Пәннің оқу-әдістемелік кешені «Физика және математика» ббб мәжілісінде қаралды
Дәріс 4. Тақырыбы: Ғылыми ақпаратты іздеу. Дерекқорларынан әдебиеттерді іздеу
жүктеу/скачать 6,14 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ғылыми ақпаратты іздеу
| Дәріс 4.
Тақырыбы: Ғылыми ақпаратты іздеу. Дерекқорларынан әдебиеттерді іздеу Негізгі терминдер — ғылыми зерттеуде қолданылатын және педагогиканың жеке ұғымдарының атауы болып табылатын негізгі сөздер немесе сөз тіркестері. Ғылыми ақпаратты іздеу Ғылыми ақпарат ғылыми әдебиеттерде берілген. Б.Г.Тяпкин ғылыми әдебиеттің келесі анықтамасын ұсынады: «ғылыми зерттеулер немесе теориялық қорытулар нәтижесінде құрылатын және мамандарды ғылымның соңғы жетістіктері, зерттеулердің барысы мен нәтижелері туралы хабардар ету мақсатында таратылатын жазу және баспа туындыларының жиынтығы. Білімнің нақты саласына қарамастан, ғылыми әдебиет мазмұнының мәні ғылымның өзі - ғалымдар ашқан идеялар мен фактілер, заңдар мен санаттар болып табылады. Егер оның нәтижелері басқаларға беру үшін жазбаша түрде бекітілмесе (ғылыми ашылуға басымдықты бекіту туралы мәселе туындаған жағдайда ғылыми шығарма жариялау қажет) ғылыми жұмыс аяқталған болып саналмайды». Б.Г.Тяпкин ерте ғылыми шығармалар трактаттар, диалогтер, ой-пікірлер, «оқыту», «саяхат», өмірлік жазбалар жанрларында және тіпті өлең жанрларында (ода және поэмалар) жасалғанына назар аударады. Бірте-бірте бұл формалар жаңа формамен өзгерді: жарияланымдар түрінде таратылатын монографиялар, пікірлер, мақалалар, баяндамалар, рецензиялар, очерктер, авторефераттар, рефераттар, баяндамалар мен хабарламалар тезистері пайда болды. Негізгі ғылыми мәтіндердің қысқаша сипаттамасын қарастырайық: Монография - бір немесе бірнеше авторлардың бірыңғай көзқарасын ұстанатын ғылыми еңбегі, онда белгілі бір мәселе немесе тақырып неғұрлым толық зерттеледі. Монографияда осы мәселе бойынша әдебиеттер жинақталып, талданады, ғылымның дамуына ықпал ететін жаңа гипотезалар мен шешімдер ұсынылады. Монография әдетте кең библиографиялық тізімдермен, ескертулермен сүйемелденеді, олардан зерттеу проблемасы бойынша әдебиеттер тізімін жасау кезінде бастауға болады. Брошюра - аз көлемді (халықаралық тәжірибеде кемінде 5 және 48 беттен аспайтын) мерзімді емес баспа туындысы; аз көлемді, әдетте, ғылыми-көпшілік сипаттағы шығарма. Ғылыми еңбектер жинағы - ғылыми мекемелердің, оқу орындарының немесе қоғамдардың зерттеу материалдары бар жинақ. Мақала - шағын көлемдегі ғылыми шығарма, онда мәселе оның өзектілігін, теориялық және қолданбалы мәнін негіздеумен, жүргізілген зерттеудің әдістемесі мен нәтижелерін сипаттаумен қарастырылады. Педагогикалық зерттеуді орындай отырып, «Педагогика», «Оқушы тәрбиесі», «Халыққа білім беру», «Психология мәселелері» журналдарына хабарласуға болады. Журналдың соңғы жылдық нөмірінде жыл бойы осы журналда жарияланған мақалалар тізімі ұсынылғанын есте сақтау қажет. Баяндама тезистері - ғылыми хабарлама мазмұнының қысқаша мазмұны. Оқу құралы - оқу бағдарламасында көзделген және оқулықтарда жазылған білімді кеңейтуге, тереңдетуге, жақсы меңгеруге арналған оқу кітабы; оқулықты толықтырады немесе алмастырады (ішінара немесе толық). Қажетті әдебиеттерді іздеу - ұзақ еңбек. Оның маңызы зор, өйткені жарияланған зерттеу материалды толық оқу-зерттеу жұмысының сапасына байланысты болады. Кітапханада жұмысты энциклопедия мен арнайы сөздіктерге жүгінуден бастау керек. Энциклопедия мақалаларында қандай да бір проблеманың мәні бойынша қысқаша ақпарат қана емес, сонымен қатар ол бойынша жарияланған негізгі жұмыс тізімі де бар. Зерттеу тақырыбы бойынша жалпы ақпарат алып, кітапхана каталогіне баруға болады. Кітапхана каталогі - кітапхана қорының немесе ақпараттық орталықтың құрамы мен мазмұнын ашатын құжаттарға арналған, белгілі бір ережелер бойынша орналасқан библиографиялық жазбалардың жиынтығы. Кітапхана каталогі карточкалық немесе машинамен оқылатын түрде жұмыс істей алады. Каталогтердің келесі түрлері бар: әліпбилік, пәндік, жүйелі, жаңа түсімдер каталогтері. Алфавиттік каталогке қажетті дереккөздің атауын және оның авторының аты-жөнін білсе ғана жүгінеді. Пәндік каталог - кітапханалық каталог, онда библиографиялық жазбалар пәндік айдарлардың әліпбилік ретімен орналастырылған. Жүйелі каталогте кітаптардың атаулары айдарлармен және кіші айдарлармен топтастырылған, алайда пәндік каталогтан айырмашылығы, айдарлардың өзі әліпби бойынша емес, пән жүйесі бойынша орналасқан. Кітапханада каталогтерді мұқият зерттеу қажет. Қысқаша каталогтік карточкалар автордың аты-жөні, кітаптың атауы, оның тараулары, басылым дайындаған ғылыми мекеме, баспаның атауы, кітаптың шыққан жылы, беттердің саны бай ақпарат береді. Каталог карточкасынан кітап, мақала туралы нақты және толық библиографиялық ақпаратты жазып алыңыз. Өз жазбаларын жеке карточкаларда жасау керек. Библиографиялық оқу барысында алынған осы карточкалардың негізінде библиографиялық тізім жасалады. Библиографиялық тізім зерттеуші өз жұмысында пайдаланған дереккөздердің библиографиялық сипаттамаларының жүйелілігі болып табылады. Библиографиялық сипаттама жасаудың негізгі ережелерін қарастырайық. 1. Бір автордың кітабын библиографиялық сипаттау: Кусаинов Г.М. Заманауи мектептің педагогикалық технологиясы: Монография/Г.М.Кусаинов. – Астана: «Оқулық» РҒПО, 2012. – 355 б. 2. Екі немесе одан көп автордың кітабын библиографиялық сипаттау: Шалғынбаева Қ.Қ. Жоғары мектеп педагогикасы: Магистранттарға арналған оқу құралы/ Қ.Қ.Шалғынбаева, Н.П.Албытова, Т.С.Сламбекова. -Алматы: ССК, 2017. – 272 б. 3. Журнал немесе газет мақаласының библиографиялық сипаттамасы: Шалғынбаева Қ.Қ. Қазіргі жастардың әлеуметтік-тұлғалық мәселелері /Қ.Қ.Шалғынбаева // Педагогика және психология = Педагогика и психология. - 2010. - № 1. - 109-112 б.. 4. Ғылыми еңбектердің жинағының библиографиялық сипаттамасы: Игибаева А.К. Болашақ маманды дайындаудың педагогикалық-психологиялық ерекшеліктері/ А.К.Игибаева, А.К.Ахметвалиева //Шығыстың аймақтық хабаршысы. - Өскемен: С.Аманжолов атын. ШҚМУ «Берел» басп., 2016. – №4 (72). желтоқсан. - 271-278 б. 5. Диссертация авторефератының библиографиялық сипаттамасы: Игибаева А.К. Қазақстандағы білім беру жүйесінің даму үрдісі мен генезисі (XIX ғасыр ағы-XX ғасырдың басы) пед. ғылым докторының дис. автореф. : 13.00.01. - Алматы, 2007. - 44 б. Зерттеу жұмысын орындау барысында библиографиялық тізімді құрастырудың бірнеше тәсілдері қолданылады: әліпбилік, тақырыптық, хронологиялық. Әліпбилік әдіс авторлардың тегі мен дереккөздердің атауы әліпби бойынша (егер автор көрсетілмесе) библиографиялық тізімді құруды көздейді. Ғылыми жұмыстардың библиографиялық тізімі әліпбилік тәсілмен ресімделеді. Ғылыми идеяның дамуын кезеңдер бойынша көрсету қажет болған жағдайда хронология бойынша библиографиялық тізім жасалады. Бірақ зерттеу жұмыстары кезінде кейде библиографиялық тізімді әліпби бойынша емес, әр айдар бойынша топтастырады, оның әрқайсысы проблеманы зерттеудің жеке аспектісі бойынша дереккөздердің тізімін көрсетеді. Зерттеуші өз жұмысы барысында жүгінген энциклопедиялар мен анықтамалықтар жеке тізіммен рәсімделетінін атап өткен жөн. жүктеу/скачать 6,14 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|