Сабақ. Балалардың қозғалу тәртібі мен гиподинамиясы
жүктеу/скачать 0,63 Mb.
|
Практикалық сабақ
- Бұл бет үшін навигация:
- Практикалық сабақ. Балалардың қозғалу тәртібі мен гиподинамиясы.
Практикалық сабақ. Балалардың қозғалу тәртібі мен гиподинамиясы. Гиподинамия (грек тілінен hypo – төменгі және dynamis – күш) – үнемі отырғаннан және қимыл белсенділігінің шектелуінен болған, бұлшықет қызметінің әлсіреуі. Гиподинамияны тағы ғасыр дерті және прогрестің екінші жағы деп те атайды. Мектеп оқушысының жеке адам ретінде үйлесімді дамуына қажетті жағдай жеткілікті қимыл белсенділігі болып табылады. Соңғы жылдары мектеп пен үйдегі жоғары оқу жүктемесі және басқа да себептерге байланысты, мектеп оқушысының ағзасында салмақты бірқатар өзгерістерді туғызатын, гипокинезияның пайда болуымен көптеген оқушылардың күн режімінде тапшылық, жеткіліксіз қимыл белсенділігі байқалады. Мектеп оқушыларына өзінің табиғи қимыл белсенділігін шектеп қана қоймай, сонымен бірге партада немесе оқушы үстелінде отырғанда, ол үшін ыңғайсыз дене қалпын ұзақ уақыт ұстап отыруға тура келеді. Гиподинамия әсері суық тию және инфекциялық аурылардың әсерінен организімнің кері жауап қайтара алмайтын иммунитетінің әлсіреуін, жаттықпаған жүрек пен келесіде жүйенiң жүрек-қолқасының жеткiлiксiздiгiнiң дамытуларын калыптастырады. Гиподинамия күндiзгi рационда көмiрсутектер және майлардың үлкен молдығы бар шамадан тыс қоректенуiнiң фонындағы семiруге әкеледі. Мимен ұзақ уақыт және көп ойлайтын адамдардың арасында теріс үрдістерді жоюдың жалғыз ғана мүмкіндігі - активті демалыс және ұйымдастырылған физикалық қозғалыс. Дене шынықтыру және спортпен жүйелі түрде айналысқан кезде адамның организімінде мүшелерін мен ағза жүйелерінде үздіксіз дамуы болады. Осыдан басты байқайтынымыз дене шынықтыру денсаулықты жақсартудың басты кепілі. Денені шынықтыру оң эмоцияларды береді, сергіктік байқалады, жақсы көңіл күй пайда болады. Сондықтан спортпен айналысатын адамның дене шынықтырудың маңыздылығын түсінуі анық, себебі ол денсаулық кепілі. Адамдар уақыты қажеттi дене күш жүктемелерi болмағандықтан көбiне-көп отыруға арналған немесе жатқан қалыбында өткiзедi. Көбiнде барлық жүктеме бiздiң автокөлiкмен шығып үйге кiру жолмен шектеледi. Бұлшық еттер жұмыссыз әлсiзденiп бiртiндеп семедi, күш және шыдамдылықтарды азайтады, жүйке-рефлекторлық байланыстарды нашарлатып, жүйке жүйесiнiң қызметiнiң (вегето-тамыр дистониялары пайда болады, жабығу үдейді) бұзылуына әкеліп соқтырады. Қимыл аздықтығы уақыт келе тiрек-қимыл жүйесін өзгерiске ұшыратып сүйек массасының азаюына, сүйек ұлпасының селдiреуiне, буындар артроз-артрит (буынның қабынбай зақымдануы) және омыртқаның функциясын бұзатын остеохондроз ауруы пайда болып, келе-келе сол аурулардан азап шегедi. Ұзақ гиподинамия жүрек-қолқа ауытқуларына: жүректiң ишемия ауруы, тамыр гипертониясы сияқты ауруларға алып келедi. Қимыл аздығы эндокрин жүйесінің қызметін бұзып, солардың себебінен (семiру, төзiмдiлiк және атеросклероздың белгiсiнің ұлғаюы) метаболиялық синдроммен айқындалады. Организімдегі барлық өзгерiстер ақыр соңында адамның өмiрінiң ұзақтықтылығының қысқаруына алып келедi. Ерте кезеңде гиподинамияны анықтау үшiн мерзiмдi лабораториялық және аспапты тексеруден өту керек. Гиподинамияның пайда болу себептері: - Кәсiби ерекшелiктерге байланысты бұлшық ет жұмысын шектеу; - Рационалды (тиімді) емес күн тәртiбi; - Ұзақ уақыт бойы организмнің дұрыс функционалдық жұмысын орындамауына байланысты (жарақат, сырқат) төсек режимі. Негізгі белгілері (симптомдар): - Әлсіреу; - Жүрек соғысының және пульстің тез соғуы (тахикардия); - Қан қысымының жоғары болуы (артериальдық гипертония); - тез шаршау, қажу, тiптi, ептеген жұмысқа қауқары жетпеу; - эмоционалдық тұрақсыздық, күйгелектік. Ағзаға әсері: - Тонустың және бұлшық еттердiң күш беретiн көрсеткiшiнiң төмендеуi; - Сүйек ұлпасынның құрамында және минералды зат алмасуды кальцидiң мөлшер деңгейінiң төмендеуi; - ағзаға шамадан тыс май жиналып, артық салмақтың пайда болуы; - капилляр жүйесiнiң жұмысын бұзады, яғни жұмыс iстейтiн капиллярларды саны, күре тамыр және тамыр лардың өткізгіштік қасиеттері нашарлайды. Организм ұзақ уақытта қимыл аздығының күйiнде болған сайын оның әр түрлi жүйелерi көбiрек зиян шегіп, бейнет артады. Жүйке-рефлекторлық байланыстардың бұзылуынан ұйқысыздық, жабығу (депрессия) пайда болады. Алдын алу шаралары Расын айтқан жөн, қазір көптеген адамдар қызмет бабымен компьютерге тәуелді болып қалды. Жаяу жүруді, бір мезгіл серуен жасауды ұмытып бара жатқанымыз да жасырын емес. Компьютермен жұмыс істеу кезінде, интернет спецификасымен бейтаныс әрі жұмыс істемеген мамандардың сауалдарына сүйене отырып, әр сағат сайын қайта-қайта тұрып жаттығулардың комплексін орындау мүмкін емес. Мағынасы және оған деген ықылас жоқ, ал кейде өте жиі үзіліс жасауға мүмкіндік болмайды. Қозғалыс белсенділігін арттыру тәсілінің ең тиімдісі - спорт және белсенді (активті) демалыс. Аптасына үш рет спортзалға барып шынығу денсаулыққа өте пайдалы. Демалыс күндерінді, мүмкіндікке орай және арнайы түрде, қала сыртына серуенге шығып дем алу ештеңемен алмастыруға болмайтын өте пайдалы әдет.Егерде жұмыс орныңыз үйіңізден тым қашақ болмаса екі ортаға жаяу жүру денсаулықты сақтауда жәрдемі ересен. Серуендеуге кеткен уақытты аяманыз, себебі ол үлкенiрек жұмысқа қабiлеттiлiкпен орның толтырылады және жақсы көңiлмен, күрделi мәселені қысқа мерзiмдерден шешу мүмкiндiкпен қамтамасыз етіледі. Жарайды, егер өзiн спортпен шұғылдануға көндiре алмайтын жан болса олтаңертең аулаға шығып 10-15 минут жаттығу жасауға уақыт тауып, кейде далаға жай шыққында денесін қозғалтып, аздап болса да жаттығу жасаған дұрыс болар еді. Тамақты тек қана ас үйде қабылдау қажет. Жас балалардың қозғалыс белсенділігін гигиеналық талапқа сәйкес жасына лайықтап ұйымдастырған жөн. Бүгуге қатысатын бұлшық еттері әлсіз болғандықтан және олардың қозғалыс нейрондарының еңбек қабілеті төмен болғандықтан мектепке дейінгі жастағы балалар сурет сабағында немесе басқа сабақта 4-5 минөттен кейін-ақ жиырылатын бұлшық еттері босайды да, мазасыздана бастайды: дұрыс отырмайды, сондықтан омыртқалары қисайып кетуі мүмкін. Әсіресе ұзақ түрегеліп тұра алмайды. Осыған байланысты балаларды 2-3 минөттен артық тік түрғызуға болмайды. жүктеу/скачать 0,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|