Сборник трудов международной научно-практической конференции «Современные экономические проблемы в области финансов, учета, управления и туризма»

569

 

 

3

 

Маржиналдық табыс (1-2 жол)

 

120000

 

4

 

Тұрақты шығыстар

 

68500

 

5

 

Таза пайда (немесе зиян) (3-4 жол)

 

51500

 

Ескерту - [2] көзі бойынша автормен құрастырылған.

 

 

Туристік нарықтың  өзінше  ерекшеліктері  бар.  Егер  дүниежүзілік  нарықта 

тауарлардың бағасына экспорт шығыны кірсе туристік қызметтердің бағасына 

туристердің  көліктік  шығыны  да  кіреді.  Негізгі  туристік  нарықтың  басқа 

нарықтардан айырмашылығы, міне, осында.  

Бухгалтерлік  есептің  маңызды  элементі  туристік  фирмалардың 

қызметтерді  жеткізушілер  және  тұтынушылармен  өзара  қарым-қатынастарды 

құжаттық рәсімдеу болып табылады. 

Қазіргі  кезде  туризм  индустриясы  үш  айрықша  қасиеттерімен 

ерекшеленеді:  біріншіден,  туристік  мекемелердің орналасуындағы ресурстарға 

болжам;  екіншіден,  туристік  қызмет  көрсетудегі  мезгілдік;  үшіншіден  туризм 

инфрақұрылымының даму деңгейіне жоғары талап.  

 

Әдебиет: 

1.

 

Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы 

2.

 

2001  ж.  13  маусымдағы

  №  211-ІІ Қазақстан  Республикасының  Заңы 

(2010.19.03. берілген өзгерістер мен толықтырулармен) 

3.

 

Қаржылық есеп бeрудің халықаралық стандартгары. – Алматы: 2001. 

4.

 

Бейсенбаева  А.К,  Туризмдегі  бухгалтерлік  есеп.  Оқу  құралы.  –  Алматы:  Заң 

әдебиеті, 2008. 

 

 

ТУРИЗМ САЛАСЫНДАҒЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ НЕГІЗДЕРІ 

 

Досманбетова А.С. 

Алматы Менеджмент Университеті 

г. Алматы, Республика Казахстан 

 

E-mail: Adosmanbetova@mail.ru 

 

 

Еліміздің  ең  маңызды  мақсаты  экономикалық  өсу  дамыту  болып 

табылады. Әлемдік туризм және қонақ үй бизнесі көптеген елдерде ең ірі және  

жоғары  өнімді  болып  табылады,  оған  қоса,  экономиканың  ең  серпінді 

секторлары,  халықтың  экономикалық  әл-ауқатына  ықпал  ету,  әлеуметтік-

мәдени және саяси ортасын ілгерілетуде маңызды рөл атқарады.  

Туризм  қызмет  саласы  ретінде  ұсынылатын  қызметтердің  сипатына 

байланысты  белгілі  бір  мүмкіндіктерді,  сату  нысанын,  жұмыс  сипатын 

570

 

 

иеленеді.  Туристік  бизнес  ең  жоғары  рентабельді  және  экономиканың 

қарқынды дамып келе жатқан салаларының бірі болып табылады. 

Қазақстандағы туристік қызмет нарығы экономиканың ең 

дамыған  саласы  болып  табылады.  Туризмнің  ерекшеліктері  -  қызмет 

саласында атқарылатын жұмыс, сату формасы мен еңбек сипатына байланысты. 

Ал,  туризм  саласындағы  бизнесті  ұйымдастыру  —  тікелей  тұрақты  дамыған 

компаниялардың  көрсететін  қызметіне  дұрыс  есеп  жүргізуге  байланысты. 

Осыған  байланысты  туристік  қызметтің  дамуы  бухгалтерлік  есеп  саласында 

жоғары мамандандырылған қызметкерлерді қажет етеді. 

Қазіргі  заманғы  бухгалтер  тек  бухгалтерлік  есеп  саласында  ғана  емес, 

сонымен қатар салық салу, басқару есебі және экономикалық талдау саласында 

да  білімінің  кең  деңгейін  қамтуы  керек.  Жеті  кластерлік  бастаманың  ішінде 

туристік  индустрияның  экономиканың  басым  секторларының  бірі  ретінде 

танылуы оны дамытуға жаңа серпін берді. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 

туризм  саласындағы  белгілеген  барынша  маңызды  міндеттерінің  бірі  — 

Қазақстанды Орталық Азиялық өңірдегі туризм орталығына айналдыру. 

Мемлекеттік  бағдарлама  Республикада  қазіргі  заманғы  тиімділігі  жоғары 

және  бәсекеге  қабілетті  туристік  индустрия  құруға  және  экономиканың 

сабақтас  секторларын  дамытуды  қамтамасыз  етуге  мүмкіндік  береді.  Ол 

туризмді  дамыту  саласындағы  мемлекеттік  саясаттың  стратегиясын,  негізгі 

бағыттарын, басымдықтарын, міндеттері мен іске асыру тетіктерін айқындайды 

және туризм инфрақұрылымын дамытуды, осы саланы мемлекеттік реттеу 

мен  қолдаудың  тиімді  тетігін  құрудың,  туристік  әлеуетті  арттырудың,  елдің 

тартымды  туристік  беделін,  рекреациялық  шаруашылық  мамандануы  бар 

аймақтарды  қалыптастырудың  негізгі  аспектілерін  қамтиды.  Қазақстан 

Республикасының теңдесі жоқ табиғи және мәдени әлеуетіне негізделген қазіргі 

заманғы  туристік  индустрия  —  туризмнің  туристік  қызмет  көрсетулердің 

халықаралық  саудасы  жүйесіне  кіруінің  табиғи  жүйе  жасаушы  факторы, 

неғұрлым  серпінді  дамушы  жән  өзінің  капитал  сыйымдылығына  қарамастан, 

салынған  капиталға  қайтарымы  жөнінен  тиімді  салалардың  бірі  болып 

табылатынына көз жеткізіп отырмыз. 

Қазақстан Республикасында туристік индустрияның дамуы 

халықтың әл-ауқат деңгейінің өсуінің нәтижесі болып табылады. Туристік 

қызметтерге қол жетерлік, олардың сапасы және әр түрлілігі демалыс нысанын 

таңдауда  да  маңызды  фактор  болып  табылады.  Кәсіпкерлер  үшін  туристік 

бизнестің тартымдылығы келесі себептерге байланысты: 

— шағын бастапқы инвестициялар; 

— туристік қызметтерге өсетін сұраныс; 

— жоғары деңгейлі пайдалылық; 

— шығындар ақталуының ең қысқа мерзімі. 

Қазіргі кезде Қазақстанда демалысты жайлылықпен және 

қауіпсіздікпен қамтамасыз ететін туристік қызметтерді көрсететін туристік 

компаниялар желісі дамыған. 

Қазақстан  Республикасы  экономикасының  салаларының  бірі  ретінде 

туристік  қызметтің  құқықтық,  экономикалық,  әлеуметтік,  ұйымдастыру 

571

 

 

негіздері «ҚР Туристік қызмет туралы» Заңында анықталған. Осы Заңға сәйкес 

туристік қызмет — турагенттік және туроператорлық болып бөлінеді. 

Қазіргі  кезде  туризмнің  дамуы  қарқын  алып  келеді.  Ол  туристік  қызмет 

көрсету  нарығын  қалыптастырып,  туристік  бизнесті  жолға  қойды.  Туризм  — 

Қазақстан  Республикасында  азаматының  уақытша  кетуі  (саяхаты),  шетелдік 

азаматтардың  және  тұрақты  мекен—  жайы  мен  азаматтығы  жоқ  тұлғалардың 

емделу,  танымдық,  кәсіби-іскерлік  және  т.б.  сапарлары.  Туристік  бизнестегі 

субъектілердің  қалыптасқан  шаруашы-  лық  жүргізу  жағдайында  бухгалтерлік 

есеп  жүйесін  нақты  ұйымдастыру  керек,  қаржылық  есеп  берулерді 

пайдаланушыға  уақытылы  және  шынайы  жасап  ұсынуы  қажет,  активтер  мен 

тапсырмалардың жағдайы туралы мәліметтерді уақытылы алу. 

Туристік 

бизнестегі  бухгалтерлік 

есептің  жүргізу 

тәртібі  ҚР 

Конститутциясында,  ҚР  Азаматтық  кодексінде,  2001-ші  жыл-  дың  13 

маусымындағы №211 — II (22.02.02 ж. № 296 — II өзгертулермен) «Қазақстан 

Республикасында  туристік  қызметтер  туралы»  Қазақстан  Республикасы 

Заңында реттелген. Қар- жылық есеп берудің жалпы қабылданған Халықаралык 

стан-  дартына  сәйкес  принциптердің  екі  тобы  бөлініп  көрсетіледі:  негізгі 

принциптер  (есептеу  және  үздіксіз  қызмет);  ақпараттардың  сапалы 

сипаттамалары (түсініктілігі, орын- дылығы, сенімділігі және салыстырылуы). 

Есептік  саясатқа  мыналар  қарастырылуы  керек:  туристік  бизнестегі 

олардың  есептік  ерекшеліктері;  шоттардың  жұмыс  жоспары;  шаруашылық 

операцияларын рәсімдеуге қолданыла- тын бастапқы құжаттардың формалары; 

түгендеуді жүргізу  тәртібі  және  тауарлы-материалдық  қорларды,  мүлікті  және 

тап-  сырмаларды  бағалау  әдістері;  құжат  айналымы  тәртібі,  есептік 

ақпаттартарды  өңдеу  технологиясы  және  бухгалтерлік  есепті  ұйымдастыруға 

аса қажетті басқа шешімдер. 

Қазақстан  Республикасында  бухгалтерлік  есептің  жалпы  әдістемелік 

басшылығының негізінде Бухгалтерлік есептің әдіс- темелік департаменті және 

ҚР Қаржы министрілігі жүзеге асырылады. 

Қазіргі  уақытта  туризм  саласы    -  эконолмиканың  перспективалы 

саласынының  бірі  болып  табылады.  Тарихи-мідени  ескерткіштерді,  табиғи 

ресурстармен  кең  қолдануда  туризм  тұрғындардың  жұмысбастылық  деңгейін 

көтеруге  және  тауар  өнімін,  қызмет  көрсету  өнімділігін  жоғарлатуға  ыөпал 

етеді.  Туризм  саласынының  табыстары  мен  шығындары  экономика дамуының  

маңызды  көрсеткіштерінің  бірі  болып  табылады.  Жоспарлау  ,  зерттеулер 

салаларында  осы  көрсеткіштердің  статистикалық  мәлеметтері  маңызды 

атрибут.  Бұл  орайда  екі  негізігі  мәселе  –  табысыты  тану  және  бағалау  мен 

шығындар көлемін анықтау өзекті  сипат алады.  

Табыс  —  компанияның  әдеттегі  қызметі  барысында,  осындай  ағын 

акционерлердің  жарналары  есебінен  болатыннан  өзге  капиталдың  ұлғаюына 

әкеліп соқтырғанда туындайтын кезең ішіндегі экономикалық пайданың жалпы 

ағыны.  18  IAS  Халықаралық  қаржы  есептілігінің  стандарты  бойынша  қаржы 

есептілігін  дайындау  және  таныстыру  принципте-  рінде  акционерлердің 

салымдарымен  қатысы  жоқ  капиталдың  көбеюіне  әкеліп  соқтырған  есепті 

кезеңінің  ішінде  активтердің  көбеюі  немесе  азаюы  немесе  міндеттемелердің 

572

 

 

азаюы ныса- нында табыс экономикалық пайданың ұлғаюы ретінде таныла- ды. 

Табысқа  компанияның  түсімі  де,  басқа  түсімдер  де  кіреді.  Компанияның 

табысы  —  олар  қызметтің әдеттегі  түрлерінен  келіп  түскен  қаражаттың  түсуі, 

олар әр түрлі аталады, оның ішінде сату, сыйақы, пайыздар, дивидендтер және 

лицензиялық төлемдер. Осы стандарттың мақсаты белгілі бір операциялардың 

және  жағдайлардың  түрлерінен  пайда  болатын  табыстардың  есептеу  тәртібін 

анықтауынан  тұрады.  Табысты  есепке  алу  кезіндегі  басты  мәселе  оны  тану 

кезеңін  анықтаудан  тұрады.  Табыс  компанияның  сенімді  түрде  өлше-  нетін 

болашақ  пайданы  алу  мүмкіндігі  болған  жағдайда  таныла-  ды.  Осы  18-ші 

стандарт  бұл  белгілерді  қанағаттандыратын  жағдайларды  анықтайды  және 

осылайша табыс танылады. Сонымен қоса, оның ішінде бұл белгілерді қолдану 

бойынша тәжірибелік нұсқаулар бар. 

Табысты бағалауда төмендегідей талаптар қойылады:  

1.  Табыс  алынған  немесе  алынуға  тиіс  қарама-қарсы  ұсыну  әділ  құны 

бойынша бағалануы тиіс. 

2.  Операциядан  пайда  болатын  табыс  сомасы,  әдетте,  ком-  пания  және 

сатып алушы немесе акцияны пайдаланушы арасын- дағы шартпен анықталады. 

3.  Көпшілік  жағдайда  қарама-қарсы  ұсыну  ақша  қаражаты  немесе  оның 

баламалары  нысанында  ұсынылады,  ал  табыс  сомасы  —  алынған  немесе 

алынуы күтілетін ақша қаражаттары- ның немесе оның баламаларының сомасы. 

Табыстың танылуы тиіс негіздері: — пайыздық табыс 39 IAS Халықаралық 

стандартының  9  және  AG5-AG8  параграфтарында  белгіленгендей  пайыздық 

тиімді  ставкасы әдісі  негізінде  танылуға  жатады;  —  лицензияланған  төлемдер 

тиісті  шарттың  мазмұнына  сәй-  кес  есептеу  әдісі  бойынша  танылуы  тиіс;  — 

дивидендер акционерлердің төлемді алуына құқығы орна- ғанда ғана танылуы 

тиіс.  Табысты  тану  белгілі  бір  шартқа байланысты  анықталады,  яғни  туристік 

өнімді  сатудан,  қызмет  көрсетуден,  туристік  ұйымдардың  активтерін  жалға 

беру  кезінде.  Ерекшелігі  сонда,  экономикалық  пайда  келісім  шартта 

қарастырылуына байланыс- ты кәсіпорын қызметіне тиісті және мүмкіншілігіне 

пайданың сомасымен анықталады. 

Туристік  өнім.  Туристік  қызмет  пакеті.  Туристік  өнімдер  мен  қызмет 

көрсетулерге  байланысты  шығындар.  Туристік  өнімді  шығаруға  және  қызмет 

көрсетуге  байланысты  шығындарды  есепке  алу.  Туристік  шығындар  көлемін 

тауарлар  мен  қызметтерге  нақты  шығындар  бойынша  қолданыстағы 

жеңілдіктер  мен  бағаларды,  шайлықтар  және  өзгелерін  есепке  ала  отырып, 

оларды  қолма-қол  ақшамен,  жолдық  чектермен  ,  кредиттік  карточкалар 

бойынша  және  басқа  да  жолдармен  төлеу  нысанына  қарамастан  белгілеу 

ұсынылады.  Туризм  статистикасының  басты  және  неғұрлым  қиын 

проблемалардың бірі туристік шығындар құрамын тәртіпке келтіру болып қала 

береді. 

Туризм  индустриясының  мемлекеттік  бюджетке  түсіретін  валюталық 

түсімі,  орта  және  шағын  бизнеске  көмегі,  тауар  мен  қызмет  көрсету  нарығы 

арқылы  аймақтардың  экономикасының  дамуына  ықпалы  өте  зор.  Сонымен 

қатар,  туризмнің  қоғамдық,  әлеуметтік-экономикалық  дамуы  келесі 

көрсеткіштермен  сипатталады.  Қазақстанда  400-ден  астам  туристік  фирмалар 

573

 

 

қызмет  етеді,  80  елдің  туристік  фирмаларымен  келісім  жасаған.  Туризмнің 

дамыған  аймақтары  -Алматы,  Шығыс  Қазақстан,  Қарағанды,  Павлодар, 

Оңтүстік Қазақстан облыстары, сондай-ақ Алматы және Астана қалалары. Осы 

облыстардың және қалалардың туристік  фирмалары қызмет көрсетудің 88%-ін 

құрайды. 

Қазақстан  туризмнің  дамуына  түрткі  болған  Президенттің  бұл  салаға 

басымды  сала  ретінде  көңіл  бөлуі.  Үкімет  тарапынан  Қазақстан  туризмінің 

және елдің бет-бейнесін жасауға ( 2000-2003) байланысты шаралар болды. 

Туризмді  дамыту  үшін  әлеуметтік-экономикалық  фактордың  ықпалы 

жоғары.  Олардың  ішінде  маңыздысы:  мемлекеттің  әлеуметтік  саясаты, 

жұмыстан  бос  уақыт,  урбанизацияның  өсуі,  білім  және  мәдениеттің,  орташа 

өмір  сүрудің  деңгейі,  жылдық  демалыс  күндері  мөлшері,  халықтың  өмір 

сүруінің деңгейі, табысы, туристік белсенділік жатады. 

Қазақстанның  әлеуметтік-экономикалық  даму  деңгейі  қазіргі  кезде 

туризмнің жаппай дамуын тежеп отыр. Қазақстандағы туризмнің даму бағыты 

шоп-туризмді  ұйымдастырумен  байланысты,  яғни  материалдық  қажеттіліктен 

туындап отыр. Қазіргі кезде ТМД елдерінде туристерді тарту үлкен бәсекеге ие 

болып отыр. Көрші елдер Ресей, Өзбекстан, Қырғызыстан, Монголия туризмді 

дамытуға барлық күшін салуда, және қазір Қазақстанды басып алуда. 

Мақсаттарымен  міндеттерге  сәйкес  туристік  саланы  дамытудың  мынадай 

негізгі бағыттары белгіленеді: 

▪

 

Туристік қызметті мемлекеттік реттеу.

 

▪

 

Туризм инфрацүрылымын дамытпу 

 

▪

 

Маркетинг стратегиясын әзірлеу

 

▪

 

Қазақстанның туристік бейнесін қалыптастыру

 

▪

 

Туристердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету.

 

Осы  Тұжырымдама  Қазақстан  Республикасында  туризмді  дамытудың 

негізгі  мақсаттарын,  міндеттЬрін  және  басымдықты  бағыттарын  айқындайды. 

Алға  қойылған  міндеттерді  іске  асыру  және  көрсетілген  мақсатқа  қол  жеткізу 

үшін  Қазақстан  Республикасында  Туризмді  дамытудың  мемлекеттік 

бағдарламасын әзірлеу қажет. 

Бухгалтерлік  есепке  алу  -  туристік  ұйымдардың  туризмнің  дамуы  мен 

өнімділігін    арттыру  негізінде  ішкі  бақылау  жүйесінің  негізгі  элементі  болып 

табылады. 

Туристік  ұйымдардың  қаржылық  және  шаруашылық  қызметінің  

эстрадалық  күрделілігі,  өзектілігі,  басқа  да  құжаттардың  болмауы,  назарға 

туризм  саласының  ерекшеліктерін  қабылдауға,  қаржылық  және  шаруашылық 

қызметін  және бухгалтерлік есепке алу, туризм саласындағы кәсіпорындарды 

жан-жақты  зерттеуге,  салалық  нұсқаулар  мен  ұсыныстар  қажеттігін  туғызып, 

оны  шешу  жолдарын  анықтауға  негіздейді.  Осы  орайда,  туристік  қызметті 

дамыту,  бухгалтерлік  есеп  саласында  жоғары  білікті  мамандар  қажеттігін 

тудырады. 

Туристік  бизнестегі  бухгалтерлік  есепке  алу,  бізге  туристік  ұйымдарда 

есепке иелену дағдыларын меңгеруді қамтамасыз етеді, туристтік  ұйымдардың 

574

 

 

қызметін  реттейтін  заңдар  мен  нормативтік  құқықтық  актілерді  зерттеу 

мүмкіндігі,  бухгалтерлік  есептеу  мен  қаржылық  есептілікті  дайындау, 

ұйымдастыру ерекшеліктері туралы ақпаратты ашып көрсетуді көздейді. 

 

Әдебиет: 

1 Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлiк есепке алу және қаржылық есеп 

беру туралы» Заңы. 2007 ж. (өзгертулер мен толықтырулар енгiзiлген) 

2  Қазақстан Республикасының «Аудиторлық қызмет туралы Заңы». 1998. 

3  Қазақстан Республикасының Салық Кодексі. 

4 Қазақстан Республикасының Туризм туралы Заң. 

5  Бухгалтерлiк есептiк шоттардың жұмыс жоспары, Қазақстан 

Республикасының Қаржы министрлiгi.— Алматы: 2007. 

6 Бухгалтерлiк есептiң стандарттары.— Алматы: 1999. 

7 Қаржылық есеп берудiң халықаралық стандарттары.— 2001. 

8 Әбдiқалықов Т. «Бухгалтерлiк есеп және аудит».— Алматы:2000. 

9 Әбдіманапов Ә. «Бухгалтерлік және қаржылық есеп принциптері». Оқулық.— 

Алматы: 2006. 

10 Байдәулетов М., Байдәулетов С.М. «Аудит»: Оқу құралы.— Алматы: Қазақ 

Университеті, 2004. 

11 Дюсембаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. «Кәсiпорынның 

қаржылық жағдайын талдау».— Алматы: 2001. 

12 Кеулiмжаев Қ.Қ., Әжiбаева З.М. т.б. «Қаржылық есеп».— Алматы: 2001. 

13 Назарова В.Л. «Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік есеп»: 

Оқулық.— Алматы: Экономика.— 2005. 

14 Радостовец В.К. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп».— Алматы: 2002. 

15 Рахимбекова Р.М., «Финансовый учет на предприятии»: Учебник.— 

Алматы: Экономика.— 2005. 

16 Сейдахметова Ф.С. «Современный бухгалтерский учет». – Алматы: — 2000. 

17 Султанова Б.Б., Учебное пособие. «Налоговый учет»– Алматы: 

Экономика.— 2007. 

 

18 Смыкова М.Р., Туризм: экономика, менеджмент и маркетинг. Алматы: 

Юридическая литература.— 2007. 

19 Ердавлетов С. География туризма Казахстана, Алматы 1993. 

20 Досманбетова А.С Бухгалтерский учет в туризме и гостиничном бизнесе, 

Алматы 2013. 

 

 

СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ МЕТОДОВ АМОРТИЗАЦИИ ОСНОВНЫХ 

СРЕДСТВ 

 

Ефременко Е.В., Аленкина Н.А. 

Луганский государственный университет имени Владимира Даля, 

г. Луганск, Луганская Народная Республика  

E-mail: efre-elen@mail.ru 

575

 

 

Научный руководитель: к.э.н., доцент Ефременко Е.В. 

 

 

Основные  средства  относятся  к  амортизируемому  имуществу,  в 

бухгалтерском  и  налоговом  учете  по  ним  начисляют  амортизацию,  которая 

представляет  собой  постепенное  перенесение  стоимости  основных  средств  на 

себестоимость готовой продукции (выполненных работ, оказанных услуг). 

Предпосылками  формирования  амортизационной  политики  предприятия 

является  исследование  исторических  и  современных  методов  амортизации.  В 

20  –  30-е  гг.  ХХ  ст.  В.А.  Васильев  и  А.И.  Буянов  предложили  графические 

методы  расчета  оптимального  срока  эксплуатации  основных  фондов.  В 

дальнейшем на основании этих моделей в Советском Союзе рассчитывали все 

нормы амортизационных отчислений − по критерию оптимальности «минимум 

издержек  производства».  Математик,  экономист  и  военный  инженер 

Н.М. Филоненко-Бородич 

в 

1925 

г. 

предложил 

стохастическую 

(вероятностную)  модель  развития  амортизационного  процесса  на  отдельном 

предприятии.  Этот  метод  моделирования  и  исследования  амортизационного 

процесса  не  получил  дальнейшего  развития.  Позднее  (в  50  –  80-е  гг.)  Я.Бы. 

Кваша,  С.Есть.  Канторер  разработали  методы  определения  сроков 

эксплуатации  основных  фондов  для  разных  отраслей.  Польский  экономист 

А. Ланге  и  советские  экономисты  А.А.Лурье,  В.Н.  Лившиц,  А.Б.  Залесский  и 

многие  другие  предложили  так  называемую  актуариальную  норму 

амортизации.  Польский  экономист  М. Калецкий  исследовал  влияние 

амортизационного  процесса  на  эффективность  инвестиций.  Немецкие  ученые 

К.  Маттерн  и  С.  Танхойзер  исследовали  возможность  применения 

арифметической  и  геометрической  прогрессий  для  дегресивних  и 

прогрессивных 

методов 

расчета 

амортизационных 

отчислений. 

На 

современном  этапе  амортизацию  в  значительной  степени  рассматривается  не 

как  объективное  экономическое  явление,  а  искусственно  придуманный 

экономистами 

механизм 

перераспределения 

прибыли. 

Негативными 

последствиями  такого  подхода  является  образование  двух  видов  учета: 

бухгалтерского и налогового [1]. 

Методы  амортизации  —  методика  по  которой  рассчитывается 

амортизация.  Существует  много  методов  начисления  амортизационных 

отчислений.  Наиболее  принципиально  отличаются  методы  начисления, 

основанные  на  употреблении  времени  и  объема  производства.  Методы, 

основанные  на  учете  фактора  времени,  осуществляют  распределение  всей 

массы  амортизации  на  весь  установленный  срок  службы  без  учета  объема 

производства.  При  этом  различаются  пропорциональный  (прямолинейный), 

дегресивний (ускоренный) и прогрессивный (замедленный) методы начисления 

амортизации. 

Известные  отечественные  экономисты  предложили  рассмотреть  методы 

начисления амортизации, выбор которых они оговорили, ссылаясь на МСБУ 16. 

Эти  методы  они  классифицировали  по  времени  использования,  количеству 

единиц  и  проиллюстрировали  их  на  примерах.  Поскольку  МСБУ  16  не  дает 

576

 

 

полного  перечня  методов  амортизации,  в  исследовании  предлагается 

трансформированная  классификация,  в  которой  учтены  совокупности  методов 

амортизации основных средств за время использования (методы равномерной и 

ускоренной амортизации) и количеством единиц (производственный), которые 

рекомендовано применять в Украине. 

Пропорциональное начисление амортизации основного капитала, согласно 

упомянутой выше классификации, может осуществляться методами начисления 

амортизации  пропорционально  времени  эксплуатации  объекта  основного 

капитала и к объему выполненных работ. 

Равномерное  и  пропорциональное  списание  стоимости  основных  средств 

согласно  времени  их  эксплуатации  называют  равномерной  амортизацией,  ее 

можно реализовать, используя метод прямолинейного списания. Использование 

данного  метода  означает,  что  стоимость  объекта  основного  капитала  можно 

списывать  равными  долями  в  течение  периода  использования  оборудования. 

Суть  метода  равномерного  списания  заключается  в  том,  что  к  расходам 

текущего  периода  засчитывается  всегда  одна  и  та  же  часть  стоимости  актива 

(покупная стоимость) (за минусом установленной ликвидационной стоимости) 

на  протяжении  всего  указанного  периода  полезного  использования  этого 

основного средства. 

Преимущества прямолинейного метода амортизации: простота подсчетов и 

равномерность  разделения  сумм  амортизационных  отчислений  между 

отчетными  периодами.  Это  позволяет  обеспечить  удобное  приравнивания 

себестоимости продукции с оборотом (доходами от продажи). 

Недостатки  прямолинейного  метода  амортизации:  не  учитывается 

моральный износ основного капитала и различная производственная мощность 

активов  в  различные  периоды  их  использования  и  необходимость  проведения 

ремонтных  работ  в  последние  годы  использования.  Главный  недостаток  –  в 

определенных  случаях  сложно  определить  производительность  некоторых 

объектов основных средств. 

Основные производственные фонды предприятий проходят хозяйственный 

кругооборот, состоящий из следующих стадий: износ, амортизация накопления 

средств  для  полного  восстановления  основных  фондов,  их  замена  путем 

капитальных  вложений.  Все  объекты  основных  фондов  подвержены 

физическому  износу  и  моральному  устареванию,  то  есть  под  воздействием 

различных  факторов  теряют свои  свойства,  приходят  в  негодность  и  не  могут 

далее выполнять свои функции. 

Физический  износ  может  быть  частично  возмещен  за  счет  ремонта, 

реконструкции и модернизации. Моральное устаревание проявляется в том, что 

основные  фонды  по  всем  своим  характеристикам  уступают  новейшим 

образцам.  Поэтому  периодически  возникает  необходимость  замены  основных 

фондов,  особенно  их  активной  части.  При  этом  в  современной  экономике 

главным фактором, определяющим необходимость замены, является моральное 

устаревание. 

Амортизацию  можно  определить  как  процесс  постепенного  переноса 

стоимости  средств  труда  на  стоимость  готовой  продукции.  Порядок 

577

 

 

амортизации основных средств установлено П(С)БУ 7. В соответствии с ними в 

бухгалтерском  учете  амортизируется  стоимость  всех  объектов  основных 

средств, за исключением земли и незавершенных капитальных инвестиций [2]. 

Наиболее 

существенным 

элементом 

амортизационной 

политики 

предприятия  является  метод  начисления  амортизации  основных  средств, 

поскольку именно методы являются экономическим рычагом ее регулирования. 

Методы начисления амортизации основных средств в бухгалтерском учете 

ЛНР  почти  полностью  повторяют  международные  стандарты.  Пунктом  26 

П(С)БУ  7  «Основные  средства»  предусмотрено  начисление  амортизации 

основных средств с применением пяти методов: 

прямолинейный  (прямолинейного  списания)  уменьшения  остаточной 

стоимости; 

процентный; 

ускоренного уменьшения остаточной стоимости; 

кумулятивный (суммы цифр лет); 

производственный (суммы единиц продукции). 

Предприятиям также предоставлена возможность выбрать нормы и методы 

начисления  амортизации,  предусмотренные  налоговым  законодательством. 

Некоторые  бухгалтера  ошибаются,  понимая  под  налоговым  методом 

применения  всех  правил  начисления  амортизации,  изложенных  в  налоговом 

законодательстве.  Если  придерживаться  такой  позиции,  то  будут  нарушены 

требования П(С)БУ 7, что недопустимо. На самом деле под налоговым методом 

следует  понимать  использование  соответствующих  коэффициентов  и 

распределение основных средств на группы и не более того, то есть помесячное 

начисление  амортизации,  продажа,  реконструкция,  улучшение  и  другие 

операции с основными средствами в бухгалтерском учете должны проводиться 

только в соответствии с П(С)БУ 7. 

В  связи  с  развитием  партнерских  отношений  с  РФ  интерес  вызывает 

сравнительный  анализ  методов  расчета  амортизации  с  ЛНР  и  РФ.  Так, 

нормативно  правовое  регулирование  данного  вопроса  в  ЛНР  осуществляется 

согласно [2], а в РФ - [3]. 

Сравнение методов расчета амортизационных отчислений, представлено  в 

табл.1. 

Таблица 1 

Методы расчета амортизации в ЛНР и в Российской Федерации  

Методы используемые в ЛНР 

Методы применяемые в Российской 

Федерации 

Прямолинейный метод (деление стоимости 

объекта, которая амортизируется на 

ожидаемый срок полезного использования) 

Линейный (расчёт осуществляется 

аналогично  прямолинейному методу) 

Процентный метод (начисляется путем 

умножения годового процента амортизации 

на остаточную стоимость объектов) 

Данный метод не применяется  

578

 

 

Ускоренный метод (отличается от 

прямолинейного (выраженного в 

процентах) только тем, что начисляется на 

остаточную стоимость объекта основных 

средств и  при этом сумма амортизации 

умножается на 2) 

Уменьшаемого остатка (использование в 

первые года эксплуатации объекта 

увеличенных  норм амортизации. Это 

оправдано снижением  качеств объекта 

основных средств в процессе эксплуатации. 

Сумма ежемесячных  амортизационных  

отчислений определяется по процентному 

соотношению  отчислений для расчетного  

периода, принятым руководством 

предприятия). 

Кумулятивный метод (сумма амортизации 

определяется при помощи умножения 

первоначальной стоимости объекта (за 

минусом ликвидационной стоимости) на 

кумулятивный коэффициент. 

Списание стоимости по сумме чисел лет 

полезного  использования основных средств. 

Производственный метод. Суть его в тому, 

что предприятие определяет  объем 

продукции, который планируется  

произвести с использованием конкретного 

объекта основных средств и исходя из этой 

суммы, рассчитывается размер амортизации 

на каждую гривну готовой продукции. 

Списание стоимости  пропорционально 

объемам  продукции, работ, услуг. 

 

Анализ таблицы 1 показал, что имеют места различия в перечне методов, 

их описании и методике расчета. 

Исходя  из  вышеизложенного,  следует  отметить,  что  одним  из  наиболее 

значимых вопросов формирования амортизационной политики предприятия на 

первое  место  выходит  вопрос  выбора  метода  амортизации.  При  этом,  следует 

отметить, что методы амортизации согласно международного, отечественного и 

российского законодательства имеют сходства, но не идентичны. 

жүктеу/скачать 7,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: