Шама мәндерінің ықпал ететін саласы- орындаушы қателіктерді нормалайтын немесе өлшем құралдарының көрсетудегі өзгерістеріне ықпал ететін саласы.
Өлшеудің жұмысшы жағдайы – бұл өлшеу шарты қашан ықпал ететін шамалар мәні жұмысшы саласы шектегінде болуы.
ӨҚ – стандартты және стандартты емес болып бөлінеді.
ӨҚ іс-қимылы қағидасы бойынша келесідей бөлінеді:
1 Механикалық;
2 Физикалық-химиялық;
3 Әлектрлік;
4 Оптикалық;
ӨҚ түрлері бойынша бөлінеді:
1 Өлшем (меры);
2 Өлшем аспаптары;
3 Өлшем қондырғылары;
4 Өлшем машиналары;
5 Өлшем жүйелері;
6 Өлшем түрлендіргіштері;
7 Стандартталған үлгіретіндегілер.
Өлшем (меры) - ӨҚ қайталанғыштау үшін арналған және бір немесе бірнеше берілген мөлшерді сақтау үшін керек.
Өлшемдер – бір мәнді өлшем ФШ және әр түрлі өлшемдер болып бөлінеді.
Өлшем жиынтығы – ФШ бір және сондай әр түрлі мөлшердегі өлшем комплектісі.
Өлшем магазині - конструктивті бір құрылымда біріктірілген әр түрлі комбинацияны құрастыруға тетіктері бар өлшем жиынтығы.
Өлшем аспап болып ФШ өлшенетін мәнін белгілі ауқымда арналған өлшеуіш құралдары болып саналады.
Өлшеуіш аспаптар индикациялау дәреже мәні бойынша келесідей болады: көрсететін және тіркейтін, іс-әрекеті бойынша интегралдаушы және жинақтаушы болып бөлінеді.
Бұдан басқа ӨҚ – тура әрекет ететін салыстыратын анологты цифрлы, өзі жазатын және өзі басатын болып бөлінеді.
Өлшеуіш қондырғылары - өлшеуіш аспаптары, өлшеуіш түрлендіргіштер және басқадай құрылымдардың – бір және бірнеше ФШ-ы өлшеуге арналған - бір жерге жинақталған бірлік біріктірілген көрсететін - өлшеуіш қондырғылары.
Өлшеуіш машина - Ф.Ш.– ның үлкен мөлшерлерінің дәл өлшеуге арналған өлшеуіш қондырғы.
Өлшеуіш түрлендіргіштер нормаланған метрологиялық сипаттамалар.
Өлшеу жүйесі - өлшемнің функционалді біріктірілгенін көрсетеді.
Өлшеуіш түрлендіргіштер сипаттамалары аналогты, цифрлы – аналогты, аналогты - цифрлы түрлендіргіштер болып бөлінеді. Өлшеу тізбегіндегі орны бойынша - алғашқы және аралық түрлендіргіштер, одан басқа түрлендіргіштер масштабы және беріліс беріп жіберушілер (передающий) болады. Бір өлшем құралында, бірнеше түрлендіргіштер болуы мүмкін. Алғашқыда өлшем түрлендіргіштері– бұл өлшенетін ФШ – ға ықпал ететін түрлендіргіштер.
