Жаттығу блогі
1-жаттығу. Төмендегі сөйлемдерден етістіктерді тауып, оларды берілген кесте үлгісі бойынша рай түрлеріне қарай бөліп жазыңыздар.
Бұйрық рай
|
Шартты рай
|
Қалау рай
|
|
|
Ерікті қалау рай
|
Тілекті қалау рай
|
Бетің былғанса, су тазартады (Ғ. Мұст.). Бөгемендер, жол беріңдер.
(Ғ. Мұст.). Қараңызшы, Сергей Петрович! – деді Мейрам (Ғ. Мұст.). Ерлік белгі көрсеткісі келгенмен, Қожантайдың өзі де ойға қала бастады (С. М.). Осылар айта берсе екен, араласа берсе екен (Ғ. Мұст). Көңілдегіні орындап шықса, жауынгерлерге де сыйлық берілсін (Ғ. Мұст.). Асқар оянса, ұйқысы қанып, денесі сергіп қалған екен (С. М.). Бұлт тарқап, аспан ашылса да, түн қараңғы (С. С.). Қарулы күшке қарсы тұрып қырылмайсың сұраған солдатын берейік дегенді айтсын (С. М.). Топырақ жұмсак, майда болса, дән еркін өседі (Ғ. Мұст).
– Мұныңыз ілімге сәйкес келсе игі еді (Ғ. Мұст). – Қарсыласуға, тіпті тоқтатып қоюға, еркі бар (Ғ. Мұст.). Сенің де айтқаның болсын (Ғ. Мұст.). Сүйемелдесумен әрең көтерген денесін Асқар шамалап көрсе, түндегі таяқтан күп боп ісіп кеткен (С. М.). Шалыс азу шалды ырқына жіберіп, алыстан толғап тартқысы келді (Ғ. Мұст.).
2-жаттығу. Етістіктерді тауып, оларды болымды-болымсыздық категориятүрлеріне қарай жасалу жолына, түрлену жүйесіне талдау жасаңыздар.
Жақсылық ұзақ тұрмайды, жамандық әр кез тозбайды. Үміттің аты елеріп, қос тізгінді созбайды /Абай/. 2. Жаңылмас жақ болмайды, сүрінбес тұяқ болмайды. 3. Көп көрген нұсқа, көп істеген ұста. 4. Дос жылатып айтады, дұшпан күлдіріп айтады. 5. Жалғыз ағаш үй болмас, жалғыз жігіт би болмас. 6. Атадан жақсы ұл туса, елінің оңы болады. Атадан жаман ұл туса, көшінің соңы болады. 7. Уа, көсіле шабар жерің бар, ту көтерер ерің бар, қол боларлық елің бар.8. Жүрекке әмір жүрмейтінін білмей, сен жүректі білекпен жеңбек болыпсың. 9. Жоңғарлармен ақтық айқасқа түскен қырық жігіт ауылға жеңіспен оралды. 10. Абай айтып отырған жоқ. Баймағамбет сөйлеп отыр. Үш күн әңгіме етіп, жақсылардың аузынан шыққан лебізін жұртқа жайып жүрміз (М.Ә).
Достарыңызбен бөлісу: |
