Сборник материалов IV международной научно-практической конференции «Роль физико-математических наук в современном образовательном пространстве»

288
 
 
обучаемых,  повысить  уровень  стандартизации  требований  к  объему  и  качеству  знаний  и  умений,  обеспечить 
возможности проведения предварительного самоконтроля обучаемыми. 
Одним  из  центральных  понятий  компьютерных  технологий  обучения  является  модель  обучаемого,  с 
помощью  которого  описывается  множество  точно  представленных  фактов  об  обучаемом,  которые  описывают 
различные  стороны  его  состояния:  знания,  личностные  характеристики,  профессиональные  качества  и  т.д. 
Моделирование  обучаемого  является  развивающимся  направлением  искусственного  интеллекта  в  обучении.  В 
настоящей работе мы остановимся на таком аспекте модели обучаемого, как готовность к обучению с помощью 
информационных компьютерных технологий. 
Проведенные нами исследования по использованию компьютерных систем учебного назначения показали 
[4], что использование обучающих систем различного назначения на занятиях по учебным дисциплинам должно 
производиться с учетом конкретных целей профессиональной подготовки учащихся, при этом эффективность их 
использования  зависит  от  мотивации  учения  учащихся  и  уровня  усвоения  знаний  [5]  в  предметной  области 
учебной  дисциплины.  Повышение  уровня  мотивации  учения  [6]  является  необходимым  условием  повышения 
уровня  усвоения  знаний,  формирования  готовности  и  способности  у  студентов  к  выполнению  заданий 
творческого характера, повышения эффективности обучения с помощью компьютерных обучающих систем. 
В  таблице  1  приведены  типы  обучающих  систем,  использование  которых  целесообразно  для  достижения 
различных уровней  усвоения  знаний  и  уровни  мотивации  учения  учащихся,  необходимые  для  их эффективного 
использования. 
 
Таблица 1. Типы обучающих систем, использование которых целесообразно для достижения различных уровней 
усвоения знаний и уровни мотивации учения учащихся, необходимые для их эффективного использования. 
 
Уровень усвоения знаний 
Уровни м 
отивации учения 
Типы  
компьютерных  
обучающих систем 
Управление 
 учебной 
деятельностью 
Уровень идентификации  
ранее изученного 
Первый - четвертый 
Тесты первого уровня 
Компьютер 
Электронные лекции 
Компьютер, 
преподаватель 
 
 
Уровень воспроизведения знаний 
Первый - четвертый 
Контролирующие 
системы, 
тесты второго уровня 
Компьютер 
Электронные учебники 
Компьютер, 
преподаватель 
 
 
Уровень использования знаний 
в стандартных ситуациях 
Второй - четвертый 
Контроль третьего уровня Преподаватель 
Электронные  учебники,  программы  -
тренажеры, компьютерные  
практикумы, моделирующие системы 
Компьютер 
 
 
Творческий уровень  
(использование знаний  
в нетипичных ситуациях) 
Третий - четвертый 
Творческие задания 
Преподаватель 
Специальные системы по  
управлению решением учебных  
творческих задач, экспертные  
системы, САПР 
Компьютер 
 
 
 
