Сабақтар №1 Зертханалық дәптерді толтыру ережесі Ион катион


-кесте Қышкылды-негіздік әдіс бойынша катиондарды жіктеу



бет2/17
Дата21.04.2023
өлшемі259,5 Kb.
#85401
түріСабақ
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17
1-кесте
Қышкылды-негіздік әдіс бойынша катиондарды жіктеу

Топ

Катиондар

Топтық реагент

Түнбаның қүрамы мен ерігіштігі

I

Na+, К+, NH4+

-

Түнба түзілмейді

II

Ag+, Pb2+, Hg22+

сұйыт.HC1

МеСІ, МеС12; сүйытылған қышкылдарда хлоридтері ерімейді.

III

Ca2+, Ba2+, Sr2+

сұйыт.H2SO4

MeS04; қышқылдар мен негіздерде сульфаттары ерімейді.

IV

Al3+,Cr3+, Zn2+, As(III,V), Sn(II,IV)

сұйыт.NaOH+ H202

Ме(ОН)n; гидроксидтері NaOH-тың артық мөлшерінде ериді.

V

Fe2+, Fe3+, Mn2+, Mg2+, Bi3+, Sb(III,V)

сұйыт.NaOH+ H202

Ме(ОН)n; гидроксидтері NaOH-тың артық мөлшерінде ерімейді.

VI

Cu2+, Hg2+, Co2+, Ni2+, Cd2+

сұйыт.NH4OH

Ме(ОН)n; гидроксидтер NH4OH-тың артық мөлшерінде ериді.


  1. Реакцияларды жүргізу техникасы

Тәжрибеде иондарды талдауда әртүрлі тәсілдер қолданылады: микрокристаллоскопиялық талдау, тамшылы талдау, физикалық әдістер. Аналитикалық реакцияның жүруіне әр түрлі жағдайлар - ерітінді ортасы (қышқылдығы), ерітіндінің қүрамы мен концентрациясы, температура және т.б. - әсер етеді. Бүл жағдайларды сақтамаса анализ қорытындысы дүрыс шықпауы ықтимал.
Реакцияны пробиркада орындау тәсілі: зерттелетін ерітіндіден капиллярлы пипеткамен 2-3 тамшы алынады да, ол пробиркаға оның қабырғасына тигізбей көшіріледі, оған 2-3 тамшы реагент ерітіндісі қосылады. Реакцияның сыртқы әсері байқалады. Микрокристаллоскопиялық реакцияны орындау тәсілі: зерттелетін ерітіндінің бір тамшысын таза қүргақ шыны әйнегіне тамызады, қасына бір тамшы реагент тамызып, шыны таяқшамен екі тамшыны араластырады. Түзілген кристалдарды микроскоп арқылы бақылайды.

  1. І-ІІ аналитикалық топтардың катиондарына сапалық реакциялар (2,3 кестелер)

2-кесте
Бірінші аналитикалық топ катиондарын талдау реакциялары






Катион

Реагент

Химиялық реакция

Орындау жағдайы

Бақылаудың сыртқы белгілері



Ескерту






NH4+



NaOH немесе КОН



NH4Cl+ КОН ↔ NH4OH+KCI



Пробиркада, t°,
Ітамшы+Ітамшы

1. NH3, өткір иici
2. лакмус қағазының көгеруі

NH4+ ионына арнайы реакция







(K2[HgI4]+КОН) Несслер реактиві



NH4CI+2 K2[HgI4]+4K0H ↔
[Hg2ONH2]I↓+KCl+7KI+3H20

Пробиркада
Ітамшы+Ітамшы

қызыл-қоңыр тұнба

Сезімтал реакция

vo



Na+

Zn(UO2)3 (CH3COO)8 -цинкуранилацетаты.
Микрокристаллоскопи-ялық реакция.

Na+ + Zn(U02)3 (СН3COO)8 +
CH3COO- + 9 H2O ↔
NaZn(U02)3(CH 3COO)9 .9 H2 O

Шыны пластинкасына Іт+Іт, Кристалдарды микроскоп арқылы бақылау.

Көпбұрышты
(октаэдр және
тетраэдр формалы
кристалдар)

Арнайы, сезім-тал реакция









От жалыны



Натрийдің ұшқыш тұздары жалынды ашық-сары түске бояйды

Платина немесе нихром сымды ерітіндіге батырып, жалынға ұстау

Сары түсті жалын

Өте сезімтал реакция






K +

Na3[Co(N02)6]


Натрийдың гексанитро-
кобальтаты

2KC1+ Na3[Co(N02)6] ↔ ↔K2Na[Co(N02)6] ↓ +2NaCI



Пробиркада 1т+1-2т



Сары тұнба



Тұнба минерал-ды қышқылдар-да ериді

3 кесте
Екінші аналитикалық топ катиондарының сапалық реакциялары (Ag+, Pb2+, Hg22+, топтық реагент сұйыт.НС1)



Катион

Реагент

Химиялық реакция

Орындау жағдайы

Бақылаудың сыртқы белгілері

Ескерту



Ag+

HC1 сүйылт.

AgNO3+ HC1↔ AgCl ↓+HNO3

Пробиркада Іт+Іт

Ақ ,сүзбе тәрізді тұнба

Тұнба сүйыт.HNO3,H2S04-тe ерімейді; NH3-те ериді.


K2Cr04



2AgNO3+ K2CrO4 ↔ Ag2CrO4 +2KNO3

Пробиркада Іт+Іт,
рН 7

Қызыл кірпіш түсті тұнба

Тұнба HNO3 -те,NH4OH-та ериді


KI

AgN03+ KI↔ AgI↓ + KNO3

Пробиркада Іт+Іт

Сары тұнба

Тұнба NH4OH-тa ерімейді


NaOH


AgNO3+NaOH↔ AgOH↓+NaNO3 2AgOH↔Ag20↓+H20

Пробиркада 1т+1т

Қоңыр тұнба

Тұнба NH4OH-тa, HNO3 -те ериді



Pb2+

HC1 сүйылт.



Pb(NO3)2+2HCl↔ PbCl2↓+2HN03



Пробиркада
Іт+Іт

Ақ тұнба

Тұнба НСІ-дың артық мөлшерін-де және ыстық суда ериді


K2Cr04



Pb(N03)2+ K2Cr04 ↔ PbCr04↓ +2KN03



Пробиркада
Іт+Іт

Сары түсті тұнба

Тұнба күйдіргіш сілті ерітінділе-рінде ериді


KI

Pb(N03)2+2KI↔ PbI2↓+2KN03

Пробиркада
Іт+Іт

Сары тұнба

Тұнба сірке қышқылында ериді


NaOH

Pb(N03)2+2NaOH ↔Pb(OH)2↓ +2NaNO3

Пробиркада
Іт+Іт

Ақ тұнба

Амфотерлі тұнба: қышқылдар мен сілтілерде ериді.



Hg22+



HC1 сүйылт.



Hg2(NO3)2+2HCl ↔Hg2Cl2↓ +2HNO3



Пробиркада
Іт+Іт

Ақ тұнба

Тұнбa NH4OH-пен әрекеттесіп, ыдырайды.


K2Cr04



Hg2(N03)2+ K2Cr04 ↔Hg2Cr04↓ +2KNO3

Пробиркада
Іт+Іт

Қызыл түсті тұнба

Тұнба конц. HN03-тe ериді


KI


Hg2(N03)2+2KI↔ 2KN03+ Hg2I2

Пробиркада Іт+Іт

Жасыл тұнба

Тұнба КІ-тің артық мөлшерінде еріп, комплекс түзеді.




NaOH


Hg2(N03)2+2NaOH ↔Hg2(OH)2↓ +2NaN03
Hg2(OH)2 ↔Hg20↓+H20

Пробиркада
Іт+Іт

Қара тұнба

Тұнба азот қышқылында ериді

5. Бірінші аналитикалық топ катиондарының жеке реакцияларын орындау
(* орындау керек; ** білу керек)


Na+ катионының реакциялары
І. ** Калийдің гексагидроксостибатының (калий дигидроантимонаты) әсері.
Натрий тұздары калий гексагидроксостибатымен ақ кристалдық тұнба түзеді:
NaCl + KSb(OH)6  Na Sb(OH)6 + KCl
Na+ + Sb(OH)6  Na Sb(OH)6
Реакция нәтижелі болу үшін натрий иондарының концентрациясы жоғары болу тиісті, себебі реакцияның сезгіштігі төмен. Сондықтан белгісіз ерітінділерді зерттеген кезде оларды концентрлеген жөн.
Реакцияның ортасы бейтарап болуға тиісті, өйткені:

  1. қышқылдық ортада метасурьма қышқылының аморфты тұнбасы түзіледі:

Sb(OH)6 + Н+  НSb(OH)6
НSb(OH)6+  НSbO3 + 3 Н2О

  1. сілтілік ортада тұнба түзілмейді. Реакцияны төмен температурада жүргізген жөн, себебі NaSb(OH)6 ерігіштігі жоғары. NaSb(OH)6 аса қанық ерітінділер түзеді, сондықтан пробирканың ішкі жақтарын шыны таяқшамен үйкелеу қажет.



Реакцияның орындалуы.
Натрий тұзының ерітіндісінің 4-5 тамшысына реагенттің 4-5 тамшысын қосады да, салқындатып, шыны таяқшамен пробирканың ішкі жақтарын үйкелейді, ақ тұнба түзілгені байқалады.
2. *Цинкуранилацетатының әсері (микрокристаллоскопиялық реакция).
Сірке қышқылы ерітіндісінің қатысында натрий хлориді ерітіндісіне цинкуранилацетаты немесе уранилацетатымен әсер еткенде жасыл-сары кристалдық тұнба түзіледі:
Na+ + Zn(UO2)3(CH3COO)8 + CH3COO- + 9 H2O  NaZn(UO2)3(CH3COO)9 • 9 H2O
немесе:
3 UO2(CH3COO)2 + 2 NaCl H2O 2 NaUO2(CH3COO)3 + UO2Cl2
Бұл реакциялар микрокристаллоскопиялық реакцияларға жатады. Микроскопты пайдаланып дұрыс тетраэдр немесе октаэдр кристалдарының түзілгенін байқауға болады.
Реакция өте сезгіш, ерекше , сондықтан Na+ иондарын ерітіндіден көптеген катиондар K+, NH4+, Ca2+, Sr2+, Mg2+, Fe3+, Mn2+, Bi3+, Al3+, Cu2+, Cd2+, Hg2+, Co2+, Ni2+ қатыснда анықтауға болады. Реакцияны бейтарап ортада жүргізеді.
Реакцияның орындалуы.
Заттық шыныға натрий тұзының 1 тамшысын тамызып аздап буландыру қажет. Шыныны салқындатып құрғақ қалдықтың жанына 1 тамшы цинкуранилацетат ерітіндісін тамызу керек. 1-2 минуттан соң микроскоппен кристалдардың түзілгенін байқауға болады.




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет