Семинар материалдары №2 «45minut kz Республикалық ұстаздарға арналған басылым»

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
разными учениками. Можно использовать различные техники постановки вопросов для всесторонней
поддержки обучения учеников, такие как побуждение, апробирование и переориентация.
Побуждение:  вопросы   для   побуждения   необходимы   для   получения   первоначального   ответа   и
оказания помощи в его корректировке, к примеру – упрощение формулировки вопроса, возвращение к
пройденному материалу, подсказки, частичное принятие того, что правильно, и побуждение к более
полному ответу.
Апробирование:  вопросы   для   апробирования   формулируются   таким   образом,   чтобы   помочь
ученикам давать более полные ответы, ясно выражать свои мысли, развивать свои идеи. Кроме того,
подобные  вопросы  направляют ученика   в  процессе  решения  задач,  к примеру:  «Вы не  могли  бы
предложить нам пример?».
Переориентация:  вопрос-перенаправление   другим   ученикам,   к   примеру:   «Кто-нибудь   может
помочь?».
Значение вопросов в диалогическом подходе для развития обучения определяется в:
стимулировании учеников к конструктивным и предметным суждениям и высказываниям;
развитии   у   учеников   неподдельного   интереса   и   положительных   эмоций   к   обучению;
любознательности и стимула к исследованиям;
содействии формированию и вербализации знаний;
поддержке креативного мышления;
развитии критического мышления;
развитии умения учиться друг у друга, уважать и ценить идеи других учеников;
углублении и концентрации мышления и действий посредством разговора и размышлений;
выявлении особых сложностей или недопонимания, которые могут затруднять обучение.
Руководство для учителя Второй (основной) уровень. (стр 254-255)
Каждый раз  на  уроке   в  классе  я наблюдала  за  разными  видами  бесед  учеников при  выполнении
разных заданий, в том числе на уроке одного из своих коллеги. Я обнаружила следующее; ученикам
стало   интереснее     учиться,   они   стали   задавать   больше   вопросов,   увереннее   стали   рассуждать,
участвовать в обсуждении разной информации. Когда я правильно организую их работу с учетом
особенностей   интеллекта,   они   работают   гораздо   эффективнее   и   достигают   больших   результатов
.Например, на следующем уроке  дети  учились задавать вопросы низкого и высокого порядка. Мое
наблюдение показало, что ученик А. работал очень активно, вносил ценные предложения для своих
одноклассников. Ученики в группе А. совместно создали все 6 вопросов по таксономии   Блума   с
помощью Кубика решения проблем, я вспомнила, как это помогло и мне на первом этапе обучения.
Именно этот ученик был активен в составлении вопросов высокого порядка и смог впоследствии
ответить на вопросы этого уровня от других групп. Следовательно, можно   улучшить результаты
этого ученика и развить интеллект с помощью диалога в класс. Ученица уровня Б. работала в группе
активно, участвовать в обсуждении идей, обращала внимание членов группы на текст учебника  с   ее
помощью были созданы вопросы уровня «анализ»и «синтез».Сразу предложила детям использовать
Куб решения проблем, который я заранее положила на парту. Мне это очень понравилось, я поняла,
что мое мнение о ее возможностях было правильным. Я решила, что в следующий раз постараюсь
выбрать для нее лидирующую роль. Я, проведя несколько уроков, для себя отметила то, что в диалоге
большое значение имеют возрастные, профессиональные, индивидуальные особенности партнера по
общению. Ведь как проходит диалог зависит   от   всех участников   и при этом   диалог является
средством обучения, воспитания и отправной точкой   для упражнения   речевых   способностей   и с
вытеканием  отсюда  ясности  изложения мысли  умением  слушать партнера  адекватной  самооценки
в   ходе   диалога.  Работая   в   группах,   или   парах   всегда   определяется   лидер.   Лидерство   может
захватывать и удерживать один партнер;  лидерство может переходить от одного к другому;  диалог
происходит на паритетных началах. В учебном диалоге лидер, по существу, один – это учитель. У
учащегося лидерство может оказаться случайно, либо сознательно передоваться ему учителем. Как
правило, этот прием применяется с дидактической целью.
Диалог помог мне  в классе  объединить  учащихся  в группы. Речь  учащихся  стала  приобретать
связь.Из опыта работы  можно отметить как положительные результаты, так и трудности, связанные с
организацией   диалогового обучения.  По теме «Главные и второстепенные члены предложения» я
251

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
назначила сильных детей лидерами в группы, для того, чтобы они могли помогать и контролировать
работу  групп.   Дети  выполняли  задание   сделать   синтаксический   разбор   предложений.   В   процессе
работы дети вели исследовательскую работу и пришли к выводу,что сначала находят главные члены
предложения,   а   затем   второстепенные   члены   предложения.   Большую   роль   в   этой   работе   играли
Улжан, Бану, Аян, Бекарыс. Они, удерживая лидерство, сумели убедить детей в выборе правильного
разбора предложения.
В учебным диалоге позиции групп были жестко фиксированы: лидер учит, наставляет, -учащийся
обучается, повинуется, воспринимает обучающее действия, реагирует на него определенным образом.
Положительные моменты:
- самостоятельное обучение в паре;
- совместное обучение в группе;
-критическое осмысливание проблемы.
Трудности :- нет навыков самостоятельной работы у учащихся;
- речевой барьер
-низкий уровень когнитивных способностей.
Процесс   обучения     осуществляется     в   условиях   активного   взаимодействия   всех   учащихся   и
учителя. Без контакта с другими людьми нет профессионального роста и обучения . Все этапы урока
были   пропитаны   диалоговым обучением. Обучая учащихся вести диалог, мы   должны научить их
выполнять   определенные     правила   диалогового   взаимодействия,   которые   гарантируют     им   успех
коммуникации. В процессе диалогового обучения, на занятиях организуется индивидуальная. парная
работа, в процессе которой изучаются   различные источники   информации, создаются условия для
творческой деятельности.
Как   сказал   Конфуций:   «   Три   пути   ведут   к   знанию:   путь   размышления   –   это   путь   самый
благородный,  путь подражания-  это путь самый легкий и путь опыта  –это путь самый горький».
Чтобы дойти до результата, пусть выбранный  вами путь будет благородным и легким  с отсутствием
в нем горечи в победе.
Таким образом, практика показала, что внедрение диалоговых форм обучения способствует более
глубокому и осознанному, чем при проведении обычного урока, пониманию учащимися предметного
содержания,     усвоению   большего   количества   идей   и   способов   решения   проблем,   в   том   числе
оригинальных и нестандартных, обобщённости и функциональности усвоенных знаний и умений,
развитию  у  учащихся   способности  к   переносу  знаний  в  новые   условия.   Кроме   того,   у  учащихся
вырабатывалась   потребность   в   разностороннем   обсуждении   решаемой   проблемы,   развивалось
критическое мышление, коммуникативная компетентность и культура.
Предложенные Программой модули значительно помогают мне осознать всю сущность работы с
учениками, и я считаю, что это может положительно отразиться на моей педагогической деятельности
в дальнейшем.
Сейчас я полностью пересмотрела позиции педагога  и ученика, и, сделав соответствующие выводы,
решила применять такую схему работы в своей будущей педагогической деятельности. Применяя
данные   инновации   и   привлекая   как   можно   больше   учителей-коллег   к   данной   Программе,   можно
найти   заинтересованных   в   своей   работе   людей,   а   это   всегда   новые   знакомства,   контакты,
неформальное общение, обмен мнениями, что положительно может сказаться в дальнейшей сфере
сотрудничества между учеником и учителем.
В дальнейшем я буду реализовывать в своей практике модуль диалоговое обучение, я понимаю, что в
течение месяца невозможно получить всю информацию по модулю и реализовать его. Поэтому я буду
изучать дополнительный материал, который будет мне помогать в моей педагогической деятельности.
В   заключение   своего   исследовательского   отчета   о   важности   диалога   в   классе   я   хотела   бы
порекомендовать себе, более развернуто составлять планы уроков, включая в них разные ситуации, в
том   числе   игровые   моменты.   Внедрение   модуля   диалогового   обучения   дает   учащимся   самим
понимать цели урока и достичь ее в конце урока.
Ценность данного опыта можно выразить словами: «Теперь я не представляю, как можно работать
иначе. Ведь это так здорово – открывать знания вместе с детьми!»
252

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
Используемая литература:
Руководство для учителя, второй (основной) уровень, АОО «Назарбаев Интеллектуальные школы»,
издание третье, 2012
Интернет ресурсы
 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: «Математика сабағында оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту»
Дайындаған:              Мақат ауданы Х.Санбаев атындағы 
                                      орта мектептің 2-санатты бастауыш
                                       сынып мұғалімі Жалтаева Г.Д.
Математиканы   оқуға,   жалпы   еңбекке   деген   оң   көзқарас   та   сапасы   да   нәтижелі   жүзеге
асырылатын   оқу   үрдісіне   қалыптаса   бастайды.   Оқушы   математиканы   оқудың   қажеттілігі,   өзінің
парызы мен міндеттері, өзі үшін және өзінің болашақ өмірі үшін осы еңбектің керектігі туралы қанша
естісе   де   және   өзі   осы   сөздерінің   дұрыстығын   қанша   сезіне   тұрса,   осы   іске   кіріспе,   онда
математиканы   оқуға   деген   ешқандай   себеп   тумайды,   оның   үстіне   осы   еңбекке   деген   бірқалыпты
қызығу қабілеті қалыптаспайды. Оқушының оқуға дайындығын қалыптастыратын барлық нәрсе осы
математиканы оқу барысында қалыптасады. 
Математика   сабағында   өздігінен   жұмыс   істеудің   тәрбиелік   мәні   бар.   Тек   өздігінен   жұмыс
істегенде ғана оқушы өз мүмкіндіктернін біліп жарқын да жайдарлы қанағаттану көңіл-күйін сезіне
алады. Математиканы оқып еңбектену барысында оқушының рухани өмірінің байлығы: ой-өрісі мен
сезімдерінің тереңдігі, қиял еркінің күші ашылып, мінезінің негізгі қырлары қалыптасады. 
Математиканы оқуда, сонымен қатар оқушының жігер-қайраты, жатады, ілтипаты дамиды, 
жүйелі түрде жұмыс істеу, өз ойын (ауызша, жазбаша) дәл,дәйекті ақын көрсету дағдылары 
қалыптасады. Бастауыш сыныптан бастап оқушы алғашқы рет математика оқулығын оқып үйренеді: 
оқулықтан мағлұматтарды алып үйренеді, бұл республикамыздан білгір азаматтарын тәрбиелеуге 
байланысты мұғалімнің алдында тұрған үлкен міндет. 
Жеке тұлғаның өзін-өзі дамыту технологиясында оқу пәндері әдістемелері мен білім беру 
технологиялары жоспарлау жүйесі қолданылады. 
Пәндердің әдістемесін қолдануда жоспарлау мынаған келіп тіреледі, яғни әр оқушының өз кезені 
барыснда мұғалім оған қажетті әрбір жаңа педагогикалық технологиялар мен әдістемелерді міндетті 
түрде пайдалануы қажет. Бұл үшін мына төмендегі түсініктерді ескерген жөн: 
-оқушылардың жас ерекшеліктері мен білім деңгейлерін ескеру; 
-әдістеме мен технологияның сабақтастығы; 
 -оқушының өз бетінше іс-әрекет жасау тәсілдерін меңгеруіне мұғалім тарапынан көмек беруді 
біртіндеп азайту; 
-параллель сыныптардағы сынып топтарының ерекшеліктерін ескеру; 
-мұғалімдердің ықыласы мен шеберлік деңгейінің болуы т.б. 
Демек, педагогикалық технология мен әдістемелерді (мұғалімнің қалауы бойынша) төмендегідей етіп 
жоспарлауді ұсынуға болады. 
Бастауыш мектеп: 
-дамыта отырып оқыту әдістемесі (Л.В. Занков, Д.В. Эльконин, В.В. Давыдов, В.В. Репин, В.А. 
Левин); 
 -дидактикалық бірліктердің ірілендіруі (П.М. Эрдниев); 
 -түсініктерді қабылдау (С.Н. Лысенкова); 
 -нәтижелі әдістемелер және оны қабылдау; 
 -іс-әрекетті бағалау (Ш.А. Аманшвили, И.П. Волков); 
 -оқулықсыз оқыту (В.В. Агеев); 
 -ойын әдістемесі және оны қабылдау (М. Монтессори, Р. Штейнердің жүйесін қабылдау); 
 -сын тұрғысынан ойлауды дамыту (Ж. Пиаже, Л.С. Высотский). 
253

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
II.1 Математика сабағында оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту
Қазақстан Республикасының білім беру стандартында білім берудің басты міндеті логикалық ойлауды
дамыту болып табылатындығы атап айтылған.
Бастауыш сынып – оқушылардың логикалық ойлауын дамытудың негізгі кезеңі.Бастауыш сыныпта
балалардың   ойлары  нақты-бейнеліден  абстрактылы   -   логикалық   ойлауға   қарай  дамиды.Мектептің
алғашқы сатысының міндеті – бала интеллектісін себеп – салдарлы байланыстарды түсіну деңгейіне
дейін дамыту.
Логикалық ойлауды дамыту туралы сөз етпес бұрын логика туралы қысқаша айтып кету керек.Логика
- (грек тілінен алынған logic - сөз, ой,ойлау, ақыл-ой) ойлаудың заңдылықтары мен түрлері туралы
ғылым.   Объективті   пікірлерге   негізделген   процесс   логикалық   ойлау   деп,   ал   дұрыс   ойлаудың
формалары   мен заңдары туралы ғылым логика деп аталады. Логикалық ойлаудың қисындылығы
олардың шындыққа сай келуінде. Логикалық ойлауға түскен құбылыстың   себептері мен салдары,
ұғымдар арасындағы байланыстар мен қатынастар логикалық ойлау жолымен ашылады. Пікір алмасу
кезінде,   әсіресе   математикалық   тұжырымдар     кезінде   пайымдау,ойлау   заңдылықтарын   немесе
былайша айтқанда сол заңдылықтар мен формалары жөніндегі ғылым- логиканың көмегі мен бір
пікірден   екінші   пікірді   шығарамыз.   Логикалық   тұжырым   теориясының   ең   алғаш   грек   философы
Аристотель негізін қалаған.
Ой әрекеті барысында адам қоршаған дүниені танып, білу үшін ерекше ақын қызметін орындайды.
Бұл   нақты   қызметіне   талдау,   біріктіру,   салыстыру,   дерексіздендіру   нақтылау   және   қорытындылау
арқылы   жүзеге   асырылады.Талдау  –   бұл   оймен   бүтінді   жіктеу   немесе   бүтіннен   оның   қырларын,
әрекет не қатынас бірліктерін бөліп алу, қарапайым формадағы талдау әрқандай затты практикалық
қажеттілікке орай құрама бөлшектерге ажырату.
Мысалы балаларды қандай да бір өсімдіктермен таныстыруда оның құрамын көрсетуден бастаймыз.
(тамыры,сабағы,жапырағы).   Талдау   тәжірибелік   және   теориялық   болып   бөлінеді.   Егер   талдау
жоғарыда   айтылған   ой   операцяларына   ұштаспаса,онда   қате,   механикалық   сипат   алады.   Мұндай
талдау элементтері жас балаларда көптеп кездеседі.
Біріктіру   –бұл   әрқилы   бөлшектер,   қасиеттермен   әрекет   қимылдарды   тұтас   бірлікке
топтастыру.Біріктіру операциясы талдау әдістеріне қарама-қарсы. Бұл қызмет барысында  жеке заттар
мен   құбылыстар   күрделі,бүтін   құбылысқа   қатысы   бар   бөлшек,элементтер   тобы   ретінде
қарастырылады.
Ой процесіндегі талдау мен біріктіру әрекеттері оқу жұмысында аса үлкен маңызға ие.Бала жекелеп
талдау   мен   әріптерді   тануға   қол   жеткізеді,ал   кейін   сол   игерген   әріптердің   басын   біріктіріп   буын
құрайды,буыннан сөз,сөзден-сөйлем,сөйлемдерді біріктіріп мәтін мазмұнын шығарады.
Салыстыру - әрқандай заттар мен құбылыстардың, не ойлардың бөліктері арасындағы ұқсастықтар
мен айырмашылықтарды білуге бағышталған ой әрекеті.Күнделікті тұрмыстық салыстырулар.
Логикалық  ойлаудың   ерекшелігі   -   қорытындылардың   қисындылығы   олардың   шындыққа   сай
келуінде.   Логикалық   ойлауға   түскен   құбылыс   түсіндіріледі,   себептері   мен   салдары   қатесіз
анықталады.   Ұғымдар   арасындағы   байланыстар     мен   қатынастар   логикалық   ойлау   жолымен
ашылады.Бұл   байланыстар   мен   қатынастардың     дұрыстығын   теріске   шығаруға   болмайтыны
пікірлерде   көрсетіледі.   Пікір   дегеніміз   -   ойлау   формасы,мұнда   бір   нәрсе   мақұлданады,не   теріске
шығарылады.Бір   немесе   бірнеше   пікірден   жаңа   пікір   шығаратын   ойлау   формасы   –   ой
қорытындылары деп аталады.
Логикалық   жаттығуларды   орындау   баланың   ақыл-ойын,   қиялын,   ой   ұшқырлығын   дамытады.Бұл
оқушылардың   түрлі   мазмұнды   есептерді   шығаруда,   есептің   шартын   құра   білуге
қалыптастырылады.Бір есептің бірнеше шешімдерін табуға жетелейді.Әрбір сабақ қызықты есептер
мен аяқталып,логикалық есептер оқушылардыңжас ерекшелігіне қарай күрделене түсуі  қажет.
Логикалық зерттеу саласы – ойлау қабілеті. Демек адамның ойы – ғалымдардың зерттеу объектісі
болып табылады. Сонда логиканың өзіндік ерекшелігі неде?
Ойлау формалары немесе логикалық формалар үшеу: ұғым, ой пікір және ой қорыту.
Психолого-педагогикалық ғылымда логикалық ойлауды бастауыш сыныптардан бастап кіргізу керек
деген ұғым бар.
Балаларды логикалық ойлаудың тәсілдеріне үйрету керек:мұнысыз оқу материалын қабылдау мүмкін
254

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
емес. Сондықтан да математикалық   дайындық логикалық ойлау және көңіл бөлушілік дамыуымен
байланысты болуы керек.
Бұл ойлаудың түрі негізі жалпы ойлаудың үш формасын меңгеру  шарты -мен ғана дамиды: көрнекі
әсерлік, көрнекі мүсіндік және логикалық.
Алғашқыда 3-4 жаста көрнекі әсерлік ойлау күш алады.Бала перамидка жинағысы келеді,одан соң
оны түзетіп қалауға тырысады.
5-6 жаста көрнекі-мүсіндік ойлау дамиды,бұл көріп тұрған заттардан керектісін таңдай білуді, бұл
заттардың   бір-бірімен,   бөлшектерінің   өзара   байланысын,қатынасын   анықтауға   көмектеседі   бала
мектеп, дүкен ойындарын ойнайды, суреттерді үлкен қызығушылықпен қарастырады.
Кейін   ойлаудың   дамуы   балада   логиканың   дами   бастауына   соғады.Бала   талдауға,   талқылауға,
қарапайым заңдылықтарға, логика заңдылығына байланысты ой қорытындыларын жасауға үйренеді.
Оқушыларды логикалық ойлауға қалай үйретуге болады? Бастауыш сынып оқушыларын логикалық
ойлауға   үйретуге   бола   ма?   Балаларға   жас   ерекшелігіне   байланысты   қандай   қиындықтағы
тапсырмалар беру керек?
Міне, осындай сұрақтар көптеген мұғалімдері мазалайды.Мұғалімнің басшылығымен балалар түрлі
есептер мен тапсырмалар орындай отыра логикалық тәсілдері қолдануды үйренеді.Сабақта әр түрлі
әдіс-тәсілдерді   пайдалану   арқылы   оқушының   ойлау   қабілеті   дамып,   білімдері     бекіп,ізденуге,   өз
жұмыстарының   ойларын   ортаға   салуға   дағдыланады   да,   сөз   қорлары   молаяды.Олар   басқа   пәнге
қарағанда математика ойлау, есте сақтауын қажет етеді,қызығушылығы оянып, ой-өрісі  дамып, алған
білімдерін анықтайды. Оқыту процесінің басты компоненті – оқытудың мақсаты мен міндеті.

жүктеу/скачать 2,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: