Токсикология, оның мазмұны,ролі және маңызы
Дәннің сапалылығын қандай көрсеткіштер сипаттайды ?
жүктеу/скачать 145,6 Kb.
|
| 65. Дәннің сапалылығын қандай көрсеткіштер сипаттайды ?
Дәннің түсін анықтау. Тұқымына байланысты сапалы дәннің түсі ақшыл сары немесе қоңырқай сары түстес болады. Сапалы дәннің өзіне тән жылтырақ түсі болады. Жылтырақ түсі болмауы немесе дәннің шет жақтарының (ұштарының) қарайып кетуі оның бүліне бастағанының айғағы. Суланған дән қошқыл немесе қара- қоңыр түсті болады. Сұлының көкшіл түсті болуы оның жете піспегендігін және құнарлығының төмен екендігін көрсетеді. Дән массасы мен оның сапа көрсеткіштері. Астықты жинауда түзілетін дән массасы біртексіз. Бүтін дәннен басқа оның құрамында негізгі дақылдың бүтін емес, бұзылған дәндерінің белгілі бір саны, жабайы өсетін және басқа дақылдық өсімдіктер тұқымдары, минералды және органикалық қоспалар, микроағзалар, кейде қамбалық зиянкестер де кездеседі. Кез-келген дақылдағы қалыпты дән өзіне тән жаратылысты түске, жылтырлыққа, иіс пен дәмге ие. Бұл көрсеткіштер сақтау және кептіру тәртіптерін бұзғанда, тасуда, жинауда, пісудің жайсыз жағдайларында оңай өзгереді. Жақсы піскен дәнге бетінде балауызды жақпамен берілетін түс және тәндік жылтырлық, дымқыл дәнді ұзақ уақыт кептірмесе, оңай жоғалады, ол өзіндік қыза бастап, бетінде микроағзалар пайда болады. Жасылдау реңктерге піспеген және мұздаған дәндер ұшырайды. Сау дәннің иісі мен дәмі әр дақылда арнайы және әлсіз байқалады, тіпті тығыздау. Бірақ дән жақсы сорбент болып табылады және бөгде иістердің кез-келгенін оңай сіңіреді. Астық жинау үрдісінде дән массасына жабайы сарымсақ, жусан т.б. сасушы арамшөпетрдің вегетативті бөлшектері немесе тұқымдары түсуі мүмкін. Ең жайсызы өңдеудің барлық түрінде де кетпейтін жусан иістері. Миялық дәм мен иіске өздіе қыза бастаған дән ие болады, егер оған қоса өңездер түзіле бастаса, онда өңездік иіс пайда болады. Өңезденудің тереңдеп енген үрдістері борсыған, шіріген иіс түзілуіне әкеледі. Сундук тәртіптерін бұзу күйген немесе түтінді иіс түзуге әкеледі. Сақталған дәнде қамба зиянкестерінің дамуы, әсіресе кенелер, дәннің иісі мен дәміне әсер етеді. Олардың азадаған көлемінде дән массасы жағымды балды иіске ие болады, кенелердің ары қарай дамуы мен өмір сүруі шіріген жұмыртқа иісі (күкіртсутек) түзілуіне әкеледі. Дәнді шексіз ұзақ сақтауда ашыған майға тән, иістер мен дәндер ақырындап пайда болуы мүмкін. Желдетуде кетпейтін бөгде иістер мен дәмдерге ие дәнді өңдеуге және тағамдық қолдануға болмайды. жүктеу/скачать 145,6 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|