Республикасы білім жəне ғылым министрлігі ы. Ə. Əміреев, Ж. Ы

жүктеу/скачать 1,16 Mb.

бет	13/184
Дата	06.01.2022
өлшемі	1,16 Mb.
	#11524
түрі	Оқулық

1 ... 9 10 11 12 13 14 15 16 ... 184

Халықтың табиғи қозғалысы мен көші-қоны (миграциясы)

2.2-сурет. 2009 жылғы халық санағы бойынша Қазақстан халқының жастық-жыныстық құрамының пирамидасы

келетінін бөлек қарастырады. Себебі, отбасы халық санын өсі- рудің негізгі көзі, яғни қоғамымыздың бастапқы ұясы болып са- налады. Сондықтан бұл көрсеткіштердің де атқаратын рөлі өте жоғары бағаланады.

Қазіргі кезде республика халқының орташа отбасы мүше- лерінің саны 4 адамнан тұрады, соның ішінде қалада-3,6, ауыл- да-4,6 адамнан. Демек, қала мен ауыл отбасылар мүшелерінің арасында айтарлықтай алшақтықтың жоқ екендігін байқауға болатындығы.

Халықтың табиғи қозғалысы мен көші-қоны (миграциясы)

Халықтың жалпы санының өсуі (кемуі) екі себепке: табиғи қозғалысқа, яғни туғандар мен өлгендер санының айырмасына жəне көші-қон (миграция) қозғалысына - көшіп келгендер мен көшіп кеткендер, демек қоныс аудару көрсеткіштер қалдығына байланысты. Халықтың табиғи қозғалысына сонымен бірге не- келесу мен ажырасу көрсеткіштері де жатқызылады.

Осы аталған көрсеткіштердің барлығы статистикалық есеп- те абсолюттік шама ретінде беріледі. Бірақ, ол даму (кему) үдерістерін толықтай сипаттай алмайды. Сондықтан қатысты шаманы қолданады, яғни 1000 адамға шаққандағы коэффициент- терді есептейді жəне оның өлшем бірлігі промильмен (%₀) көр- сетіледі. Есептеу кезінде сол уақыттағы халықтың орташа жыл- дық саны қолданылады, оны есептеу жолдары 2.2-параграфта келтірілген.

Демек, туу, өлім-жітім, некелесу, ажырасу, табиғи өсім (ке- му) жəне миграциялық өсім (кему) коэффициенттерін есептеу кезінде, зерттеуге алынған уақыт ішінде (жылда) болған белгі көрсеткіштерінің нақты сандарын бөлеміз халықтың орташа са- нына жəне көбейтеміз 1000.

Төменде туудың, өлім-жітімнің жəне табиғи өсімнің жалпы коэффициенттерін есептеу формулалары келтірілген:

туу коэффициенті: ^K_T

^^^T^¹⁰⁰⁰;

S

өлім-жітім коэффициенті: K_

^^1000 ;

табиғи өсім(кему) коэффициенті:

^KT .

^Δ^T^.^^1000 ^T^^^^1000 K S S ^T

K__^;

мұнда, К_Т-туу коэффициенті;

К_ө- өлім-жітім коэффициенті;

К_т.Ө-табиғи өсім (кему) коэффициенті; Т-туғандардың саны;

Ө-өлгендердің саны;

S -халықтың орташа (айлық, тоқсандық, жылдық) саны;
Жоғарыда көрсетілген формулалар арқылы есептелінген коэф- фициенттердің динамикасы 2.2-кестеде келтірілген:

жүктеу/скачать 1,16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 9 10 11 12 13 14 15 16 ... 184