Пікір жазғандар: филология ғылымдарының докторы, профессор Т. Ермекова



Pdf көрінісі
бет59/118
Дата15.11.2023
өлшемі4,69 Mb.
#124040
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   118
Қыстырынды сөйлемдер
1. Сені еркелетпек 
түгіл,
өз басын көтере алмай жатыр (Б.М.)
2. Мешітке барып күнде бес уақыт намаз оқу 
былай тұрсын, 
олар жұмасында бір болатын күндізгі жұма намазына да 
бармайтын (М.Ә.). 
Қыстырынды сөйлемдегі
аспектілік мән негізгі сөйлемдегі 
оқиға желісіне 
қайшы
мәндес түрде айтылып, сонымен қатар 
оған 
үстемелі күшейтпелік мән
беріп тұр. 


Қазіргі қазақ тілі
97
3. 
Әшірбек айтқан «жоспарлы дайындықты»
былай қой-
ғанда, осылардың өзі еңбекті шідерлеп, берекені кетіріп тұр 
(
Қыстырынды конструкция 
негізгі сөйлемнен бұрын айтылып, 
ондағы ескертпелік мән негізгі сөйлемнің мазмұнын аша кету 
ыңғайында келеді). 
4. «Жүрген аяққа жөргем ілінеді» дегендей, бұл сапарын 
жүл делі жолға санаған Шоқан тағы бір табысқа бөлене қалды ... 
(С.М.) Қыстырынды конструкция негізгі сөйлемде айтылатын 
ойға 
салыстырма ретінде ескерту 
жасау үшін қолданған. 
5. 
Кейінірек оған Мәліктің қызы Күлзағипа да Сәкеннің қо-
лында тұрып Алматыда оқу оқыды
(
Қазір ол Қарағандыда 
тұрады)
(С.М.). Қыстырынды сөйлем қосымша мәлімет береді. 
Қаратпа сөз 
адамның назарын аудару үшін қолданылады, 
сөздің кімге арналғанын білдіреді. Сонымен қатар, сөйлеушінің 
көңіл-күйін, сезімін де білдіреді.
Қарағым-ай, сен бе едің? Қуанышын, Байжеке-ау, өзіңдей 
өжет көремісің мені? Бейшара-ау, қандай күйге түскенсің?
(Ғ. Мүсірепов). 
Оқшау сөздер
Тақырыптың мақсаты: 
Тақырып бойынша студенттердің 
білімі мен іскерліктерін жетілдіру, бекіту. 
Тақырыптың дәйектемесі: 
Сөйлем және сөйлем мүшелері 
тақырыптарын жете меңгеруге жәрдемдеседі.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   118




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет