талантливый  организатор  науки  геолог  Каныш  Имантаевич

послө  страшных  1937  -  1938  гг.,  будем  говорить,  просто  устал 
от  Ленинграда.  Он  решил  обратиться  за  помощью  к  своим 
московским  коллегам,  ведущим  проф ессорам  кафедры 
археологии  Московского  университета.  Это  были  известные 
ученые  -  Б.Н.  Граков  и  С.В.  Киселев.  Граков  в  1928-1933  гг. 
раскопал  значительное  количество  андроновских,  савромато- 
сармато-аланских  и  средневековых  могил  в  северных  пределах 
Западного  Казахстана.  В  1930  г.  в  г.  Кызыл-Орде  им  был  издан 
известный 
программный 
труд 
“ближ айш ие 
задачи 
археологического  изучения  Казахстана”,  с  приложением  первой 
карты  “главнейших  археологических  культур  и  культурных 
влияний” этой страны (Граков Б.Н., 1930). Киселев, во главе отряда 
Карагандинского  областного  музея  в  1940  г.  произвел  в 
Каркаралинском  районе,  вблизи  аула  Бес-Оба,  генеральное 
археологическое  обследование  местности.  Он  раскопал  там 
около  десяти  андроновских  погребальных  сооружений  и  одно 
святилище  солнцепоклонников  бронзового  века  (Киселев  С.В.,
1949,  с.  55  и  59,  прим.  139;  Маргулан  А.Х.,  Агеева  Е.И.,  1948,
с.  132 -133). 
^  '  f 
- Щ
Каф едра  археологии  М ГУ  откликнулась  на  просьбу
Института  истории,  археологии  и  этнографии  АН  Казахстана  и 
направила  туда  на  постоянную  работу  двух  молодых 
специалистов-археологов  из  выпуска  1947  г.  Это  были  ученые- 
энтузиастки - А.Г, Максимова и Т.Н. Сенигова, которые посвятили 
археологии  Казахстана  всю  свою  трудовую  жизнь.  Именно  с  их 
именами  связано  преодоление  нелегкого  периода  становления 
сектора археологии АН Казахстана и резкого расширения фронта
его  полевых  работ.
Кафедра  археологии  МГУ,  по  предложению  профессора 
С.В.  Киселева,  откомандировала  на  полевой  сезон  1948  г.  в 
помощь  А.Х.  М аргулану  и  меня,  в  то  время  готовившего 
дипломную  работу  на  тему:  “Алтайские  племена  в  V  -  X  вв.” 
(экскурсы  из  этой  работы  опубликованы:  Кызласов  Л.Р.,  1949; 
Кызласов  ГҺР.,  1951).  Было  принято  во  внимание,  что  в  1946  - 
1947  гг.  я,  в  качестве  научного  сотрудника  Саяно-Аптайской 
археологической  экспедиции  АН  С С С Р ,  работавш ей  под
24

руководством  профессора  С.В.  Киселева,  прошел  специальную 
полевую 
подготовку 
по 
исследованию 
памятников 
древнетюркской  культуры  VI  -  X  вв.  на  территориях  Тувы  и 
Хакасии (Евтюхова Л.А.  и  Киселев С.В.,  1949, с.  120).  В те годы я 
застал  в  Туве  еще  не  затронутых  цивилизацией  кочевников- 
тувинцев, которые по образу жизни и самобытной культуре мало 
чем  отличались  от  скотоводов,  составлявших  основное 
население Тюркских  каганатов  в VI  - VIII  вв.
Поэтому  в  Центральном  Казахстане  археологический  отряд 
в  1948  г.  быстро  обнаружил  в  ряде  пунктов  сосредоточение 
типичных  жертвенно-поминальных  памятников  эпохи  Тюркских 
каганатов  (Кызласов  Л.Р.,  1951;  Кызласов  Л.Р.,  1950).  Для 
поминальных  жертвоприношений  в  честь  погибших  героев 
древние  тюрки  сооружали  подквадратные  оградки  из  плит, 
врытых  на  ребро,  с  каменными  изваяниями,  установленными 
вертикально  и  изображавшими  покойных  воинов.  От  этих 
изваяний  на  восток  отходили  ряды  каменных  столбиков- 
балбалов,  устанавливаемых,  по  тюркскому  обычаю,  по  числу 
убитых воином (при жизни) врагов (Кызласов Л.Р.,  1969, с. 23 - 43; 
Кызласов  Л.Р.,  1964).
Ц ентрально-Казахстанские 
жертвенно-поминальные 
памятники  оказались  абсолютно  тождественными  изучавшимся 
мною  за  год  до  этого  в  Туве.  Наше  открытие  показало,  что 
памятники  Тюркских  каганатов  VI  -  VIII  вв.  одинаковы  на  всей 
территории  первых  древнетюркских  государств.  Само  по  себе 
это  было  большим  успехом  и  очень  порадовало  Алькея 
Хакановича  (Маргулан Э.,  1966,  с.  8 -21).
Как  видно  из  нашего  изложения,  и  экспедиция  1948  г.,  в 
которой  участвовало  двое  профессионально  работающих 
москвичей,  и,  главное,  активный  повседневный  труд  новых 
сотрудниц-москвичек  в  создаваемом  секторе  археологии  АН 
Казахстана  должны  быть  отмечены  как  известный  вклад 
кафедры  археологии  Московского  университета  в  создание  и 
развитие  собственной  археологической  науки  в  Казахстане.
Добавлю, что казахстанская тематика  постоянно находилась 
в  поле зрения  московских университетских археологов.  В  50-60-е
25

гг.  читался  спецкурс  по  археологии  Казахстана  и  Киргизии, 
готовились  и  кадры  молодых  специалистов.  В  1964  г.  курс 
Московского  университета  по  каф едре  археологии  (под 
руководством  А.Р.  Кызласова)  окончил  будущий  казахский 
ученый  Сержан  Мусатаевич  Ахинжанов  (Смагулов  Е.А.,  1992,  с. 
297  -  298).  Другая  моя  ученица  -  Л.А.  Чалая  -  в  1967  -  1971  гг. 
изучала  на  территориях  Центрального  и  Северо-Восточного 
Казахстана  стоянки  неолитической  эпохи.  Собранный  ею 
материал опубликован и исследован в кандидатской диссертации
(Чалая Л.А.,  1971). 
* 
1
Однако  безусловным  организатором   целой  отрасли 
гуманитарной  науки  о  казахах  в  Казахстане  стал  неутомимый  в 
хлопотах, настойчивый и деятельный, внешне всегда спокойный, 
но  в  действительности  тонко  чувствующий  и  глубоко  ранимый, 
стойко  переживавший  многие  нападки  и  удары  судьбы,  наш 
почтенный  патриарх  Алеке  Маргулан.  Энтузиазмом  археологов 
удивить  нельзя,  но  внутренняя  убежденность  в  личной 
ответственности за воссоздание подлинной истории своего народа
дана  не  каждому. 
" 
"'  . ^ 
•
Сегодня  нам  легко  понять,  что  в  те  годы  наиболее  опасной
для  Алеке  была,  как  это  ни  парадоксально  звучит,  именно 
нескрываемая  им  любовь  к  родному  народу.
1997ж

Ш апы қ  Ш окин
Қазақстан Респубикасы Ұлттық 
еылым академиясының академигі
МАРҒҮЛАН
Біз  Саратовқа  жақындай  бергенімізде  әлі  ертеңгілік  кез  еді. 
Пойыз теміржолдың өкі жағындағы  қар басқан картоп егістігі 
мен 
қасатталып  қалған  кір-қожалақ  күртік  арасымен  эулап  келеді, 
Проводник түптігі  қарайтылған стакандармен  шай  әкеліп тартып 
жүр.  Халықаралық  вагон  дәлізіндегі  радиодан  бір  желдірме  ән 
айтылып  жатыр.  Терезе  алдында  Қаныш  Имантайұлы  Сәтбаев 
пен  Муқтар  Омарханулы  Әуезов  тур.  Сәтбаев  көзін  сәл  ғана 
сығырайтып,  жазушыны  ықыластана  тыңдайды,  Ауыр  денелі 
Әуезов үстіне украйн кестелі  көйлек 
пен 
бұтына кең жүн  шалбар, 
аяғына  жумсақ  былғары  кебіс  киіпті.  Муқаң  Мәскеуде  КСРО 
Жазушылар  Одағының  жуырда  ғана  өткен  пленумы  жөнінде
өңгіме  айтып тұрды.
Үшеуміз  де  алпыс  бірінші  жылдың  наурызында  Алматыға 
қайтып  кележаттық.  КСРОҒА-ның Төралқасындағы  жумысымыз 
біткесің  біз,  Сөтбаев  екеуміз  "Мәскеу”  мейманханасы  дәлізінде 
Муқаңмең  кездестік.  Оның  да  астанадағы  ісі  аяқталып  қалған 
екен.  Біздің қайтқалы жатқанымызды біліп, жазушы бірге жүрмек 
болды.  Бурынғы әдетімізбең біз жолдағы уақытымызды оңашада 
ойлаңып  шешетін  істерге  арнадық.  Сәтбаев  күпесіндегі  ертеңгі 
шайдан  кейін,  түскі  аста  кездесуге  уәделесіп  тарқасқанбыз. 
Каныш  Имантайүлы  портфелінен  қағаз  салынған  папкені  алып, 
қүжаттарды  қарап  кетті.  Мүқаң әдебиет жаңалықтарын оқу үшін 
купесіне  барып  кірді.  Мен  түске  дейінгі  уақытты  пікір  айтуымды 
сүрап,  өзіме  жіберілген  диссертация  авторефератын  оқуға 
жұмсадым.  Пойызда  уақыт  өтпейді.  Ал  бірақ  жүмыс  істесең,  ол 
елеусіз  тез  өтеді  және  кісіні  қалжыратпайды.  Қанша  шаршасаң 
да,  армансыз демаласың.
Түсте  менің  күпемде  ауқаттандық.  Бүрынырақ  мейманхана 
буфетінен  дәмді  тағам  алғанмын.  Мәскеулік жерлесім  жолға деп 
қоржынға  жас  қазы,  қарта  салған  Лимонды  турап,  боржом  мен
27

армян коньягін алып, серіктерімді шақырдым. Мүқаң әзілдеп, менің 
үсынақтылығымды  бір  мақтап  қойды.  Жаймашуақ  отырып  ас 
алды.  Іштік, жедік, жарасты әңгіме де өзінен-өзі туды. Асықтырып 
жатқан  жан  жоқ  -  емін-еркін  сөйлесіп,  сырласуға  уақыт  жетеді. 
Пойыз ырғалып барып, Саратов вокзалы перронына тура қалды. 
Мен  газет  алмақшы  болып  вагоннан  шықтым.  Қас  қағымда 
қүралган  шіретке  келіп  түра  қалдым.  Бес  минуттай  шіретте 
тұрғасың  вагонге  жеткенше  асықтым:  диктор  пойыз  жүретінін 
хабарлады.  Күпеде  серіктерімнің  көңіл  күйінің  өзгеріп  қалғанын 
байқадым.  Қаныш  Имантайүлы  мен  М ұқтф   Омарханұлы  менің 
қайтып  келгенімді  де  байқам ай  қалды.  Екеуінің  арсында 
жағымсыз бір әңгіме басталып  кеткен сияқты.  Сәтбаев Әуезовке 
бірдеңені  қатты  айтып  отыр,  ал  Мұқаң  оны  жақтырмай,  тыржия 
тыңдайды.  Әңгіме  Мұқаң  мен  Сәбит  Мұқановтың  арасындағы 
аразды қ  туралы  екен.  П резидент,  Әуезов  сияқты  үлкен 
жазушының  жастарға  жарамсыз  үлгі  көрсеткені  жараспайды 
дейді.  Сәбит пен  Мүкаң қарым-қатынасы  көптен  шиеленісіп  келе 
жатқак  Оны  тек  жазушылар  ғана  біліп  қойса  -  бір  сәрі.  Екеуінің 
алауыздығы  қазақ  әдебиетінің  абырой-беделін  қасиет  тұтатын 
қатардағы далың жұртты да  қатты  мазапайтын. Дарын-қабылеті 
мен  халы ққа  танымдылығы  жағынан  да  бір-біріне  мүлде 
үқсамақтын  Мүқанов  пен  Әуезов,  өзара  кісілік  қарым-қатынас 
жасай  алмағаны  себепті  де  көп  ретте  ұтылып  жүрді.  Екеуінің 
қайсысы көбірек кінәлі - оған сын айтатын мен емес.  Мәселе тіпті 
онда  да  тұрғам  жоқ.  Әдебиеттің  мүдде-мақсаты  үшін  Сәтбаев 
та  Мүқаңцы  өзіншілдікті жинап  қоюға  шақырған  еді.
- 
Мүқа,  сенің  өсек-өтірікті  малданып  жүргеніңді  елдің  бәрі 
біледі.  Саған  жақсы  көруінуі  үшің  өзің  келіп  Сәбитті  жамандай 
шынында да,  сөйтіп  жастар  алдында үлкен  екі  жазушыны  өзара 
таластырып қоятын да қаскөй жауыздар.  Сен сол жалақорларды 
маңайлатпай,  қууың  керек.  Сенің  жөнің  басқа,  сол  себепті  де 
саған қойылатын талап та өзгеше. Ендеше татуласу үшің Сәбитке 
әуелі  езің  қолыңды  ұсынуға  тиістісің.  Республиканың  бүкіл 
зиялылары  саған  қарайды ,  сенімен  теңелгісі  келеді.  Өз 
жауапкершілігіңді  жүрттан  бұрын  “өзіңнің  түсінгенің дүрыс...
28

Мұқаң  Қанекеңнің  сөзіне  құлақ  асты,  бірақ  осы  мәселеде 
Сәбит  те  оқып  турған  жоқ  -  дегенді  қосты.  Сәтбаев  осы 
я р я д  я 
тағы төбіреніп  кетті де,  уақ-түйекке бара беру саған жараспайды 
деген  сыңай  танытты.  Осыншдай  әңгімеге  күә  болғаныма  мен 
өзімнен өзім  қысылып,  купеден  шығып  кеттім.  Жиырма  минуттей 
уақыт  өткен  ш амада  екеуі  дәлізге  шықты.  М ұқаң  Қаныш 
Имантайулына алғысын  айтты.  Және  маған ол  кісі  шын  көңілден 
разы болған сияқтанып көрінді Қанекең де өз көңілінің алаңдауын 
жазушының  дұрыс  түсінгеніне  жаны  жадырап,  бір  жасап 
қапды.Келесі күні кешке салым мен Мұқаңа кірдім. Ол кісі “Новый 
мир” жорналын  оқып  отыр  екен.  Еілеусіз  ғана  әңгімелесіп  кеттік. 
Сөз  әдебиеттегі  жаңа  есімдер  жайына  көшті.  Жайлап  басып,
[ 
“Абай”  романын  тілге  тиек  еттік.  Осы  арада,  қарап  отырмай, 
оқырмандар  атынан талап-тілек айтайын  келіп.
I 
-  Мұқа,  Сіз “Абайды” жаздыңыз,  ал  бірақ халық алдында  әлі 
де  болса  қарыздарсыз.
I 
- Қандай қарыз?
- Сіз Шоқан Уәлиханов туралы жазуыңыз керек. Әуезов мырс 
етіп  бір  күліп,  жорналды  қоя  салды.
*
 
-  Қаныш  Имантайұлымен  кеше болған  әңгімені  есіттіңіз бе?  I
-  Иә,  есіттім.
-  Оның  мән-жайы  мынадай.  Менің  білуімше,  Шоқан  туралы 
Сәбит жазып  жатыр.  Шоқанды  сөз  ету  менің  ойымда да  болған. 
Мен Ленинградта оқыдым,  Петербургтің тарихи және тұрмыстық 
ақуалын,  Уәлихановтың  кезіндегі  философиялық ағымды жақсы 
білемін. Яғни Шоқанның толыққанды бейнесін жасай аламын Ад 
Сәбитке  келетін  болсақ,  меніңше,  ол  он  тоғызыншы  ғасыр 
жағдайын  жеткілікті  білмейтін  секілді.  Сондықтан  да  оның 
болашақ  кітабы  сәтті  шығады  деп  адасатын  жайым  жоқ.  Бірақ 
біз  Сәбитпен  кезінде:  ол  Уәлиханов  жөнінең  мен  Абай  жөнінен 
жазатын  болып  келіскенбіз.  Егер  мен  біздің  Сәбитпен  арадағы 
қарым-қатынасымызды  ескере  отырып,  Уәлихановты  жазуға 
кірісіп кетсем, онда мен халыққа қай бетіммен қарамақпын? Онда 
мен  кесірлік  жасаған  болып,  Сәбитті  аяғынан  шалған  болып 
шығамын.  Ж оқ,  мені  қинамаңыз...  Уәлиханов  үшін  мен  жауап 
бермеймін
29

Мұқтар  Омарханұлы  суып  қалған  шайынан  бір  ұрттап,  сөзін
жалғады:
- Жарамсақ тарихшылар  кінәсінен,  халқымыздың тарихының 
кем-кетіктері  көп-ақ.  Жазушылар  халық  алдында,  оның  зөйін- 
зердесі  алдында  қарыздар  болып  қалған.  Халықтың  зөйін- 
зердесін  қайтарып  беру  -  ізгілікті  міндет.  Қазақты ң  өткен 
тарихынан  Абылайхан  айрықша  орын  алады.  Көшпелілердің 
басын  қосуға,  қазақтарды ң  ұлттық  ой-санасы н  оятып, 
қалыптастыруға  ол  өлшеусіз  көп  еңбек« сіңірген.  Ол  туралы 
халықтың  естіп  білгені  әлі  де  мардымсыз.  қайткен  күнде  де 
Аблайхан  туралы  жазу  керек.  Көркем  шығарма  жазу  міндетті 
емес,  деректі  кітап  та  жетіп  жатыр.  Ол  заманды  қайта тірілтетін 
нәрсені баспай қоюы да мүмкін. Бірақжазу керек. Жазып, ұрпақтар
үшін сақтап қойған жөн.
-  Сіздіңше,  бұл  істі  кім  жақсы  жасай  алады?  -  дедім  мек  -
Идея  мінсізтүғын.
-  Мүны  жұрттың  бәрінен  да  артық жасайтын  кісі  -  Марғүлак 
Сіз  Шаке, Академияның  Бас ғылми хатшысы  ретінде,  оған  көмек
беруге  тиістісіз.
Алматыға  келгеннен  кейін  де  мен  бүл  әңгімені  естен 
шығармадым.  Марғұлан  жазушының  ұсынысына  жанып  түсті. 
Бірақ,  деді  академик,  оған  байланысты  үсақ  жұмыс  көбейеді. 
Көмекші  керек.  Мен  тарих  институтының  директоры 
Нүсіпбековпен  сөйлесіп,  Әлкей-ағаға  стенографистка  белу 
жөнінде  нүсқау  бердім.  Жүмыс  бастауын  басталса  да,  ұят  та 
болса  айтайын,  күнделікті  іс  ағынымен  жүріп,  оның  орындалуын 
бақыламадым.  Енді  бір  жылдан  соң  мен  Бас  ғылми  хатшы 
міндетінен  кеттім,  сөйтіп  Мұқтар  Омарханұлы  идеясын  жүзеге 
асыруға  менің тілге тиек  .  етер желеуім  болмай  қалды.
Әлкей-аға  да,  мен  сияқты,  Айдабол  руынан  (Орта  жүздің 
Арғын-Сүйіндігіне жатамыз),  біздің руымыз қазақ халқының XVIII 
ғасырдағы  дана  билерінің  бірі-  Сүйіндік  атамыздың  есіміне  ие, 
кәзіргі  Павлодар облысы  Баянауыл  ауданы  жерінен  аса  көрнекті 
тарихи түлғаЛар көп шыққан. Біздің әкелеріміз, ата-бабаларымыз, 
өздеріміз  де  қазақтың  еретектегідей  сүлу  жерінде,  Баянауыл 
тауының  ең  биік  қыраты  Ақбеттаудың  терістік  баурайында,
зо

таңғажайып  көркімен  көз  тартатын  Жасыбай  және  Торайғыр 
көлдерінің арасындағы алқапта дүниеге келіп, өсіп-өндік. Әлекең 
өзінщ  ата  тегін  мақтан  көретің  кейде  оңашада  бала  сияқтанып, 
кеудесін  керіп,  масаттанып  та  кететін.  Ондай  шамырқанған 
шабытты шағының ешбір ерсілігі де жоқты - оның шыққан тегінің
асыл  екені  айғақты.
Тарихи  декректерге  сүйенсек,  Әлекеңнің  атасы  Марғұлан  - 
қазақтың XVIII-ғасырдағы азаттың қозғалысы тарихынан белгілі, 
атақты  Олжабай  батырдың туған  немересі.  Ад  Олжабай  болса, 
созаманның Абылай, Қанжығалы Бөгенбай, Қаракерей Қабанбай, 
Шақшақ  Жәнібек,  Дулат  Өтеген,  Көкжал  Барақ  және  Төлеби, 
Қазыбек би,  Бұқар жырау сияқты  аса  көрнекті  қайраткерлерімен 
коян-қолтық  жүріп,  X V III  ғасырдың  бірінші  жартысында 
Қазақстанның  Жетісудан  бастап,  Сырдарияның  төменгі  ағысы 
мен Түркістан аймағына, Сарыарқаның Баянауыл мен Қарқаралы 
таулары  өңіріне  дейінгі  ұланғайыр  жерін  басып  алған  құба 
қалмақтарды,  сосын  қытайларды  талқандап,  қуып  шығуы 
жолындағы  жанқиярлық  күреске  белсене  атсалысады,  сөйтіп 
Абылайханмен  тізе  қосып,  мақсатына  жетеді  де,  ел  оны  Ер 
Олжабай деп  атап  кетеді.
Әлекеңнің  бабасы  Дулат  пен  атасы  Марғұлан  да  өздерінің 
адамгершілік қадыр-қасиетімең дүние танымымен абырой-беделі 
өлшеусіз өскең қоғамдық жағдайы жоғары, мәртебелі, текті кісілер 
болғак Дулат - қалық ел таныған беделді би. Марғүлан қоғамдық 
тіршіліктің,  адамдардың  қарым-қатынасың  түрмыс  тынысының 
аңлысын аңдап, түсініп,  талдап отыратын дана, әрқашан ақылға 
жүгінетін  кісі  болғанға  үқсайды.
Әкесі  Хақанны ң  (1 8 5 7 -1 9 2 0   ж ж .)  жас  кезінде  Мәшһүр 
Жүсіппен  Баянауыл  мектебінде  бірге  оқығанын,  арапша  еркін 
оқып,  жаза  білетін,  қызықты  кітаптарды  жинап,  оны  қүмарта 
оқығанды, мағна-мазмұнын талдағанды жанындай жақсы көретін 
кісі  болғанын  Әлекеңнің  өзі  сан  рет  айтқанды.  Жалпы  алғанда, 
ол өз дәуірінің көзі ашық білікті адамы болғаң өмір-тіршілік жайын 
кең түсінетін  қасиетімен  ерекшеленіп  отырған.  Демек,  Әлекеңнің 
жақсы  әкеден,  ата-бабаларынан  алатын  үлгі-өнегесі  жеткілікті 
болған.

Өзінің  адам  ретінде,  жеке  түлға  және  ғалым  ретінде  өсіп 
жетілуіне,  қалыптасып,  бөки  түсуіне  ең  алдымен  әкесіне,  сол 
сияқты  Әбікей  Сәтбаевке  (Қ.И.Сәтбаевтің  немере  ағасына, 
болашақ  әйелі  Раушанның  әкесіне)  және  Мүқтар  Әуезовке 
борыштар екенін Әлекөң, рөті көлгөндө, төбірөнө айтып отыратын.
Әкесі  оны  бес  жасында  мектепке  апарады  да,  жеті  жылдық 
мектепті,  Павлодардағы  алты  айлық  мүғалімдік  курсты  бітіруіне 
жағдай  жасайды.  Ең  маңыздысы,  балғын  балалық  шағынан 
бастап,  кітап  оқып,  игөріп,  оның мазмүнын уалдауға дөген  ынта- 
ықыласын  оятады,  сол  қасиетті  бойына  сіңіруге  көмектеседі. 
Соның  нәтиж есінде  мектеп  жылдарында  оның  кітапқа 
қүмартқаны  сондай,  “Қобыланды”,  “Алпамыс”,  “Мүңлық-Зарлық” 
хиссаларын  жаттап  алып,  ауылдағы  той-томалақтарда  нәшіне 
келтіре  айтып  жүрөді.  Сөйтіп  ауылдастарының  назарына  ілігіп,
жүре  келе  құрмет-қошаметке  бөленеді.
1920  жылы  Баянауыл  ауданының  Далба  деген  жеріндегі 
мектепте (атақты Бұқар жырау өмірінің соңғы кезінде түрған және 
кәзір  оның  зираты  жатқан  жер)  сабақ  өткізген  Әбікей  Зейінүлы 
Сәтбаев,  Әлкейге  кеңіл  аударып,  оған  өзі  ректор  болып  істейтін 
Семей техникумына  келіп түсуі женінде үсыныс жасайды.  Әлкең 
бұл  ұсынысты  қуанышпен  қабылдайды  да,  1921  жылы  сол  оқу 
орнына барып түседі,  о заманда дала елкесіндегі ең қадырменді 
болып  саналатын  осы  техникумды  1925  жылы  табысты  түрде 
аяқтайды.  Мүнда  техникум  қабырғасында  сол  1921  жылы 
Әлекең,  әдебиет  пәнінен  сабақ  беретін  Мүқтар  Әуезовпен 
танысады.  Мұқаңның  езі  айтқанындай,  Әлкей  оған  білмекке 
қүмарлығымен, жастығына қарамастан гуманитарлық мәселедегі 
ой-ерісінің  кеңдігімен  қатты  үнайды  да,  оған  бірден  кеңіл  беліп, 
қамқорлығына  алады,  біраз  уақыттан  кейін  оны  пәтеріне  езімен 
бірге  түруға  шақырады.  Бірер  жылдан  кейін  Әлекең  қоғамдың 
және  әдеби  процестерді  оқып  үйренетін  және  талқылайтын 
әртүрлі  үйірмелерге  қатысады.  Со  кездің  езінд е-ақ  оның 

жүктеу/скачать 13,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: