Тіл – ҚҰрал сөздің жүйесі мен түрлері ІІ тіл танытқыш кітеб Түзетіліб, толықтырылыб, жаңа імлә мен 6-ыншы басылыуы А. Байтурсунов Грамматика киргизского языка «Тиль-курал» Кн. ІІ. Этимология Издание 6-ое Государственное издательство К



бет8/42
Дата19.02.2023
өлшемі224,91 Kb.
#69225
түріДерексіз
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   42
Оңаша тәуелдеуді себтеу.


1. Жұуан сөздің айағы дауысты дыбыс болса, тәуелдеуге себтеу бұлай жалғанады:



«Ата» деген сөз
Жекеше:
Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау


Көбше:
Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау

1-жақ


атам
атамның
атама
атамды
атамда
атамнан
аталарым
аталарымның
аталарыма
аталарымды
аталарымда
аталарымнан

2-жақ


атаң
атаңның
атаңа
атаңды
атаңда
атаңнан
аталарың
аталарыңның
аталарыңа
аталарыңды
аталарыңда
аталарыңнан

3-жақ


атасы
атасының
атасына
атасын
атасында
атасынан
аталары
аталарының
аталарына
аталарын
аталарында
аталарынан



23) Дағдыландырыу. Бала, шаға, тары, шырпы, қора жана басқа сондай сөздерді осы жоғарғы үлгі бойынша тәуелді қалыбта жалғаулатыу.


2. Жіңішке сөздің айағы дауысты дыбыс болса, тәуелдеуге себтеу бұлай жалғанады:



«Тері» д.с.
Жекеше:
Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау


Көбше:
Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау

1-жақ


терім
терімнің
теріме
терімді
терімде
терімнен

1-жақ
терілерім


терілерімнің
терілеріме
терілерімді
терілерімде
терілерімнен

2-жақ


терің
теріңнің
теріңе
теріңді
теріңде
теріңнен

2-жақ
терілерің


терілеріңнің
терілеріңе
терілеріңді
терілеріңде
терілеріңнен

3-жақ


терісі
терісінің
терісіне
терісін
терісінде
терісінен

3-жақ
терілері


терілерінің
терілеріне
терілерін
терілерінде
терілерінен

24) Дағдыландырыу. Кеуде, шеге, түлкі, кірпі, күбі, басқа сондай сөздерді осы көрсетілген үлгі бойынша тәуелді қалыбта жалғаулатыу.




3. Жұуан сөздің айағы жарты дауысты дыбыс болса, тәуелдеуге себтеу бұлай жалғанады:

«Танау» деген сөз 1-жақ 2-жақ 3-жақ



Жекеше:
Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау


Көбше:
Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау



танауым
танауымның
танауыма
танауымды
танауымда
танауымнан
танауларым
танауларымның
танауларыма
танауларымды
танауларымда
танауларымнан



танауың
танауыңның
танауыңа
танауыңды
танауыңда
танауыңнан
танауларың
танауларыңның
танауларыңа
танауларыңды
танауларыңда
танауларыңнан



танауы
танауының
танауына
танауын
танауында
танауынан
танаулары
танауларының
танауларына
танауларын
танауларында
танауларынан

25) Дағдыландырыу. Ау, бау, тау, жау, қарыу, қылыу жана басқа сондай сөздерді осы көрсеткен үлгі бойынша тәуелді қалыбта жалғаулатыу.

«Қой» деген сөз 1-жақ 2-жақ 3-жақ


Жекеше:

Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау


Көбше:
Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау

қойым
қойымның
қойыма
қойымды
қойымда
қойымнан
қойларым
қойларымның
қойларыма
қойларымды
қойларымда
қойларымнан

қойың
қойыңның
қойыңа
қойыңды
қойыңда
қойыңнан
қойларың
қойларыңның
қойларыңа
қойларыңды
қойларыңда
қойларыңнан

қойы
қойының
қойына
қойын
қойында
қойынан
қойлары
қойларының
қойларына
қойларын
қойларында
қойларынан



26) Дағдыландырыу. Бай, малай, сай, той, тай, шай жана басқа сондай сөздерді осы көрсеткен үлгі бойынша тәуелді қалыбта жалғаулатыу.

«Мый» д.с. 1-жақ 2-жақ 3-жақ



Жекеше:
Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау


Көбше:
Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау



мыйым
мыйымның
мыйыма
мыйымды
мыйымда
мыйымнан
мыйларым
мыйларымның
мыйларыма
мыйларымды
мыйларымда
мыйларымнан



мыйың
мыйыңның
мыйыңа
мыйыңды
мыйыңда
мыйыңнан
мыйларың
мыйларыңның
мыйларыңа
мыйларыңды
мыйларыңда
мыйларыңнан



мыйы
мыйының
мыйына
мыйын
мыйында
мыйынан
мыйлары
мыйларының
мыйларына
мыйларын
мыйларында
мыйларынан



27) Дағдыландырыу. Сый, мый жана басқа сондай сөздерді осы көрсеткен үлгі бойынша тәуелді қалыбта жалғаулатыу.


4. Жіңішке сөздің айағы жарты дауысты дыбыс болса, тәуелдеуге себтеу бұлай жалғанады:

«Егеу» д.с. 1-жақ 2-жақ 3-жақ



Жекеше:
Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау


Көбше:
Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау



егеуім
егеуімнің
егеуіме
егеуімді
егеуімде
егеуімнен
егеулерім
егеулерімнің
егеулеріме
егеулерімді
егеулерімде
егеулерімнен



егеуің
егеуіңнің
егеуіңе
егеуіңді
егеуіңде
егеуіңнен
егеулерің
егеулеріңнің
егеулеріңе
егеулеріңді
егеулеріңде
егеулеріңнен



егеуі
егеуінің
егеуіне
егеуін
егеуінде
егеуінен
егеулері
егеулерінің
егеулеріне
егеулерін
егеулерінде
егеулерінен



«Күй» деген сөз 1-жақ 2-жақ 3-жақ
Жекеше:

Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау


Көбше:
Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау

күйім
күйімнің
күйіме
күйімді
күйімде
күйімнен
күйлерім
күйлерімнің
күйлеріме
күйлерімді
күйлерімде
күйлерімнен

күйің
күйіңнің
күйіңе
күйіңді
күйіңде
күйіңнен
күйлерің
күйлеріңнің
күйлеріңе
күйлеріңді
күйлеріңде
күйлеріңнен

күйі
күйінің
күйіне
күйін
күйінде
күйінен
күйлері
күйлерінің
күйлеріне
күйлерін
күйлерінде
күйлерінен

«Бій» д.с. 1-жақ 2-жақ 3-жақ



Жекеше:
Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау


Көбше:
Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау



бійім
бійімнің
бійіме
бійімді
бійімде
бійімнен
бійлерім
бійлерімнің
бійлеріме
бійлерімді
бійлерімде
бійлерімнен



бійің
бійіңнің
бійіңе
бійіңді
бійіңде
бійіңнен
бійлерің
бійлеріңнің
бійлеріңе
бійлеріңді
бійлеріңде
бійлеріңнен



бійі
бійінің
бійіне
бійін
бійінде
бійінен
бійлері
бійлерінің
бійлеріне
бійлерін
бійлерінде
бійлерінен



28) Дағдыландырыу. Осы үлгі бойынша үй, көмей, кеней жана басқа айағында жарты дауысты «й» бар сөздерді жалғаулатыу.


5. Жұуан сөздің айағы дауыссыз дыбыс болса, тәуелдеуге себтеу бұлай жалғанады.

«Мал» д.с. 1-жақ 2-жақ 3-жақ



Жекеше:
Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау


Көбше:
Атау
Ілік жалғау
Барыс жалғау
Табыс жалғау
Жатыс жалғау
Шығыс жалғау



малым
малымның
малыма
малымды
малымда
малымнан
малдарым
малдарымның
малдарыма
малдарымды
малдарымда
малдарымнан



малың
малыңның
малыңа
малыңды
малыңда
малыңнан
малдарың
малдарыңның
малдарыңа
малдарыңды
малдарыңда
малдарыңнан



малы
малының
малына
малын
малында
малынан
малдары
малдарының
малдарына
малдарын
малдарында
малдарынан



29) Дағдыландырыу. Осы үлгі бойынша шал, қаз, қар, қаб, қан, шақ, ас жана басқа сондай айағы дауыссыз дыбысты сөздерді тәуелді қалыбта жалғаулатыу:




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   42




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет