Сборник материалов VIІІ международной научной конференции студентов и молодых ученых «Наука и образование 2013»

 
292 
Подсекция 2. ЕЛДІҢ PR ЖОБАСЫ 
 
УДК 43053 
 
СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚҚА ҚАРСЫ КҤРЕС – ЖАЛПЫ ҚОҒАМ МҼСЕЛЕСІ 
 
Алпысбай О.Б,
orka017@mail.ru
 
Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ҧлттық университеті, Астана   
                 Ғылыми жетекші - Муканов  А.Х.   
 
   2012  жылғы  шілдеде  Мемлекет  басшысының  Қазақстанды  дамытудың  сапалы  жаңа 
кезеңінің  бастамасы  болған  ҽлеуметтік  жаңғыртуға  арналған  бағдарламалық  мақаласы 
жарияланды.  Бҧл  процестің  негізгі  міндеті  –  экономикалық  жетістіктер  мен  қоғамдық 
игіліктерді 
қамтамасыз 
ету 
арасында 
оңтайлы 
теңгерімге 
қол 
жеткізу. 
    Сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  тиімді  іс-қимылды  ҧйымдастыру  ел  ҥшін  тағдыршешті 
бағдарламаның  ажырамас  бҿлігі  болып  табылады.  Ҥстіміздегі  жылдың  басында  Қазақстан 
халқына  Жолдауында  Президент  Нҧрсҧлтан  Назарбаев  сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы 
табанды  кҥрестің  жҽне  осы  ҽлеуметтік  залалға  қарсы  іс-қимылдың  жаңа  стратегиясын 
ҽзірлеу  қажеттілігіне  ерекше  назар  аударғанын  атап  ҿту  қажет.  Бҧл  ҥшін  барлық  қажетті 
жағдайлар  жасалған,  сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  кҥресті  сапалы  жаңа  негізде  жҥргізуге 
мҥмкіндік беретін заңды жҽне ҧйымдастыру шаралар кешені іске асырылған. 
Қазақстан  кеңес  дҽуірінің  елдері  арасында  бірінші  болып,  1998  жылғы  шілдеде 
«Сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  кҥрес  туралы»  Заң  қабылдады.Бҧдан  кейін  Қазақстан  БҦҦ 
сыбайлас жемқорлыққа қарсы, трансҧлттық ҧйымдасқан қылмысқа қарсы (2008), қылмыстық 
ҽрекеттерден  алынған  кірістерді  жылыстату,  анықтау,  алу  жҽне  тҽркілеу  туралы  (2010) 
конвенцияларын ратификациялады. Қазіргі  уақытта Еуропа кеңесінің Сыбайлас жемқорлық 
ҥшін  қылмыстық  жҽне  азаматтық-қҧқықтық  жауапкершілігі  туралы  конвенцияны 
ратификациялауға  дайындық  бойынша  жҧмыс  басталды.  Бірқатар  мемлекеттердің  ҥкі-
меттерімен осы қауіпті ҽлеуметтік кҿріністерге қарсы іс-қимыл мҽселелері бойынша келісім-
дерге қол қойылған[1]. 
Қазақстан Республикасының 2010 жылдан 2020 жылға дейінгі кезеңге арналған Қҧқық-
тық саясат тҧжырымдамасында сыбайлас жемқорлыққа қарсы шараларға маңызды рҿл бҿлін-
ген,  соған  сҽйкес  Сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  іс-қимыл  жҿніндегі  2011-2015  жылдарға 
арналған салалық бағдарлама ҽзірленіп іске асырылуда.Мемлекет басшысының тапсырмасы 
бойынша ҥстіміздегі жылы салалық бағдарламаға неғҧрлым пҽрменді қҧқықтық тетіктер мен 
қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды енгізуге бағытталған ҿзгерістер енгізілді. Осы 
қҧжаттың  негізгі  бағыттарының  бірі  сыбайлас  жемқорлық  қҧқық  бҧзушылықтардың  алдын 
алу мен профилактикасы бойынша жҧмысқа қоғамның ҿзін тарту болып табылады. 
Халықтың  мемлекеттік  органдардың  қызметі  туралы  хабардар  болуының  жоғары 
деңгейіне  қол  жеткізу,  сондай-ақ  кері  байланыстың  тҧрақты  жҽне  пҽрменді  арналарын 
қалыптастыру  басқарушылық  шешімдердің  тиімділігін  арттыруға  ықпал  ететіндігі  сҿзсіз. 
Мемлекеттің  жаңа  сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  стратегиясында  осы  салада  неғҧрлым 
жоғары жетістіктерге қол жеткізген елдердің тҽжірибесі басшылыққа алынған. Ең бастысы – 
бҧл  сыбайлас  жемқорлықтың  алдын  алу  бойынша  жҧмысты  кҥшейту.  Қазақстандықтардың 
қҧқықтық мҽдениетін жҽне мемлекеттік органдарға сенімінің деңгейін едҽуір арттыру сияқты 
басымдықтар анықталды. Адамдардың сыбайлас жемқорлыққа кҿзқарасын тҥбегейлі ҿзгерту 
маңызды, қоғам ҥшін кҥрделі жҽне қауіпті проблеманы шешуден ешкім тыс қалмауы қажет. 
Ҿйткені оған елдің болашағы ғана емес, ҽрқайсымыздың тағдырымыз да байланысты 
 Стратегия электронды басқарудың жаңа ҽдістерін жҽне инновациялық технологияларды 
белсенді  енгізуге  негізделген.  Ол  азаматтардың  жҽне  «шешім  қабылдау  нҥктелері» 
лауазымды  тҧлғаларының  жеке  байланыстарын  кҥрт  қысқартуға  ықпал  ететін 
болады.Шамамен 25 мың адам пайдаланатын электронды ҥкімет порталы арқылы салықтар 

 
293 
тҿленеді,  кҿптеген  анықтамалар  беріледі.  Бҥгінгі  кҥні  миллионнан  аса  қазақстандықтардың 
электронды қолтаңбалары бар. БҦҦ деректері бойынша 190 ел арасында «е-қатысу» индексі 
бойынша Қазақстан Сингапурмен бірге бҧл позицияны бҿлісіп, екінші орын алды. Бҧл ҥлкен 
жҽне  сенім  тудыратын  жетістік.2013  жылдан  бастап  қазақстандықтар  мемлекеттен  барлық 
рҧқсат  беру  қҧжаттарын  электронды  нысанда  немесе  халыққа  қызмет  кҿрсету  ор-
талықтарынан  алуы  қажет.  2014  жылға  қарай  барлық  ҽлеуметтік  маңызды  мемлекеттік 
қызмет кҿрсетулер, рҧқсат беру лицензияларын қоса алғанда, электронды форматта берілетін 
болады.[2,138]. 
Сыбайлас  жемқорлық  қаупі  бар  аймақтардың  бірі  кҽсіпкерлік  сала  болып  табылады. 
Сондықтан, тексерулерді жҽне кҽсіпкерлермен байланыстардың басқа нысандарын барынша 
тҿмендетуге  ерекше  назар  аударылады.  Мҽселен,  заңнамаға  енгізілген  тҥзетулерге  сҽйкес, 
шағын  кҽсіпкерлік  субъектілерін  тіркелген  сҽттен  бастап  ҥш  жыл  ішінде  тексеруге  тыйым 
салынған,  рҧқсат  беру  қҧжаттарының  ҥштен  бір  бҿлігі  қысқартылды.  Кҽсіпкерлердің  кез 
келген  ҿтініштеріне  жедел  жҽне  барабар  ықпал  ету  мақсатында,  барлық  ҿңірлерде  қҧқық 
қорғау  жҽне  ҿзге  де  мемлекеттік  органдар  қызметкерлерінен  жҽне  «Атамекен»  Қазақстан 
Кҽсіпкерлері  одағы  ҿкілдерінен  жҧмылғыш  топтар  қҧрылған.  Ҥстіміздегі  жылдың  басынан 
бері  лауазымды  тҧлғалардың  бизнес  қҧрылымдар  қызметіне  заңсыз  араласуының  200 
дерегінің,  оның  ішінде  2010  жылдан  бері  жҧмыс  істейтін  Мемлекет  басшысының 
«Президенттің бизнесті қорғауы» ресми сайтына ҿтініштер бойынша жолы кесілді[4]. 
Елбасының  сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  стратегиясын  іске  асырудың  маңызды 
қҧралдарының  бірі  Президент  жанындағы  Сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  кҥрес  мҽселелері 
жҿніндегі  комиссия  болып  табылады.Оның  ҥстіміздегі  жылғы  отырыстарында,  қҧрылыс 
жҽне ТҚШ, жер қатынастары мен кеден ісі, «Электронды ҥкімет» жҧмысының жағдайы, ел-
дің  сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  кҥрес  рейтингін  арттыру  салаларындағы  сыбайлас 
жемқорлыққа  қарсы  кҥрес  мҽселелері  қаралды.Комиссия  отырыстары  елде  сыбайлас 
жемқорлықпен ауқымды жҽне жҥйелі қарсы кҥрес жҥргізілетіндігін кҿрсетсе, осы саладағы 
тиісті  мемлекеттік  органдар  белсенділігі  ҥлкен  ҥміт  кҥттіреді.Сонымен  бірге,  мемлекеттің 
сыбайлас жемқорлыққа қарсы кҥрес саясатының негізгі бағыттарын жҽне оны іске асырудың 
тиімді  тетіктерін  ҽзірлеудің  орталығы  болып  табылатын  комиссия,  жалпы  мемлекеттік 
деңгейде  бірқатар  жаңа  нақты  шаралардың  қабылдануын  маңызды  деп  санады.[5,56] 
Мҽселен,  республикалық  министрліктер  мен  ведомстволардың  бірінші  басшыларының, 
облыстар, Астана жҽне Алматы қалалары ҽкімдерінің сыбайлас жемқорлық жҽне оған қарсы 
кҥрес  деңгейі  ҥшін  дербес  жауапкершілігін  арттыру  мақсатында,  мемлекеттік  органдарда 
сыбайлас  жемқорлық  деңгейін  рейтингтік  бағалау  жҥйесі  енгізілген.  Қазақстан  билік 
органдарының осы саладағы белсенділігі халықаралық сарапшылар тарапынан жоғары баға 
алды. 
Қазіргі  уақытта  мемлекеттік  органдар  басшыларын  қарамағындағы  қызметкерлердің 
сыбайлас жемқорлық ҽрекеттері ҥшін жауапкершілікке тарту тетігі ҽзірленуде.Қҧқық қорғау 
шаралары  кҥшейтілгеннен  кейін  кірістерді  жалпы  декларациялау  бойынша  іс-шараларды 
жҥйелі іске асыру жоспарлануда. Сондай-ақ, Президенттің Жолдауына сҽйкес, қолданыстағы 
заңнамаға  ҿзгерістер  енгізілмек,  оларға  сҽйкес  мемлекеттік  қызметшілерге  ҿзінің 
кірістерімен қатар, шығыстарында декларациялау міндеттелетін болады. 
Халықаралық  сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  конвенцияларға  қосылу,  сондай-ақ 
заңнаманы  сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  саясат,  сыбайлас  жемқорлық  ҥшін  қылмыстық 
жауаптылық  жҽне  профилактика  деген  ҥш  салада  одан  ҽрі  жетілдіруге  бағытталған    
Экономикалық  ынтымақтастық  жҽне  даму  ҧйымының  Ыстамбҧл  Іс-қимылдар  жоспарының 
17 ҧсынысын орындау бойынша жҧмыстар жҥйелі жҥргізілуде. 
Сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  іс-қимыл  жҿніндегі  конвенцияларды  ратификациялау 
жҽне  басқа  да  халықаралық  қҧжаттарға  қосылу  ҥшін  жағдай  жасау  қажеттілігі,  ҧлттық 
заңнама  саласында,  оның  ішінде  сыбайлас  жемқорлық  сипатындағы  бірқатар  істерді 
криминалдандыру мҽселелері пысықтауды қажет етеді.Азаматтардың сыбайлас жемқорлық-
қа  қарсы  іс-ҽрекетін  ынталандыру  мақсатында,  Ҥкіметтің  2012  жылғы  23  тамыздағы 

 
294 
қаулысымен  Сыбайлас  жемқорлық  қҧқық  бҧзушылық  фактісі  туралы  хабарлаған  немесе 
сыбайлас жемқорлыққа қарсы кҥресте ҿзге де жолмен жҽрдемдескен адамдарды кҿтермелеу 
қағидалары бекітілген. Енді 
«Сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  кҥрес  туралы»  Заң  шеңберінде  қылмыстық  қудалау 
органдарымен  ынтымақтасатын  азаматтарды  қорғаудың  тиімді  тетігін  ҽзірлеу  жҽне  енгізу 
қажет.  Мемлекет  басшысының  қолдауының  арқасында,  қҧқық  қорғау  органдарының 
қызметінде  елеулі  оң  ҿзгерістер  байқалуда.Қазақстан  халқына  биылғы  Жолдауында 
Н.Ҽ.Назарбаев  қҧқық  қорғау  органдары  қызметін  бағалау  ҿлшемдерінің  ҿзгеруін  қҧқықтық 
тҽртіп  жҥйесін  дамыту  басымдықтарының  бірі  ретінде  атап  ҿтті.  Ең  бастысы,  сандық 
кҿрсеткіштер  емес,  жҧмыс  сапасы  болуы  тиіс.  Бҧл  ретте  халық  пікірі  маңызды  рҿл 
атқарады.Мемлекет  басшысының  аталған  ҧстанымдарын  іске  асыру  шеңберінде  Қаржы 
полициясы агенттігінің кҥш-жігері жҥйелі сыбайлас жемқорлық пен кҿлеңкелі экономикаға 
қарсы кҥреске, бюджет қаражатын ҧрлау фактілерінің жолын кесуге бағытталған[6,37]. 
Сыбайлас жемқорлық бағытындағы қылмыстарды, оларды жасаудың бастапқы кезеңінде 
жолын  кесу,  сондай-ақ  болжамдық-талдау  жҧмысын  кҥшейту  мақсатында  аталған 
ведомствоның 
қҧрылымында 
Ахуалдық 
орталық 
қҧрылды. 
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы тиімді іс-қимыл ҥшін, ең бастысы аталған келеңсіз кҿріністің 
экономикалық  негіздерін  жою  жҽне  шаруашылық  қызметте  қолма-қол  ақша  айналымының 
кҿлемін  тҿмендету  іс-шараларын  жҥзеге  асыру,  экономикалық  қылмыстарға  қарсы  кҥрес 
жҽне  заңсыз  қаржы  ағымдарының  жолын  кесу  іс-шараларын  жҥзеге  асыру  қажет.  Бҧл 
мақсаттарда  сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  кҥрес  жҿніндегі  ҿкілетті  орган  қолма-қол 
ақшасыз  операцияларды  жҥзеге  асыру  ҥшін  неғҧрлым  тиімді  жағдайлар  жасауды  ҧсынады. 
Аталған  шараларды  іске  асыру  қаржылық  операциялардың  айқындығын  қамтамасыз  етуге 
жҽне соның нҽтижесінде кҿлеңкелі экономиканы қысқартуға мҥмкіндік береді. 
Мемлекеттік органдардың қызметін қоғамдық бақылауды арттыру – тиімді мемлекеттік 
саясаттың жҽне тҥптеп келгенде сыбайлас жемқорлыққа ҧтымды қарсы кҥрестің кепілі. Мем-
лекеттің  азаматтық  қоғам  институттарымен  неғҧрлым  белсенді  ынтымақтастығы, 
мемлекеттік  органдар  қызметінің  қоғам  ҥшін  ақпараттық  ашықтығын  арттыру  мемлекеттік 
институттар 
қызметінің 
мҿлдірлігін 
кҥшейтуге 
ықпал 
ететін 
болады. 
Оның  сыртында,  ҽлемдік  тҽжірибе  институттық  негіз  ҽлсіз  болған  жағдайда,  сыбайлас 
жемқорлыққа қарсы арнайы қҧрылымдар қызметінен кҥтетін ҥміттің ақталмайтынын айғақ-
тайды.  Сондықтан,  ведомствоаралық  ҿзара  іс-қимылдың  жоғары  деңгейін  қамтамасыз  ету 
жҽне негізгі мемлекеттік органдардың осы бағыттағы жҧмысын ҥйлестіру ҿте ҿзекті міндет 
болып  табылады.Жекелеген  сыбайлас  жемқорлық  кҿріністеріне  қарсы  кҥрес  ҧтымды  жҥр-
гізілгенімен, егер сыбайлас жемқорлық ҥшін негіздер жойылмаса, оның нҽтижелері уақытша 
ғана  тиімді  болмақ.  Сыбайлас  жемқорлықтың  себептері  мен  жағдайларын  анықтау  мен 
жоюға  бағытталған  жҥйелі  жҧмысты  жолға  қоюдың  маңызы  зор.  Сыбайлас  жемқорлыққа 
қарсы  рейтингтердің  кҿшбасшылары  қатарында  тҧрған  елдердің  тҽжірибесі  адал  ҿмір 
салтын,  азаматтардың  сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  моделін,  дҧрыс,  заңға  мойын-
сынушылық  мінез-қҧлық  стереотипін  қалыптастыруға  бағытталған  профилактикалық 
шаралар шешуші рҿл атқаратынын кҿрсетеді. 
Бҧқаралық  ақпарат  қҧралдарында  ҽдептіліктің  тҥрлі  аспектілерін,  сыбайлас 
жемқорлыққа  қарсы  кҥрес,  мемлекеттік  билік  институттарын  нығайту,  сыбайлас 
жемқорлыққа  қарсы  кҥрес  заңнамасын  сақтау  мҽселелерін  жазу,  сыбайлас  жемқорларды 
ҽшкерелеу  мен жазалау  туралы хабарлау, сыбайлас жемқорлық іс-қимылдардың зияндылы-
ғы, оны қабылдамауға қатысты азаматтық пікірлер қалыптастыру қажет.Бҧл ҿте асқақ міндет 
жҽне оны жеке-дара іске асыру қиын. Осынау ҿте маңызды жҽне кҥрделі міндетті шешу ҥшін 
мемлекеттік  органдар  мен  қоғамның  барлық  кҥш-жігерін  біріктіру  қажет,  себебі,  жҥйелі 
кҿрініс  ретінде  сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  іс-қимыл  шараларын  ҽзірлеу  кешенді  жҽне 
дағдыдан тыс тҽсілдерді қажет етеді. 
 
 

 
295 
Қолданған әдебиеттер тізімі 
 
1.  Н.  Ҽ.  Назарбаев  туралы  шетел  басшылары  мен  танымал  саясаткерлер  не  дейді?  // 
http://www.egemen.kz/2012/07/06/340785/
 
2. Л. Зайниева. Мемлекеттік жастар саясаты: Қазақстан ҽлемдік тҽжірибе       тҧрғысында. – 
Алматы: Дайк-Пресс, 2009. – 284 б.  
3.  Аналитический  отчет  о  ходе  реализации  государственной  молодежной  политики 
Министерства 
образования 
и 
науки 
Республики 
Казахстан 
//|
http://www.edu.gov.kz/ru/dejatelnost/molodezhnaja_politika/informacionno_analiticheskaja_rabo
ta/realizacija_gosudarstvennoi_molodezhnoi_politiki_v_rk/proekt_koncepcii_gosudarstvennoi_mol
odezhnoi_politiki_do_2020_goda
 
4. Проект концепции государственной молодежной политики до 2020 года // Министерство 
юстиции Республики Казахстан//  
http://www.minjust.kz/ru/node/38994
 
5. Н. Назарбаев. Тҽуелсіздік белестері. – Алматы: Атамҧра, 2003. –  336 б. 
6.  Н.  Назарбаев.  Жҥз  жылға  татитын  он  жыл:  Н.  Назарбаевтың  ҚР  тҽуелсіздігінің  он 
жылдығына арналған салтанатты жиналыста сҿйлеген сҿзі. – Алматы: Атамҧра, 2001. – 112 
б.  
7. Н. Назарбаев. Қадірлі Қазақстаным деген қасиетті ҧғым ҽр жҥректе атой салып тҧруы тиіс 
//Егемен Қазақстан. - 2008. - 16 мамыр. - Б. 1. 
8.  Н.  Назарбаев.  Жаңа  онжылдық  жаңа  –  экономикалық  ҿрлеу  –  Қазақстанның  жаңа 
мҥмкіндіктері: 
Қазақстан 
халқына 
Жолдауы, 
2010. 
// 
http://www.udp-
rk.kz/kz/multimedia/video/2010
 
 
 
УДК 331 
 
УПРАВЛЕНИЕ ТРУДОВЫМИ РЕСУРСАМИ 
 
Ахметханов А.Қ.,Aslan_ak.kz@mail.ru 
Казахский  экономический университет им. Т. Рыскулова,  Алматы 
Научный руководитель – Г.К. Муханова 
 
В  данной  теме  сколь  важное  значение  имеет  управление  людьми  для  всех 
организаций  -  больших  и  малых,  коммерческих  и  некоммерческих,  промышленных  и 
действующих  в  сфере  услуг.  Без  людей  нет  организации.  Без  нужных  людей  ни  одна 
организация  не  сможет  достичь  своих  целей  и  выжить.  Несомненно,  что  управление 
трудовыми  ресурсами  является  одним  из  важнейших  аспектов  теории  и  практики 
управления.В 
настоящее 
время 
в 
условиях 
рыночных 
отношений 
успешное 
функционирование  предприятия  во  многом  зависит  от  количества  и  уровня  квалификации 
работников.  Достаточная  обеспеченность  предприятия  нужными  трудовыми  ресурсами  и 
рациональное  их  использование  имеют  большое  значение  для  увеличения  объемов 
производства и повышения его эффективности.  
В частности, от обеспечения предприятия трудовыми ресурсами и эффективности их 
использования  зависят  объем  и  своевременность  выполнения  всех  работ,  эффективность 
использования  оборудования,  машин,  механизмов  и  как  результат  –  объем  производства 
продукции  (работ,  услуг),  ее  себестоимость,  прибыль  и  ряд  других  экономических 
показателей.В  капиталистическом  рыночном экономике  любая  сфера  деятельности  должны 
знать,  что   квалифицированные  и  компетентные  кадры  (местные  и  иностранцы)  являются 
нашей  самой  большой  ценностью.  В  настоящее  время  происходит  глобальный  кризис  в 
области  трудовых  ресурсов  инновационных  технологии,  здравохранения,  образование,  для 
которого характерны острая нехватка высококвалифицированных работников.  

 
296 
Трудовые  ресурсы -  часть  населения  страны,  обладающая  физическим  развитием  и 
интеллектуальными  (умственными)  способностями,  необходимыми  для  трудовой 
деятельности [1]. В трудовые ресурсы входят как занятые, так и потенциальные работники. В 
современных  условиях  основными  источниками  пополнения  трудовых  ресурсов  являются: 
молодежь,  вступающая  в  трудоспособный  возраст;  военнослужащие,  высвобождаемые  из 
вооруженных  сил  в  связи  с  сокращением  численности  армии;  вынужденные  переселенцы 
и.т.д.  Количественные  изменения  численности  трудовых  ресурсов  характеризуются  такими 
показателями, как абсолютный прирост, темпы роста и темпы прироста. 
Стратегия  функционирования  и  развития  любого  предприятия  (организации) 
немыслима  без  обращения  к  персоналу.  Для  того  чтобы  обеспечить  эффективное 
функционирование  предприятия,  на  нем  должна  быть  сформирована  сильная  команда, 
способная поддерживать его высокий профессиональный авторитет. 
Управление трудовыми ресурсами включает в себя следующие этапы: 
1. Планирование ресурсов: разработка плана удовлетворения будущих потребностей в 
людских ресурсах. 
2. Набор  персонала:  создание  резерва  потенциальных  кандидатов  по  всем 
должностям. 
3. Отбор: оценка кандидатов на рабочие места и отбор лучших из резерва, созданного 
в ходе набора. 
4. Определение заработной платы и льгот: разработка структуры заработной платы и 
льгот в целях привлечения, найма и сохранения служащих. 
5. Профориентация  и  адаптация  введение  нанятых  работников  в  организацию  и  ее 
подразделения, развитие  у работников понимания того, что ожидает от  него организация и 
какой труд в ней получает заслуженную оценку. 
6. Обучение:  разработка  программ  для  обучения  трудовым  навыкам,  требующимся 
для эффективного выполнения работы. 
7. Оценка трудовой деятельности: разработка методик оценки трудовой деятельности 
и доведения ее до работника. 
8. Повышение,  понижение,  перевод,  увольнение:  разработка  методов  перемещения 
работников  па  должности  с  большей  или  с  меньшей  ответственностью,  развития  их 
профессионального опыта путем перемещения на другие должности или  участки работы, а 
также процедур прекращения договора найма. 
9. Подготовка руководящих кадров, управление продвижением по службе: разработка 
программ,  направленных  на  развитие  способностей  и  повышение  эффективности  труда 
руководящих кадров. 
Рабочая  сила представляет  собой  совокупность  физических  и  умственных 
способностей  человека,  его  способность  к  труду.  В  условиях  рыночных  отношений 
«способность  к  труду»  делает  рабочую  силу  товаром  [2]. Формы  движения  и  стоимость 
трудовых  ресурсов  (купля,  продажа,  обмен  рабочей  силы)  регулируются  с  помощью рынка 
труда. Рынок труда включает в себя следующие элементы:  
 
биржи труда (службы занятости);  
 
центры подготовки кадров; 
 
фонд занятости; пенсионный фонд;  
 
фонд содействия предпринимательству;  
 
благотворительные фонды и организации;  
 
рынок жилья. 
Цена  рабочей  силы  определяется  на  рынке  труда  в  зависимости  от  ее  качества  и 
баланса спроса и предложения. Рынок труда является основным регулятором оплаты труда и 
занятости.  На  рынке  труда  возникает  конкуренция  между  работниками  за  рабочие  места  с 
высокой  оплатой,  дополнительными  социальными  гарантиями,  престижными  и 
привлекательными,  открывающими  перспективу  по  службе;  между  работодателями  за 
наиболее квалифицированную рабочую силу. 

 
297 
Однако  труд  имеет  не  только  экономическую,  но  и  социальную  ценность,  так  как 
является источником дохода, определяет социальный статус человека в обществе. Поэтому 
одной  из  важнейших целей  государства является  обеспечение  возможна  более  полной 
занятости населения и наиболее благоприятных условий труда.  
Задачи  государственной  политики  в  сфере  занятости  состоят  в  снижении 
безработицы, увеличении занятости населения и развитии рынка труда.  
Выдвижение  проблем  занятости  в  центр современной экономической  и  социальной 
политики государства означает, что данное явление рассматривается не только как результат 
экономического  роста  и  макроэкономических  реформ,  но  и  как  качество  эффективности 
использования  главных  факторов  производства,  определяющего  уровень  развития 
экономики и социального положения населения. 
Основная  цель  преобразований  –  создание  условий  для  вывода  самозанятых  в 
легальную  рыночную  среду  посредством  создания  открытых  рабочих  мест,  поддержки 
прозрачной,  подотчетной  фискальным  и  другим  контролирующим  органам  трудовой 
деятельности, содействие в организации собственного дела.  
Очевидно, что безработные и самозанятые казахстанцы – это значительный кадровый 
резерв национальной экономики и, в частности, малого и среднего бизнеса, который, в свою 
очередь,  сам  создает  большое  количество  рабочих  мест.  Казахстан,  как  известно,  –  страна 
исключительно  обеспеченная  многими  видами  природных  ресурсов,  однако  главное 
богатство государства – это его граждане, человеческий потенциал [3].  
Именно  показатели  качества  жизни,  образования,  здоровья  нации,  обеспеченности 
рабочими  местами,  уровней  доходов  и  потребления  должны  стать  самыми  верными 
индикаторами  развития  нашей  страны,  считаю,  что  именно  в  этом  заключается  один  из 
главных посылов программной статьи главы государства. 
В  современном  высококонкурентном  мире  большое  значение  имеют  не  только 
уровень образования, но и креативность, нестандартность мышления, гибкость, активность и 
мобильность каждого работника. В этой связи успешность выполнения поставленных задач в 
области обеспечения занятости зависит не только от деятельности государственных органов, 
но  и  от  самих  граждан,  от  их  внутреннего  настроя,  желания  работать,  учиться, 
саморазвиваться,  повышать  самодисциплину,  брать  на  себя  ответственность,  принимать 
решения, проявлять инициативу. 
Наши Казахстанцы очень ценят образование, но это не выражается в жажде знаний, а 
чаще  подменяется  стремлением  заполучить  диплом.  Добиться  успеха  желают  многие,  но 
упорно  для  этого  трудиться  готовы  лишь  единицы.  В  Казахстане  «сидеть  на  шее  у 
родителей» не так стыдно как работать уборщиком или выполнять иную «черную» работу. 
Разбогатевший сородич должен помогать своим родственникам и как можно больше, 
он не имеет права быть бережливым как того требуют законы бизнеса, иначе получит славу 
жадного  человека.  Если  бизнесмен  не  окружен  роскошью,  значит,  дела  его  идут  не  очень 
хорошо.  Бывает  и  так,  что  человек  тратит  последнее  только  ради  того,  чтобы  иметь 
репутацию человека преуспевающего. 
Совершенно  очевидно,  что  с  таким  набором  ценностных  ориентиров  построить 
индустриально-инновационную  экономику,  демократическую  политическую  систему  вряд 
ли  удастся.  Они  им  противоречат.  Нельзя  создавать  инновации  не  имея  знаний,  строить 
конкурентные  бизнесы,  не  желая  работать,  бороться  с  коррупцией  поощряя  само  ее 
существование. 
Одно  радует:  похоже,  что  проблемами  ориентиров  общества  всерьез  занялся  Глава 
государства.  В  своей  статье,  посвященной  вопросам  социальной  модернизации,  он  четко 
обозначил  важность  честного  труда  и  образования  для  будущего  страны.  Надеюсь,  что 
импульс  данный  Президентом  подтолкнет  процесс  формирования  ценностей  нашего 
общества. 

 
298 
Стоит  отметить,  что  обеспечение  продуктивной  занятости  является  одним  из 
основных приоритетов социально-экономической политики любого государства.Рынок, как и 
демократия, это, прежде всего, процесс, а значит, конца здесь не предполагается.  
Проблему  безработицы  тоже  нельзя  решить  раз  и  навсегда.  Всегда  будут  новые 
вызовы,  изменения  и  переделы.  Население  не  может  решать  вопрос  занятости  полностью 
самостоятельно,  иначе  в  процессе  эволюции  не  возник  бы  институт  государства.  Именно 
государственный  аппарат  должен  прилагать  главные  усилия,  чтобы  поставка  экологически 
чистых овощей и ягод в Европу, баранины на рынки арабских стран,  развитие внутреннего 
туризма,  выращивание  скаковых  лошадей  и  прочие  потенциальные  ниши  превратились  в 
реальные  линии  жизни  и  дали  рабочие  места.  В  противном  случае  кардинальное  (скорее 
всего болезненное) кадровое обновление не обойдет стороной и чиновничий корпус. 
  
Литература: 
 
1. Егоршин А.П. - Управление персоналом. - Нижний Новгород:НИМБ, 1999. 
2. Дятлов В.П., Кибанов А.А., Одегов Ю.Г. и др.  «Управление персоналом».  - М:Academia, 
2005. 
3.  Саткалиева,  Т.  С.  Управление  персоналом:  учебное  пособие.  -  Алматы:  КазЭУ  им.  Т. 
Рыскулова, Изд-во «Экономика», 2007. - 295 с.  
 
 
УДК(339.187.44(574)) 
 

жүктеу/скачать 3,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: