Халықаралық Ғылыми-тәжірибелік конференцияның ЕҢбектері



Pdf көрінісі
бет26/52
Дата06.03.2017
өлшемі3,9 Mb.
#8316
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   52

Әдебиеттер 
1.
 
1.Стернин И.А. «Коммуникативное  поведение  в структуре  национальной культуры /этнокультурная 
специфика  языкового сознания». Сб.статьей / ответ. ред.Уфимцева  Н.В., М., 1996г., с.97-112  
2.
 
Ожегов С.И. «Словарь русского языка». Под ред. Н.Ю.Шведовой И.: Русский язык, 1989г., с.924 
3.
 
Виссон Л. «Русские проблемы в английской речи» М.: Валент Р., 2003г., с.190. 
4.
 
Исина Г.И. «Стереотипы и национальная языковая картина мира», Караганда,  2007г., с.395 
5.
 
5.Longman  Dictionary  of  English  Language  and  Culture.  Harlow:  Addison  Wesley  Longmans  Limited, 
1992.1555p. 
 
 
ҼОЖ 373.074:69 
 
БАСТАУЫШ МЕКТЕП МАТЕМАТИКАСЫН ОҚЫТУДЫҢ ТӘРБИЕЛІК ФУНКЦИЯЛАРЫ 
Спанкулова С.С., Калходжаева Ғ.А.Утебаева А.Т. 
М. Ҽуезов атындағы ОҚМУ. Арыс қаласы, №4 бастауыш мектеп. 
Шымкент, Қазақстан 
 
Резюме 
В данной статье исследуются вопросы воспитательных функций при преподаванием математики в 
начальной школе 
Summary 
Article deals with the questions of educational functions in teaching mathematics in primary classes 
 
Келешек  ҧрпақты  ҧлттық,  халықтық  тҧрғыдан  тҽрбиелеу  қажет.  Жас  ҧрпаққа  ҧлттық  тҽрбие 
берудің негізгі бағдарлы идеялары еліміздің Президенті Н.Ҽ.Назарбаевтың «Қазақстан - 2030» халыққа 
жолдауында  былай  деп  жазылған:  «Толық  ҿркениетті  ел  болу  ҥшін  алдымен  ҿз  мҽдениетімізді,  ҿз 
тарихымызды бойымызға сіңіріп, содан кейін ҿзге дҥниені игеруге ҧмтылғанымыз жҿн». .[1]   
Олай болса, басты мақсат – жас ҧрпақты ҧлттық игіліктер мен адамзаттық қҧндылықтар, рухани-
мҽдени мҧралар сабақтастығын сақтай отырып тҽрбиелеу.  
Ҧлттық қҧндылықтарымызды ҽлемдік деңгейге шығаруға қабілетті тҧлға тҽрбиелеу ҥшін:  
-оқушылардың ҧлттық сана-сезімін қалыптастыру;  
-жас  ҧрпақ  санасына  туған  халқына  деген  қҧрмет,  сҥйіспеншілік,  мақтаныш  сезімдерін  ҧялату, 
ҧлттық рухын дамыту;  
-ана тілі мен дінін, оның тарихын, мҽдениетін, ҿнерін, салт-дҽстҥрін, рухани-мҽдени мҧраларды 
қастерлеу;  
-жас  ҧрпақ  бойында  жанашырлық,  сенімділік,  намысшылдық  тҽрізді  ҧлттық  мінездерін 
қалыптастыру сияқты міндеттерді орындағанда ғана басты мақсатқа жетеміз.  
Ҧлттық тҽрбие қазір елімізде орын алып отырған кҿптеген мҽселелерді: ана тілін, ата тарихын, 
ҧлттық салт-дҽстҥрін білмейтін жастар, тастанды жетім балалар, «қиын» балалар, қарттар ҥйлеріндегі 
ҽжелер  мен  аталар,  нашақорлыққа  салынған  жастар,  тағы  басқаларды  бірте-бірте  жоюдың  жҽне 
олардың  алдын  алып,  болдырмаудың  негізгі  жолы.  Ҧлттық  тҽрбие  алған  ҧрпақ  дені  сау,  білімді, 

146 
 
ақылды,  ҧлтжанды,  еңбекқор,  сыпайы,  кішіпейіл  болып  ҿседі.  Сондықтан  да  ҧлттық  тҽрбие  –  ел 
болашағы.  
Қазақ  халқының  ғасырлар  тҧңғиығынан  бері  тарихымен  біте  қайнасып  келе  жатқан  ҧрпақ 
тҽрбиелеудегі  тҽжірибелері  бізге  сол  рухани  мҽдениет,  этикалық,  эстетикалық  қҧндылықтарын 
қҧрайтын  ҧлттық  ҽдет-ғҧрып,  салт-дҽстҥрлер,  ҽдеби,  музыкалық,  кҽсіби,  тҧрмыстық  фольклорлар 
мазмҧны  арқылы  жетіп  отыр.  Сонымен  бірге  ҧрпақ  тҽрбиесіне,  жалпы  халықтың  рухани  дамуына 
байланысты  ҧлттық  тҽлім-тҽрбиелік  ой-пікірлерді:  Қорқыт  ата,  Ҽл-Фараби,  Қожа  Ахмет  Иассауи, 
Мҧхамед  Хайдар  Дулати,  Жҥсіп  Баласағҧн,  Махмҧт  Қашқари,  Асанқайғы,  т.б.  қазақ  ақын-
жырауларының мҧраларынан, билер мен шешендердің тҽлімдік сҿздерінен кҿреміз.  
Ҽр  адам  ҿзінің  ҧлттық  тамырын,  ҽдет-ғҧрпын,  мҽдениетін  тҥсіне  алады.  Ҿз  халқына  деген 
сҥйіспеншілігі,  ҿзінің  туған  жеріне  ҿз  халқы  ҿмір  сҥретін  ортаға  деген  сезіммен  ҧласып  жату  керек. 
Халықтық  ҽдет-ғҧрып,  салт-санасының  байлығы,  патриоттық  сезім  Отанға  деген  сҥйіспеншілігін 
қалыптастырады.  
Қазақ  отбасы  тҽрбиесінің  ҿзіне  тҽн  ерекшеліктері  оның  халықтық  педагогика  мҧраларының 
мазмҧны мен тҥрлерінде бейнеленген. Кҿне заманнан-ақ қазақ халқында жазбаша педагогикалық еңбек 
жазып  қалдырмаса  да  білгір  педагогтар,  тҽрбиешілер,  ҧстаздар  болған.  Олар  ҿз  кҿзқарастары  мен 
ҽрекеттерінде белгілі-бір дҽстҥрлі дҥниетанымды ҧстанып, халықтың мҧраттары мен арман-тілектеріне 
сҥйеніп отырған. 
Қазақ  отбасында  дене,  еңбек,  ақыл-ой,  адамгершілік,  экономикалық,  экологиялық,  қҧқықтық, 
сҧлулық  тҽрбиелері  жҥргізілген.  Қазақ  отбасында  аталған  тҽрбие  тҥрлерін  жҥзеге  асырудың  мақсаты 
жан-жақты  жетілген  азамат  тҽрбиелеу  болды.  Отбасындағы  дене  тҽрбиесінің  мақсаты  бала  денесін 
дамыту,  денсаулығын  нығайту,  ағзасын  шынықтыру  жҽне  кҥн  тҽртібін  дҧрыс  ҧйымдастыруға, 
салауатты  ҿмір  салтына  тҽрбиелеу  болды.  Сондай-ақ  қазақ  отбасында  адам  зиялылығының  негізі  – 
ақыл ой тҽрбиесі деп есптелінеді. Ақыл-ой тҽрбиесі арқылы баланы ойлау іс-ҽрекетінің шарты болатын 
білім  қорымен  қаруландыру,  негізгі  ойлау  операцияларын  меңгерту,  зиялылық  біліктері  мен 
дҥниетанымын  қалыптастыру  міндеттері  шешіледі.  Қазақ  халқында  ерекше  қҧрметтелетін 
адамшылдық  қасиеттің  бірі  –  ар  болып есептеледі. Ары бар  адамда  намыста, ҽділдікте,  адамгершілік 
пен имандылықта болары сҿзсіз. 
Қазақ  отбасында  балаға  тілі  шығып,  анық  сҿйлей  бастаған  кезден-ақ,  ағайын  туысты,  нағашы 
жҧртын,  ата-тегін,  руын,  ел  жҧртын  білдіруге  ерекше  кҿңіл  бҿлген.  «Жеті  атасын  білу»  заң  болған. 
Ата-бабаларымыз ҿз тегінің шығу тарихын білуді ҽр азаматқа парыз деп ҧққан. «Жеті атасын білмеген 
ер  жетім»,«Жеті  атасын  білген  ҧл,  жеті  жҧрттың  қамын  жер»  деген  аталы  сҿз  содан  қалса  керек. 
Баланың  ҿзі  шыққан  тегін  білуі  оның  азаматтық,  елжандылық,  отансҥйгіштік  қасиеттерін 
қалыптастырады деп есептеген. Отбасы мҥшелері балаға тек жеті атасына дейінгі бабаларының атын 
жаттатып  қана  қоймаған.  Олардың  қандай  адам  болғанын,  ҿнегелерін  ҥлгі  етіп  отырған.  Ҽрі  сол 
арқылы  отбасы  шежіресін  жалғастыруға  баулуды  мақсат  еткен.  Қазіргі  медицина  ғылымы 
дҽлелдегендей,  жеті  атаға  дейін  қыз  алыспай  қанның  тазалығын,  яғни  ҧлттың  таза  болуына  ҽкеледі 
екен,  екіншіден,  қазақ  ҧрпағы  жеті  атасына  дейін  араласып,  ынтымағы  бір  болсын  дегеннен  болса 
керек.  Мектеп  қабырғасында  тҽрбиеленіп  жатқан  жас  ҧрпақтарға  осы  ҧлттық  тҽрбиені  сіңіріп,  оның 
ерекшелігін терең білуге, қҧрметтеуге, ҥйретуге тиіспіз.  
Қазақ  халқының  салт-дҽстҥрінің  ҧрпақ  тҽрбиесіне  қосар  ҥлесі  аса  зор,  мҽні  ҥлкен.  Ендеше 
қҧрметті  ата-аналар,  ҧстаздар  оқушыларымызға  білім  беру  барысында  ҧлттық  салт-дҽстҥрлерді 
пайдалану  олардың  ҧлттық  рухты  қалыптастыруға  мол  ҥлесін  қоспақ.  «Баланы  жастан»  демекші, 
мектеп оқушыларының санасына халқымыздың тҽрбие негізі, асыл қазынасы – салт-дҽстҥрлерін дҧрыс 
жеткізе білсек, ертеңгі кҥні олардан зор ҧлтжанды қазақ азаматы шығатынына кҽміл сенуге болады. .[2] 
Қазақ  отбасының  осындай  ҿнегелері  жеке  бастың  мінез-қҧлқы  мен  рухани  мҽдени 
қҧндылықтарын қалыптастырудың баспалдақтары болды.  
Сонымен, қазақ отбасы тҽрбиесіндегі мҽдени қҧндылықтары деп тҿмендегілерді айтуға болады:  
1. Жетілген адам, яғни «Сегіз қырлы, бір сырлы адам» тҽрбиелеу.  
2. Отанды, халқын, жерін,елін сҥю. «Атаның ҧлы емес, халықтың ҧлын»тҽрбиелеу.  
3. Адал, арлы азамат тҽрбиелеу, яғни «Малым жанымның садағасы, жаным арымның садағасы».  
4. Жеті атсын білуге тҽрбиелеу. «Жеті атасын білмеген жетесіз».  
5.  Отбасы  шежіресі  жҽне  мҧрагерлік  (туыстық  қарым-қатынас,  ҥш  жҧрт,  отбасындағы  кенже 
ҧлдың ерекше рҿлі). Ата-баба дҽстҥрін жалғастыру.  
Оқу мен тҽрбие егіз. Оны бір-бірінен бҿліп қарауға болмайды. Тҽрбиенің ҿзі кҥнделікті сабақтың 
ҽрбір кезінде-ақ оқушы бойына сіңе бастайды.  
Қазіргі  кезде  халықтық  педагогика  элементтерін  бастауыш  сыныптарда  қазақ  тілі,  ана  тілі, 
математика,  дҥниетану,  бейнелеу  ҿнері,  дене  шынықтыру  сабақтарында  кеңінен  қолданудың  маңызы 
артып  келеді.  Мысалы:  математика  сабағында  ақыл-ой  қабілетін  дамытатын  ойындармен,  ҽн-кҥй 
сабақтарында  тҥрлі  ҽуендермен,  дҥниетану  сабағында  табиғи денелерді  қолдануды  жҽне  хайуанаттар 

147 
 
дҥниесін  елестететін  ойындармен  танысады.  Оқушыларды  жоғары  мҽдениетті  адам  етіп  тҽрбиелеу 
сіздер мен – біздің басты міндетіміз. .[3] 
Қоғамның  белгілі  қайраткері,  ақын  М.Шахановтың  «халықта  ең  бірінші  ҧлттық  рух  болуы 
керек» дегенін ҽр кез есте сақтап, еліміздің жарқын болашағы ҥшін атсалысуымыз қажет. Ол ҥшін біз, 
ҧстаздар қауымы оқушыларға салт-дҽстҥрлерді жай ғана ҥйретіп қана қоймай, олардың тҽрбиелік тҥп-
тамырын,  мҽнін,  алтын  діңгегін  тҥсіндіре  білуіміз  керек.  Ҧлттық  тҽлім  тҽрбиенің  іргетасын  дҧрыс 
қалай білу мҧғалімдердің ата-аналармен қосылып жҥргізген шараларына байланысты болмақ. Ҿйткені, 
бірінші  ҧлттық  тҽрбиенің  ошағы  –  отбасында,  екінші  –  мектепте  болғандықтан,  ата-ана  мен  мектеп, 
яғни  мҧғалімдер  мен  жҧртшылық  тығыз  байланыста  болуы  шартты  нҽрсе  дей  келе  мектебімізде  ата-
аналармен бірлесіп кҿптеген іс-шаралар ҿткізіледі, атап айтсақ соның ішінде салт-дҽстҥрді дҽріптеуде 
Наурыз мейрамы, Ораза Айт кҥндеріне байланысты имандылық тҽрбиесі сынып сағаттарында ҿткізіліп 
тҧрады. 
Елімізде  тҽрбие  беру  ісінде  бҧқаралық  ақпарат  қҧралдарының  (БАҚ)  маңызы  ерекше.  Жаңа 
қазақстандық қоғамда теледидар мен радионы еркін пайдалануға мҥмкіндік мол.  
Радио мен телеарналарда біраз ҧлттық болмысымызға сай бағдарламалардың жҥргізілуін ҥлкен 
игілікті істің бастауы деп санауға болады. Мҽселен: «Мың бір мақал, жҥз бір жҧмбақ», «Алтыбақан», 
«Ақсҥйек», «Шаңырақ», «Бастаңғы», «Айтыс», т.б. бағдарламалардың тҽлім-тҽрбиелік қҧндылығы ҿте 
зор.  
Сонымен  қатар,  бала  тҽрбиесінде  ҿзіміздің  ҧлттық  дҽстҥрімізде  жасалған  мультфильмдердің, 
кітаптар мен бейнетаспа ҥлгілерінің атқарар рҿлі де ерекшк деп білеміз. 
Ҿскелең  ҧрпақ  білім  мен  ҧлттық  тҽрбие  негіздерін  ҿзінің  ҧлттық  мектебінен  алатыны  сҿзсіз. 
«Ҧлттық мектеп дегеніміз – ҧлттық рухта тҽрбие беретін орын».  
«Ҧяда  не  кҿрсең,  ҧшқанда  соны  аласың»  демекші,  ата  дҽстҥріміздің  қалыптаса  беруіне  отбасы 
тҽрбиесінің  ықпалы  зор.  Ҽйтседе,  кҥнделікті  тірлікте  ортақ  тҽрбие  қҧралы  –  бҧқаралық  ақпарат 
қҧралдарын баса пайдаланып келеміз.  
Қазақтың айтулы қоғам қайраткері Мҧстафа Шоқай былай дейді: «Ҧлттық мҽдениеттен жҧрдай 
рухта  тҽрбиеленген  ҧрпақтан  халқымыздың  қажеті  мен  мҥддесін  жоқтайтын  пайдалы  азамат 
шықпайды».  
Елдің туын кҿтеріп, тҽуелсіздік талаптарын орындау ісіне батыл бетбҧрыс жасаған бҥгінгі таңда 
адамзатттық  игіліктерді,  халқымыздың  ғасырлар  бойы  армандаған  мҽдени-рухани  мҧрағаттары  мен 
ҧлттық тҽлім-тҽрбие саласындағы, білім жҥйесіндегі ізденістерін кҿрсету басты міндетіміз болып қала 
бермек.  
Ҧлттық  тҽрбие  –  біздің  ҧрпақтан-ҧрпаққа  жеткізетін  асыл  қазынамыз.  Ал  мҧндай  мҽселелерді 
зерттеп, кҿпшіліктің  ой-пікірлерін қаум  елге жеткізетін  негізгі  қҧрал  – бҧқаралық ақпарат  қҧралдары 
екені даусыз.  
Ҿмірден қымбат нҽрсе бар ма адамда,  
Орындыға жҧмсасаң ҿлмес дҽрі.  
Қасиетін ҿмірдің білу керек,  
Басында ми бар болса, бетінде ары, - деп Шҽкҽрім ақын жырлағандай, біздің жастарымыздың ҿз 
ҿмірлерін бос ҿткізбей, білімге жҧмсауды, артында ҿшпейтін із қалдырып, мҽнді де, сҽнді де бақытты 
ҿмір  сҥруге  ҧмтылуына  кҿмектесуіміз  керек.  Біздің  ҧлттық  ҿнеріміздің,  мҽдениетіміз  бен 
дҽстҥрлеріміздің алдыңғы қатарлы ҥлгілерін, тіліміздің орасан зор байлығын жас жеткіншектердің жан 
дҥниесіне  сіңіріп,  сол  арқылы  ҽлемдік  рухани  ҿркениеттің  ҿріне  шығып,  нҽр  алу  –  бҥгінгі  кҥн 
талаптарының маңыздысы. Ата-бабаларымыздың сан ғасырлар бойы ҧрпағына азық болған ақыл-кеңес, 
ҿсиеттері, асыл мҧрасы ҧлттых рух, ҧлттық мақтаныш, ҧлттық намыс, ана тілі мен ҧлттық мҽдениетін 
қалыптастыру  сезімін  ояту  –  баршамыздың  парызымыз.  Сонда  ғана  ҧлттық  сана-сезімі  толыққанды 
жетілген,  туған  тілін  еркін  білетін,  ҧлттық  сипаты  мен  ҧлттық  рухын  жоғалтпаған  ҧрпақ  тҽрбиелей 
аламыз.  
Оқытудың  тҽрбиелік  функциялары  –  оқытудың  тҽрбиелік  ықпалы  жайындағы  идея  Я.А. 
Коменскийдің,  И.Ф.  Гербарттың,  Ф.А.  Дистервектің,  Н.И.  Пироговтың  жҽне  К.Д.  Ушинскийдің 
еңбектерінде  мазмҧндалған.  И.Ф.  Гербарт  оқыту  адамгершілік  тҽрбиесінсіз  мақсатсыз  қҧрал  деп 
тҧжырымдады.[4]  
И.И.Пирогов  жҽне  К.Д.Ушинский  алғаш  рет  педагогика  тарихында  оқытудың  тҽрбиелік 
сипатын, оның ғылыми мазмҧнына тҽуелді деді. [5] 
К.Д.Ушинскийдің  педагогикалық  теориясында  оқыту  жҽне  оқу  тҽрбиенің  қҧдіретті  қҧралы  деп 
айтылған.  Тҽрбиелей  отырып  оқыту.  Ушинскийлдің  айтуы  бойынша,  дамытып  оқыту,  яғни  адамның 
байқағыштығы, ойын, есін, қиялын дамыту, оны ҽлеуметтік жҽне еңбек іс-ҽрекетіне дайындау.  
Тҽрбиелей отырып оқыту, ғылыми-теориялар мен ережелердің оқушылардың дҥниетанымы мен 
сеніміне айналуын сипаттайды, моральдық нормаларды, мінез-қҧлықты игеруін қамтамасыз етуге ҽсер 

148 
 
етеді.  Оқыта  отырып  тҽрбиелеу,  оқушыларды  ҿмірге,  білім  алуға  тҽрбиелейді,  ақыл-ой  қабілетін 
дамытады, адамгершілік қасиетін қалыптастырады. 
Мектепте  оқушыларға  теориялық  білім  беру  тҽрбие  процесінде  тығыз  байланысты  ҿткізіледі. 
Мысалы: математика сабағында қиындықтарды жеңудегі табандылық, мақсатқа жетудегі қажырлылық, 
еңбексҥйгіштік,  ерікті  тҽрбиелеу  ҥшін  қолайлы  мҥмкіндіктер  береді.  Сонымен  математиканы  оқыту, 
оқушыларды терең біліммен қаруландырады ғылыми кҿзқарастарын дамытады жҽне тҽрбиелейді. .[6]   
 
Әдебиеттер  
1.
 
Ж.БҚоянбаев, Р.М.Қоянбаев «Педагогика» Астана-1998ж 
2.
 
Б.Баймҧханов,  А.Мҥбараков  Математиканы  оқытудың  сабақтастығы  //Ғылым  жҽне  мектеп,2009,№3 
25-26 б. 
3.
 
Т.Қ.Оспанов,  Ш.Х.Қҧрманалина,  С.Х.Қҧрманалина  «Бастауыш  сыныптарында  математиканы  оқыту 
ҽдістемесі» Астана-2003ж 
4.
 
М.А.  Бантова,  Г.В.  Бельтюкова,  А.М.  Полевщикова  «Бастауыш  кластарында  математиканы  оқыту 
методикасы» Алматы Мектеп-1978 ж.  
5.
 
А.Б.Бердибекова  Бастауыш  мектеп  оқушыларының  математикалық  сауаттылығын  қалыптастыруды 
пҽндердің сабақтасытығы арқылы жҥзеге асыру //Вестник Касу№ 1-2007  
6.
 
Қайыңбаев  Ж.Т.  Бастауыш  мектепте  математиканы  оқытудың  мазмҧны  мен  оның  қҧрылымының 
ерекшеліктері. Пед. ғыл. канд. диссерт. А., 1998. 50-70б 
 
 
 
УДК 80:811.111 
 
ЛЕКСИКО-СЕМАНТИЧЕСКАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ОБРАЩЕНИЯ В СОВРЕМЕННОМ 
ФРАНЦУЗСКОМ ЯЗЫКЕ В СОПОСТАВЛЕНИИ С КАЗАХСКИМ ЯЗЫКОМ 
 
Конанова А.Е., Мусалиева М.О. 
ЮКГУ  им. М.Ауэзова, Шымкент, Казахстан  
 
Аннотация 
В  статье  рассматривается  лексико-семантическая  характеристика  обращения  в  современном 
французском языке в сопоставлении с казахским языком. 
Такое  рассмотрение  проблемы  позволяет  выявить  общие  и  специфические  закономерности 
функционирование  обращения  в  этих  языках,  а  полученные  результаты  могут  быть  использованы  в 
практике преподования французского языка для лиц казахской национальности.  
 
Материалы  исследования  для  настоящей  работы  послужили  высказывания,  содержащие 
обращения, взятые из драматургических произведении французских и казахских авторов ХХ века.  
Современная  французская  диалогическая  речь  представляет  широкие  возможности  для 
использования  различных  видов  диалогических  единств  (ДЕ),  содержащих  обращения  для  прямой 
адресации  речи.  Обращения  расматривается  нами  как  «организованное  по  законам  данного  языка 
название  реального  или  предлагаемого  адресата  речи,  используемые  в  речевом  общении  с  целью 
привлечения внимания того лица, к которому речь направлена, вызвать у него определенную реакция 
на  сообщение  или  вынудить  его  к  совершению  действия,  диктуемого  разговорной  ситуацией» 
(Проничев В.П., Синтаксис обращения, 1971) 
Разделяем  обращения  на  2  группы.  Первую  группу  составляет  обращения,  выполняющие 
идентифицирующую функцию, вторую группу обращения выполнящие оценочную функцию. 
В І группу входят: 
1)
 
Обращения , выраженные именами существительными собственными 
2)
 
Обращения,  выраженные  именами  существительными  нарицательными  обозначающими  титул, 
профессию 
3)
 
Обращения,  выраженные  именами  существительными  нарицательными  обозначающими 
термины, родства 
4)
 
Обращения,  выраженные  именами  существительными  нарицательными  традиционные  формы 
вежливости 
ІІ группа обращении подразделяется на: 
1)
 
Обращения положительного характера 
2)
 
Обращения отрицательного характера 
Рассмотрим более подробно на каждой из указанной групп обращении в отдельности. 

149 
 
1)
 
Обращения , выраженные именами существительными, обозначающие имена и фамилии широко 
представлены в французском и казахском языках. Например: 
-
 
Anette, assez de folies! 
-
 
Марияш, бір жақсылық істеші! 
-
 
Maria, tu as encore casse le verre de lampe. 
-
 
Ғани, сені досыңды кҿзіңе мақтап сыртынан жамандайтын оңбағандарға қимаймын. 
2)
 
Имена нарицательные в функции обращения также широко представлены в обоих языках. Сюда 
относятся имена, обозночающие титул, профессию. Например: 
-
 
Monsieur, l‘Inspecteur, vous avez une automobile? 
-
 
Жолдас парторг, енді оныңыз болмайды. 
-
 
Vous aviez le noir, Comtesse. 
-
 
Жоқ, профессор, сіз қателескен жоқсыз! 
3)
 
Значительное  место  в  системе  французского  и  казахского  языков  принадлежит  терминами 
родства  в роли обращения: 
-
 
Papa, est-ce que vous connaissez beaucoup ce monsieur? 
-
 
Тҽте, сізді кҿрмегелі қанша болды! 
-
 
Vous –etes bien difficile, ma belle – mere. 
-
 
Қайным, қҧри жаздапсың ғой! 
4)
 
На  формы  обращения  влияет  социальные  сдвиги,  которые  происходят  в  обществе.  Так  во 
французском  языке  после  революции  1789г.  из  языковой  системы  вышли  такие  формы 
обращения как «senior» при обращении к сеньору,  «votre Majeste» при обращении к королю. А в 
казахском языки вышли такие формы обращения, как «мырза», «тақсыр». 
Теперь перейдем к расматрению обращений выполняющие оценочную функцию. Они способны 
не  только  называть  адресата  речи  но  и  выражать  к  нему  свое  эмоциональное  отношение, 
положительное  или  отрицательное.  К  обращениям  выпоняющим  оценочную  функцию  относятся 
обращения с уменшительными суффиксами. Например: Dis, tantine, tu me paix un taxi? 
Характерной  особенностью  слов  в  казахском  языке  образованных  при  помощи  уменшительно-
ласкательных суффиксов является то, что они в большинстве случаев используются для обращения к 
лицу  либо  для  называия  его  в  целях  привлечения внимания  или  же для  выражения  ласки,  нежности: 
шық, шік, қай, тай
Например: 
-
 
Айт, мынауыңды, балақай. 
-
 
Апатай, ая, Айғаныс апа. 
Уменшительные суффиксы –еке, -й, -ша, -ше, -жан  являются носителями повышенного значения: 
-
 
Ағажан, жаздым хат, бҧл кҿңілім болмай шат. 
-
 
Жеңеше, солай сҿйлеп,  жҿніңе кҿш. 
Средством выражения отрицательной эмоциональной оценки во французском языке являются слова в 
функции обращения, образованные по средством унижительных суффиксов –asse, - aud, - aille, -
ard. Например: 
-
 
A genoux, paillasse! 
-
 
Pour insultes a un agent salaud! 
В  казахском  языке  носителем  отрицательной  эмоциональной  оценки  является  послелог  –сымақ
который присоединяясь к слову, придает ему, в основном, значение принебрежения. Например: 
-
 
Ҽй, ғалымсымақ, бері келші! 
-
 
Ақынсымақ, ҿлеңіңді оқышы! 
Средством  выражения  ласки,  нежности  служат  субстантированные  прилагательные:  «mignon», 
«mignonne»,  «chou» во французском языке. Например: - On ne se voit plus, mon chou. 
-
 
Le service est compris, ma mignonne. 
А  в  казахском  языке  такие  слова  как:  еркем,  тӛрем,  қымбаттым,  сүйіктім  являются  средством 
выражения ласки, нежности. Например: 
-
 
Ия сҿйле, сҥйіктім. 
-
 
Қымбаттым, ол мен емес едім. 
Завершая  сопоставительный  анализ  обращении  с  позиции  коммуникативного  акта  во 
французском  и  казахском  языках,  можно  заключить  следующее:  выбор  имени  объекта  сложен  и 
обусловлен  как  лингвистическими,  так  и  экстралингвистическими  факторами.  Обращения 
представляет  собой  дифференцированный  пласт  языкового  существования,  тонко  реагирующий  на 
изменения социального, профессионального, национального, возрастного состав аудитории, что играет 
важную  роль  в  эффективности  целенаправленного  речевого  воздействия.  Следует  отметить  особо 
важную роль интонации, мимики и жеста в передаче различных стилистических оттенков обращении в 
обоих языках.  

150 
 
 
Литература 
1.
 
Силис Я.Я. Семиотика вариантных форм обращения в английском и латинском языках. Автореферат 
канд.диссерт., 1978г. 
2.
 
Амиров Р. Особенности синтаксиса каз.разговорн.речи. Алма-ата, 1972г. 
3.
 
Шигаревская Н.А. Очерки по синтаксису совр.фр.разгр.речи. 1970г. 
4.
 
Проничев В.П. Синтаксис обращения, 1971г. 
5.
 
Шаповалова Л.И. Формы и функции обращения в современном русском языке. Минск, 1978г. 
6.
 
R.Roland «J‘ame enchantee» 
7.
 
Colette Willy «J‘Envers du Music-Hall» 
8.
 
Paul Vayllant  - Couturier «Entance» 
9.
 
Emile Zola «San – Francesco a Ripa» 
10.
 
Marcel Ayme «Clerambard» 
 
 
ҼОЖ 372.551. 
 
12 ЖЫЛДЫҚ МЕКТЕПТЕ ТЕҢДЕУЛЕР МЕН ТЕҢСІЗДІКТЕРДІ ШЕШУДЕ ФУНКЦИЯНЫҢ 
МОНОТОНДЫЛЫҚ ҚАСИЕТІН ҚОЛДАНУ ӘДІСТЕМЕСІ 
 
Қаратаев Ж., Бҥркіт Ә.Қ., Жҧмашев Б, Парманова А.Қ., Қалабаева Г.Б. 
М.Ҽуезов атындағы ОҚМУ, Шымкент қалалық №2 Ҽ.Бҿкейханов атындағы жалпы орта мектебі, Шымкент, 
Қазақстан 
 
Резюме 
В  этой  статье  расматриваются  применение  свойства  монотонности  функции  при  решении 
уравнении и неравенств. 
Summary 
The method of  realization principle of visual  aids with using of computer technology and the educational 
technology  in  teaching    of  mathematics  in  comprehensive  scholls  of  Republic  of  Kazakstan  in  considered  in  this 
article.   
 
12 жылдық мектепте теңдеулер мен теңсіздіктерді шешуде Функцияның монотондылық қасиетін 
қолдану ҽдістемесін қарастырайық:  

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   52




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет