Сборник материалов Международной научно-образовательной конференции

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

2.Жол  сілтеуші  –  бұл-тапсырманы  басқалардан  ерте  шығаратын,  әдетте  жақсы 

оқитын оқушы. Ол оқушылар жауап таба алмай жатқанда, дұрыс жолды айтады. 

3.Баяндаушы  –  бұл  тапсырмада  берілген  мәтін  не  басқа  жағдаяттарға  еніп,  басқа 

оқушыларға  түсіндіреді.  Өзі  ойнап  тұрған  образдың  жүрісін,  қимылын,  ым-ишрасын 

айнытпай  салу  арқылы  дұрыс  жолды  сілтейді.  Мысалы,  доп  жайлы  жұмбақ  жасырылғанда, 

доптың келбетін салу керек. 

4.Қарсы  сұрақ  қоюшы  –  бір  оқушы  басқа  оқушылардың  айтқан  пікірлеріне  келіспей 

ә

дейі  сұрақ  қояды.  Бұл  сұрақтарға  басқа  оқушылар  жауап  берулері  қажет.Бұл  оларды  өз 

пікірлерін  басқа  біреуге  дәлелдеуге  үйретеді.  Кейс  сабақтарында  берілетін  тапсырмалар 

оқушыларды  қызықтыруға,  олардың  диалогттік  және  монологтік  сөйлеу  дағдыларын 

жетілдіруге,  ауызша  сөйлеу  дағдыларын  қалыптастыруға  бағытталды.  Оқушыларға 

тәрбиелік  мағынасы  жоғары  ұлттық  педагогика  элементтері  бар  шешендік  сөздер,  мақал-

мәтелдер  үйретілді.  Кейс  технологиясының  дәстүрлі  оқытудан  басты  айырмашылығы 

мұнда  оқушы  –  өздігінен  ізденетін,  алдарында  тұрған  проблеманы  шешетін  субъект. 

Мұғалім  сабақта  тек  бағыт-бағдар  беруші  қызметін  атқарады.  Кейс  технологиясында 

оқушылар  санына  қарай  бірнеше  микротоптарға  бөлінеді.  Әрбір  топ  проблеманы  шешуде 

ө

зінің пікірін дәлелдейді 

1 – үлгі-сабақ. 

1)презентация  –  мұғалім  оқушылардың  барлығына  бірдей  сабақтың  мақсатына  қарай 

белгілі бір проблема қояды. Осы проблеманы түсіндіреді. 

2)  Ұстанымы  –  оқушылар  мұғалім  түсіндірген  проблема  бойынша  өз  пікрлерін 

дәптерлеріне жазады. Әрбір оқушы өз идеяларын жеке жазып, басқа оқушылардан көшірмейді. 

Оқушылардың жазған ұстанымдары кейінірек проблеманы топ болып талқылағанда қажет 

болады. 

3) Проблеманы талқылау – оқушылар проблеманы топ ішінде талқылап, дұрыс шешім 

шығарады. Топ ішінде оқушылар бір-біріне үйретеді, үйренеді. 

4)  шешім  шығару  –  топ  ішінде  қабылданған  шешімді  басқа  топтарға  айтып,  өзінің 

пікірін  дәлелдеу.  Басқа  топтарда  айтылған  пікірге  өз  көзқарастарын  білдіреді.  Мысалы, 

мұғалім оқушыларға мынадай мазмұнда мәтінді тақтаға жазады: 

«Бұлақ» 

Біздің  ауылдың  маңында  бұлақ  ағып  жатыр.  Бұлақтың  суы  лас,лай.  Бұлақ  бірнеше 

жылдан  бері  қараусыз  қалған.  Жан-жағына  шөптер  өсіп  кеткен.  Бұлақтың  суын  ауыл 

тұрғындары пайдаланбайды. 

   Мұғалім мәтінді оқып, оқушыларға мынадай проблеманы шешуді ұсынды. 

   Шешілетін проблема: Бұлақтың суы қандай болуы керек. 

   Оқушылар  проблеманы  шешуге  топ  болып  кірісті.  Әрбір  топ  өздерінің 

көзқарастырын ортаға салды. 

   Бірінші топтың оқушылары мынадай мазмұнда мәтін құрастырды: 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

   Біздің  ауылдың  маңында  бұлақ  бар.  Бұлақтың  суы  мөлдір,  таза  болуы  керек.  Ауыл 

адамдары бұлақты үнемі күтіп, таза ұстайды. 

   Екінші топтың оқушылары: Бұлақты үнемі тазалау қажет. Сонда оның суы таза 

болады. Бұлақтың суымен адамдар шөлін қандырады. 

   Үшінші топтың оқушылары: Бұлақ көрсең – көзін аш деген бар. Балалар, үлкендер 

ү

немі бұлақты тазалап ұстауы керек. Бұлақтың суы қыста жылы, жазда салқын болады. 

   Кейс технологиясының ұтымдылығы төмендегідей: 

- 

Балалар өзара пікірталастыруға, өзінің пікірін дәлелді құруға дағдыланды; 

- 

Топ ішінде белсенді тілдік қатынас орнады; 

- 

Проблеманы  өздігінен  шешуге  ұмтылды,  шығармашылық  жұмыстарды  орындауға 

ү

йренді; 

- 

Тапсырмада берілген сұрақтарға жауап іздеп, өзіндік пікір айтуға дағдыланды; 

- 

Ауызша сөйлеу дағдылары жетіліп, мәтін құрастыру біліктері дамыды. 

2-үлгі-сабақ, 

Сабақ тақырыбы: Үй жануарлары 

Сабақтың мақсаты: Оқушыларды ауызша сөйлеуге дағдыландыру. 

Ертегі кейіпкерлерінің жағымды және жағымсыз әрекеттерін талдауға үйрету. 

Көрнекілігі: жануарлардың суреттері, алмалар, шарлар. 

Сабақтың барысы: 

1.Ұйымдастыру. Оқушыларға мәтінді оқып беру 

«Үндемес ит» 

  Ерте заманда үй жануарлары түйе, қой, сиыр, жылқы, ит – бәрі бас қосыпты. Түйе 

тұрып мақтаныпты. 

   Менің адам баласына пайдам шаш етектен! Көшсе көлікпін. Сүтімнен шұбат жасап 

ішеді. Жүнімнен неше түрлі киім киеді. 

   Қой, сиыр, жылқылар да өз қасиеттерін айтып асып-тасады. Бәрі де өстіп шалқып 

отырғанда, ит тырс етіп үндемей, қалғып-мүлгіп отыра береді. Сонда түйе: 

- 

Ә

й, салпақ құлақ! Неғып аузыңа құм құйылып қалды Ауыз толтырып айтар ештемең 

жоқ-ау, сірә,- дейді. Сол кезде бұл әңгімені қожайындары тыңдап тұрып: 

- 

Бұл ит сендерді күзетпесе, қасқыр бәріңнің түбіңе жетер еді, - депті. 

(«Балдырғаннан») 

Бұл  мәтінді  оқып  берген  соң,  оқушыларды  рольге  бөліп,  бірін  сиыр,  бірін  түйе,  бірін 

жылқы, бірін қой, бірін ит етіп сөйлетеміз. 

Баяндаушы. Өздеріңнің жақсы пайдалы жақтарыңды айтыңдар. 

Сиырдың  сүт  беретінін,  одан  айран,  құрт,  ірімшік  жасайтынын,  түйенің  шұбатын, 

жүнін т. б. пайдалы жақтарын айтады 

Қ

арсы сұрақ қоюшы: Енді кемшіліктеріңді айтыңдар. 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

Балалар  суда  жүзе  алмайтынын,  аспанда  ұша  алмайтындарын  т.  б.  кемшіліктерін 

айтады. 

Дәлелдеуші: Оларға аспанда ұшудың, суда жүзудің керегі жоқ екендігін түсіндіреді. 

Сарапшы: үй жануарларының барлығының да пайдалы екендігін айтады. 

1-тапсырма. Жануарлардың төлдерін ата, қандай жануар өзіңе көбірек ұнайды деген 

сұраулар мен тапсырмалар беру арқылы сабақты қорытындылау. 

Сергіту сәті.  

Ормандағы аюдың, 

Құ

лпынайы көп екен. 

Теріп-теріп алайық, 

Қ

алтамызға салайық. 

Кейс сабақтарында алдын-ала дайындалып қойылған тапсырма бойынша 

Жұмыс істелді. Оқушыларға жас ерекшеліктеріне қарай және игерген білімдеріне қарай 

проблемалық  сипатта  тапсырма  берілді.  Сыныпта  қанша  топ  болса  да,  барлығына  бірдей 

тапсырма беріліп, әрбір топ проблеманы өздерінің білімдері мен ерекшеліктеріне қарай жан-

жақты,  әр  қырынан  немесе  барлығы  бір  ғана  қырынан  зерттейді.Әрбір  топтың  өзінің 

сарапшысы  болады.  Ол  сарапшы  микротоптың  жауаптарына  талдау  жасайды,  бағалайды, 

қ

ажет  кезінде  өзінің  тобындағы  үлгерімі  нашар  оқушыларға  сабақ  үйретеді.Кейс  амал-

тәсілін  қолданғанда,  бағыт-бағдар  беруші  сонымен  қатар  талап  қорытынды  сөз  сөйлеуші 

қ

ызметін  атқарады.Кейстік  амал-тәсілде,  әрбір  топ  өзінің  шығарған  шешімдерін  басқа 

топтардың алдында дәлелдейді. Дәлелдеуге барлық оқушы қатысуға рұқсат беріледі. 

    Мысалы, оқушыларға мына тектес мәтін берілді. 

    Тапсырмалар 

1.

 

Мәтінді оқып шығыңдар, мәтін туралы түсініктеріңді жазыңдар. 

2.

 

Мәтіннен дауысты және дауыссыз дыбыстарды тауып астын сызыңдар,                         

Дауысты  дыбыстардың  астын  ірі  сызықпен,  дауыссыздардың  астын  екі  сызықпен 

сызыңдар. 

3.

 

Ә

деп туралы өзің не айтар едің 

Ә

деп. 

Бір жұрттың үлкен әкімі екінші бір байға жолығысып сөйлесіп тұрғанда, қастарынан 

бір мұжық өтіп бара жатып иіліп, бас ұрып сәлем береді дейді. Оған қарсы әлгі үлкен әкім 

төре одан да төменірек бас ұрып сәлем алды. Қасындағы бай: 

- 

Тақсыр,  осынша  жұрттың  үстінен  қараған  әкімсіз,  осы  бір  мұжыққа  неге  сонша  бас 

ұ

расыз? – деп сұрады дейді. 

Сонда әкім: 

- 

Ешбір  ілім-білім  үйренбеген  мұжық  сонша  иіліп,  әдептілігін  көрсеткенде,  мен  одан 

ә

депсіз болып қалайын ба? – дейді. 

Тапсырмалар. 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

1.

 

Мәтіндегі диалогті монологқа ауыстырыңдар. 

2.

 

Мәтіннен  әдептілік  туралы  өздеріңе  ұнаған  үзіндіні  жазылған  жерін  тауып 

белгілеңдер. 

3.

 

Мәтіннің мағынасын қандай мақал-мәтелдермен бересіңдер. 

Мейірімді қыз 

   Көше  бойында  бір  қуыршақ  жатыр.  Басына,  тақия,  үстіне  ақ  көйлек  кигізіп 

ү

лбіретіп қойған. «Дәуде болса, бір бала ұмытып кеткен-ау» деп жан-жағыма қарай бергенім 

сол  еді,  оң  қапталымдағы  қызыл  қақпадан  төрт-  бес  жасар  қыз  бала  шыға  келді.  Мен 

қ

уыршақты алып, соған қарай жүрдім. Жақындай бергенімде қыз бала: 

- 

 Жөндеп көтермейсіз бе, бір жерін сындырасыз ғой, - деді кейіп.  

Қ

арасам, қуыршақтың қолынан, салбырата ұстап келеді екен. «Жаны ашып кетті ғой, 

қ

андай мейірімді қыз»,- деп ойладым ішімнен.: 

Ә

рбір  топ  сабақ  соңында  өз  ойларын  ортаға  салды,  сабақтың  соңында      тапсырманы 

қ

орытындылап, балалар бағаланды. 

Тапсырманы орындап болғаннан кейін, бастауыш мектеп оқушыларында қалыптасқан 

дағдылар мен біліктер төмендегідей: 

1.

 

Оқушылар сабақта тілдік материалды меңгерді. 

2.

 

Оқушылар бірін-бірі үйретті. 

3.

 

Оқушыларда топтық оқу дағдылары қалыптасты. 

4.

 

Оқушылар басқа адамның айтқан пікірін құрметтеуге дағдыланды. 

 

 

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ИКТ КАК СРЕДСТВА ПОВЫШЕНИЯ КАЧЕСТВА ЗНАНИЙ 

УЧАЩИХСЯ, РАЗВИТИЯ ИХ ТВОРЧЕСКИХ СПОСОБНОСТЕЙ 

 

Терехова Лилиана Петровна 

ГУ «СОШ с ГК Щербактинского района», 

учитель русского языка и литературы, 

Казахстан 

 

Түйін 

 

Осы  мақалада  оқушылардың  таным  белсенділігін  жандандыру  үшін  орыс  тілі  мен 

ә

дебиет сабақтарында АКТ қолданудың мүмкіндіктері қарастырылады. 

Аннотация 

 

В  данной  статье  рассматриваются  возможности  использования  ИКТ  на  уроках 

русского языка и литературы для активизации познавательной деятельности учащихся. 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

  В  последнее  время  в  преподавании  происходят  большие  изменения.  Чтобы  уроки 

русского  языка  и  литературы  были  интересны  ученикам,    нам,  учителям,  приходиться 

применять в своей работе   новые методы. В большинстве случаев  изучение русского языка 

и  литературы  осваивается  учащимися  не  на  высоком  уровне.  Это  связано  с  изучением 

большого  объема  правил,  исключений  и  произведений.    Мотивировать  детей  нужно, 

применяя  новые  методы  работы,  технологии,  которые  развивают  способности  учащихся. 

Одними  из  таких  технологий  являются  ИКТ  (информационно-коммуникационные 

технологии).   

Внедрение  новых  информационных  технологий  в  учебный  процесс  позволяет 

активизировать  процесс  обучения,  реализовать  идеи  развивающего  обучения,  повысить 

темп урока, увеличить объем самостоятельной работы учащихся.  

Сегодня  необходимо,  чтобы  каждый  учитель  по  любой  школьной  дисциплине  мог 

подготовить  и  провести  урок  с  использованием  ИКТ,  так  как  теперь  учителю 

представилась  возможность  сделать  урок  более  ярким  и  увлекательным.  Общаясь  с 

ребятами  на  уроках  русского  языка  и    литературы,  я  сделала  для  себя  вывод,  что 

необходимо расширять кругозор учащихся, повышать уровень их культурного образования, 

развивать языковые и коммуникативные навыки и умения. Обучение предполагает общение 

на уроке как между учителем и учащимися, так и общение учащихся друг с другом. Главной 

компетенцией  учителя-предметника  становится  его  обновлённая  роль  –  роль  проводника 

знаний, своего рода «навигатора», помогающего учащимся ориентироваться в безграничном 

море  информации.  Гуманизация  образования  предполагает  ценностное  отношение  к 

различным личностным проявлениям школьника. Знания же выступают не как цель, а как 

способ  развития  личности.  Богатейшие  возможности  для  этого  предоставляют 

современные информационные технологии (ИКТ). 

Управление  обучением  с  помощью  компьютера  приводит  к  повышению 

эффективности  усвоения,  активизации  мыслительной  деятельности  учащихся.  Одно  из 

основных назначений компьютера как средства обучения – организация работы учащихся с 

помощью  программно  –  педагогических  средств,  от  степени  совершенства  которых  и 

зависит эффективность обучения. Внедрение в традиционную систему «учитель – класс – 

ученик»  компьютера  и  компьютерной  обучающей  программы    опосредует  участие  в 

учебном  процессе  педагогов  и  программистов–разработчиков  обучающей  программы, 

кардинально меняет характер учебной деятельности ученика и роль  учителя. Диалоговые 

и  иллюстрированные  возможности  компьютера  существенно  влияют  на  мотивационную 

сферу  учебного  процесса  и  его  деятельностную  структуру.    Компьютер  обладает 

достаточно  широкими  возможностями  для  создания  благоприятных  условий  работы  по 

осмыслению  орфографического  (пунктуационного)  правила.  В  обучающих  программах 

используются  разнообразные  формы  наглядности,  которые  способствуют  различным 

способам  организации  и  предъявления  теоретического  материала  (в  виде  таблиц,  схем, 

опорных  конспектов)  и  демонстрируют  не  только  статичную  информацию,  но  и 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

различные  языковые  явления  в  динамике  с  применением    цвета,  графики,  эффекта 

мерцания,  звука,  пиктографии,  «оживления»  иллюстраций  и  пр.  (это  качественно  новый 

уровень  применения  объяснительно-иллюстративного  и  репродуктивного  методов 

обучения).    

Использование ИКТ на уроках русского языка позволяет разнообразить формы работы, 

деятельность  учащихся,  активизировать  внимание,  повышает  творческий  потенциал 

личности.  Подлинные  знания  и  навыки  приобретаются  в  процессе  активного  овладения 

учебным  материалом.  Для  этого  я  использую  на  уроках  русского  языка  и  литературы 

возможности новейших информационно-коммуникационных технологий. Одним из первых 

моих опытов была работа с программой Power Point. Презентация может использоваться 

при  постановке  проблемы  на  уроке,  при  движении  темы,  глубже  раскрывая  её  смысл,  на 

заключительном  этапе,  подводя  учащихся  к  самостоятельным  умозаключениям  и 

рефлексии,  коррекции  усвоенных  знаний.  В  презентации  могут  быть  показаны  самые 

выигрышные моменты темы, эффективные опыты и превращения, подборка электронных 

карт,  портретов,  цитат.  На  экране  также  могут  появляться  определения,  которые 

ребята  записывают  в  тетрадь,  тогда  как  учитель,  не  тратя  времени  на  повторение, 

успевает рассказать больше. Главное в презентации — это тезисность (для выступающего) 

и  наглядность  (для  слушателя).  Учитель  может  превратить  презентацию  в 

увлекательный  способ  вовлечения  учащихся  в  образовательную  деятельность.  Причём 

презентация  может  стать  своеобразным  планом  урока,  его  логической  структурой. 

Презентация  даёт  возможность  учителю  проявить  творчество,  индивидуальность, 

избежать  формального  подхода  к  проведению  уроков.  Она  обеспечивает  учителю 

возможность для: 

• информационной поддержки; 

• иллюстрирования; 

• использования разнообразных упражнений; 

• экономии времени и материальных средств; 

• построения канвы урока; 

• расширения образовательного пространства урока. 

Благодаря использованию презентаций у школьников наблюдается: 

• концентрация внимания; 

• включение всех видов памяти: зрительной, слуховой, моторной, ассоциативной; 

• повышение интереса к изучению предмета; 

• возрастание мотивации к учёбе. 

Исследования  последних  лет  показали,  что  ученики  5-7  классов  легче  воспринимают 

лингвистические правила при помощи компьютера. Значительно разнообразят объяснение 

нового  материала  динамические  схемы,  таблицы,  компьютерные  тренажёры  помогают 

закрепить  изученное,  а  тестовые  программы  позволяют  объективно  оценить  знания 

учеников.    Построение  схем,  таблиц  в  презентации  позволяет  экономить  время,  более 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

эстетично  оформить  материал.  Задания  с  последующей  проверкой  активизируют 

внимание  учащихся,  формируют    орфографическую  зоркость.  Использование  кроссвордов, 

иллюстраций,  рисунков,  различных  занимательных  заданий,  тестов,  воспитывают 

интерес  к  уроку,  делают  урок  более  ярким.    Ребёнок  не  только  видит,  он  переживает 

эмоции. 

Велики возможности компьютера, но следует помнить, что любые средства обучения 

важны не сами по себе, а как средства, помогающие усвоить содержание урока.  

             Компьютерные  технологии,  не  вытесняя  традиционные  методы  и  приёмы 

преподавания  русского  языка,  способствуют  раскрытию  творческого  потенциала  и 

учителя,  и  ученика,  приближают  традиционную  методику  к  требованиям  современной 

жизни, помогают формировать основные ключевые компетентности.        

На  уроках  литературы  применение  ИКТ  позволяет  использовать  разнообразный 

иллюстративно-информационный материал. Причем материал находят сами учащиеся в 

Интернете, 

составляют 

презентации, 

таким 

образом, 

ИКТ 

развивает 

самостоят6ельность  учащихся,  умение  находить,  отбирать  и  оформлять  материал  к 

уроку.  Уроки  в  компьютерном  классе  развивают  умение  учащихся  работать  с 

компьютером, самостоятельно решать учебные задачи. Использование тестов помогает не 

только экономить время учителя, но и дает возможность учащимся самим оценить свои 

знания, свои  возможности. С помощью мультимедийного проекта демонстрирую  слайды, 

созданные в программе Microsoft Power Point. Использование данной технологии позволяет: 

1) значительно сэкономить время на уроке; 

2) повысить уровень наглядности в ходе обучения; 

3) внести элементы занимательности, оживить учебный процесс.    

      Большим  подспорьем  для  меня  в  работе  являются  уроки  Виртуальной  школы 

Кирилла и Мефодия. Такие уроки разработаны практически по всем предметам школьного 

курса.  

Замечательные  портреты  классиков,  иллюстрации  к  их  произведениям,  отрывки, 

кроссворды, тесты – все это позволяет разнообразить урок.  

Видеоматериалы  помогают  провести  заочную  экскурсию  по  местам,  связанным  с 

жизнью  и  творчеством  какого-либо  писателя.  Для  увлеченных  литературой  учеников  на 

уроках  обобщения  и  повторения  предлагаются  кроссворды,  викторины,  тексты  по 

фольклору,  творчеству  Пушкина,  Гоголя,  Тургенева.  Уроки  с  использованием  ИКТ 

воспитывают  чувство  прекрасного,  расширяют  кругозор  учащихся,  позволяют  за 

ограниченное время дать обширный литературоведческий материал. 

Я  применяю  компьютер  и  на  уроках,  и  во  внеклассной  работе  по  русскому  языку  и 

литературе. Во внеурочное время дети учатся редактировать тексты, набирают тексты 

своих творческих работ, статей, очерков, интервью, составляют сборники лучших работ, 

оформляют  материал  для  стенгазет,  создают  тематические  презентации. 

жүктеу/скачать 6,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: