М.М. Оразгалиева, Ю.В Танасевская

369 

 

других  аспектах,  предлагается  большое  количество  их  интерпретаций, 

классификаций, методов и подходов к их исследованию. 

Представления  о  счастье  принадлежат  к  наиболее  коренным  категориям 

культуры,  ядро  национального  и  индивидуального  сознания,  а  отношение  к 

нему  входит  в  число  определяющих  характеристик  духовной  сущности 

человека. В силу своей этнокультурной специфичности концепт этот получает 

неодинаковую  трактовку  в  контекстах  различных  культур.  Наш  научный 

интерес сконцентрирован на его реализации в трех культурах: англоязычной и 

русской и казахской. 

Счастье  зародилось  в  значении  «рока,  благой  судьбы».  По  данным 

этимологических  источников  семантическим  архетипом  концепта  «счастье» 

является  «судьба»  (  корень  «часть»  -  удел,  судьба  плюс  приставка  съ-  в 

значении  «хороший»,  то  есть  дословно  «счастье»  значит    «хорошая  судьба»). 

[1] 

 Согласно  данным  русских  толковых  словарей  «счастье»  имеет  несколько 

значений:  

1)

 

Доля, пай, рок, судьба, часть и участь, доля; 

2)

 

Случайность, желанная неожиданность, удача, успех;  

3)

 

Благоденствие, благополучие, земное блаженство; 

4)

 

Состояние  довольства,  радости  от  полноты  жизни,  от  удовлетворения 

жизнью. [2] 

Синонимы: 

блаженство, 

благодать, 

фортуна, 

благоденствие, 

предназначение,  благополучие,    удача,  успех,  случай,  благосостояние,  судьба, 

везение, наслаждение, удачливость, фарт, состояние, участь, синяя птица. 

Фразеологизмы со словом «счастье»: 

1)

 

Счастье ему благоприятствует (улыбается)  

2)

 

Ему посчастливилось, везет 

3)

 

Испытать счастье 

4)

 

Кузнец своего счастья [3] 

5)

 

На счастье и т.д. 

Судя по данным этимологических источников, happiness в английском языке 

восходит к среднеанглийскому (13 в.) happ – «chance, good luck», откуда happy 

– «prosperous» (14 в.), которое лишь в 16 в. приняло значение «content». Happ, в 

свою  очередь,  восходит  к  индоевропейскому  корню  kobb-отправляющему  к 

сгибанию - магическому действию, связанному с будущим. [4] В англоязычных 

толковых словарях «happiness» означает:  

1)

 

Feeling or expressing pleasure, contentment, satisfaction; 

2)

 

The quality or state of being happy; 

3)

 

Good fortune, joy. 

Синонимы:  beatitude,  blessedness,  bliss,  cheer,  cheerfulness,  cheeriness, 

contentment,  delight,  ecstasy,  elation,  enjoyment,  exuberance,  felicity,  gaiety, 

gladness,  high  spirits,  joy,  jubilation,  light-heartedness,  merriment,  pleasure, 

prosperity, satisfaction, wellbeing.

    

Фразеологизмы в состав которых входит слово «Happiness» , «Happy»: 

370 

 

Happiness takes no account of time - для счастливых время не существует 

Personal happiness – счастье в личной жизни 

Happy as a king - очень счастливый, рад-радѐшенек, на седьмом небе 

Happy as a clam - очень счастливый, рад-радѐшенек, на седьмом небе 

Happy chance – счастливый случай 

Happy event – радостное событие 

Happy family – счастливая семья   

Happy medium – золотая середина 

Happy release – долгожданное освобождение 

Happy-go-lucky – беззаботный, беспечный 

К счастью – fortunately, luckily  

По счастью – as luck would have it  

Пожелать счастья – wish good luck  

Военное счастье – fortunes of war pl.  

Иметь счастье (+ инф.) – be lucky / fortunate enough (+ to inf.), have the good 

fortune (+ to inf.)  

На наше счастье – luckily for us, to our good fortune, fortunately, luckily  

Дать руку на счастье – give one‗s hand for luck  

Ваше счастье, что вы не опоздали – you are lucky not to be late 

Опираясь на данные казахских толковых словарей получаем: 

Бақыт  –  адамның ӛмір қызығы  мен  қуанышына,  рахатына  қанағаттану 

дәрежесін  танытатын  этикалық ҧғым.  [5]  Бақыттың  негізінде  адамның  ӛмірі 

мағыналы  және  нәтижелі  болған  кездегі  ӛз  болмысына  деген  ризашылық 

сезімінің  қалыптасуы  жатыр.  Арман  сияқты  Бақыт  та  мҧраттың  тылсымдық-

эмоциялық кӛрінісі болып табылады. Мҧрат тҧлғаның болашаққа деген сенімін 

білдірсе, Бақыт оның іске асу деңгейін кӛрсетеді.  

Әдептану 

саласында 

Бақыт 

мәселесімен 

шҧғылданатын 

ілімді 

фелицитология (грек. – Бақыт туралы ілім) деп атайды. Бақыт – кӛп мағыналы 

ҧғым. Оның басты тҥсініктері:  

1)

 бақ-дәулет, ―қолға қонған қҧс‖, ырыздық;  

2)

 қуаныш, ләззат, рахат;  

3)

 жақсылыққа, ізгілікке жету, даналық;  

4) ӛмірден ӛз орнын табу, толыққанды тҧлғаға айналу.  

―Қҧс ҧшуға жаралған, адам бақытты болуға жаралған‖ дейді халық мақалы. 

Бақытты ӛмір сҥру – қуанышты болу, дәулетке кенелу, рахатқа бӛлену. Адамға 

қуаныш  әкелетін оқиғалар –  табысқа  қол  жеткізу,  іс-әрекеттің  марапатталуы, 

алға  қойған  мақсаттың  орындалуы,  бала-шағаның  қызығы.  Қуаныш  сезімі 

адамға кҥш беріп, кісінің жігеріне жігер қосады. Алайда қуаныш пен Бақыттың 

арасында  айырмашылық  та  бар.  Қуаныш  ӛткінші,  жеке  бір  сәтке  байланысты 

болса, Бақыт – адамның бҥкіл ӛмірінің арқауы. 

Синонимы: қуаныш, рахат, даналық, бақ, бақ-дәулет, бақыт, дәулет, мерей, 

нәубет, ырыс, қҧт, береке, игілік, талай. 

В различных словарях представлен широкий ряд фразеологизмов, имеющих 

в своем составе слово «счастье»: 

371 

 

Верить в свое счастье → ӛз бақытына сену 

Доброе слово – половина счастья → жақсы сӛз – жарым ырыс 

Ему изменило счастье → оның дәулеті қайтты 

Испытать счастье → бағын сынау 

Лишиться счастья → бақытынан айырылу 

Найти свое счастье → ӛз бақытын табу 

Он повстречался мне на мое счастье → ол менің бақытыма орай жолықты 

Пожелать счастья → бақыт тілеу 

Семейное счастье → жанҧя бақыты; отбасы берекесі; отбасының бақыты 

Счастье ему изменило → оның бағы тайды 

Счастье непостоянно, то везет, то нет → бақыт деген тайғанақ, бірде бар да, 

бірде жоқ 

Счастье пришло → бақ қонды 

Счастье ушло → бақ тайды 

На мое счастье → менің бақытыма орай 

В  полном  соответствии  с  общепризнанным  мнением,  мы  относим  эмоцию 

«счастье\happiness\ бақыт» к числу положительных эмоций. 

По  данным  большинства  словарей  синонимов  русского,  языка 

синонимический ряд существительных, обозначающих эмоцию счастья состоит 

из 18 членов: блаженство, благодать, фортуна, благоденствие, предназначение, 

благополучие,  удача,  успех,  случай,  благосостояние,  судьба,  везение, 

наслаждение, удачливость, фарт, состояние, участь, синяя птица.  В английском 

из 25 членов: pleasure beatitude, blessedness, bliss, cheer, cheerfulness, cheeriness, 

contentment,  delight,  ecstasy,  elation,  enjoyment,  exuberance,  felicity,  gaiety, 

gladness,  high  spirits,  joy,  jubilation,  light-heartedness,  merriment,  pleasure, 

prosperity,  satisfaction,  wellbeing.

  В  казахском  из  13  членов:  қуаныш,  рахат, 

даналық,  бақ,  бақ-дәулет,  бақыт,  дәулет,  мерей,  нәубет,  ырыс,  қҧт,  береке, 

игілік, талай. На основе этого мы выбрали синонимичные пары (Таблица 1): 

 

Таблица 1– Синонимичные пары концепта «счастье» 

 

Русский 

язык 

Английский 

язык 

Казахский 

язык 

Блаженство 

+ 

+ 

+ 

Радость 

+ 

+ 

+ 

Удача\успех\случай 

+ 

 

+ 

Благосостояние 

+ 

+ 

+ 

Благополучие 

+ 

+ 

+ 

Участь\доля 

+ 

 

 

Мудрость\гениальность 

 

 

+ 

  

«Блаженство  –  bliss  -  рахат»,  «радость  –  joy  -  бақ-дәулет»,  «благополучие-

нәубет  -  prosperity»,  «благосостояние  -    exuberance  -  дәулет,  ырыс».    Также 

следует  отметить  что  встречаются  синонимичные  пары,  которые  присущи 

только  двум  культурам  «удача-сәттілік»  или  только  одной  культуре,  так 

например  в  казахском  языке  встречается  понятие  «счастье  -  даналық» 

(мудрость, гениальность), в русском языке «счастье-доля\участь\судьба».  

372 

 

Из всего вышесказанного можно сделать вывод, что основными понятиями 

репрзентирующими  «счастье»  в  русской,  казахской  и  английской  языковых 

картинах мира являются: 

1)

 

Блаженство; 

2)

 

Радость; 

3)

 

Благополучие; 

4)

 

Благосостояние. 

И  только  лишь  в  казахском  и  русском  языках  «счастье»  ассоциируется  с 

«удачей,  везением»,  по-нашему  мнению  это  связанно  с  тем,  что  как  для 

русских,  так  и  для  казахов,  счастье  зависит  от  внешних  обстоятельств 

(счастливый случай, фортуна, везенье). А вот для англичан, привыкших к тому, 

что  человек  сам  кузнец  своего  счастья,  данная  ассоциация  весьма  редка  или 

вообще отсутсвует.  

Согласно  изложенному  выше,  счастье  в  русском  языке,  несомненно, 

относится к сфере идеального и в сознании русского человека закрепилось как 

нечто  в  реальности  недостижимое.  В  русской  концептосфере  оно  находится 

где-то  рядом  со  «смыслом  жизни»  и  другими  фундаментальными  и 

непостижимыми 

категориями 

бытия. 

Именно 

вследствие 

своей 

принадлежности к «высокому» регистру русское «счастье» несѐт на себе очень 

сильный  эмоциональный  заряд.  Таким образом,  счастье как  оценка человеком 

«успешности»  собственной  судьбы  концептуально  и  хронологически 

производно от удачи. Вообще же, следует заметить, что в эволюции концепта 

«счастье»  последовательно  прослеживается  субъективизация:  изначально 

счастье - это судьба, рок, затем это случай, везенье - нечто сугубо внешнее и не 

зависящее  от  человека,  и  наконец,  это  деятельность  души  в  полноте 

добродетели,  а  быть  или  не  быть  добродетельным  зависит  исключительно  от 

воли человека.  

В  отличие  от  английского  «happy»,  констатирующего,  что  состояние 

человека  соответствует  некоторой  норме  эмоционального  благополучия,  так 

как  в  словарных  статьях  как  синонимы  к  «happy»  употребляются 

прилагательные  contented,  pleased,  satisfied,  русское  слово  «счастливый» 

описывает  состояние,  безусловно,  отклоняющееся  от  норм.  Согласно 

А.Вежбицкой,  слово  «happy»  является  «повседневным  словом»  в  английском 

языке,  а  «happiness»  обозначает  эмоцию,  которая  ассоциируется  с  «настоящей 

улыбкой».  Русское  «счастье»  ни  в  коей  мере  не  является  «повседневным 

словом», а тем более не относится в русском языке к числу «базовых эмоций». 

Счастье  вообще  не  относится  в  русском  языке  к  категории  чувств.  О  нѐм, 

скорее,  можно  сказать,  как  о  специфической,  весьма  сложной  разновидности 

интеллектуально-эмоциональной  оценки,  поскольку  это  одновременно  и 

эмоция, и положительная интеллектуальная оценка собственной жизни. 

В  сознании  же  носителей  английского  языка  «happiness»  соотносится  с 

реально-земными  pleasure,  contentment,  well-being,  satisfaction  и  потому  не 

только  не  является  чем-то  недостижимым,  но  наоборот,  тем,  чего  люди 

заслуживают, тем, для чего родились и живут на свете. Не случайно право на 

373 

 

стремление  к  счастью  называется  среди  важнейших  прав  человека  в 

американской Декларации независимости 1776 года. 

Схожие  значения  наблюдаются  в  казахском  языке,  где  концепт  «бақыт» 

также представлен не как эмоция, а положительная оценка человеческой жизни. 

Счастьем  для  казаха  является  благополучие  в  семье,  счастье  детей,  достойная 

жизнь,  достижение  цели,  успеха,  самореализация,  счастье  дает  силу  и 

прибавляет  волю.    Все  эти  понятия  земные,  но  в  то  же  время  счастье  имеет 

загадочный, эмоциональный оттенок идеала. 

 Конечно,  невозможно переоценить роль и значение семьи в жизни казаха. 

Индивидуум  сам  по  себе  не  представляет  сколько-нибудь  значащей  ценности 

для  казахского  общества  –  только  в  составе  семьи  человек  является 

полноценным  участником  социальных  процессов.  Только  в  семье  человек 

ощущает полноту жизни и радость.  

В  русском  языке  понятие  счастья  невеоятно  многократно,  в  английском  и 

казахском же оно несет гораздо меньшую смысловую нагрузку и имеет меньше 

значений.  

Список литературы 

1.  Воркачев  С.Г.  Концепт  счастья  в  русском  языковом  сознаний:  опыт 

лингвокультурологического анализа. Краснодар, 2002. 

2.  Ожегов  С.И.,  Шведова  Н.Ю.  Толковый  словарь  русского  языка.  М.: 

Азбуковник,1998. 

3. Фразеологический словарь русского языка. М.: Русский язык, 1986. 

4.  Воркачев  С.Г.,  Воркачева  Е.А.    Концепт  счастья  в  английском  языке: 

значимостная  составляющая  //  Массовая  культура  на  рубеже  XX-XI  веков: 

Человек и его дискурс. М., 2003 С.263-275. 

5. Қазақ тілі тҥсіндірме сӛздігі. Мектеп. Алматы, 2002. 

 

 

ӘОЖ 821.512.122.09 

 

А.С. Сағатова, Б.А. Ердембеков  

С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті, 

Ӛскемен қ., Қазақстан 

 

ЕШКІМГЕ ҦҚСАМАЙТЫН, ӚЗГЕ СТИЛЬ ИЕСІ 

(Д. АМАНТАЙДЫҢ «ГҤЛДЕР МЕН КІТАПТАР»  

ШЫҒАРМАСЫНА ТАЛДАУ) 

 

Кез  келген  оқырман  ӛзіне  ҧнаған  әдеби  шығарманы  оқып  ӛзінше  ой  тҥйе 

алады.  Кітаптың  ішінен  ӛзіне  керекті  қажетін  де  алып  жатады.  Кӛптеген 

жарыққа шығып жатқан шығармалар оқырман қауымға берері қаншалықты осы 

мәселе тӛңірегінде ой қозғамақпын. 

Д.Амантай  қазақ  әдебиетінде  ӛзіндік  орны  бар  жазушы.  Оның  қаламынан 

374 

 

туған  біраз  әдеби  туындылар  оқырман  назарына  кеңінен  ҧсынылып  жатыр. 

«Гҥлдер мен кітаптар» романы жайлы әдебиетші,сыншы қауымның  біраз пікірі 

айтылды  да.  Мәселен  аудармашы  әдебиеттанушы,  Герольд  Бельгер: 

Приходится  слышать  и  разноречивые сужденя о  том  что он пишет.А  причина 

одна: Дидар не похож ни на кого.Точнее, на многих, кого еще не удостаивает 

своим  вниманием  казахский  читатель.  Он,  Дидар,  своеобразен,  своеобычен, 

неотрадиционален,  непривычен.  Кто-то  им  умеренно  восхищается  (особенно 

молодежь),  кто-то  отвергает  его  на  корню  (большой  частью  –  старшее 

поколение) [1, 385 б]. 

«Тәуелсіздік  кезеңінде  біраз  әдеби  шығармаларға  талдау  жасап  жҥрген 

әдебиет  сыншысы  Ә.Бӛпежанова:  «

"

Гҥлдер  мен  кiтаптар"  сынды  шығарманы 

мен  қазақ  әдебиетiнде  бҧрын-соңды  алғаш  оқуым.  Бҧл  -  мен  ҥшiн  сыншы 

ретiнде де, оқырман ретiнде де ҥлкен қуаныш; сын егер шығармашылық екенi 

рас  болса,  сыншы  әйтеуiр  сыншылық  мiндетiнен  шығып  қана  емес,  ӛнердiң 

ӛнерлiк  тҧрғысынан  предметтiк  әңгiме  қозғауға  болатын  шығарма 

оқығандықтан  туындаған  қуаныш."Гҥлдер  мен  кiтаптар"  -  кӛп  планды  роман. 

Әдеттегi  ҧғымдағы,  себеп-салдарлы,  классикалық  ҥлгiдегi  кӛп  планды  да 

кӛлемдi  роман  емес,  кӛлемi  шағын,  соған  қарамастан,  конструкциясы  ӛте 

дамыған  -  бiрнеше  идеяны  қат-қабат  алып  жҥретiн  роман;  оқырманынан 

мәдени-философиялық оқылымды талап ететiн; "не бередi?" емес, "не аламын?" 

қағидасымен оқығанда ғана мәнi ашыла тҥсетiн романяғни бҧл тҧста автордың 

емес, оқырманның мәселесi шығады. Басты бiр ерекшелiгi де - осы. Ал, мҧндай 

туынды қазақ кӛркем әдебиетiне аса қажет-тi [1,390 б]. 

Шығарма  туралы  айтылған  ойлар  осы  енді  романның  ішкі  мазмҧнына 

бойлап кӛрейік. 

Роман ҥш бӛлімнен тҧрады, әр бӛлім ӛзі жеке-дара тараушалардан қҧралған. 

Бір оқыған кісі бҧл романда неліктен сонша атау, тҥсініксіз нәрселер неге кӛп 

деген  ойға  батады.  Бір  қарағанда    дҧрыс  себебі  ДидарАмантайдың  сӛйлем 

қҧрауы, ӛзіндік пәлсапасы мҥлде бӛлек. Бҧл кітаптың ішкі сырын тҥсіну ҥшін 

сірә,  философиялық  кітаптар  оқып  шығу  керек...  Романда  тҥркілік  сарынды 

аңсау, әсемдікке ҧмтылу, заман  бейнесін сипаттау сияқты элементтер бар.  

Дидар  Амантай:  «Мен  ҥшін  Э.Хеменгуэй  мен  Марсель  Пруст,  Габриель 

Гарсия  Маркес  стильдерін  Милорада  Павич    және  Хорхе  Луиса  Борхес 

интеллектуализмін  біріктіре  отырған  қызықты.  Осының  ҥстіне  Альбера  Камю 

Алена  Роб-Грийе  және  Ясунари  Кавабатының  эстетикасын  қосам.  Менің 

поэтикалық  прозадағыбағытым  сюжеттің  болуы  немесе  болмауымен 

ерекшеленеді. Жазушы қазақ әдебиетіндегі прозаны 5 бағытқа бӛліп кӛрсетеді: 

әлеуметтік-антропологиялық, 

коммерциялық, 

ғылыми-фантастикалық, 

философия-метафизикалық және поэтикалық. Оның ойынша ең соңғы бағыт  ол 

жоғарғы  сападағы  проза.Сонымен  қоса  Дидар  Амантай  шетел  әдебиетімен 

қазақ  әдебиетіндегі  ҧқсастықтар  туралы:  стиль  жайлы  айтсақ  деп  Буниннің 

«Антоновские  яблоки»  Юрия  Казакова  «Ты  во  сне  горько  плакала»,  Ясунари 

Кавабаттың«Голос  бамбука,  цветок  персика»,  Алена  Роб-Грийе  «Пляж», 

«Молчание»,  Альбера  Камю,  «Кошка  под  дождем»,  Хемингуэйдің 

375 

 

шығармалары  қазақ  әдебиетіндегі  әңгіме-кӛңіл  кҥй,әңгіме-әсер  бағытына  

М.Әуезовтің  «Кӛксерегі»,  Ғ.Мҥсіреповтің  «Қос  Шалкар»  және  «Боранды 

тҥнде»),  Саин  Муратбеков  («Осенняя  извилистая  дорога»),  Оралхан  Бӛкей 

(«Қайдасың  қасқа  қҧлыным»),  Қалихан    Ысқақтың  «Ақтоқым»,  Бейімбет 

Майлинның  «Шҧғаның  белгісі»  сияқты  шығармаларды  атаймыз  дейді. 

Қорытындылай  келе  Дидар  Амантай  шығармаларын  тҥсіну  ҥшін  арнайы 

сюжеттің  керегі  жоқ,  әр  оқырман  ӛз  сюжетін  қҧрыстырып  алады.  Кӛркем 

әдебиеттің  одан  әрі  дамуы  дҧрыс  айтылған    сын  мен  оқырман 

қызығушылығына тікелей байланысты болып келеді» [2]. 

Дидар  Амантай  әдебиетке  ӛлара  уақытта  келгеннен  кейін  кӛптеген 

сыншылар  бҧл  топты  камикадзе-әдебиетшілер  ретінде  таниды.  Яғни,  ӛзін 

қҧрбандыққа  тастаған  жазушылар  есебінде  қаралады.  Себебі  ол  кезде 

әдебиеттің  қиын  шағында  келгендіктен  және  де  қазақ  әдебиетінің  ерекше 

формасын жасауда оған дейін қалыптасқан формальды әдебиетті қҧрбан еткен 

жазушылар  десек  те  болады.  ―Постмодернистік  әдебиеттің  қалыптасып,  даму 

жолдары әр мәдениетте әрқилы болып келгенімен, олардың ортақ бір қабысар 

тҧсы  бар:  қай  елдің  руханиятында  болмасын,  постмодернизм  ҧлт  ӛміріндегі 

айрықша  рухани  дағдарыстан  кейін  туындайды‖,  -  деп  филология 

ғылымдарының  кандидаты  А.  Қалиева  дәл  айта  алған.  Дидар  Амантайдың 

шығармашылығы  ерекше  болғанан  кейін  де  әртҥрлі  сындар  мен  пікірлер  бар. 

Дидар  Амантайдың  тілі  аса  бай  да  емес  және  жазушылық  бояуы  қанық 

сипаттауларға  да  сапалы  емес.  Алайда  Дидар  Амантай  әдебиетке  ӛте  ҥлкен 

біліммен  келді.  Еуропалық  әдебиетті  бойына  тҥбімен  сіңдірген  адам. 

Постмодернистік бағыт – бҧл әлі айқындалмаған, ғылыми жағынан концепция 

жҥзінде  деректелмеген  әдеби  бағыт  болғаннан  кейін  Дидар  Амантайдың 

шығармашылығы  жайында  ғылыми  тҧжырымдар  мен  теориялар  жасай 

алмаймыз. 

Алайда постмодернизм қазақ әдебиетінде бҧрын-соңды болмаған бағыт деп 

те  айта  алмаймыз,  мәселен,  Жҥсіпбек  Аймауытовтың  «Елес»  әңгімесі  –

постмодернизмнің  қазақ  әдебиетіндегі  алғашқы  ҥлгісі  еді.  Дидар  Амантайдың 

ерекшелігі де сол – постмодернизмге тҧтастай келуімен ерекше.  

Дидар  Амантай  хақында  пікір  білдірушілердің  барлығы  ӛз  замандастары. 

Себебі  бҧл  топ  постмодернисттік  бағытты  тҥсіне  алатын  жаңа  буын 

болғандықтан пікір білдіре алатын дәрежеде деп ойлаймыз. 

Қысқа  жазу  мен  әр  сӛйлемге  философиялық  мән  беру,  сиғызу  –  барлығы 

жаңа  әдебиетті  қалыптастыруда  жасаған  тәжірибелер.  ―Қаламгер‖,  ―Кітаптар‖, 

―Гҥлдер‖ әңгіме-бӛліктерінде тек қана атауларды ғана тізіп шығуы – бҧл нағыз 

эксперименттер. Мәні ақпараттық нысана болу ма?  

Қысқа  жазу  мен  ерекше  тақырып-атау  қою  –  Дидардың  басты  ерекшелігі. 

Әсіресе, қысқа диалогты қолдану – әдебиеттегі ҥздік жетістіктер: 

-

 

Тҧра тҧрыңыз, - деді әлгі, - бірақ, сіз ешкімге айтпаңыз. 

-

 

Айтпаймын.  

-

 

Ӛзі ҥйіңізде не бар? 

-

 

Кітаптар, гҥлдер, қолжазбалар. 

376 

 

-

 

Ақша бар ма? 

-

 

Жоқ. 

-

 

Асыл тастар, ақық, зҥбәржат, гауһар, алтын, кҥміс? 

-

 

Жоқ. 

-

 

Бекер келіппін, - деді ол желгӛзектен ішке кіріп жатып. 

-

 

Ештеңе етпейді. 

-

 

Есірткі шегесіз бе? 

-

 

Әуес емеспін. 

-

 

Жақсы нәрсе.[1.93] 

Мҧндай  диалогтар  бҥкіл  әңгіме  бойы  кете  береді.  Кейбір  әңгімелері 

толықтай тек қҧрылымы диалогтан ғана тҧрады. Мазмҧнның барлығы дәл осы 

диалогтің  жан-жапсарына  қҧрыстырылады.  Диалогтің  шынайы  шығуы  мен 

контекстпен  тҧтастай  қҧрылымдасуы  –  жазушы  шеберлігінің  кӛрінісі.  Демек, 

пострмодернистік бағыттың тағы бір белгісі – диалогтің қҧрылуы. 

Дидар Амантай  тек қана қазақ тілінде ғана жазбайды, сонымен қатар орыс 

тілінде  де  шығарма  жазады.  Бҧл  тілдегі  шығармалар  да  постмодернистік 

бағытта 

жазылған 

туындылар. 

Екі 

тілдегі 

шығармаларының 

еш 

айырмашылыққа  ие  болмауы  және  бҥкіл  шығармаларының  барлығы  тек  бір 

сарынды,  бір  желілі  болуы  және  тҧтастай  концепцияны  беруге  тырысуы  – 

барлығы  ерекше  қҧбылыс.  Мистикалық-мифологиялық  қҧрылым  мен 

философиялық  мән-мағына,  фантастикалық  желі  –  Дидар  Амантайға  тән 

қҧбылыс.  Әңгімелерін  мистикалық,  фантастикалық,  философиялық  тәрізді 

категорияларға  жіктесек  те  болады.  Мҧның  ӛзі  тҧтастай  шығарманы  жіліктеп 

тҥсунге кӛмектеспек. 

Әдебиеттер тізімі 

1.  Амантай  Д.  Қарқаралы  басында:  роман,  повесть,  әңгімелер,  эсселер, 

ӛлеңдер.  Бірінші  том/Дидар  Амантай.–  Алматы,  2010.  –  396  б./Бес  томдық 

шығармалар жинағы/ 

2. http://www.info-tses.kz/red/article.php?article=120899. 

 

 

ӘОЖ 821.512.122.09 

 

жүктеу/скачать 7,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: