Тақырыбы: «Терме бүгінгі күнде» (ғылыми жоба) Бағыты

1. 
   Терме деген не? Қашан пайда болған?
   

Терме туралы тұңғыш зерттеу Ахмет Байтұрсыновтың «Әдебиет танытқыш» атты еңбегі болды.

Онда, «Терме (яғни түрлі өлеңдер). Терме деп аталуының мәнісі: бұл түрлі шығармалар бір нәрсенің жайынан сөйлеп тұрмай, көп нәрсені теріп, сөз қылып өтеді. Көп нәрсені сөз қылғанда, әрқайсысына айналып, баяндап жатпайды. Түрлі шөптің басын шалып, отап, тоқтамастан желге қарай тартып бара жатқан мал сияқты. Терме айтушылар түрлі нәрсені сөз қылып, бірақ ешқайсысына айналмастан, кідірместен ілгері қарай сырғи береді,» - дейді А. Байтұрсынов

Терме – әдебиет пен музыканың (әуеннің) үйлесе, сабақтаса тоғысқан саласы болып табылады. Сол себепті де терме – синкретті өнер түріне жатады. Оның ерекшелігі – поэзия, музыка және орындаушылық шеберліктің бірлігінде.Сөздің мағынасы, әсерлілігі, ырғағы ширақ келуі қандай мағызды болса, әуеннің аспаптық (домбыра) сүйемелдің де үлкен мәні бар.

Терме – поэзияның үлгі –өнеге, ақыл-насихат, өсиет ретінде белгілі бір әуен-ырғақпен орындалатын түрі.

Музыкалық жағынан алсақ, терме – дидактикалық ән жанрларының бірі. Терменің айтар ойы ұшқыр, мазмұны жеңіл, құрылымы қарапайым болып, көпшілік жағдайда құбылмалы жылдамдықта орындалады. Термеде ән жанрына тән қайырма болмайды. Орындаушы термені е-е-е немесе ги-ги-ги деген дыбыстарды қайталай отырып қайырады.

Ақын – жыраулар поэзиясында жиі кездесетін көсемдік-шешендік термелер топтамасына назар аударсақ, кейде олар әртүрлі мақалдың жиынтығы сияқты көрінеді. Демек, нақыл сөздерді тізбектеп, топтап халық санасына жеткізу дәстүрі сонау ХІ ғасырда болған.

Терме атауы ХІХ ғасыр ақындарының шығармаларына байланысты атала бастады.