Предъявление  учебного  материала  на  первом  уровне  усвоения  знаний  -  уровне  идентификации  - 
возможно  с  помощью  электронных  учебников  или  электронных  лекций,  содержащих  теоретические  основы 
заданной  дисциплины,  сопровождающихся  иллюстративным  материалом.  Оценить  усвоение  знаний  на  первом 
уровне позволяет использование компьютерных тестов. Задания для теста первого уровня должны содержать в 
явном  виде  все  компоненты  задачи:  цель,  ситуацию  и  деятельность  по  ее  решению.  От  учащегося  только 
требуется дать заключение об их совместимости. 
Контроль  знаний  на  втором  уровне  знаний  -  уровне  воспроизведения  -  требует  создания  сложных 
контролирующих  систем  с  вводом  конструируемых  ответов  и  развитой  системой  распознавания  ответов, 
поскольку  задания  для  теста второго  уровня  должны содержать  цель  и  ситуацию, а  учащемуся  по  памяти  надо 
воспроизвести подходящую деятельность для достижения заданной цели в заданной ситуации. 
Задания  для  тестов  третьего  уровня  -  уровня  использования  знаний  в  стандартных  ситуациях  -  должны 
содержать цель  и  неполную ситуацию,  которую учащемуся  необходимо  дополнить,  чтобы  применить  известную 
деятельность.  Компьютерные  тесты  третьего  уровня  практически  не  создаются  из-за  технической  сложности 
реализации таких заданий. Обучение с помощью компьютеров на третьем уровне может проводиться с помощью 
других  видов  компьютерных  обучающих  программ.  Для  достижения  третьего  уровня  усвоения  знаний  могут 
использоваться  программы  -  тренажеры  и  обучающие  компьютерные  системы,  ориентированные  на 
использование знаний в типичных ситуациях, к которым относятся также и моделирующие программы. 

289
 
 
Повышение  уровня  знаний  до  четвертого  -  творческого  -  уровня  требует  специальных  обучающих 
систем,  ориентированных  на  достижение  субъективно  новых  для  учащихся  знаний  в  нестандартных  учебных 
ситуациях.  Развитию  творческих  способностей  учащихся  способствует  включение  в  процесс  обучения  задач 
творческого  характера.  Под  учебными  творческими  задачами  понимаются  такие  задачи,  для  решения  которых 
учащиеся не имеют готовых учебных приемов и способов. 
На современном уровне развития учебного программного обеспечения существует возможность передачи 
управления  учебной  деятельностью  на  первом  и  втором  уровне  усвоения  знаний  компьютеру,  однако 
проведенные нами исследования по использованию компьютерных систем учебного назначения показали [7], что 
в центре реального учебного процесса в настоящее время учащиеся предпочитают видеть преподавателя, отводя 
компьютеру роль вспомогательного средства. 
Обучение  на  третьем  и  четвертом  уровне  усвоения  знаний  в  настоящее  время  может  проводиться  под 
управлением  компьютерных  систем  только  эпизодически  в  связи  с  трудностью  технической  реализации 
обучающих  систем  такого  уровня,  при  этом  эффективность  компьютерного  обучения  также  зависит  от  уровня 
мотивации  учения  учащихся.  Контроль  знаний  на  этих  уровнях  может  проводиться,  как  правило,  с  участием 
преподавателя. 
  Мы  знаем  что,после  появления  компьютерных  технологии  стало  возможным  применение  следующих 
видов уроков: 
 
в  начальных  классах  применяются  уроки  с  заранее  подготовленным  для  каждого  ученика 
индивидуальным заданием; 
 
в средних классах применяются уроки с графическим построением. Например, из маленького кубика или 
прямоугольника надо получить пирамиду или призму; 
 
в старших классах применяются уроки с разделением класса на группы. Например, надо решить задачу с 
написанием  программы  на  Turbo  Pascal,  Delpi  и  выполнение  этой  задачи  на  электронной  таблице  Excel.  Для 
выполнения  этого  задания,  класс  делится  на  группы,  каждая  из  которых  имеет  своего  лидера.  В  группах  одни 
составляют  программу  на  Turbo  Pascal,  другие  оформляют  таблицу  на  Excel.  Лидер  группы  отвечает  за 
правильность решаемых задач; 
 
интегрированные  уроки.  Данные  уроки  соответствуют  требованиям  сегодняшнего  дня  и  поэтому  в 
каждом учебном году с учителями начальных классов организуются несколько уроков такого типа.  
 
В приложении 1, даны краткие описания нескольких практических занятий на компьютерах: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

290
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
В следующих уроках  ученики на плоскости, используя предложенные блоки, должны построить заданный 
дворец или здание. На данных уроках  
отрабатываются навыки учеников по выделению, перемещению и копированию блоков. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Последние  две  работы  отличаются  от  других  определённой  сложностью,  и  поэтому  предлагаются  только 
старшеклассникам и ученикам кружка «Юные программисты». 
Для  решения  первой  работы  предлагаем  вырезать  каждую  фигуру  из  картона  и  раскрасить  их  разными 
красками, подготовить поле размером 6х10 клеток, 5х12 клеток и 4х15 клеток. И, наконец, попытаться покрыть 
рабочее поле этими разноцветными 12 фигурами вне компьютера. 
Вторую работу сначала надо выполнить с помощью пластилина. Если верное решение будет найдено, то работа 
переносится  на  компьютер.  При  выполнении  работы  на  компьютере  возникают  дополнительные  трудности: 
накладывание разных  частей фигур  и  искажение картины  в целом. Это  легко  устранить  с  помощью  одиночного 
кубика. 
 
Списоклитературы 
1.  IEEEInternationalConferenceonAdvancedLearningTechnologies. Kazan. Russia, 9-12 August 2002. 574 p. 
2.  Соловов  А.В.  Проектирование  компьютерных  систем  учебного  назначения:  Учебное  пособие,  СГАУ,  Самара, 
1995. 
3.  Автоматизация  тестирования  знаний  обучаемых:  Метод.указания./  Каз.  гос.  технол.  ун-т;  Сост.:  И.Х.  Галеев, 
Г.У. Матушанский, В.И. Чепегин, Казань, 1998, 24с. 
4. Исследование готовности студентов к обучению с помощью компьютерных информационных технологий. - IEEE 
International Conference on Advanced Learning Technologies. Kazan. Russia, 9- 12 August 2002. -С.217-221. 
5. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. - М: 1995, Изд. института проф.обр. России, 336 с. 
6. Педагогика индивидуальности. - Калининград, КГУ, 1995, 230 с. 
7. 
Учебно-методический 
комплекс 
по 
информатике: 
опыт 
разработки 
и 
использования 
- 
EducationalTechnology&Society. 
 
Түйіндеме 
Жүйелерде  басқару,  соның  ішінде  педагогикалық  та,  оңалту  әсерлерін  өңдеу  мақсатында  қайтымды 
байланыстағы ақпараттарды жинау мен өңдеуді қарастырады. Оқытудағы қайтымды байланыстағы құрал болып, 
оқушының  оқу  қызметін  тексеру  табылады,  тексеру  барысында  тапсырмалар  оқыту  мақсаттарына  жауап  беруі 
қажет  және  тапсырмаларға  жауаптар  оқушылардан  талап  етілетін  білімдер,  біліктер  және  дағдылардың 
қалыптасу  деңгейін  бірмәнді  анықтауға  рұқсат  етуі  тиіс.  Қазіргі  уақыттағы  осындай  тексерулердің  бірі  болып, 

291
 
 
оқушылардың  білімдерін  компьютерлік  тестілеу  жүйелері  және  телекоммуникациялық  технологиялар  негізінде 
тексеру табылады.                                                                                                        
Summary 
Managementin  any  systems,  includingpedagogical,  involves  gatheringand  processing  offeedback  informationin 
order to developcorrective actions. Feedback in trainingmeansto controlthe educationalactivity of the student, under the 
control  the  tasksmust  meetthe  learning  objectives,  and  answers  to  the  assignmentsshould  allowclearly  definethe 
trainees’level  of  development  of  required  knowledgeand  skills.  One  of  the  formsof  controlis  currently  thetest  of 
knowledgeof studentson the basis ofcomputer-based testingsystemsand telecommunication technologies. 
 
 
ӘОЖ 004.75 
 
КОРПОРАТИВТІ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ КӘСІПОРЫНДАРДЫ БАСҚАРУДАҒЫ  
МАҢЫЗЫ МЕН ОРНЫН ТҰЖЫРЫМДАУ 
 
Шагаева А.Б., Оразбаев Б.Б., Өтенова Б.Е. 
 
Х. Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті, Атырау қ.,  
batyr_o@mail.ru
, 
b-e-utenova@mail.ru
 
 
Қазіргі  уақытта ақпараттық технологияларды, түрлі  компьютерлік  жүйелерді  пайдаланбай  кәсіпорындар 
мен  бизнес-процесстерді  тиімді  басқару  мүмкін  емес  белгілі.  Кәсіпорынның  дұрыс  құрылған  ақпараттық 
технологиялар инфрақұрылымы осы кәсіпорынның автоматтандыру мәселелерін тиімді шешу үшін кепілдік болып 
табылады.  Соңғы  кездерде  аталған  ақпараттық  технологиялар  мен  жүйелердің  ішінде  корпоративті  ақпараттық 
жүйелер (КАЖ) ерекше орын алады  [1-3]. 
КАЖ ерекшеліктері мен оның мәнін ашу үшін келесі анықтамалар мен түсініктемелерді қарастырайық:  
Таратылған  жүйе  –  бұл  өзара  әрекет  үшін  коммуникациялық  желілер    арқылы  біріккен,  белгілі  бір 
автономдық  деңгейі  бар  жүйелер  мен  процесстердің  жиынтығы.  Мұндай  жүйелердің  негізгі  қызметтерінің  бірі 
мәліметтерді  жинау  және  ортақ  міндеттерді  шешу  үшін  барлық  компонентттердің  бірлескен  әрекеті  болып 
табылады.  Желі  құралдары арқылы  процесстерді  басқару  үшін  координациялау  мен ақпарат  алмасу және өңдеу 
жүреді [4].  
Таратылған компьютерлік жүйе (ТКЖ) – байланыс желілері арқылы біріктірілген ресурстар орталығының 
жиынтығы.  Бұл  орталықтардың  жады  ресурстары,  ақпарат  қоры,  энергетикалық  ресурстары  мен  көздері,  уақыт 
бірлігі  мен  өзіндік  функционалды  дербестігі  бар.  Егер  ресурстар  орталығы  компьютерлерде  болса,  онда  жүйе 
компьютерлік жүйе деп аталады.  
ТКЖ - таратылған есептеу жүйесі (ТЕЖ) таратылған ақпараттық жүйе (ТАЖ) мен ұжымдық пайдалануға 
арналған  таратылған  ақпаратты–есептеу  жүйесі  (ТАЕЖ),  телекоммуникация  жүйесі  (ТКЖ)  мен  таратылған 
жүйедегі мәліметтерді өңдеу (ТЖМӨ) жүйелері түрлерінде құрылуы мүмкін [5] (сурет 1). 
Бизнес–процесстер деп тұтынушылар үшін құндылығын көрсететін, белгілі бір технология бойынша 
кірісті 
шығысқа
  (шикізатты  -  өнімге)  айналдыратын  тұрақты,  мақсатты  түрде  қызмет  түрлерінің  өзара  байланысқан 
жиынтығы.  
Кіріс ретінде мыналарды атауға болады: сұранымдар, тапсырыстар, шикізат пен материалдар, мәліметтер 
немесе ақпараттар. Шығыстар - дайын өнімдер, тауарлар, ақпараттар, шешімдер болып табылады.  
Корпоративтік ақпараттық жүйе (КАЖ) – бұл кәсіпорынның сыртқы және ішкі бизнес–процесстерін тиімді 
басқаруға  арналған  және  кәсіпорынның  құқықтық  негізінде  шешімдер  қабылдауды  қолдайтын  ұжымдық 
пайдалану жүйесі. 
КАЖ  –  бұл  аппаратты–бағдарламалық  компоненттермен  байланысқан  жиынтық  негізіне  құрылған  б 
бизнес–процесстердің автоматтандырылған жүйесі.  
КАЖ  –  бұл  автоматтандыруды  қамтамасыз  ететін  немесе  бизнес–процесстердің  объектілерінен  алынған 
мәліметтерді  автоматты  түрде  өңдейтін,  сонымен  бірге  белгілі  бір  бақылау  қызметі  мен  бизнес–процесстерді 
басқаратын жүйе.  
 
Сурет 1. –Таратылған компьютерлік жүйе түрлері 

292
 
 
КАЖ маңыздылығын ашу үшін тағы келесідей анықтамалар беруге болады:  
Кәсіпорын  процесстерін  автоматтандыру  үшін  ресурстармен  жабдықталған  ТКЖ  –ні  корпоративті 
ақпараттық жүйе (КАЖ) деп атаймыз.  
Кәсіпорынның  ұжымдық  пайдалануы  үшін  оның  процесстерін    автоматтандыруға  арналған,  дамыған 
ақпараттық  технологиялар    инфрақұрылымға  негізделіп құрылған  ТКЖ–ні  корпоративті  ақпараттық  жүйе (КАЖ) 
деп атаймыз.  
КАЖ  –  бұл  кәсіпорынның  бизнес–процесстері  операцияларын  іске  асыратын  бағдарламалар  және 
мәліметтермен  қамтамасыз  ететін,  кәсіпорыннның  заңдылық  кеңістігі  шеңберінде  бизнес–процесстерді  
орындайтын ТКЖ. 
КАЖ  міндеті  кәсіпорынның  сыртқы  және  ішкі  ортасын  толық  қамту  және  ұйымның  нәтижелігі  мен 
тиімділігінің максималды балансын қамтамасыз ету болып табылады.  
Техникалық  жағынан  келетін  болсақ,  КАЖ  –  бұл  белгілі  бір  міндеттерді  (есептеу  процесстерін)  өзара 
әрекет  арқылы  бірлесе  отырып  атқаратын  техникалық  (компьютерлік,  желі  жабдықтары)  және  бағдарламалық– 
ақпараттық құралдардың байланысқан кешені.  
Қазіргі уақытта кәсіпорындарда КАЖ бизнес–процесстердің инфрақұрылымы тәрізді компания бизнесінің 
тиімді  басқаруда,  оның  тиімділігін  арттыруда  маңызды  роль  атқарады.  Бұл  мақсаттарға  жету  үшін  КАЖ  тиімді 
құрал болып табылады.  
Тиімді  басқару  – бұл  да  қаржы  немесе  материалдық құндылықтар секілді ресурс.  Дәл осы  ресурс үнемі 
өзгеріп  отыратын  нарық  жағдаятына  динамикалық  әсерін  тигізіп,  кәсіпорынның  қызметін жан–жақты бақылауда 
ұстауға және жылдам сол сәттегі «таяз тұстарды» анықтап, қажет жерлерге бар күшті салуға көмектеседі [6, 7]. 
Қазіргі уақытта тиімді басқару ұйымның қаржы, материалдық, адами және басқа да ресурстарымен қатар тұратын 
құнды ресурс болып табылады. 
Сайып  келгенде,  еңбек  процесстеріндегі  тиімділікті  арттырудың  ерекше  тәсілі  оны  ақпараттық 
жүйелермен, нақтырақ айтқанда, корпоративті ақпараттық жүйе (КАЖ) арқылы автоматтандыру болып табылады. 
Қазіргі  кезде  өндірісті  автоматты  басқару  жүйелерінде  MRP,  MRP2,  ERP  және  т.б.  бизнесті  басқарудың 
түрлі концеплялары негізінде КАЖ жасақталып, басқару проценсіне ендірілуде [8].  
Егер  кәсіпорын  басқару  жүйелерін,  оның  ішінде  КАЖ  өндірістік  элементтері  бойынша  қолдана  білсе, 
мұндай  КАЖ  негізіндегі  жинақтау  әдісі  үлкен  тиімділікке  қол  жеткізуге  мүмкіндік  береді.  КАЖ  арқылы 
орындалатын  міндеттер  мен  мақсаттарды  тұжырымдайық.Кәсіпорын  қызметі  өзара  байланысты  процесстер 
жиынтығының және кәсіпорынды басқарудың, ең алдымен, басқару, жоспарлау және талдау қызметін қамтитын 
қаржылық жеңілдетудің күрделі жүйесі болып табылады. КАЖ келесі мәселелерді тиімді шешуді қамтамасыз етеді: 
кәсіпорынды  қажетті  шикізатпен  және  түрлі  материалдармен  қамтамасыз  етеді;  жалпы  шығындарын  азайтады, 
тауар  айналымын  тездетеді;  тауар  қорларындағы  артық  заттарды  мейілінше  қысқартады;  өндірісті  оптималды 
жоспарлау,  өнімнің  түрлерін  көбейту  мен  күрделендіру  мәселелерін  шешеді;    өнімнің  сапасын  арттыру, 
тапсырыстарды дер кезінде орындау және тапсырыс берушіге қызмет көрсетудің жалпы сапасын көтереді [9]. 
КАЖ ақпараттарды жинақтау, сақтау, жіберу және өңдеу бойынша технологиялық қызметтер атқарады. 
Ол  белгілі  бір  уақыт  ішінде  нақты  бір  экономикалық  нысанға  қатысты  алдында  тұрған  мақсат  пен  міндеттерді 
жүзеге  асырып,  арнайы  әдістермен  және  құрылымдық  басқару  әрекетімен  жинақталады,  қалыптасады  және 
жұмыс істейді.  
Сонымен  КАЖ  кәсіпорынның  қызметін  жүзеге  асыруда  маңызды  инфрақұрылымды  қызмет  атқарады, 
сонымен  қатар  КАЖ  өз  қызметін  тиімді  атқарған  сайын,  тұтас  кәсіпорыннның,  компанияның  да  қызметі  тиімді 
жүргізіледі [10].  
Өндірістік  процесстерді  басқаруда  КАЖ  немесе  оның  құрамдас  бөліктері  келесі  кластарға  бөлінеді: 
А
 
класы  -  технологиялық  нысандармен  және/немесе  процестерді  басқару  жүйелері; 
В
  класы  -  кәсіпорынның 
өндірістік  қызметінің  есебі  мен  дайындық  жүйелері; 
С 
класы  -  кәсіпорынның  өндірістік  әрекетінің  жоспарлануы 
мен талдану жүйелері. 
Процесстерді басқару мәселелерін шешу үшін жасалған А класының жүйелері негізінен қойма, бухгалтер 
немесе  материалдық  есеп  салаларын  қамтиды.  Олардың  пайда  болуы  материалдардың  (шикізат,  дайын  өнім, 
тауарлар) есебі, бір жағынан, кәсіпорын басшылығын түрлі мәселелерден хабардар етіп отырса, екінші жағынан, 
(үлкен  компаниялар  үшін)  өзін  үнемі  назарда  ұстап  отыруды  қажет  ететін  қиын  жұмыстармен  байланысты  [11, 
12]. Бұл жүйенің негізгі міндеті - материалдары есепке алу болып табылады.  
А  класы  жүйесінің  классикалық  мысалдары  ретінде  мыналарды  айтуға  болады:  SCADA  –  Supervisory 
Control  And  Data  Acquisition  (диспетчерлік  бақылау  және  мәліметтердің  жинақталуы);  DCS  –  Distributed  Control 
Systems  (тарамдалған  басқару  жүйелері);  Batch  Control  –  бірінен  кейін  бірін  басқару  жүйесі;  ТП  АБЖ  – 
Технологиялық процесстерді автоматтандырылған басқару жүйесі.  
Материалдық  есепті  жетілдіру  мақсатында  өндірістік  немесе  материалдық  жоспарлау  ресурстарының 
жүйесі  жасалды  (ұйымның  әрекет  ету  бағытына  байланысты),  олар  В  класына  кіреді.  Бұл  стандартқа  енген 
жүйелер,  дәлірек  айтқанда,  екі  стандарт  (MRP  –  Material  Requirements  Planning  және  MRP  II  –  Manufacturing 
Requirements  Planning),  батыста  кең  таралған  және  кәсіпорындарда,  бірінші  кезекте  өндірістік  салаларда  біраз 
уақыттан бері табысты қолданылып келеді.  
MRP  типті  жүйелер  технологиялық  өңдеу  циклдерін  жоспарлау;  құрал  –  жабдықтарды  іске  қосу 
жоспарлары  сияқты  тағы  да  басқа  қызметтер  атқарады.  MRP  стандартының  жүйелері  тек  қана  есеп  беру 
мәселелерін ғана емес, кәсіпорынның материалдық ресурстарын басқару мәселелерін де шешеді.  

293
 
 
В класының классикалық мысалдарына мыналар жатады: MES – Manufacturing Execution Systems (өндірісті 
басқару жүйесі); MRP – Material Requirements Planning (материалдық қажеттілікті жоспарлау жүйелері); MRP II – 
Manufacturing Resource Planning (өндіріс ресурстарын жоспарлау жүйелері); CRP – C Resource Planning (өндірістік 
күштерді  жоспарлау  жүйесі);  CAD  –  Computing  Aided  Design  (жоспарлаудың  автоматтандырылған  жүйелері  – 
САПР);  CAM  –  Computing  Aided  Manufacturing  (өндірісті  қолдаудың  автоматтандырылған  жүйелері);  CAE  – 
Computing  Aided  Engineering  (инженерлік  жоспарлаудың  автоматтандырылған  жүйелері  –  САПР);  PDM  –  Product 
Data  Management  (мәліметтермен  басқарудың  автоматтандырылған  жүйелері);  SRM  –  Customer  Relationship 
Management (клиенттермен өзара қарым – қатынасты орнату жүйелері). Және басқа да есептік жүйелер [13].  
Қазіргі  кезде  жаңа  ақпараттық  жүйелердің  ішіндегі  танымалы  ERP  –  Enterprise  Resource  Planning 
стандартының  жүйесі  болып  табылады.  Бұл  С  класының  жүйелері.  APICS  (American  Production  and  Inventory 
Control  Society)  сөздігінде  көрсетілгендей  «ERP  –  жүйе»  (Enterprise  Resource  Planning  –  кәсіпорын  ресурстарын 
басқару) термині екі мағынада қолданылады [14]. Бірінші, бұл – кәсіпорынның сатуды жүзеге асыруға, өндіруге, 
клиенттердің  тапсырысын  орындау  үдерісіндегі  есепке  алу  мен  сатып  алуға  қажетті  барлық  ресурстарын 
жоспарлау  және  идентификациялауға  арналған  ақпараттық жүйе.  Екіншіден  (кең  түсінікте),  бұл – кәсіпорынның 
қызмет  көрсету,  дистрибуция  және  клиенттердің  тапсырысын  орындау  барысындағы  есепке  алу  мен  сатып  алу, 
өндірісті, сатуды жүзеге асыруда қажетті барлық ресурстарды тиімді басқару мен жоспарлаудың әдістанымы.  
Заманауи  ERP  басқару  және  ақпараттық  технологиялардың  40  жылға  жуық  дамуы  нәтижесінде  пайда 
болды.  Олар  ең  бастысы  кәсіпорынның  (функциялар  мен  барлық  бөлімдердің  бірігуі)  бірыңғай  ақпаратты 
кеңістігін  құру  үшін  тапсырыс,  өндіріс,  сатумен  байланысты  компанияның  барлық  ресурстарын  тиімді  басқаруға 
айналған. Ақпараттарды ішкі және сыртқы ұрлықтардан алдын алу үшін қауіпсіздік модулі енгізілген, сондықтын 
ERP – жүйесі модульдік принципке құрылған.  

жүктеу/скачать 12,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: