Тәуелсіздікті ұрпаққа насихаттау ісі өз деңгейінде жүргізіліп жатыр деп ойлайсыз ба?

САУАЛНАМА

әлем дегі жетекші елдер, сондай-ақ ТМД 

кеңіс тігінен Ресей, Украина, Әзірбайжан 

жүгінеді. Былтырғы зерттеуге сәйкес, та-

ны 

малдық жағынан біз – АҚШ-та 

да 5-орында тұрмыз. 

Қазір халықаралық қаржы инс ти тут та-

рының да қызығушылығы айтарлықтай. 

Айталық, Дүниежүзілік банк тобына кіретін 

IFC халықаралық қаржы корпорациясы 

инвестициялық қоржынымызға 370 млн 

доллардан астам қаржы құйды. Инвес тор-

лар ұсынған жобалар арасында агро биз-

нес ті қолдау, бөлшек сауда, құрылыс мате-

 риалдары  мен  теміржол  ин  фра құрылымын 

дамыту, сонымен бірге шағын және орта 

бизнеске қаржылық қолдау көрсету бар. 

Биылғы инвестиция көлемі жыл соңы-

на қарай 6 трлн теңгеден асуы тиіс. 

ФИНАМ инвестициялық холдингінің 

сарап шысы Антон Сороконың айтуынша, 

егер экономикадағы ахуал қазіргі қарқы-

ны нан айнымаса, 2014 жылдың соңына 

қарай бұл көрсеткіш 6,7-6,8 трлн теңгеге 

жетуі керек. Тұтас алғанда, ел экономикасы 

қарқынды даму үстінде. Сондықтан ше тел-

дік инвесторлар өз өндірісін кеңейту үшін 

қаржы салудан қашқалақтамайды.

Тәуелсіздік сарайы мемлекеттік ресми іс-шара-

лар ды, форумдарды, мәжілістерді, кездесулерді, 

съездерді өткізу орны болып табылады.

Тәуелсіздік сарайы үш қабаттан тұрады. Бірінші 

қабат – ұлттық және қазіргі заман стильдерінің бір-

ту ма үйлесімділігі. Осында 3082 адамға жасалған 

Конгресс-зал, 268 орны бар Рәсімдеу залы, 220 

орны бар Пресс-орталық, сыйымдылығы 678 адам-

ға арналған және сахна мен дыбыс аппа 

ра 

ту-

қан. Екінші қабатта қолөнер және этнография, 

археология және антропология галереясы ор на лас-

қан. Композициялық үйлестірілген археология залы 

Алтын адам, Сармат батыры, Берел аттары, құпия 

жазулары бар тастар сияқты сирек кездесетін ежелгі 

экспонаттарымен толыққан. Адам киімі, аттар дың 

әшекейлері, аң стилінде жасалған скиф-сақ әлемінің 

бұйымдары да осында орын тепкен. Этнография 

мен қолөнері әйел әшекей-бұйым 

да 

ры, қазақ 

батырлардың қару-жарақтары, ән ас 

пап 

та 

қолдан тігілген кілемдер, аңға шығу ком по зи циясы, 

әсерлі қыз ұзату көрінісі ретінде ұсы ныл ған. XVIIІ-

ХІХ ғғ. экспонаттарымен қатар, қазіргі заман 

шеберлерінің жұмыстары да орын тапты. Көшпенді 

цивилизациясының ұлы жетістігі – бұл қазақ киіз үйі, 

қазіргі заман шеберімен жасалған көрермендер 

назарына ұсынылады. Антропология залы неолит 

дәуірінен бастап бүгінгі күнге дейінгі бұ рын ғы қалпына 

келтірілген адам бейнесінің көрінісі келтірілген.

Қазіргі заман мұражайында абстракция, пейзаж, 

ландшафт, портрет, яғни түрлі көзқарастар мен 

стильдерде орындалған Қазақстан Респуб ли ка сының 

Мулашев, Аканаев, Смағұлова, Бегалин сияқты 

танымал суретшілердің жұмыстары бар.

Үшінші қабатта Астана қаласы тарихының 

мұражайы орналасқан. Мұражайдың экспо зи ция лық 

кеңістігі Астана қаласының барлық қалыптасу ке зеңін 

қамтиды: құжаттар, Астанаға сыйланған сыйлықтар, 

жетістіктер.

49 орындық 4D кинотеатры келушілер на за ры на 

Астана тарихы туралы фильмді ұсынады.

«Астана – 2030» макет залы астананың 2030 

жылға дейінгі даму көріністерін көрсетеді.

Абай ОМАРОВ (коллаж)

Абай ОМАРОВ (коллаж)

№219 (1130)

14.12.2013 жыл, 

сенбі

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

Елімізде шетелдік капиталдың қаты-

суы мен 8 мыңнан астам компания жұмыс 

істейді. Солардың ішінде Fortune-500 тізі-

міне енген «Шеврон», «Сименс», «Май-

кро софт», «Дженерал Электрик», «Кока-

Кола», «Данон», «Хенкель» сияқты алпауыт 

компаниялар бар. Сонды

ды

қт

ан

ан

д

а

дү

дү

ние

жү

-

де

гі

инв

ес

ес

тици

ял

ялық

тартымдылық сырын іздеп, талдау жасауға 

құмар-ақ. Мәселен, ЕҮ компаниясы жыл 

сайын жүргізетін зерттеуінде біздің елдегі 

шетелдік инвесторлардың 84 пайызы 

макроэкономикалық тұрақтылықты ал-

ды

дың 

ғы

қ

ат

а

ар

ға

ш

ш

ығ

ар

ат

т

Әл

Әл

бе

тт

е

е,

әле

мд

ік

д

дағ

дарыс бізді ай на-

лып өткен жоқ. Алайда 2009 жылы Үкімет 

тарапынан қабылданған шұғыл шаралар 

өз жемісін бергені анық. Шетел инвес тор-

лары дағдарысқа  қарсы шаралардың 

нәти жесінде қол жеткізілген

н  макроэ ко но-

ми калық  тұрақтылықт

қты

сол

ке

зд

ег

егі 

үкім

ет

-

баға

лады

Сөйтіп, макроэкономикалық тұрақ ты-

лық жағынан еліміз 144 елдің ішінде 

16-орында тұр. Ал өткен жылғы қараша 

айында Fitch халықаралық рейтинг агент-

ті

т

ің

  сув

р

енді рейтингін ВВВ+ 

Ө

ЗГЕРГЕН

І КӨЗ КӨРГЕ

Н

ӨӨ

дең ге

йі

йіне

д

дей

ін

к

өт

ер

іп

іп

,

«Т

ұрақ

ты

ты» деген 

инвес торларының 80 пайызы Қазақстан-

да ғы саяси және әлеуметтік тұрақтылықты 

жоғары бағалайды. Біз қазір әлемдегі 

саяси  тұрақтылық жағынан алдыңғы 

қатарда тұрған 50 елдің қатарына кіретінін 

ма

ма

қ 

таны

шпен айта аламыз. Әрине,

е,

э

э

о

н

о-

о

мик

ал

алық һәм саяси тұрақтылық 

аспа

нн

ннан

түскен жоқ. Бұл – ұлтаралық татулық пен 

халқымыздың  бейбіт өмір сүруін мұрат 

еткен Елбасы еңбегінің жемісі. Сол себепті 

де шетелдік инвестор біздің елге келуге 

жүре

е

кс

інбе

йд

йд

і.

Ин

ве

ст

стор

лар

теле

ко

мм

ун

уник

ац

ац

ин фрақұрылым, өзге елдермен салыс тыр-

ған дағы төменгі салық мөлшерлемесін де 

жоғары  бағалайды. ЕҮ компаниясының 

Қазақстан бойынша басқарушы серіктесі 

Ерлан Досымбеков «Ел экономи

мика

асы

ди

диве

р

сификациялау  бағдарл

ам

амас

ын

ын

жү

жүзе

ге асыру барысында кәсіп

іпке

керл

к

ке

жаңа мүмкіндіктер пайда болуда. Қазақ-

стан ның  макроэкономикалық көрсет кіш-

те рі соңғы жылдары тұрақты. Болжам 

бойын ша, 2015 жылға қарай Қазақстан 

эко номи

а

сы

 ең қарқын

н

ды дами тын дар-

Іссапармен біздің елде болып қайтқан 

аталмыш топтың вице-президенті Ален 

Делетроздың   «Орталық Азияда Қазақстан 

қа

қарқ

ын

ын

д

д

ам

ам

ып

к

ел

ел

са

сана

лады

. 

Ш

ын

ын

ында

 да, Қазақстан – 

сыртқы саясатын халықаралық ынтымақ-

тастық, көршілес мемлекеттермен татулық 

және олардың аймақтық біртұтастығын 

кұрметтеу принципіне негіздеп жүргізіп 

отырған   мемлекет. Ал ең маңыздысы,  

Қазақстан  – Орталық

қ

Азия

да

да  э

ко

ко

но

ми

--

калық  реформаларын

ың

ың б

ағ

ағыт

-б

-бағ

да

дары

айқын, дамуы тұрақты көшбасшы ел» – 

дегені Қазақстандағы жүзеге асып жатқан 

экономикалық реформалардың нәтижесі. 

Негізі, сарапшылар біздің елдегі 

эк

э

ке

кезе

ңге 

бө

лі

п

қа

ра

ра

са

,

о

ол 1991 жылдан 

ба

ст

ау

ау

а

л

ды

ды

еке

н

н. Б

ұл

ұл

1993-1994 ж.,  1995-1997 ж., яғни сын 

сәт, 1998-1999 жылдар (даму стра те гия-

сын анықтау) аралығы және 2000-жылдан 

бергі кезең (экономикалық тұрақтану 

жыл дары). 

Қазақстандағы КСРО

О эко

номикасына

а

н

н

дыра

уы

уы б

iр

iрiн

шi

шi

к

ез

ең

-

нің еншісінде. Бұл – сыртқы және iiшк

i

i

әлеу меттік-экономикалық,  қоғамдық-

сая саттың бағы жанбаған жылдар. Сол 

кездегі басты мақсат бұрынғы жүйенi 

өз

ө

р

ту

ге ж

ән

е 

ұ

тт

ық

 нарықтық  экон о ми-

ка

ны

қ

ұр

уға

ба

бағы

ттал

ған

экономиканы ырықтандыру; әлеуметтік-

экономикалық аяға мемлекеттiң қатысуын 

шектеп, қамқорлығын азайту; сыртқы эко-

но микалық қызмет нысандарын кеңейту, 

яғни сырттан инвестициялар тарту; валю-

та лық тәртiптi тұрақтан

н

ды

ру

ру

;

кө

п

п

ұс

ты

нд

нд

ы

экономиканың негiз

де

дерi

н

н

қа

лы

пт

птас

ты

тыру

нақтысы – жеке сектордың жұмыс iстеуi 

үшiн ж

жағ

да

й

жа

жа

са

у,

ш

ар

уа

уа

шы

лы

қ 

қ 

жүргiзушi 

субъ

ъ

ек

тi

ле

рг

рге 

на

ры

қт

ық

н

н

ыш

ан

дар

рiн енгiзу, кәсiпкерлiктi, шағын және ор та-

ша  бизнестi дамыту, толымды нарықтық 

бәсекенi өрiстету.

Екiншi кезеңде жалғастырылған  ре-

фор малардың мақсаты мына саясатты 

кө

кө

зд

ед

i: меншiк қатынастарын қ

айта

құр

у 

же

ке

ке

меншiктi заңдастыру жағына

на о

о

йы

ст

ы;

рубль аймағынан шығып, ұлттық валюта 

жүйесiн өзгерту; инфляция мен бюджет 

тап шылығын жолға қою үшін қатаң шектеу 

ша ралар

н

 жүзеге асыр

у; алтын-валюта 

қорл

лар

ын е

селе

й тү

су. 

Дә

л

со

л

жы

жылдары 

ет

д

ағ

да

рысқ

а

а

қарс

ы

ы

шара

ла

р

бағ дар-

инфляция деңгейiн азайтуға және өн дi рiс-

тiң құлдырауын шектеуге негізделген-ді. 

Шешуші кезең – үшiншi кезең болса 

керек.  Сол жылдары макроэкономиканы 

тұрақ тандыру  бағдарламасы  қабыл

лда

д ны

п, 

өз к

ез

егінде ол инфляцияны төм

ен

де

ту

ге

сеп 

болды. Дәл сол жылдары шетел капи-

талы кеңiнен тартылды,  рыноктар мен 

нарықтық құрылымдарды дамыту үшiн

жағдай жасалды. Бұл – нарықтық рефор-

малар кезеңiнiң басты жетiстiктерi. Елде 

тұрақт

т

ы

әл

әл

е

ме

тт

т

ко

но

мика

лы

л қ 

жағдай 

а

п,

Қ

аз

ақст

ан

ны

ң 

ң тә

уе

лс

iз

iз

дi

гi

м

ә

сiн дүниежүзілік қоғамдастығы мойын-

дады. Сондай-ақ халықаралық қаржы 

инс титуттары бізге айқара есік ашты. 

Төртiншi кезеңде Қазақстанның 2030 

жыл ға дейiнгi даму стратегиясы қабыл-

да

да

н 

ды

. Ұзақ мерзiмдi стратегиян

ың

а

лд

лд

ын

ала

бе

белгiленген кезеңiн iске асы

ру м

ақ

с

а-

тында Президенттiң Жарлығымен 1998 

у ны

ң

19

98

98

200

0

жы

лда

р-

р

рате

гиял

ық ж

ос

па

ры

»

бе

бек

i-

i-

ның зардаптарын еңсеруге, экономиканың 

нақты секторын сауықтыру жолымен эко-

но 

бюджеттiк аяны реформалауға, белсендi 

әл

әл

еу

ме

метт

ік

ік с

ая

ая

а

т 

жүргiзу жағдайында ел 

эк

экон

ом

ик

ас

ас

ына

жұмсалатын  инвес ти ция-

ларды көбейтуге бағытталды. Бұл кезеңде 

зейнетақы реформасы жүргiзiлдi. Өз кезе-

гінде ол iшкi қорды  ұлғайтып,  ин вес тор-

лардың қалыптасуына жағдай жасады. 

Азаматтардың зейнета

тақы жинақтары

р

 өсіп, 

а

сы

нд

а 

31

31

83

,2

м

млр

д 

д те

ңг

ңген

і

құ рады.

жолына түскен кезеңі – 2000 жылдардың 

бас шені. Жалпы ішкі өнім жылдан-жылға 

артып, елдiң экономикалық дамуы үшiн 

инвестициялық мүмкiндiктер жасауға баса 

назар 

аударылуда. 2001 жылы Елбасы 

Жа

Жа

р

лы

лы

ғы

ме

н «Қ

азақстан Республикасы  

дамуының 2

201

0

0 жылға дейiнгi стра те гия-

бiлетi күштi экономика құруға бет бұрдық.

Сөйтіп, стратегиялық маңызы бар нысан

саналатын мұнай-газ және энергетика мен 

агро-өнеркәсiптi

i

к 

се

е

к

ор

ла

л

р н оң

тайл

ы

реттеу сәтті жүз

еге

ас

ас

ып

ж

атты

2010

ж

ж

ыл--

дағы экономикалық өрлеу Қазақ-

стандағы әлеуметтік ахуалға тиімді әсер 

етіп, жұмыссыздық қысқарды, халықтың 

ке дей  топтарының үлесi азая түстi. 

Қысқасын айтқанда, Қазақстан бүгінде 

ТМ

ТМ

Д 

мемл

ек

ек

етте

рінің арасында өзінің 

әл

әлеу

ме

тт

ік

ік

-эко

но

но