ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

         Білім  берудің  қалыптасқан  әдістемесіне  оқытудың  жаңа  технологиясы 

тұрғысынан өзгерістер енгізілсе, білім сапасы да арта түседі. 

  

Пайдаланылған  әдебиеттер: 

 1. Артықова Т.М.  Қыстаубаева Ж. Қазақ тілі . Оқыту әдістемесі. 

 2. Қуанышбаева А. Жаңа технологиялық әдіс-тәсілдерді пайдалану 

   3. 

 

Мұғалімге арналған нұсқаулық, «Назарбаев Зияткерлік мектебі» ДББҰ 

   4. Оразахынова Н.А. Практикалық қазақ тілі 

   5.  Оралбаева  Н.,  Жақсылықова  Қ.    Орыс  тіліндегі  мектептерде  қазақ    тілін 

оқыту әдістемесі. 

 

НЕОБХОДИМЫЕ ЭТАПЫ УРОКА НА РАННЕМ ОБУЧЕНИИ ШКОЛЬНИКОВ 

АНГЛИЙСКОМУ ЯЗЫКУ 

 

Матвиенко Елена Николаевна 

ОСШ №25, 

учитель английского языка, 

Казахстан 

 

Түйін 

 

Бұл  мақалада,  оқушыларды  ағылшын  тіліне  ерте  оқытуында,    мұғалім  қандай 

қ

ажетті сабақтың кезеңдерін пайдалануы тиіс екендігі айтылады.   Сондай-ақ, 

осы 

кезеңдерде,  мұғалім  үнемі  коммуникативтік  және  логикалық  ойлауын  дамытатын 

тәсілдерді қолдануы қажет. 

 

Аннотация 

 

В  этой  статье  рассказывается,  какие  необходимые  этапы  урока  учитель  должен 

использовать на раннем обучении школьников английскому языку.  

 

А  также,  учитель  должен  применять  регулярно  коммуникативные  и  логически 

развивающие приёмы на этих этапах. 

        

Обучение  английскому  языку  младших  школьников  рассматривается  как  один  из  

предварительных важных этапов, готовящих ребенка к  обучению в  школе,  закладывающих  

правильное произношение, накопление лексического  запаса, умение понимать  иностранную  

речь  на  слух  и  участвовать  в  несложной  беседе.  Иначе  говоря,  происходит  постепенное 

развитие основ коммуникативной компетенции, которая на ранней стадии изучения  

английского языка включает в себя следующие аспекты: 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

       а)  умение  правильно  с  фонетической  точки  зрения  повторить  английские  слова  за 

преподавателем,  носителем  языка  или  диктором  (имеется  в  виду  работа  с  фонозаписью), 

то есть поэтапное формирование слухового внимания, фонетического слуха и правильного 

произношения; 

       б)  накопление,  закрепление  и  активизация  словаря,  без  которого  невозможно 

совершенствование речевого общения; 

       в) овладение определенным количеством несложных грамматических структур; 

       построение связного высказывания, при котором речь должна строиться преднамеренно, 

так  как  ребенок  использует  ограниченный  словарный  запас,  и  планироваться,  поскольку 

даже в пределах ограниченного словарного запаса нужно научиться выражать свои мысли; 

       г) умение связно высказываться в пределах тематики и ситуаций общения (базируется 

на  усвоении  звуковой  стороны  иностранного  языка,  определенного  словарного  запаса  и 

грамматических структур); 

       д)  внимательное  отношение  к  речи  собеседника  и  соответствующая    реакция  на  его 

вопросы. 

       При обучении иностранному языку младших школьников особое значение приобретает 

развивающий  аспект  обучения,  который  предусматривает  общее  совершенствование 

речемыслительных процессов. 

       «Обучение младших школьников иностранному языку должно быть коммуникативно 

направленным» [1]. Дети должны уметь использовать изученный лексико-грамматический 

материал  в  естественных  ситуациях  общения.  Этой  цели  служат  все  структуры  для 

понимания  и  говорения,  а  также  рифмовки  и  песенки,  предназначенные  для  наиболее 

продуктивного усвоения изучаемого материала. 

На первом этапе обучения основной задачей является динамичное развитие устной 

речи  (говорения  и  понимания  речи  на  слух).  Вместе  с  тем,  как  и  при  обучении  родному 

языку,  в  этом  возрасте  очень  важно  выработать  моторные  навыки,  которые  не  только 

помогают  лучше  усвоить  лексико-грамматический  материал,  но  и  способствуют 

успешному  развитию  речемыслительных  процессов.  Для  наилучшего  развития  моторики 

специально  разработаны  упражнения  по  раскрашиванию  и  обводке  рисунков,  выполненных 

точками 

        В зависимости от возраста детей обучение по предлагаемому пособию может вестись 

устно или с элементами письма. Детей шести лет (т. е. Дошкольного возраста) не следует 

обучать  одновременно  чтению  и  письму,  а  целесообразно  вести  занятия  в  устной  форме. 

Преподаватели  произносят  слова,  сочетания  слов,  предложения,  а  дети  повторяют  их 

устно. Постепенно от отдельных слов и предложений преподаватели переходят к устному 

чтению  рассказов,  которые  дети  должны  понимать  со  слуха.  От  устного  перевода 

отдельных  предложений  с  русского  языка  на  английский  дети  переходят  к  пересказу 

текстов  на  английском  языке,  а  потом  и  к  самостоятельному  изложению  каких-нибудь 

несложных мыслей на иностранном языке. 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

        «Основным  условием,  при  котором  можно  добиться  успеха  в  обучении,  является 

регулярность  занятий».  [2]  Необходимо  заниматься  с  детьми  каждый  день,  но  не 

утомлять их, особенно на первом этапе обучения. 

       Рекомендуются  также  учебные  магнитофонные  записи,  содержащие  как  учебный 

материал,  так  и  доступные  восприятию  ученика  песни  и  рассказы  на  английском  языке. 

Может  случиться  так,  что  привыкая  к  произношению  «учителя»,  к  тембру  его  голоса, 

ребенок в то же время плохо понимает английскую речь, услышанную от другого человека, 

по  радио  или  на  пластинке.  Именно  поэтому  нужно  по  возможности  чаще  использовать 

магнитофонные записи с непривычным для ученика голосом и произношением. 

Тексты  этих  записей  должны  быть  короткими,  легкими  для  восприятия  на  слух, 

содержать  исключительно  знакомые  слова,  сочетания  и  выражения.  Использование 

магнитофонных  записей  тем  более  важно,  что  они  в  большой  степени  помогут  научить 

ребенка  правильному  ударению  и  интонации  английского  языка.  Начинать  урок  надо  с 

чтения текста. Новые слова к уроку даются сразу же после текста в порядке их появления 

в  нем.  Начиная  со  второй  части  пособия  новые  слова  (в  упражнениях)  выделяются 

полужирным  шрифтом  для  того,  чтобы  научить  детей  пользоваться  словарем.  Затем 

выполняются  задания  к  тексту.  Те  упражнения,  которые  имеют  параллельный  перевод, 

следует  выполнять  следующим  образом.  Сначала  делается  перевод  с  английского  языка  на 

русский,  причем  параллельный  русский  текст  закрывается  полос  кой  бумаги.  Затем 

наоборот  -  английский  текст  закрывается  и  делается  перевод  с  русского.  Грамматику 

следует учить на материале текста и упражнений. Родители заранее просматривают все 

объяснения к уроку и только после этого приступают к чтению текста с  детьми. Новое 

грамматическое  явление  разбирается  попутно  с  чтением,  непосредственно  на  материале 

урока,  а  затем  закрепляется  упражнениями  к  уроку.  В  конце  урока,  когда  ребенок  уже 

втянулся  в  процесс  занятия,  можно  провести  «речевую  зарядку».  Это  -  серия  вопросов, 

быстро  следующих  один  за  другим.  Темп  речи  на  иностранном  языке  постепенно 

приближается  к  темпу  речи  на  родном  языке,  что  достигается  запоминанием  детьми 

готовых  предложений-образцов  в  процессе  многократных  повторений.  Цель  -  полная 

автоматизация ответов. Для этого могут быть использованы тренировочные упражнения, 

помещенные  в  конце  ключа  к  каждому  уроку,  начиная  со  второй  части  пособия.  «Речевую 

зарядку» можно проводить и в начале урока, чтобы психологически подготовить ребенка к 

занятию  и  настроить  его  на  рабочий  лад.  Но      в  этом  случае  вопросы  должны  быть 

построены  так,  чтобы  можно  было  требовать  только  краткой  формы  утверждения  или 

отрицания (например: Yes, I am или No, I don’t). Очень полезно провести учет типичных 

фраз  на  родном  языке  ребенка  и,  составив  для  себя  соответствующие  подстановочные 

таблицы на основе материала пособия, применять их в аналогичной ситуации. Для этого в 

качестве  примера  в  конце  первой  части  дан  список  так  называемых  стандартных  фраз. 

Приемы  стимулирования  к  речевому  общению  весьма  разнообразны  и  именно  своей 

«обыденностью» привлекают детей.  

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

        Рассказы предназначаются для детей, только что овладевших английской грамотой в 

конце  1-го  года  обучения,  чтобы  дать  им  возможность  наблюдать  реальное  употребление 

языка,  расширить  свой  словарный  запас,  получить  удовольствие  от  чтения  на 

иностранном языке.  

        «Главная  ценность  рассказов  заключается  в  их  юмористическом  содержании,  которое 

является  основной  движущей  силой  текста.  По  сути,  это  анекдотические  ситуации,  в 

которых «замаскированы» лексика и грамматика». [3]  

       Композиция даже самого маленького рассказа завершена, в этом их отличие от длинных 

историй  на  английском,  которые  предлагаются  в  книгах  для  домашнего  чтения.  Рассказы 

небольшие  и  емкие  по  объему,  ребенку  хватает  терпения  дочитать  их  до  конца.  Темы  и 

ситуации  близки  детям  -  они  читают  о  своих  сверстниках  в  других  странах,  об  их 

приключениях и взаимоотношениях - таким образом, появляется мотивация к чтению на 

иностранном  языке  вообще.  Ребенок  способен  самостоятельно  осваивать  эти  тексты,  а 

потом пересказывать их родителям, совершенствуя свои речевые навыки. Многие рассказы 

интерактивны:  они  побуждают  ребенка  участвовать  в  создании  текста,  отвечать  на 

вопросы и  записывать  ответы. К каждому тексту даны занимательные задания,  которые 

помогут  ученикам  понять  прочитанное,  запомнить  новые  слова,  конструкции,  начать 

употреблять их в речи.  

       В  курсе  «Английский  для  самых  маленьких»  мы  предлагаем  речевые  ситуации  на 

русском  языке  с  использованием  английских  слов  и  выражений.  Во  всех  ситуациях 

участвуют  одни  и  те  же  персонажи  -  Пэт,  Лиз,  Тим  и  Бен.  Вместе  с  ними  малыши 

выполняют  различные  виды  упражнений,  не  выходя  за  рамки  игры,  что  является 

необходимым условием при обучении младших дошкольников. 

        Мы  поставили  перед  собой  задачу  дать  примерный  план  занятий,  включающий  все 

необходимые лексико-грамматические блоки, оставляя за преподавателем возможность его 

видоизменения.  Например,  преподаватель  может  выбрать,  какую  часть  упражнений-

раскрасок  выполнять  на  уроке,  сколько  ввести  рифмовок  или  игр,  когда  лучше  выделить 

время на закрепление грамматики и т. д. Материал учебника расположен линейно, то есть 

новый урок, обязательно включает повторение пройденного. 

        Почти  в  каждом  занятии  вы  найдете  рифмовки  на  закрепление  пройденного  лексико-

грамматического  материала.  Мы  подробно  рассказываем,  как  нужно  с  ними  работать. 

Однако если вам покажется, что они трудны для малышей, их можно заучивать выборочно 

или опустить совсем, опираясь на основную лексику, помещенную в колонке «Лексика». 

 

 

Литература: 

1. «Английский для малышей» И.А. Шишкова, М.Е. Вербовская 

2. «Английский для детей» Валентина Скультэ 

3. «50 забавных английских рассказов для тебя и твоих друзей» Ю.Н. Кузнецова 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ВЗАИМОСВЯЗЬ УСТНОЙ И ПИСЬМЕННОЙ РЕЧИ ПРИ ВЫПОЛНЕНИИ 

УЧАЩИМИСЯ ТВОРЧЕСКИХ ЗАДАНИЙ НА УРОКАХ РУССКОЙ ЛИТЕРАТУРЫ 

 

Мухамадиева Гулшнар Калиевна 

КГУ «Рублевская средняя школа», 

учитель русского языка и литературы, 

Казахстан 

 

Түйін 

 

Ұ

стаздың  қарастырған  мәселесі-  шығармашылық  тапсырмаларды  орындығанда 

оқушылырдың ауызекі және жазбаша тілін  дамыту . Сонымен бірге, автор бұл мақалада осы 

мәселе бойынша өзінің тәжірибесімен бөліседі. 

Аннотация 

Данная  статья  рассматривает  взаимосвязь  устной  и  письменной  речи  при  выполнении 

учащимися творческих заданий. Вместе с тем, автор делится опытом работы по данной 

проблеме. 

 

Творчество затрагивает самые глубинные, самые сокровенные стороны человеческой 

личности.  Детское  литературное  творчество,  хотя  и  носит  ученический  характер,  не 

является  исключением.  Если  в  работах  логического  типа  ученик  учится  понимать  и 

словесно выражать мысли и чувства, заключенные в произведении, то задания творческого 

характера  призваны,  прежде  всего  ,способствовать  тому,  чтобы  эти  мысли  и  чувства 

«стали внутренне определяющими личность». 

Соответственно  и  умения  «читать»  тему,  определять  ее  границы,  отбирать  и 

компоновать материал, доказывать определенные положения, исправлять написанное и т.д., 

т.е.  основные  умения,  необходимые  для  овладения  связной  речью,  наиболее  отчетливо 

формируются  при  выполнении  учениками  работ  логического  характера,  но  наполняются 

они  живой  жизнью,  становятся  актом  самосознания,  когда  ученик  приобщается  к 

литературному творчеству. 

Личностный  характер  творческих  заданий  во  многом  определяет  их  сложность, 

приводит  к тому, что наряду с  удачами нередко можно встретиться с  очень скромными 

результатами  в  этой  области  деятельности.  Эффективность  творческих  работ 

определяется  разными  факторами  и  в  первую  очередь  методическим  мастерством 

учителя,  его  вкусом  и  тактом,  а  также  умений  и  навыков  самих  учащихся. 

Результативность  таких  заданий  находится  также  в  прямой  зависимости  от  того, 

насколько рационально организована сменяемость устной и письменной речи учащихся. 

 При  реализации  этого  положения  возникает  ряд  трудностей.  Прежде  всего,  сами 

творческие  задания  в  последние  годы  стали  чрезвычайно  разнообразными.  На  уроках 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

русского  языка  практикуются  сочинения  по  жизненным  впечатлениям  учащихся,  а  на 

уроках  литературы  ребята  составляют  словесные  портреты,  сценарии,  придумывают 

загадки, пословицы,  пишут сказочки и стишки и т,д.,  и каждое из этих творческих работ 

требует особого подхода и особого соотношения устной и письменной речи. 

Перспективным  видом  творческой  работы  на  материале  действительности 

являются задания, которые основываются   на материале конкретных наблюдений ученика, 

которые будят его фантазию, активизируя его прошлый опыт. 

Задания,  активно  пробуждающие  детскую  фантазию,  сравнительно  редко 

встречаются  в  школьной  практике.  И  это  не  случайно.  Здесь  необходимо  знание  путей, 

стимулирующие  развитие  творческого  воображения  учеников,  но  и  нужна  последующая 

работа  над  ученическими  сочинениями.  Чтобы  подобные  рассказики  приносили 

действительную  пользу,  а  не  вырождались  в  пустое  фантазирование,  следует  каждый  раз 

отбирать  лучшие  работы,  коллективно  или  в  паре  доработать,  а  в  отдельных  случаях 

полезно адресовать учеников и к художественным произведениям. 

Например, младшие подростки (5-6 классы) любят сочинять стихотворения, басни, 

сказки,  загадки.  Однако  подхватить,  развить  этот  интерес  и  приобщить  детей  к 

творчеству нужно постоянно. Например, на своих уроках по составлению загадки, учеников 

знакомлю  с  принципами  составления.    Ребята  в  парах,  в  группе  составляют  их.  Затем 

отбираю  10  лучших  детских  загадок  и  коллективно  всем  классом  дорабатываем  их.  В  

результате  наиболее  удачные  загадки  помещаются  в  школьной  газете,  на  выставке, 

объединяются  в  специальные  сборники.  Данный  вид  работы  развития  речи  не 

ограничивается  тем  классом,  где  изучаетсяданный  программный  материал.  Я  постоянно 

возвращаюсь к ребячьим загадкам, каждый раз учитывая возрастные особенности учащихся. 

Так, в старших классах, когда ученики не очень охотно сочиняют, они могут выступать в 

роли рецензентов и редакторов загадок, которые составили младшие школьники. 

Таким  образом,  когда  дети  пытаются  создавать  свои  собственные  произведения  по 

образу  и  подобию  существующих,  письменные  задания  не  просто  сменяют  устные,  а  обе 

формы речи взаимовлияют, сопутсвуя в течение длительного времени одна другой.  

Особо хотелось бы сказать о заданиях, в основе которых    лежит прием словесного 

рисования  (иллюстрации,  обложки,  афиши,  реклама  произведений),  и  на  работах  по 

драматизации.  Выполнение  таких  заданий  предполагает  не  только  овладение 

определенными  навыками,  но  и  некоторую  склонность  к  литературному  творчеству. 

Поэтому  их  целесообразно  проводить  при  групповой  работе  и  ,главным  образом,  устно. 

Интересные  мысли  одних  подхватывают  другие,  неудачные  моменты  остаются 

неиспользованными.  Каждый  вовлекается  в  общую  деятельность  и  вносит  свою  долю.  А 

самое  главное,  атмосфера  коллективного  творчества  обладает  стимулирующей  силой: 

мысль  становится  острее,  ассоциации  смелее,  образное  видение  ярче.  Ученики  всё  больше 

убеждаются в своих творческих способностях, что является одной из задач учителя . 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

Список литературы: 

1.

 

Т.А.Ладыжская «Методика развития речи на уроках русского языка».- М.,1980. 

2.

 

Колокольцев  Н.В.  Об  основах  содержания  и  системы  занятий  по  развитию  речи 

учащихся  в  связи  с  изучением  литературы  в  школе  //  Развитие  речи  учащихся  на 

уроках литературы. — М., 1980.  

3.

 

Развитие речи учащихся на уроках литературы. — М., 1988. 

 

ХХІ ҒАСЫРДА ОРЫС ТІЛІ ПӘНІН ОҚЫТУДАҒЫ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕР ЖӘНЕ 

ОНЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ 

 

Сандыгулова Гулбаршин Куанышевна 

Сарысай негізгі мектебі, 

мұғалім 

Қазақстан 

 

Түйін 

 

Ұ

сынылып  отырған  мақала  жалпы  ХХІ  ғасырдағы  білім  және  ғылымның  өзекті 

мәселелері, оның ішінде орыс тілі пәнін оқытудағы өзекті мәселелер мен оны шешу жолдары 

турасында  болмақ.  Алған  білімім  мен  еңбек  тәжірибеме  сүйене  отырып,  орыс  тілі  пәнін 

оқытуда  оқушылардың  орыс  тілінен  сауатын  арттырып,  ой  -  өрісін  дамытуда,  түрлі 

қ

абілеттерін шыңдауда  өзекті мәселемді шешу жолдарын қарастырған болатынмын. Және 

ХХІ  ғасыр  ұрпақтарына  білім  мен  тәрбие  бере  отырып,  бүгінгі  білім  беру  кеңістігіне  сай 

білім  беруді,  жаңаша  тың  идеялар  ұсынуды  көздеген  болатынмын.  Мақаланы  оқи  отырып, 

жалпы  білім  беру  ұйымдары  педагог  қызметкерлерінің,  оның  ішінде  "Үштұғырлы  тіл 

саясатын"  ұстанған  тіл  мамандарының  шығармашылық  қызметінің  қаншалықты 

дамығандығын,  кәсіби  шеберліктерінің  артқандығын,  білім  беру  ісінде  инновациялық 

технологиялар  мен  ғылыми  -  әдістемелік  жұмыстарды  қалай  қолданатындығын, 

педагогикалық  идеяларының  ұшқырлығын,  білім  беру  аясында  жеткен  инновациялық 

жетістіктерінің  деңгейін,  жаңартылған  білім  беру  мазмұнын  қалай  енгізіп  жатқандығын 

аңғаруға болады.  

 

Аннотация 

 

Предлагаемая  статья  посвящена  проблеме  науки  и  образования  в  ХХІ  веке,  в  том 

числе проблеме в преподавание русского языка и в решении его. На основе полученный мной 

знаний  и  опыта  работы,  я  рассмотрела  различные  способы  решения  проблемы  в 

преподавании русского языка, в развитии перспектив для повышения уровня грамотности. 

Давая  образование  и  воспитание  детям  ХХІ  века,  в  соответствии  с  современной 

образовательной среды образования, было призвано обеспечить новые идеи. Читая статью, 

возможно, вы заметите, насколько все учителя образовательных организации, в том числе 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

языковеды,  которые  поддерживают  политику  "Триединство  языков"  развиты  их 

творческая  деятельность,  повышения  профессиональной  квалификации,  инновационные 

технологии  в  образования  и  как  они  использует  научно  -  методические  работы,  

мобильности  идеи  в  учении  и  уровень  достижений  инноваций  в  образовании  и  даже 

обновленное образования.  

 

 

ХХІ ғасыр - білім, ғылымның дамыған, ақпараттық технологияның кеңінен өріс алған 

ғ

асыры.  

 

"Адамзат  үшін  ХХІ  ғасыр  -  жаңа  технологиялар  ғасыры  болмақ,  ал  осы  жаңа 

технологияларды  жүзеге  асырып,  өмірге  енгізу,  игеру  және  жетілдіру  -  бүгінгі  жас  ұрпақ, 

сіздердің  еншілеріңіз!  ...  Сарқылмайтын,  терең  бойлаған  сайын  еселеп  арта  беретін  бір 

байлық  бар,  ол  -  білім.  Білім  негізі  -  мектепте.  Ал  жас  ұрпақтың  тағдыры  -  ұстаздардың 

қ

олында", - деген Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың бағдарлы сөзінен - ақ егеменді еліміздің жас 

ұ

рпағын  жан  -  жақты  дамыта  отырып  тәрбиелеу  -  мектептің,  оның  ішінде  мектеп 

ұ

стаздарының алатын орны ерекше екендігін аңғаруымызға болады.  Бәсекеге 

қ

абілетті 

дамыған мемлекет болу үшін біз сауаттылығы жоғары елге айналуымыз керек. Біз - екінші 

мүшел жасына енді келген жас ұлтпыз және бұл біздің қолымыздан келеді деп нық сеніммен 

айта аламыз. Біздің мақсатымыз - жаһандық технологиялық төңкерістің бөлшегіне айналу.  

 

ХХІ  ғасырда  білім  мен  ғылым  саласында  болып  жатқан  өзгерістер  болашақ 

ұ

рпақтарымызды  тәрбиелеп,  білім  теңізінде  жүзіп  келе  жатқан  кемеміз  -  мектеп  алдына 

жаңа  міндеттер  қойып  отыр.  Осыған  орай,  уақыт  ағымынан  қалыспай  бүгінгі  білім  беру 

кеңістігіне  сай  білім  алу,  заманауи  ақпараттар  ағымын  тез  игеру,  жаңаща  тың  идеялар 

ұ

сына білу, әлемдік білім мен ғылым аренасына жол салу, жаңалық ашу, сапалы білім нәрімен 

сусындаған.  жаңа  ақпараттар  көзімен  қаруланған,  жаңа  технология  тілін  меңгерген,  ел 

келешегіне зор үлес қоса алатын, көзі ашық, көкірегі ояу ұрпақ тәрбиелеу - көкейкесті мәселе 

болып  отыр.  Өйткені,  білімді,  ғылым  тілінде  сайрап  тұрған  маман  ғана  қоғам  мен 

экономиканың, әлеуметтік және мәдени өркендеудің көшбасшысы бола алады.  

 

Білім  саясатының  өзекті  мәселелері  -  кәсіптік  даярлаудың  сапасын  жақсарту, 

біліммен қамтамасыз етудің ғылыми - әдістемелік жүйесін түбегейлі жаңарту, оқытудың 

ә

дістері  мен  ұйымдастыру  түрлерін  өзгерту,  педагогикалық  ғылымдарды  ұйымдастыруды 

қ

айта  құру,  ондағы  алдыңғы  қатарлы  оқу  -  тәрбие  тәжірибелері  мен  қазіргі  қоғамның 

сұраныстарының  алшақтығын  жою,  білімдегі  жаңашылдықты  саралау,  білімді  жетілдіру 

ү

дерісіндегі үздіксіздікті қамтамасыз етуде оның рөлін арттыру. 

 

Мектеп  тек  білім  беріп  қана  қоймайды,  ол  тәрбиелейді  әрі  жеке  тұлғаны 

қ

алыптастырады. Мен де бір сол кірпіштің қалануына үлесін қосып жатқан ұстаз ретінде 

ХХІ ғасырдағы білім мен ғылымды игертуде қызмет атқарып жатқаныма қуаныштымын. 

 

Мен өз мектебімде орыс тілі мен әдебиеті пәнінен сабақ беремін, ағылшын тілін де 

жақсы  меңгергенмін.  Ана  тілім  -  мен  үшін  сарқылмас  байлық,  шексіз  көк  аспаным  секілді. 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

Шыр етіп дүниеге келген сәтімнен қазақ тілінде сөйлегеніме сансыз мың шүкір. Тәуелсіздік 

тізгіні  қолымызға  тиіп,  егеменді  ел  болған  алғашқы  күндерден  бастап-ақ  елімізде  тіл 

саясаты  мемлекет  басшысы      Н.  Ә.  Назарбаевтың  тікелей  басшылығымен  салиқалы  да, 

сындарлы түрде жүзеге асырылуда. 

 

Білім  мен  ғылымның,  экономиканың,  бизнестің,  саясаттың,  жалпы  бәсекелестіктің 

қ

арыштап  дамып  отырған  бүгінгідей  жаһандану  кезеңінде  Елбасы  көрегендік  танытып, 

алдымызға  үш  тілді  білу  қажеттігін  қойып  отыр.  Әсіресе,  өскелең  ұрпақтың,  жастар 

алдында бірнеше тіл білу міндеті тұр. "Үштұғырлы тіл" идеясын мынадай әрі қарапайым, 

ә

рі түсінікті формуламен көрсетуге болатын секілді: мемлекеттік тілді дамытамыз, орыс 

тілін  қолдаймыз  және  ағылшын  тілін  үйренеміз.  Менің  де  басыма  үш  тілді  білу  бақыты 

бұйырғанына  қуаныштымын.  Енді  жаңартылған  білім  беру  мазмұнына  сәйкес  білім  және 

ғ

ылымның өзекті мәселелерін шешудегі өз тәжірибеммен бөліссем.  

 

Менің орыс тілі мен әдебиеті пәнін игертудегі өзекті мәселем - оқушылардың орыс 

тілінен  сауатын  арттырып,  ой  -  өрісін  дамыту.  Өзекті  мәселемді  шешу  жолында  түрлі 

ә

діс - тәсілдерге, инновациялық технологиялар мен әдістемелік құралдарға, шығармашылық 

жұмыстарға сүйене отырып, оқушылардың пәнге деген ынтасын арттыруды құп көремін.  

 

Менің пәнімнің оқытылу мәселелері мен оны шешу жолдары: 

 

1. Неге ауыл балалары орыс тілін білмейді деген сауалдың жауабын "Мұғалім өзіне де, 

оқушыға  да  талап  қоя  білгенде  ғана  сапа  болады"  деген  пікірден  тапқандаймын...  Әрине, 

ауылда орыстілді орта жоқ, оқушылар тек мектепке келгенде ғана орыс тілін меңгеретінін 

ескере  отырып,  біз  мектебімізде  өз  орыстілді  ортамызды  құрған  болатынбыз. 

Оқушыларымызбен  әр  күнге  әр  түрлі  тақырыптарда  әңгіме  өрбітіп,  сол  тақырыптар 

аясында  өзара  талқылаулар  болып  жатады.  Оқушыларымыз  өзіндік  идеяларын  ұсынып, 

шығармашылықпен ынтымақтастықта жұмыс жасап жайымыз бар. Яғни, орыстілді орта - 

бұл сапалы оқытудың алтын көпірі іспеттес. 

 

2.  Елбасымыз  өз  Жолдауында:  "Білім  беру  саласының  басты  міндеті  -  2030  жылға 

дейін  білім  беруді  дамыту  жөніндегі  мемлекеттік  бағдарламаны  орындай  отырып,  осы 

саланың  сапалы  қызмет  көрсету  аясын  кеңейту"  -  деген  болатын.  Бұл  білім  беру 

мекемелерінің қазіргі жаңа құрылымы мен оқытудың жаңа мазмұнын мұғалімдер қауымына 

жаңаша  іскерлік  пен  орыс  тілін  оқып  үйренудің  жаңа  технологиясын  ендіру  міндеттерін 

шешуге жетелейді. Бүгінгі таңда мектептерде оқитын шәкірттердің білім деңгейі неліктен 

ала - құла?  

 

Орыс тілі - біздің екінші тіліміз. Сабақты тиімді меңгерту үшін мұғалім сабақты 

қ

ызықты,  тартымды  өткізуі  керек.  Сабақ  -  өте  күрделі,  сан  қырлы.  Әрбір  сабаққа 

қ

ойылатын басты талап:  

- оқушының білімге деген қызығушылығын арттыру; 

- сабақтың әдіс - тәсілдерін түрлендіру; 

- көрнекі құралдарды тиімді пайдалану; 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

- оқушылар сезіміне әсерін білу; 

- балалармен ынтымақтастықта болу; 

- сабақтың өмірмен байланысын нығайту; 

- мұғалімнің сабаққа жаңашылдық, шығармашылық әрекеті. 

 

Мұғалім  өз  пәнін  жетік  білумен  қатар  үнемі  оқушыларынан  қолдау  тапқанда  ғана 

еңбегінің  нәтижесі  көрінеді.  Өзімнің  аз  уақыт  болса  да  педагогтық  тәжірибемде  әрбір 

сабағымда  оқушылардың  танымдық  белсенділігін  арттыру  мақсатында  басты  назар 

аударатыным:  

- тақырыпты нақты жоспарлауға; 

- сабақтың типін, әдістерін өзгертіп, проблемалық ізденіс, зерттеу туғызу; 

- сабақты өмірмен байланыстыру; 

-  қосымша  әдебиет,  көркем  шығармаларды  басшылыққа  ала  отырып  оны  сабақтан  тыс 

жұмыстарда жалғастыру. 

 

Еңбексіз,  ізденіссіз  тәжірибе  немесе  әдістеме  пайда  болмайды.  Еңбектің  жемісті 

болуы  көбіне  мұғалімнің  жеке  басына,  оның  шеберлігіне,  іскерлігіне  байланысты.  Ізденіс  - 

табыс кілті. Ізденген мұғалім:  

- пәннің төңірегінде ғылыми жаңалықтармен оқушыларды қаруландырады; 

- оқушылардың шығармашылықпен жұмыс жасап, ізденуіне бағыт береді.  

 

Елімізде  білім  беру  саласы  жаңа  жүйеге  көшу  барысында  білім  деңгейі  жоғары,  ой  - 

ө

рісі  дамыған,  өз  ойын  еркін  жеткізе  алатын,  шынайы  өмірге  бейім  жаңашыл  ұрпақ 

тәрбиелеуді басты фактор ретінде қарастырып отыр.  

 

Менің  ойымша,  шиыршықты  оқытудың  мазмұны,  жаңа  бағдарлама  бойынша  әр 

сабаққа  қысқа  мерзімді  жоспар  құрастыру,  аудармасыз  оқытудың  тәсілдері,  төрт  дағды 

бойынша  (айтылым,  тыңдалым,  жазылым,  оқылым)  оқып  үйренген  тренингтер  менің 

педагогикалық  білімімді  тереңдете  түсті.  Жалпы  оқушылар  бағдарламаны  өте  жақсы 

қ

абылдап жатыр.  

 

45 минут... Әрине, бұл біреуге аз, енді біреуге көп уақыт болып көрінуі мүмкін. Мен 

ө

зіме  берілген  45  минутты  қалай  пайдаланамын?  Енді  елестетіп  отырыңыз...  Қоңырау 

соғылды. Белгілі бір сыныпта орыс тілі сабағы. Әрине, оқушылармен жайдарлы амандасып, 

сабақтың бастапқы атмосферасын жақсы жағына қарай ойыстыра білу керек. Себебі, оқушы 

сізге  дейін  де  белгілі  бір  пәннен  шаршап  шығуы  мүмкін.  Амандасу  да  қарапайым  болмауы 

тиіс,  ол,  әрине,  үш  тілде  немесе  белгілі  бір  халықтардың  амандасу  рәсімімен  болуы  керек. 

Мен  әр  сабағыма  эпиграф  ретінде  лексикалық  тақырыппен  байланыс  тапқан  ақын  - 

жазушыларымыздың  сөздерін  аламын.  Алдымен  үй  тапсырмасын  тексеріп,  өткен 

тақырыпты  5  сұрақтан  тұратын  блиц  -  тест  жұмыстарымен  қорытындылаймын. 

Сабақты  түсінікті  әрі  тартымды  етіп  өткізгіңіз  келсе,  сабақтың  түрі  мен  әдіс  - 

тәсілдерін дұрыс таңдай біліңіз. Мен көбіне өз сабақтарымды саяхат - сабақ, сайыс, белгілі 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

бір  телебағдарлама  желісінде  өткіземін.  Немесе  пәнаралық  байланыс  тапқан  сабақ  болуы 

ү

шін бірнеше пәннің басын қосқан сабақ ұйымдастыруға болады.  

 

Ә

ртүрлі  қазіргі  заманғы  жаңа  технологияны,  компьютерлік  бағдарламаларды 

пайдалана  отырып,  сабақты  қызықты  етіп  өткізуге  болады.  Әрі  сыныптағы  оқушыларды 

отырғызу  ретін  де  түрліше  орналастыруға  болады,  тек  оқушы  бір  жерде  қозғалмастан 

отырмаса  болды.  Сыныптағы  әр  бала  бір  іспен  айналысып  отыруы  қажет.  Және  де 

оқушылардың  біліміне  қарай  деңгейлеп  тапсырма  берген  дұрыс  емес  деп  есептеймін. 

Электронды  оқулықтар,  әдістемелік  бағдарламалар,  сызба  -  нұсқалар  көмегімен  жаңа 

тақырыпты түсіндіріп, берілген тапсырмалар мен мысалдарды да өмірден алған дұрыс және 

таңдап алған пәніңізбен байланысты болса құба - құп.  ХХІ ғасыр кереметтері, яғни түрлі 

мультфильм, 

бейнежазбалар, 

кинофильм 

ү

зінділері 

көмегімен 

сабаққа 

деген 

қ

ызығушылықты  арттыруға  болады.  Яғни,  сабақтың  жүйесі  мен  құрылым  дұрыс  болса  - 

ө

зекті мәселе де оңынан шешіледі.  

 

3. Менің ойымша, проблемалық оқу әдісін жүзеге асырудың ең қолайлы жолы - оқушыға 

проблемалық - логикалық ойлау сұрақтарын беріп шешкізу. Ол оқушыны ойландыра отырып, 

есте сақтау ынтасын, ой - өрісін дамытады.  

 

Жүздеген  жылдар  бойы  қалыптасқан  ескі  жүйені  бұзу  үшін  оқытуды  жаңаша 

ұ

йымдастыру қажет. Ол мына міндеттерді қамтуы тиіс: 

- Оқушыларды оқу үрдісін басқаруға қатыстыру; 

- Ұжымдық іс - әрекетті ортақ қарым - қатынас құралы ету; 

-  "Дамыта  оқыту"  жүйесі  даму  заңдылықтарын  ескере  отырып,  теориялық  ойлауға 

бағытталған жақын даму аймағында оқыту; 

- Жаңа инновациялық әдістер көмегімен оқушыларды да жаңа технологияларды пайдалануға 

итермелеу;  

 

Оқушы  мен  мұғалім  арасындағы  ынтымақтастықты  одан  әрі  арттыру  үшін 

оқушыны да мұғалім рөлін ұсынсаңыз, сын тұрғысынан ойлауды дамыту әдістері оқушы мен 

мұғалім  біртұтастығын  қажет  етіп,  екеуін  де  тынымсыз  ізденімпаздыққа  баулиды. 

Жаңалық  іздеуіне  бетбұрыс  жасап,  одан  әрі  зерттеуіне,  ғылым  жолына  түсуіне  ықпал 

жасауға болады.  

 

ХХІ ғасыр - білім мен ғылым ғасыры, білім және ғылымның өзекті мәселелерін шешуде 

аянбай  еңбек  етіп  жатқан  педагог  қызметкерлер  ХХІ  ғасыр  ұрпақтарын  білімді,  ғылымға 

бет бұрған  ұрпақ етеріне сеніміміз зор.  

 

Пайдаланған әдебиеттер: 

1. Н.Ә.Назарбаевтың халыққа Жолдауы. 

2. "Қазақстан мектебі" журналы,  №5, 2015 жыл, 16 бет  

3. Ә. Қабдешова "Сын тұрғысынан ойлауды дамыту". Алматы, 2014 жыл 

4. "Қазақстан мұғалімі" газеті, 2016 жыл, 5 наурыз, 12 бет 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

5. "Педагогика хабаршысы" газеті, № 7, 2016 жыл, 10 бет 

 

Қ

АЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ ӨЗ АТЫ-ЖӨНДЕРІН  МЫСАЛҒА 

КЕЛТІРУ АРҚЫЛЫ БІЛІМДЕРІН БЕКІТУ ӘДІСІ 

 

 

Сейдалина Сауле Жабатаевна 

Абай атындағы №2 қазақ орта мектебі, 

қ

азақ тілі мен әдебиеті мұғалімі, 

Ақмола облысы Степняк қаласы, 

Қазақстан

 

 

Түйін 

 

Мақалада  мұғалімнің  жеке    тәжірибесінен  алынған,  қазақ  тілін  оқытуда  жаңа 

тақырыпты  бекіту,  түпкілікті  естерінде  қалдыру  үшін  оқушылардың  өз  аты-жөндерін 

қ

осымша мысалға келтіру арқылы оқыту идеясы  ұсынылған. 

 

Аннотация 

 

 В  статье  предложена  идея,    из    личного  опыта  работы    учителя,        для  лучшего  

запоминания и закрепления новой темы по казахскому языку, использовать учащимся свои 

ФИО как дополнительные  примеры по изученному материалу.  

 

 

Қ

азақ  тілі  пәнінің  мұғалімі  ретінде  30  жылдық  тәжірибем  көрсеткендей, 

тақырыптық  материалды  түсіндіргенде  немесе  бекіту  сәттерінде  оқушылардың  өз  аты-

жөндерін мысалға келтіре отырып жаттығу жұмыстарын орындау - өте тиімді әдіс. Себебі 

ә

р адамның өз есімі - өзіне ерекше көрінетін, жанына жақын жылы сөз. Әр адамның аты-жөні 

дыбыстардан  тұрады,  буынға  бөлінеді  –  фонетика;  сөз  таптары  ретінде  түрленеді  – 

морфология; сөйлем мүшесі бола алады – синтаксис; мағыналық ерекшеліктері бар – лексика, 

айтылу  және  жазылу  ережелеріне  бағынады  –  орфоэпия  мен  орфография  т.б. 

грамматикалық нысан ретінде қарастыруға болады. 

          Атақты  америкалық  психолог  Д.Карнеги  «Адамды  есімімен  атау  өте  маңызды.  Кез 

келген  адам  үшін  өз  есімі  –  дыбыстардың    ең  жағымды  үйлесімі»  десе;  Франклин  Рузвельт 

«Адамдарға  өзінің  қоғамдағы  орнының  маңыздылығын  сезіндірудің  ең  қарапайым  жолы  – 

олардың  аттарын  есте  сақтау  мен  жиі  қайталау»  деген  екен.  Осы  тұжырымдардан 

шығатын  қорытынды  –  жаңа  тақырыпты  меңгертуді  жеңілдету,  жаңа  ақпаратты  нық 

бекіту үшін оқушылардың аты-жөндерін сабақ барысына кірістіру әдісін тиімді пайдалануға 

болады.  Оған  арнайы  уақыт  бөліп  керегі  жоқ,  жаттығулар  орындау,  мысалдар  келтіру 

барысында  кез  келген  сәтте  кіріктіріп  жіберуге  болады.  Өз  аты-жөнінің  қалай 

түрленетініне, талданатынына қызығушылығы оянған оқушы тапсырманы ойланып , қате 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

жібермеуге  тырысып  орындайтыны  сөзсіз;  құлшыныспен  орындалған  тапсырманың  есте 

түпкілікті  қалатыны  да  белгілі.  Төменде  оқушы  аты-жөнін  сабақ  барысында  мысалға 

келтіру,  талдау  әдістері  нақты  мысалдар  келтіру  арқылы  берілген.  Әр  мұғалім  өз 

сыныбындағы оқушылардың есімдерін қатыстыру арқылы өзгертіп пайдалана алады. 

ФОНЕТИКА 

Дауысты дыбыстар 

Тапсырма: 

 Өз аты-жөніңнен дауысты дыбыстарды тауып, астын 1 сызықпен сыз.  

Мысалы:Жақсылық Ерасыл, Мұса Дінмұханбет, Төкенова Анжела.  

Жуан және жіңішке дауыстылар 

1-тапсырма: 

Ө

з  аты-жөніңнен  дауысты  дыбыстарды  тауып,  жуан  дауыстының  астын  1  сызықпен, 

жіңішке дауыстының астын 2 сызықпен сыз. 

Мысалы:Төкенова Анжела, Оразбай Мақсат, Акишева Ділназ  

2-тапсырма: 

Сынып оқушыларының есімдерін кестеге толтырыңдар:  

Жуан 

дауыстылардан 

тұратын есімдер 

Жіңішке 

дауыстылардан 

тұратын есімдер 

Жуан-жіңішке 

араласып 

келген есімдер 

Мақсат, 

Жұлдыз, 

Асхат, Асылжан 

Ә

мір, Әлішер 

Ерасыл,  Бекзат,  Анжела, 

Дінмұханбет, 

Томирис, 

Ділназ, Зарина 

Ашық, қысаң дауыстылар 

Тапсырма: 

Ө

з есіміңнен ашық және қысаң  дауысты дыбыстарды екі бөлек теріп жаз. 

Мысалы: Ашық дауыстылар:  Мақсат- а, Дінмұханбет- а,е, Томирис- о. 

Қ

ысаң дауыстылар:  Асылжан - ы, Томирис – и, Әмір – і. 

Еріндік, езулік дауыстылар. 

Тапсырма: 

Ө

з аты-жөніңнен еріндік, езулік дыбыстарды шарларға орналастыр: 

Дінмұханбет 

                      Еріндік                                             Езулік 

 

 

 

Дауыссыз дыбыстар  

Тапсырма: 

Ө

з аты-жөніңнен дауыссыз дыбыстарды тауып, астын 1 сызықпен сыз. 

Мысалы:Оразбай МақсатМұратұлы,Назарбек Бекзат Сағидоллаұлы,  

жүктеу/скачать 6,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: