Бір күн ілмеген.

(Көз)

Пирамида дегенде көз 

алдымызда бірден Мысыр 

елі елестейді емес пе?! ал 

жақында аҚШ және еуропа 

зерттеушілері антарктидадан 

«пирамида» тапты. 

Мұнда бір емес, үш ны-

сан бар екен. Бірі – мұхит 

жағасында, қалған екеуі 

жағалаудан 16 шақырым 

алыста орналасқан. Әзірге 

зерттеушілер бұларды пирамидаға ұқсас нысан 

ретінде алыпты. Алып құрылыстың нақты не нәрсе 

екені ғылыми экспедициясының толыққанды 

зерттеуінен соң белгілі болмақ. 

ЖасырдыМ ЖұМБақ

қайталап Көріңіз

қыр-сыры Мол дүнИЕ  

Күнпарақтың тарихы

Антарктидада 

пирамида болған ба? 

таБИғат ғаЖайыптары 

қылқалаМ

өсіМдіКтЕр әлЕМі 

Қызық арал 

Майлы бояулар 

Қолтықгүл

ТуҒАН ЖеРДей 

ЖеР қАйДА...

Пенделердің жайы 

менен күйі анық

Қ

ылдым-жылдым, ас үйден ырғала басып 

жеткенше қағілез Ілдірім орнынан үш 

тұрып, үш отырған болар. 

– Әй, Дәрико, біз осы Қасейіннің 

үйінде қашан болдық? – деген шаншу-

дай сұрақпен қарсы алды оны. 

–   Ә р қ а ш а н - а қ   б о л ы п   ж ү р г е н 

жоқсың ба?

  Әрегірек диванға отыра берген 

Дарикосы: «Сол да сөз бе екен?» деген 

жанша, бұған бір шекесінен қарады. 

– Жоқ, соңғы жолғысын айтам...

– Оны кім санап жүр дейсің. Жаңа 

жылдың алдында ма, болдық қой 

әйтеуір. 

– Әлгі, немересінің тұсауын кесе-

тін де  ғой? 

– Солай шығар. Не болды сонша 

түгендеп? 

(Әңгіме)

лып жатыр. Сондағы айтқаны: қазақтың 

сөзін түгендеу бұл Қасейіннің несін 

алған? Көрерсің, осының түбі шикі, 

қолақпандай қоясы бар бұл пәлекеттің. 

Қысқасы, шай кезегі бізге келіп тұр, 

бәйбіше сен соны ұмытқансың, ал оны 

ұмытпайтындар бар. Көзің енді жеткен 

шығар?..

Шыны керек, дастарқанында бір-

талайдан бері бас қоспаған дос-жа-

рандарды жинап, жақсы бір мәжіліс 

құрсақ дейтін ой Дариғаның өзін де 

мазалап жүрген болатын. Бірақ Ілді-

рімнің мына сөздері сол ізгі ниет тің 

өзін міндетті кезекке айналдырып, 

ылайлап жібергендей болды-ау. Апыр-

ай, бұған не болған? Бір мақалдың 

а с т а ры н а н  с он ш а  ж ы м ысқ ы л ы қ 

іздейтіндей не көрініп жүр жазғанға? 

Қайта: «Менің байлығым – доста-

рым!» деп, жұрт алдында дүрілдегенде 

та ра лғысы төрт қабат емес пе еді? 

Соның бәрі әшейін көз үшін болға ны 

ма? Сыйластығымыз бен қимас ты-

ғымыз шайдың кезегімен өлшенсе кім 

болғанымыз? Қалай еді?..

Неше жылдан бері «шәй» деспей 

отасып, «шығарға жанымыз бөлек» деп 

жүрген Ілдірімнің ойда жоқ осынша 

таяздығына таңырқап та, күйініп те 

долырған Дариға тілінің ұшына келген 

Абайдың бір сөзін таба алмай, ойша 

қармана бергендей болды. Иә, қалай 

еді?.. «Тілеуі, жақындығы – бәрі сату» 

дейтін бе еді жарықтық? расында, бәрі 

Абайдың өзі айтатын оңғақ пұлдай 

болғаны ғой. Не боп барамыз осы біз? 

Не қасиет қалды адамда?.. 

Дариға әбден жүнжіп, таусылып 

отырып осылай ойлады және соны айт-

ты. Түсінер, орынды сөзге тоқтар деп 

айтты да, бірақ түсіне қойған Ілдірім 

болмады. 

– Сен бұл араға Абайды тықпалама. 

Абай айта береді! – деп ақиланды. –

Әкем Құнанбай болса, жеті атадан бері 

жібі үзілмеген дәулетім тұрса мен де ай-

тар едім ондай сөзді. Біз құсап, тапқаны 

қапқанына жетпей, құрыққа сырық 

жалғап отырса көрер ем... 

Дариғаның жүрегі мұздай болып, 

етжең ді денесі көрер көзге шөгіп, 

қ а л т ы р а п ке т т і . Бі р ау ы з с ө з ден 

шыққан кикілжің жөпелдемеде осы-

лай ұшығып, екеуінің пайым таразы-

сын мұншама ажыратар деп бұрын-

соңды ойлап па бейбақ? Құдая тоба, 

адамның ішіне небір сұмдықтар сыя 

береді екен-ау!..

О

йда жоқ, түсте жоқта адамнан 

қадір кетейін десе оп-оңай 

екен. Күнделікті газеттерін 

оқып, «көгілдір жәшігін» көріп, 

жайбарақат жатқан ғой бұл Ілдірім. 

Қапелімде Қасейін құрдасы телефон 

соқсын. Амандық-саулықтан соңғы 

дағдылы қысыр сөздерін айтып біраз 

мыжыды. Әрі-беріден кейін: 

– Әй, сен бірдеңеге қыртиып отырсың 

ба? Сөйлесуің самарқау ғой, түге, – деп 

кіділене қалды. Табан асты қитықтан 

ситық шығарайын десе өстіп ілінісе 

кететіні бар. Сол сәтінде көкшіл көзі ша-

тынап, кертпеш танауы делдиіп кететінін 

Ілдірім айтқызбай біледі. 

– Жоға, Қасеке, құдай сақтасын... 

Жай, әшейін, мына теледидары түскірден 

бір кино жүріп жатыр еді...

– Таста жәшігіңді бала құсамай. Одан 

да сен маған ұша дегеннің не екенін айт-

шы. 

– «Ұша» дейді? Қайдағы ұша? 

– «Біреудің жаясын жесең ұшаңды 

сайла» дейтін мақал бар екенін білу ші 

ме ең? 

– Ал білдік. 

– Білсең, сондағы «ұша» деген не сөз? 

Ілдірім сасайын деді. Шынында, та-

ныс-бейтаныс сөз. Талай естіген. Бірақ 

мағынасына мән беріп, көңіл тоқтатпаған 

ғой, әйтпесе сарайында сайрап-ақ тұрмас 

па. Әйтсе де әрі-бері бұлталақтатып 

көріп еді, Қасейіннің оған тоқтай қоятын 

сыңайы байқалмады. Ол ол ма, тіпті: 

– Төбеңді көрме! Барды-жоқты сөз 

біледі деген сенің түрің мынау, өзгеге не 

жорық, – деп, әуелі өзін сөкетті қылды. 

«Қатының екеуің бірдей мынау деген 

филологсыңдар. Біз білмесек, сендер-

ден сұрамағанда қайда барамыз» деген 

сыңайда бірсыпыра сөз айтты. Ілдірім де 

қарап өлсін бе, оның өзіне жармасты: 

– Білсең, айтсаңшы тәлімсімей! – деп 

салды. 

 Қасейін қандай мәттақам, сойылған 

малдың ішек-қарнын, өкпе-бауырын 

т ү г е л   а л ы п   т а с т а ғ а н н а н   к е й і н г і 

мүшеленбеген тұтас етін «ұша» дейтінін 

қолмен қойғандай етіп айта келді де: 

– Тілімізден ада-күде айырылып 

қала жаздаған жұртпыз ғой біз қасқа, – 

деді таусылып. – Орыстың «тушасына» 

даңғылмыз, ал қазақтың «ұшасын», 

ілуде біреуіміз болмасақ, таза-тақыр 

ұмытқанбыз. Сенің мына сықпытың 

соны айтады. Маған салсаң, орысыңның 

сол сөзі біздің «ұшадан» шыққан дер едім. 

Бертінгі оқу-шоқуға қатысты ұғымдарға 

ТІРШІлІК аМалЫ

Адамды адам танып 

болған емес,

Жасайтын түк қажетсіз 

қолдан егес.

Біреуді ғайбаттауға итереді,

Жын бейне түйсігіне 

қонған елес.

Біреудің қадамында 

бағыт гүлдей,

Көңілге қуат берер 

қанық күндей.

Ал біреу өктем тұрар өз деңгейін,

Бедеу ой, бедеу халін 

танып білмей.

Күн пейіл жан әлемге 

шуақ шашқан,

Солармен тұрғандайсың 

қуатты аспан.

Арамза айласымен жақындасып,

Қажетін қажетінше 

құрап, қашқан.

Басыңды бұлт шалғанда 

жақсы келер,

Қол ұшын созуменен 

басты демер.

Басыңды күн шалғанда жаман келіп,

Күн тайса, табан тайып, 

басты көмер!

Тірліктің негіз түбі – 

сыйласқандар,

Ешқашан түнермейді 

сыйлы аспандар.

Адамды адам ғой деп жақын тұтып,

Күн үшін сыйласқанмен,

Сыйласпаңдар!

Шекара бұзылмайды 

қамал барда,

Ұстаған жандар үшін 

қадамды алда.

Адамнан айла аспас, тіршілікте,

Бағынып қалатыны амалдарға!

дауым жоқ, ал арғы түптен келе жатқан, 

әсіресе малға қатысты атаулардан қазақ 

ешкімге дес бермесе керек. Демек, бұл 

мағынадағы «тушаң» да, «ұшаң» да бір 

сөз әрі қазақтың сөзі! Ол жайында ғылым 

не айтатынын білсең сен білерсің. Енді, 

менің бір білуімде, еттің тағы бір қадірлі 

жері солай аталса керек еді. Соның жөнін 

сұрап аламын ба десем, сенген қойым сен 

болдың...

Екеуінің әңгімесі осындай «болды-

біттімен» аяқталған. Бірақ ізсіз кеткен 

жоқ Ілдірімнің көңілінде дық қалды. 

«Апыр-ау, осының ұшада кеткен қандай 

есесі бар еді? Тым болмаса тілдің де ма-

маны емес, қазақтың қай сөзін түгендеп 

жүрмек бұл?» деген ойдан біршамаға 

дейін арыла алса кәне. Ілдірімнің әуелі 

танауы қусырылды. Отырған күйі қаққан 

қазықтай боп мелшиді де қалды. Әрі ой-

лап, бері ойлап келген бір сәтінде жылт 

етіп бас көтерген сезік әне-міне дегенше 

айқындалып, тұла бойын тұмшалап ал-

сын. Иә, сол! Тура соның өзі! Бәтір-ау, 

қалай байқамаған?! Бәсе-бәсе... Бұл 

қайдан мақалшыл болып кетті десе... 

Әйелін шақырды. Дариға да қайбір 

Күн батады!

Жетегіне алған сәтте ай мүсін,

келмес күннің сылып алып бай күшін.

Қуанышын жұлдыздарға еншілеп,

шапағымен аластаған қайғысын.

Күн батады!

Жайып нұрын көкжиектің басына, 

малып жүзін қайтпас шақтар жасына.

Пенделердің күнәсі мен қарғысын, 

кеселі мен кесірін де жасыра...

Күн батады!

Алғыс пенен қарғыстан да сый алып, 

бәрін-бәрін сіңіреді қия құт.

Қызарғаны еңкейгенде алып күн – 

батқаны ма, ...пенде үшін ұялып?!...

(Пенделердің жайы менен күйі анық!)

жүктеу/скачать 2,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: