Әдебиеттер
1.
Монахов В.М. Новая информационная технология обучения: методологические и методические
проблемы разработки и внедрения. Сборник: Основные аспекты использования информационной
технологии обучения в совершенствовании методической системы обучения. - М., 1987. – С. 3-17
2.
Мҧхамбетжанова С.Т., Жартынова Ж.Ҽ. Интерактивті жабдықтармен жҧмыс жасаудың ҽдіс-тҽсілдері.
– Алматы, 2008.
3.
Қҧдайбергенова К.С. Инновациялық тҽжірибе орталығы – педагогикалық технологияның кҿзі. –
Алматы, 2001, 75 бет.
ҼОЖ.37:008
БІЛІМ ФИЛОСОФИЯСЫН ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ӘЛЕУМЕТТІК-
ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ТҦРҒЫДАН ТАЛДАУ
Алтаева Ҧ.
М.Ҽуезов атындағы ОҚМУ, Шымкент, Қазақстан
Резюме
В этой статье проводится философско-социологический анализ философии образования в условиях
глобализации.
Summary
In this article philosophical and sociological analyze of education in the globalization period is carried out.
Кез келген елдің болашағы білім мен ғылым саласына мемлекеттік кҿлемде мҽн беруімен
кҿрініп тҧрады. Қазіргі уақытта алға озған, экономикасы ҿрлеп тҧрған елдердің білім беруді
жетілдіруге, ғылымды дамыту қуатына қарап осы шындықты мойындаймыз. Сондықтан білім беру
мҽселесін ҽлеуметтік тҧрғыдан ілгерілуіне тікелей қатысты ерекше бір сала деп қарап, оның болашақ
алдындағы қасиетті жауапкершілігін сезіну- ҽр адамның борышы деп тҥсінген қажет.
Қазіргі уақытта қоғам болып, халық болып білімнің , оның философиясының рҿлін анықтайтын
кҥн жетті.Елімізде соңғы уақытта ҿзіндік білім доктринасы да қалыптасып келе жатқаныдығын
ҧмытпаған жҿн. Қоғамдық пікір білімді қазыналы байлыққа балағанда ғана ҥлкен жетістіктерге қол
жеткізе аламыз. Жаһандану жағдайында біз ҿзіміздің ҧлттық моделімізді қалыптастырып, уақыттың
да ҥлкен кҿшінен қалмау талабы да мҽңгілік талпынысты қажет етеді. Ҧлттық білім жҥйесін
қалыптастыруда дҽстҥр мен жаңадан келіп жатқан инновацияны кемелді ҿзектестіре білу керек. Сонда
ғана білім саласын алға оздырып, тҧтас дамыта аламыз. Философия тарихындағы білімді зерттелу
бағыттарымен, ҽлемдік ойдағы концепциялармен танысу арқылы оның негізігі бағыттарын айқындау
жҽне сол арқылы білім, ғылым, техника дискурсын игеруге ҧмтылыс оның мҽнін анықтайды. Білім,
ғылым, техника, жаһандану ҿзара тығыз байланысты, ҿзара ықпалды қҧбылыс ретінде қарастыру
қазіргі білім философиясының талабы болып табылады. Білім арқылы жаһандану ҽлемдік сипатқа ие
болып отырса, білімнің бҥкіл ҽлемге тарауы жҽне тарап қана қоймай ҽлеуметтік, антропологилық,
этикалық сҧрақтар туғызуы философтардың, мҽдениеттанушылардың назарын аударып отыр. Білім
жай қҧралдық-практикалық деңгейден философиялық проблема деңгейіне кҿтерілді. Адам
экзистенциясын білім арқылы қоғамда қарастыра отырып, мҽні мен мазмҧны ҽлі де терең зерттеуді
қажет ететін жаңа сҧрақтардың кҿрініс беруп отырғанын байқаймыз, ол сҧрақтар адамның ҽлеуметтік
тіршілігіне, санасына, іс-ҽрекетіне қатысты, бірақ ең бастысы білімнің қазіргі шарықтап дамуы
барысында адамның жаңа рухани биікке кҿтерілуі негізігі мҽселеге айналады. Бҧл да қазіріг заман ҥшін
аса маңызды сҧрақ екені талас тудырмайды, себебі барлық ҽлеуметтік-мҽдени-философиялық
сҧрақтардың, қордаланған мҽселенің шешілуі ақырында адамға барып тіреледі, сол себептен адам
мҽселесі ҽртҥрлі жағынан білімге қатысты астарда талдануы білім философиясының маңызды
тақырытарының біріне айналып отыр.
Жаһандану ҥдерісінің дҥниетанымдық, мҽдени, ақпараттық негізі ҧлттық мҽдениет пен
мемлекет болмысы, мҥддесі сияқты іргелі сҧрақтарға жаңаша зер салуды қажет етеді. Адамзат
тариыхының ерекше белесі болып назар аудартып отырған қазіріг заманды сипаттайтын парадигмалар
жетерлік, бірақ соның ішінде ешкімнің таласын тудырмайтын ҧғым «жаһандану», міне білімді осы
ҽлемдік ҥдерістен, жаһандануды білім феноменінен тыс қарауға болмайды. Сондықтан білімнің мҽні
71
мен мақсатын, қазіргісі мен болашағын жаһанданудан тыс, автономиялық қарауға болмайтын бір-
бірімен тығыз қабысып жатқан білімге қатысты ҽлеуметтік-философиялық проблемалардың кең
шеңберін қарастыруды қажет етеді. Сол себептен «жаһандану» аталатын заманға тҽн білімнің
ҽлеуметтік орнын саралау жҽне қоғамдағы білімді руханиландыру жолдарын іздестіру негізгі мақсат
болып табылады. Бҧл мҽселенің осындай ҽлеуметтік-философиялық деңгейде қойылуы Қазақстан-
2050 стратегиялық бағдарламаның тҧжырымдарына да сҽйкес келеді, себебі білімді дамыту маңызды
мақсаттың бірі болса оның қалыптасуы мен дамуының ҽлеуметтік- философиялық тҧжырымдамасын
жасақтау да кҥн тҽртібіндегі мҽселенің бірі екені сҿзсіз. Қазіргі таңда білім берудің мектепке
дейінгіден бастап жоғары білімге дейінгі барлық деңгейлерін тҥбегейлі жаңғыртуға бағытталған Білім
беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы іске асырылуда. Біздің адам капиталын дамытудағы
ҧзақмерзімді салымдар саясатымыздың арқасында қазіргі талантты жас ҧрпақты ҿсіруге бағыт
алғандығы сҿзсіз.Білім жҽнек кҽсіби машық-заманауи білім беру жҥйесінің, кадр даярлау мен қайта
даярлаудың негізігі бағдарына айналып отыр. Еліміздің алдында бҽсекеге қабілетті дамыған мемлекет
болу ҥшін сауатттылығы жоғары елге айналуымыз қажет. Ҥнемі озық жабдықтармен жҽне ең
заманауи ҿндірістерде жҧмыс жасау машығын меңгеруге дайын болуға тиіспіз. Елбасының Қазақстан
халқына Жолдауында «Біз академиялық автономия кепілдігін берген жоғары оқу орындары тек оқу
бағдарламаларын жетілдірумен шектелмей, ҿздерінің ғылыми-зерттеушілік қызметін де белсенді
дамытуы тиіс» деп кҿрсетілген болатын/ 1.
Білім беру философиясы (ағылшынша philosophy of education) білімді философиялық білімнің
саласы ретінде қарастырылып, оның негізгі пҽні білім беру болып табылады. XX ғасырдың басынан
бастап ҿзінің тарихында жеке пҽн ретінде де қарастырыла бастады. Ҽлемде білім беру
философиясының негізін қалаушысы ретінде ағылшын-американдық философ Джон Дьюи танылды.
Егер Дж.Дьюи білі беру философиясының пҽнін , оның мҽнін философияның ҿзінен алады деп
тҥсіндірсе, бҧл кҿзқарасты тағы бір ағылшын-американдық философ А.Уайтхед те қолдаған болатын.
Қазіргі кҥнге дейін білім беру философиясының шекарасы мен зерттелу пҽні талқылануда.
Ҧлыбританияның білі беру философиясында танымал зертеуші У.Каррдың пікірінше, XX ғасырда
ҿзінің бастауын тапқан қосымша пҽндік салалар- сана философиясы, тіл философиясы, іс-ҽрекет
философиясы жҽне таза, ҽрі қолданбалы философияның ҥйлесімділігінің аясында пайда болған
академиялық философия іспеттес. Соңғы кездері білім беру философиясын ойлау ҽдістері мен білім
беру мҽселелерін шешуге бағытталған аргументтеу мен теориялық жағынан қҧрылғылар ретінде
қабылдауға кҿшу байқалып отыр. Білім беру философиясы философиялық бағыттардың бірі
аналитикалық философиясымен (XX ғасырдың 60-шы жылдарынан бастап АҚШ, Англия, Австралия
елдерінде пайда болған, негізгі ҿкілдері И.Шеффлермен, Р.С. Питерспен, Е.Макмилланмен, Д.
Солтиспен) барабар дамып келеді. Экзистеницалды- сҧқбаттасу білім беру философиясы М.Бубердің
идеялары мен жҧмыстарына сҥйенеді. Постмодернистік білім беру философиясын Германияда Д.Ленц,
В Фишер, К.Вюнше, Г.Гизеке, АҚШ-та У.Долл дамытқан болатын. Олар білім беру саласын
демократияландыруға жҽне схемалар мен теорияларды қатаң қолдануға қарсы тҧрды. Ҿркениеттік
жаңартулармен қатар қазіргі заман білім беру мҽселелерін шешуде философиялық дискурс жағынан
білім беру мҽселелерін шешуді жҽне философиялық- білім беру дикуссияларын ҧйымдастыруды қажет
етуде. Қазіргі жаһандану дҽуіріндегі білім философиясының дамуын ҽлеуметтік-философиялық
тҧрғыдан зерттеу, ғалымдардың алдына қойылған мақсатына сҽйкес мынандай міндеттерді белгілеп
отыр:
-білім философиясының мҽдени-ҽлеуметтік қҧбылыс ретіндегі ерекшелігін анықтау жҽне
ҽлеуметтік-философиялық ҧғым есебінде мазмҧны мен категориялық аппараттағы орнын айқындау;
-білім философиясы ағымының генезисі мен қалыптасуын, бағыттарын жҽне олардың
концептуалдық ерекшелігін талдау;
-білім мен адамның қоғамдық қатынастағы субъект жҽне объект ретіндегі маңызын саралау;
-зерттеу барысында философиялық, нақты логикалық жҽне тарихылық, тарихи-салыстырмалық,
қҧрылымдық зерттеулер басшылыққа алынуы қажет;
-білім философиясының ҽлеуметтік-философиялық мҽнін ашуға бағышталған ҿркениеттік,
герменевтикалық жҽне компаративтік талдау ҽдістерін қолдану қажет.
Білім философиясының тың тақырыптығы оның ҽлеуметтік-философиялық тҧрғыдан жеке
мҽселе ретінде арнайы жҥйелі тҥрде зерттелмеуімен айқындалады.Соңғы зерттеулер жҧмысының
нҽтижесінде оған тҽн жаңалық сипатында білім философиясының жаһандану жағдайындағы ерекше
феномен ретінде ҽлеуметтік философия тҧрғысынан зерттеле келіп, қазіргі адамзат дамуындағы
негізгі фактордың бірі сипатындағы техниканың ҽлеуметтік-мҽдени орны қоғам мен адам қатынасының
барлық саласын қамтушы тетік сипатында қарастырылып, білім философиясы ҧғымының ҽлеуметтік-
философиялық категориялар жҥйесіндегі маңызды орын алатын мҽртебесі «білім», «қҧндылық», «
руханилық», «дҥниетанымдық жҥйе» жҽне т.б. ҧғымдар тізбегі негізінде оның ҽлеуметтік
онтологиялық , гносеологиялық орны жҽне ҽлеуметтік феномен ретіндегі қайшылықты мҽні, білім
72
философиясы перспективасындағы адамның руханги жетілуі мҽселесі ретінде де жҽне оның бірнеше
сипаты болатындығы анықталды.Қаралған мҽселені тҥйіндеу бойынша адам жҽне білім қатынасы
кҿптеген ҽлеуметтік, мҽдени, философиялық, экономикалық кҿп ауқымды мҽселені қозғайтындығын
ҧмытпағанымыз жҿн.
Әдебиеттер
1.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ҽ.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. «
Қазақстан -2050» Стратегиясы. Қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты. 2012 жылғы 14
желтоқсан.
2.
Технотектік қоғамда адам дамуының ерекшелігі.//Адам дамуы проблемасының ҽлеуметтік—
философиялық аспектілері. Атырау, 2006. 130-134бб.
3.
Философия образования. // Философско- аналитический альманах. Минск,2010. стр.56-59.
UDC: 378
THE PROBLEMS OF REALIZATION THE MECHANISMS AND PERSPECTIVES IN THE
DEVELOPMENT OF ACADEMIC MOBILITY
Altayeva U.S., Beysenbayev M.. Abdullayeva Zh.B.
M. Auezov South Kazakhstan State University, Shymkent , Kazakhstan
Түйін
Бұл мақалада академиялық ұтқырлықты жүзеге асыру тетіктері мен оның болашақ кӛкжиектері
қарастырылады.
Резюме
В этой статье рассматриваются проблемы реализации механизмов и перспектив развития
академической мобильности.
Education is always considered as the most important value of the modern world culture. It is shown,
first of all, in relation to a person as to free and creative personality realizing himself over all his life. One of
the main ideas of the modern education is creating of a system that can provide every person with possibility to
get knowledge, development, self-improvement, self-actualization all his life. Higher education (especially
professionally-oriented) more often is considered in terms of practice of profession (through the prism of
requirements to professionalism), it is also often spoken about overextension of the professionalism and
including of global determination in it.
Nowadays the concept of the Bologna process became integrated into the process of each higher
educational institution of our country. The amount of skeptics taking up the position that the principles of the
Bologna declaration are not applicable in Kazakh education decreases every day more and more. At the same
time, the experience of European countries – participants of this process - obviously demonstrates positive
trends such as increasing in labor productivity, growth of the education competitive ability and increasing of
the presence of European higher educational institutions in the world ratings.
In the frames of the concept of academic mobility of higher educational institution students, the
academic mobility can be understood as a personal growth which is the result of educational process subject
activity assuming projecting and realization of individual educational schedule by a student taking into account
peculiarities of the chosen specialty, labor market development trends, work experience and development
trends of international and national educational systems. The academic mobility is aimed on acquisition of
theoretical and practical experience necessary for practicing in the individual educational or professional
activity, and also for the professional and personal development.
The development of academic mobility of students and teachers as a one of the tools of the Bologna
process opens new possibilities not only for the education, but also for the formation of demand on the labor
market and integrated technologic space. The transnational, or trans-border, education and growth of
international academic mobility allow consider higher education not only as an aspect of public services, but
also as an important sector of international trade. However, the academic mobility cannot be limited only by
the possibility to study or work abroad, but the recognition of national diploma by the other countries itself is
not an access to the professional activity. Nowadays professional competence of a specialist is the access of
such kind regardless of geographic, educational and political space.
The relevance is gained by the analysis of the educational services market itself which from the one
hand meets the needs of any individual in getting higher education and increasing of the educational level, and
from the other hand – does not meet the traditional needs of the labor market in relevant specialists. It leads to
73
inefficient using of the manpower resources, creating of external migration potential and other social
consequences. The main feature is not only to acquire exclusive profession, but also reach certain educational
and cultural level, reach certain competences to be competitive, it means that the ―product‖ quality will meet
the requirements of the ―consumer‖ – the labor market and employer. ―The extended education including
individual in the system of lifelong learning is able and should be the factor of the society socio-professional
structure reproduction and satisfy the socio-economic requirements of the society and labor market in qualified
specialists‖. [1]. It is impossible to consider the educational sphere separately from the society, it is also
important to form their equal right social partnership.
The academic mobility leads to the necessity of ongoing and to be ready to the changes of individual
educational route; to the conscious activity and self-dependence of the student, to meet educational,
professional and individual needs of the students, candidates for a master degree, that is the basis in providing
of successful integration to all-European educational area.
If we will analyze main objectives of the Bologna process, we notice that they very harmoniously
correspond with internal needs of Kazakhstan on the training of high-intellectual specialists for the industrial-
innovative development. The president of our country set this problem before us. The main keynote of the
Bologna process is also actual for our education, it is the quality of training specialists and string research
component.
And here, the academic mobility appears as one of the main tools in getting current knowledge, access
to the leading scientific centers and increasing of intellection in the various fields of science and culture.
Already nowadays our students become more available in the choice not only of the educational trajectory and
disciplines, but also of higher educational institution where they wish to get knowledge, and it is a unique
possibility about what they could just dream several years ago.
And what does the mobility give to our students? The main bonus after training at the foreign university
is increasing of student‘s internal motivation to generate advanced knowledge, he will have high-power
impulse to the self-development, the mind and vision of professional and scientific level are elevated. This is
invaluable experience of communication and essentially such student is a translator of the advanced
information and innovations. All these, of course, are the main components of the training quality
improvement process. But, it should be noted, that all these objectives are reached only at the rational
organization of students training exchange and the university hard work on their administration.
Nowadays, the migration of academically-oriented youth became central link of the higher education
world system. For the last 25 years the international academic mobility has been increased more than in 3
times. Today, there are 154 million people studying all over the world, amount of the students studying
according to the academic mobility is approximately 3 million and according to the forecasting will reach 7,2
million of people.
Besides, after 11 years of the Bologna process operating the academic mobility in Western Europe
covers only 5–10% of student. It is obvious misbalance between the regions in the students‘ exchange: a
stream of ―mobile‖ students from the north of Europe and Eastern Europe prevails at the almost absence of
reverse stream. This points to the fact that the mobility process are so actual in Europe as in our country. Some
countries go by a few steps more in this direction. So in Finland the academic mobility programs cover 30% of
students and it is planned to increase this indicator up to 60%.
Situation in Germany can be given as an example – for the last 3 years amount of the mobile students
has been increased on 3% and has reached the level on 26%. At that the most of students (76%) prefer do not
leave borders of European Union and usually study in Great Britain, Austria, Switzerland. If to talk about the
structure of professional mobility then the most mobile German students are representatives of the humanities.
Only 8 % of students of the technical specialties want to study at other universities. Thus, the high quality of
engineering education in Germany does not inspire students to the mobility. This once again confirms that
mobility is needed to use the most advanced experience of other universities in the corresponding field of
knowledge.
Situation in our country as follows, the share of foreign students studying in Kazakhstan and going to
study abroad is practically the same as in Eastern Europe and Baltic countries, so we go before Russia.
Presidential program ―Bolashak‖ plays important role in this situation. At this, only 20% of students studied
abroad during one or two terms [2].
To my opinion every head of educational organization should think about this problem, because there
are sufficient conditions for the academic mobility at the institutional level in Kazakhstan. And now we have a
goal to reach its 20% of the level.
Nowadays international mobility of Kazakh students to a large extent is provided at the expense of
participation in exchange programs or at the expense of joint educational programs organization with foreign
universities – partners. These are the programs such as Erasmus Mundus, Tempus IV, programs of DAAD,
British Council, etc.
74
One of the most effective forms of the mobility is development of joint educational programs with
foreign universities.
For example, the joint master programs with Hamburg high school are implemented, the joint master
program with Manchester Metropolitan University is developing in our university at present.
SKSU candidates for a master‘s degree study according to the 4 educational programs at ―CIS Network
University‖ where 18 high school of 7 countries are involved. The practice of creating consortia of
universities, according to the type of the network university, can be effectively implemented in the frames of
Kazakh higher educational institutions to enhance the internal national mobility.
The Declaration of Taraz became the basis of internal student migration which essentially has
determined register of Kazakh high schools participating the mobility processes. Relevant agreements were
signed between leading universities. Guided by the Instructive letter ―On the organization of students‘
academic mobility‖ of MES RK M. Auezov SKSU began the academic mobility process since 2011-2012
academic year. With a view to ensuring the academic mobility to candidates for a master‘s degree in the
frames of the Bologna process 29 candidates for a master‘s degree and 4 students studied and study now in the
leading universities of Europe (Germany, Italy, Poland, Latvia), the USA, Russia, the UAE by means of
foreign traineeships. 45 students studied and study in 16 leading universities of Kazakhstan (Al-Farabi
KazNU, L.Gumilyev ENU, KBTU, R.Satpayev KazNTU, KazNAU, KazGASA, Abai KazNPU, Seifullin
Kazakh Agrarian-Technical University, M.Tynyshpayev KazATK, Ryskulov KazEU, ATU, T.Zhurgenov,
KazGosZhenPU, E.Buketov KarGU, M.Utemisov VKGU, M.Dulati TarGU) in the frames of internal mobility.
Let‘s consider main problems that we had during the process of advancement the academic mobility:
1.
The most important issue is the students‘ competence in foreign languages. It was necessary to
consider motivation mechanisms to learn foreign languages; to implement innovative forms and methods of
language teaching. We went towards the creation of the Linguistic Center and introduction of teaching special
subjects in English. A special concept of foreign language education was created in SKSU. More than 200
teachers have been trained and now can speak English at the advanced level. We have increased number of
credits of foreign language subject, from 6 to 11 credits, at the expense of alternate disciplines. Of course,
there remains much to be done, but today the academic community of mobile teachers and students is forming
at the University.
2.
The sufficiently serious deterrent on the way to the academic mobility is the problem with financing
the exchange programs. Even if the exchange program provides free education, the cost of rental housing,
living expenses and transportation costs are the serious deterrents for the potential participants. In this
connection it is worth noting that the international mobility in our universities can be developed at the financial
support of the government. The target appropriation to finance the mobility programs realized in the frames of
the direct inter-university cooperation has been introduced to the practice to stimulate the mobility. In addition,
we should think how to attract our large corporations to participate in financing of the academic mobility
programs.
3.
Certainly, it is necessary to continue the practice of accreditation programs at the national and
foreign accreditation agencies. Exactly the accreditation of famous agencies and introduction into the practice
of labor intensity consideration at ECTS will allow solve the problems of educational programs comparability
and widen amount of potential partners on the mobility. In our experience I would like to note that developing
the possibility of double-diploma programs is much higher for the accredited programs. Even though our
mobility partners-universities are also accredited in the leading European agencies, it took us a year on the
agreement of programs and solving the organizational issues.
4.
The internal mobility can be promoted by the way of creation RK consortia of universities on the
directions of preparing to implement joint educational programs. Here, universities having modern material
and laboratory facilities can be base one. For example, our university can admit students on the direction
―Technical sciences and technology‖, because there are 13 specialties were accredited in the leading German
agency, 4 programs have label of Euro-bachelor, and 4 – of Euro-engineer. To my opinion, Kazakh students of
many universities gain invaluable experience in the professional training at SKSU according their specialties.
5.
It is necessary to create Republican educational portal on the academic mobility to promote the
internal mobility and to improve students‘ information awareness, where every university will present its own
module containing general information on programs. It will simplify students to search any university with the
proper exchange program.
I would like to note that MES RK made an equitable decision that universities-partners participating in
the internal mobility process should be accredited and registered in the List of accredited educational
organizations.
Therefore, what steps should be done to promote the academic mobility in the nearest future?
The Concept of academic mobility was taken at the level of MES RK, which determines standard basis
and mobility mechanisms. It is necessary to create the Republican Center of academic mobility as Kazakh
analogue of foreign programs on the academic exchanges (DAAD, IREX, Campus), with the transfer of
75
functions on financing the mobility. Also to create an administrative network operating online and Republican
educational resource for the distribution of information on our educational programs, to consider possibilities
of attracting national corporations to finance the academic mobility.
We need the initiative of leaders at all levels and increasing of students‘ motivation at the University
level. It is necessary to continue the practice of accreditation and creation of joint programs, not only with
foreign, but also with Kazakh higher educational institutions, actively join into the consortia of universities,
make all efforts to improve the competence of foreign language and formation of the environment for mobile
students. In addition, all universities need to diversify the academic exchange financing sources involving
boards of trustees, alumni associations, employers, etc.
The most important motive in the advancement of the mobility issue for us is a strong desire of our
students to get education in different educational programs of different universities and countries. What kind of
staff do we get as a result of the mobility? Able to apply and generate new knowledge. Mobile, creative and
communicative, with high culture and tolerant attitudes.
Therefore we intend further to expand and deepen the academic mobility of our students.
Достарыңызбен бөлісу: |